មានពាក្យពីរម៉ាត់ដែលខ្មែរយើងតែងបញ្ចេញសំឡេងផ្សេងគ្នា និងឱ្យនិយមន័យផ្សេងគ្នា។ អ្នកណាដែលបញ្ចេញសំឡេងថា មនុស្សគេតែងគិតថា អ្នកនោះជាអ្នកបានទទួលការសិក្សាច្រើន។ បើអ្នកណាបញ្ចេញសំឡេង មនឹស្សគេថា អ្នកនោះសម្រែ ឬគ្មានការសិក្សា។ ចុះទាំងពីរពាក្យនេះ…
មានពាក្យពីរម៉ាត់ដែលខ្មែរយើងតែងបញ្ចេញសំឡេងផ្សេងគ្នា និងឱ្យនិយមន័យផ្សេងគ្នា។ អ្នកណាដែលបញ្ចេញសំឡេងថា មនុស្សគេតែងគិតថា អ្នកនោះជាអ្នកបានទទួលការសិក្សាច្រើន។ បើអ្នកណាបញ្ចេញសំឡេង មនឹស្សគេថា អ្នកនោះសម្រែ ឬគ្មានការសិក្សា។ ចុះទាំងពីរពាក្យនេះ តើពាក្យណាត្រូវជាង?
មនុស្ស តាមភាសាបាលីមកពីពាក្យពីរម៉ាត់គឺ មន=ចិត្ត និងឧស្ស=ខ្ពស់ រួមគ្នាទៅជាមនុស្ស ដែលប្រែតាមព្យញ្ជនៈថា អ្នកមានចិត្តខ្ពស់។ បានជាលោកប្រើពាក្យ មនុស្ស ព្រោះយល់ថា ជាអ្នកមានចិត្តខ្ពស់ គឺខ្ពស់ជាងពីរឿងការងារ ខ្ពស់ជាងរោគដទៃខាងផ្លូវចិត្ត ដែលតែងតែមកបៀតបៀន។ គឺបើអ្នកណាទៅជាមនុស្សហើយ អ្នកនោះមិនមានរោគលោភលន់លើសលប់ទេ។
ចំណែកឯ មនឹស្ស ខ្ញុំមិនដឹងថាពាក្យនេះមាននៅក្នុងភាសាបាលី ឬពុទ្ធវចនៈនានាទេ តែពាក្យនេះ អាចញែកចេញប្រែ ហើយមានន័យបានត្រូវល្អណាស់ ។ មនឹស្សមកពីពាក្យ មនៈប្រែថា ចិត្ត និងឥស្សៈ ប្រែថាច្រណែន ឫស្យា ឈ្នានីស ភ្ជាប់គ្នាទៅបានជាពាក្យថា មនឹស្សដែលអាចប្រែជាអត្ថន័យថា អ្នកមានចិត្តឫស្យា ច្រណែនឈ្នានីសគេ ។
រោគច្រណែននេះជារោគកាចណាស់។ ច្រណែនព្រោះបានមិនស្មើគ្នា គេធំជាងខ្លួន វាប្រសើរជាងអញ វាចង់មកវាយឫកស្មើអញ…។ គឺសុទ្ធតែជារោគកាចទាំងអស់ ជាពិសេសពេលដែលវាមកកើត មកទំលើអ្នកធំណាម្នាក់ហើយ វានឹងបង្កឱ្យកើតគ្រោះថ្នាក់ មហន្តរាយដល់អ្នកដែលវាមកទំនោះណាស់ ។
មុនដំបូង វាធ្វើឱ្យអ្នកជំងឺ ប្រកាច់ប្រកិន វង្វេងលែងដឹងខុសត្រូវ អស់សតិ វាយគេវាយឯង រហូតហ៊ានទៅសម្លាប់ជីវិតអ្នកដទៃ ហ៊ានទៅដណ្តើមទ្រព្យសម្បត្តគេ ហ៊ានទៅបំផ្លាញសេចក្តីសុខរបស់ស្វាមី ភរិយាគេទៅជាចេះនិយាយកុហក ចេះនិយាយអាក្រក់ សម្តីលែងពីរោះពិសា ចេះនិយាយញុះញង់ ចេះនិយាយសម្អុយកេរ្តិ៍ឈ្មោះ និយាយប៉ប៉ាច់ប៉ប៉ោចពីគេ ចិត្តគិតតែពីចង់បានចិត្តគិតតែរកឱកាសដើម្បីប្រទូស្តរ៉ាយឱ្យគេវិនាស ហើយទីបំផុត ក៏ទៅជាវិកលចរិត លែងដឹងខុសត្រូវ បាបបុណ្យ គុណទោសអស់រលីង ព្រោះមេរោគច្រណែនវាឡើងដល់កម្រិតសញ្ញាក្បាលខ្មោចទៅហើយ។
និយាយរួមអ្នកមានចិត្តឥស្ស ឬមនឹស្សនេះអាចប្រព្រឹត្តនូវអកុសលកម្មបទទាំង១០ ប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់ដល់សន្តិសុខសង្គមសម្បើមណាស់ បើមានក្នុងបុគ្គលណា គួររកថ្នាំព្យាបាលដោយធម៌មុទិតា មេត្តា ករុណាឱ្យបានឆាប់ ។
ចែករំលែកព័តមាននេះ