រាជធានីភ្នំពេញ ៖ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាសម្រេចបានកំណើនរឹងមាំក្នុងរង្វង់៧%អស់រយៈពេលជាង២ទសវត្សរ៍មកហើយ ដែលគាំទ្រដោយវិស័យសំខាន់ៗដូចជា ឧស្សាហកម្ម សេវាកម្ម និងកសិកម្ម ។ ក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ពោលគឺពីឆ្នាំ២០១៣ដល់២០១៧ សូចនាករដែលទ្រទ្រង់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចទាំងនេះ មានការប្រែប្រួលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ពិសេសការរីកចម្រើននៃវិស័យឧស្សាហកម្ម និងការថមថយយ៉ាងគំហុកនៃវិស័យកសិកម្ម ដែលធ្វើឲ្យកម្ពុជាកំពុងតែផ្លាស់ប្ដូររចនាសម្ព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចពីប្រទេសពឹងផ្អែកលើវិស័យកសិកម្ម ទៅជាប្រទេសដែលពឹងផ្អែកលើវិស័យឧស្សាហកម្មវិញ ។
សេដ្ឋវិទូនៃអគ្គនាយកដ្ឋានគោលនយោបាយ លោកស្រី តាន់ ឡានីន បានឲ្យដឹងថា រយៈពេល៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ វិស័យឧស្សាហកម្មបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការទ្រទ្រង់កំណើនសេដ្ឋកិច្ច ពិសេសគឺអនុវិស័យសំណង់ និងកាត់ដេរ ខណៈវិស័យកសិកម្មបានថមថយយ៉ាងខ្លាំង។
ថ្លែងក្នុងវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ស្ដីពីសមិទ្ធកម្ម និងទស្សនវិស័យ នាព្រឹកថ្ងៃទី២៨ មីនា នៅទីស្ដីការក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ លោកស្រីលើកឡើងថា ៖« បើយើងមើលពីវិស័យកសិកម្មដែលចូលរួមកំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាតិ បានរួមតូចក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ពោលគឺប្រមាណ៣២%នៃផ.ស.សនៅឆ្នាំ២០១៣ មកនៅត្រឹមតែ២៣%នៃផ.ស.សនៅឆ្នាំ២០១៧ ហើយនៅឆ្នាំបន្តបន្ទាប់ ត្រូវបានព្យាករថា នឹងបន្ដធ្លាក់ចុះថែមទៀត » ។
ចំណែកកម្លាំងពលកម្មក្នុងវិស័យនេះក៏កាន់តែរួមតូចផងដែរ ខណៈដែលកម្លាំងពលកម្មក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មមានចំណែកកាន់តែធំឡើងៗគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ។
លោកស្រីថ្លែងថា ៖« បើយើងក្រឡេកមើលពីកម្លាំងពលកម្មវិញឃើញថា កម្លាំងពលកម្មដែលបានចូលរួមក្នុងវិស័យកសិកម្ម ក៏បានថយចុះ ខណៈដែលការចូលរួមកម្លាំងពលកម្មក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មមានការកើនឡើង » ។
« ដូច្នេះ សូចនាករសំខាន់ៗទាំងពីរនេះបានបង្ហាញឲ្យឃើញថា កម្ពុជាកំពុងតែស្ថិតក្នុងនិន្នាការនៃការផ្លាស់ប្ដូររចនាសម្ព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនពីការពឹងផ្អែកលើវិស័យកសិកម្ម មកពឹងផ្អែកលើវិស័យឧស្សាហកម្ម »។ នេះបើតាមការអះអាងពីលោកស្រីសេដ្ឋវិទូ ។
លោក ឡៅ ប៉ូលីវេត ក៏បានឲ្យដឹងដែរថា វិស័យកសិកម្មក្នុងចន្លោះពីឆ្នាំ២០០០ដល់២០១២ បានដើរតួនាទីសំខាន់ក្នុងការជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ក៏ដូចជាធានាបាននូវសន្ដិសុខស្បៀង ប៉ុន្ដែរយៈពេល៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ វិស័យកសិកម្មចាប់ផ្ដើមឈានដល់ចំណុចរបត់មួយគួរឲ្យព្រួយបារម្ភ ដែលទាមទារឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាអ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ត្រូវចាត់វិធានការមុតស្រួចដូចជា ដាក់ចេញនូវគោលនយោយបាយដើម្បីធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងវិញក្នុងការអភិវឌ្ឍវិស័យនេះ ។
លោកសេដ្ឋវិទូរូបនេះបានគូសបញ្ជាក់ថា ៖« សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានការផ្លាស់ប្តូររចនាសម្ព័ន្ធមួយគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ដែលធ្លាប់ជាប្រទេសពឹងផ្អែកស្ទើរតែទាំងស្រុងទៅលើវិស័យកសិកម្ម ទៅពឹងផ្អែកលើវិស័យផ្សេងទៀតដែលមានតម្លៃបន្ថែមខ្ពស់ ហើយការប្រែប្រួលនេះ ត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងតាមរយៈការថមថយនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកសិកម្មនៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចជារួម ក៏ដូចជាការថមថយនៃកម្លាំងពលកម្មនៅក្នុងវិស័យផលិតកម្មផងដែរ » ។
លោកបន្ថែមថា ៖« វិស័យកសិកម្មខ្លួនឯងក៏បានជួបបញ្ហាប្រឈមមួយចំនួនដែរ ដែលបានធ្វើឲ្យវិស័យសិកម្មមានកំណើនថមថយជាខ្លាំងពី៧,២%នៅចន្លោះពីឆ្នាំ២០០៣-២០០៧ មកនៅត្រឹម១,០%នៅចន្លោះពីឆ្នាំ២០១៣-២០១៧ ។ ក្នុងនោះអនុវិស័យដំណាំដែលចូលរួមច្រើនជាងគេប្រមាណ១២,១%នៅចន្លោះពីឆ្នាំ២០០៣-២០០៧ មកនៅត្រឹមតែ១,១%ប៉ុណ្ណោះនៅចន្លោះពីឆ្នាំ២០១៣-២០១៧ ហើយអ្វីដែលជាបញ្ហាប្រឈមខ្លាំងបំផុត និងកំពុងជួបឧបសគ្គនោះ គឺប្រទេសកម្ពុជាយើងមិនអាចពង្រីកផ្ទៃដីដាំដុះបានឡើយ ខណៈនៅចន្លោះឆ្នាំ២០១៣-២០១៧ មានកំណើនត្រឹមតែ១,៨៧%ប៉ុណ្ណោះ បើធៀបនឹងកំណើននៃការពង្រីកផ្ទៃដីដាំដុះចន្លោះពីឆ្នាំ២០០៨-២០១២ កើនឡើង៦,២៣% ស្របពេលការធ្វើពិពិធកម្មនៃវិស័យនេះ ថ្វីដ្បិតតែរីកចម្រើន ប៉ុន្ដែនៅមានកម្រិតនៅឡើយ » ។
នាយកនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាគោលនយោបាយ លោក ច័ន្ទ សុផល បានលើកឡើងដែរថា រយៈពេលជិត១០ឆ្នាំមកនេះ វិស័យកសិកម្មបានចូលរួមតិចតួចក្នុងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ក្នុងនោះលោកមើលឃើញការបរាជ័យទីផ្សារចំនួន៣សំខាន់ គឺទីផ្សារនាំចេញ ទីផ្សារនាំចូល និងទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុ ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា ៖« សព្វថ្ងៃនេះ ការជ្រើសរើសពូជមិនច្បាស់លាស់ រួមទាំងខ្វះការត្រួតពិនិត្យពីភាគីរដ្ឋ ខណៈការទិញជីដាក់ និងគុណភាព គឺជាបញ្ហា ។ ចំណែកគ្រឿងម៉ាស៊ីន ឬសេវាកម្មបម្រើឲ្យកសិកម្មនៅថ្លៃ ហើយទីផ្សារនាំចេញមានហានិភ័យ ដោយសារផលិតផលខ្លះត្រូវការនាំចេញប្រញាប់ ដូចជា ចេក ស្វាយ ជាដើម ខណៈទីផ្សារមិនប្រាកដប្រជា ពិសេសតម្លៃ ។ ជាមួយគ្នានេះ ការទទួលបានឥណទាននៅមានអត្រាការប្រាក់ខ្ពស់ផងដែរ » ។
ទោះបីយ៉ាងណា លោកមើលឃើញថា វិស័យនេះនៅមានឱកាសពង្រឹងការអភិវឌ្ឍ ដោយសារតែការរីកចម្រើននៃការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលអគ្គិសនី ដែលអាចឲ្យវិស័យនេះអភិវឌ្ឍន៍ខ្លួន ពិសេស ការធ្វើទំនើបកម្ម និងការកែច្នៃដើម្បីឲ្យមានតម្លៃបន្ថែមខ្ពស់ ជាជាងនាំចេញជាវត្ថុធាតុដើម ។
លោកថា ៖« ទៅថ្ងៃអនាគត នេះជារបត់ថ្មីមួយដែលយើងមានឱកាសវិនិយោគបន្ថែមទៀតនៅតំបន់ជនបទ ដោយសារតែយើងមានអគ្គិសនីដើម្បីជំរុញឲ្យមានកំណើននៃវិស័យនេះ»។
ដោយឡែក វិស័យឧស្សាហកម្មវិញ បាននិងកំពុងដឹកមុខនៃកំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប ក្នុងនោះអនុវិស័យកាត់ដេរនៅតែមានចំណែកធំ ប៉ុន្ដែវិស័យសំណង់ក៏កំពុងតាមប្រកៀកប្រកិតផងដែរក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ខណៈអនុវិស័យមិនមែនកាត់ដេរ កំពុងមានសន្ទុះរីកចម្រើនគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ។
យោងតាមការធ្វើបទបង្ហាញពីសេដ្ឋវិទូ លោក ជា សុភ័ក្រ បានឲ្យដឹងដែរថា រយៈពេល៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ វិស័យឧស្សាហកម្ម គឺបានឈានមុខគេក្នុងការគាំទ្រកំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាតិ លើសវិស័យ២ផ្សេងទៀត គឺវិស័យកសិកម្ម និងសេវាកម្ម ។ អនុវិស័យដែលរួមចំណែកច្រើនជាងគេគឺវិស័យកាត់ដេរ តាមរយៈការនាំចេញផលិតផល ប៉ុន្ដែមាននិន្នាការថយចុះ ដែលប៉ះប៉ូវវិញដោយវិស័យសំណង់ និងការកើនឡើងនៃផលិតផលមិនមែនកាត់ដេរ ដូចជា គ្រឿងបង្គំអេឡិចត្រូនិក និងទោចក្រយាន ជាដើម ។
លោកបន្ដថា ៖« តាមការព្យាកររយៈពេល២ឆ្នាំខាងមុខនេះ យើងសង្ឃឹមថា វិស័យឧស្សាហកម្មនៅតែបន្ដរួមចំណែកជំរុញកំណើននៃផ.ស.សរឹងមាំដដែល ដោយផ្អែកលើភាពខ្លាំងនៃមូលដ្ឋានគ្រឹះចេញពីវិស័យកាត់ដេរ ជាសក្ដានុពលក្នុងការឈានទៅចាប់យកឧស្សាហកម្មថ្មី, ភាគលាភប្រជាសាស្ត្រ និងបច្ចេកវិទ្យា ជាពិសេសការវិនិយោគដោយផ្ទាល់ពីបរទេស, គោលនយោបាយអភិវឌ្ឍន៍វិស័យឧស្សាហកម្មឆ្នាំ២០១៥-២០២៥ បានចង្អុលទិសនៃការអភិវឌ្ឍ និងការធ្វើពិពិធកម្មវិស័យឧស្សាហកម្ម, ការអនុគ្រោះ និងលើកទឹកចិត្តពីរាជរដ្ឋាភិបាល និងការសម្លឹងទៅរកប្រភេទសំណង់លំនៅឋានតម្លៃសមរម្យ ដែលមានសក្ដានុពលរយៈពេលមធ្យម និងវែង » ។
រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ លោក វង្សី វិស្សុត បានឲ្យដឹងថា េសដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជានឹងនៅតែបន្ដរឹងមាំ តែកម្ពុជាត្រូវពង្រីក និងបង្កើតកម្លាំងចលករថ្មីៗបន្ថែមទៀត ពិសេសការធ្វើទំនើបកម្មនៃក្បាលម៉ាស៊ីនសេដ្ឋកិច្ចឲ្យកាន់តែមានតម្លៃបន្ថែមខ្ពស់ ដើម្បីឲ្យសេដ្ឋកិច្ចមានចលនារស់រវើក និងលូតលាស់ថែមទៀត ។
ថ្លែងនាឱកាសនោះដែរ លោករដ្ឋលេខាធិការ វង្សី វិស្សុត មានប្រសាសន៍ថា ៖« ដោយផ្អែកលើក្បាលម៉ាស៊ីនគាំទ្រកំណើនសេដ្ឋកិច្ចសំខាន់ៗ ហើយវិស័យសំខាន់ដែលគាំទ្រដល់កំណើននេះ គឺវិស័យឧស្សាហកម្ម សេវាកម្ម និងកសិកម្ម ។ ជាមួយគ្នានេះ កម្ពុជាមានទុនបម្រុងចំនួនប្រមាណ១០ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ដែលអាចធ្វើការគ្រប់គ្រងការនាំចូលបានចំនួនជាង៦ខែ ។ ដោយឡែក ចំណូលថវិកាជាតិនៅតែរឹងមាំ ពិសេសចំណូលពីសារពើពន្ធសម្រេចបានតាមផែនការគ្រោងទុក ខណៈការចាយវាយថវិកាជាតិ ថ្វីដ្បិតតែមានការពង្រីក តែរឹតត្បិតយ៉ាងខ្លាំង ។ ទាំងអស់នេះ សបញ្ជាក់ថា សេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាយើងនៅតែរឹងមាំ » ។
ក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ បើយោងតាមធនាគារពិភពលោក នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៥ កម្ពុជាសម្រេចបានជាប្រវត្តិសាស្ត្រគឺការឆ្លងផុតពីឋានៈប្រទេសដែលមានចំណូលទាប ទៅជាប្រទេសដែលមានចំណូលមធ្យមកម្រិតទាប ។ លើសពីនេះទៅទៀត ក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី ហៅកាត់ថាADB បានដាក់រហស្សនាមកម្ពុជាថាជា «ខ្លាសេដ្ឋកិច្ចថ្មីនៅអាស៊ី»ផងដែរ ដោយសារកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជាខ្ពស់ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ។ កំណើនដ៏គួរឲ្យស្ញប់ស្ញែងនេះ បានបង្កើតការងារជាច្រើនដល់ប្រជាពលរដ្ឋទូទាំងប្រទេស ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងតាមរយៈតួលេខរបស់ធនាគារពិភពលោកបានបង្ហាញថា ភាពគ្មានការងារធ្វើនៅកម្ពុជាស្ថិតក្នុងអត្រា០,៣% និងភាពក្រីក្រតោកយ៉ាកត្រូវបានលុបបំបាត់ចោលទាំងស្រុងនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៧ ។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ប្រាក់ចំណូលរបស់ពលរដ្ឋកម្ពុជាម្នាក់ក្នុង១ឆ្នាំ បានកើនឡើងពី១.០៤២ដុល្លារក្នុងឆ្នាំ២០១៣ ដល់ប្រមាណជា១.៤២៧ដុល្លារក្នុងឆ្នាំ២០១៧ និង១.៥៦៣ដុល្លារនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៨នេះ ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក វង្សី វិស្សុត បញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា ៖« យើងត្រូវតែគិតគូរការកែទម្រង់បែបណា ដើម្បីកសាងមូលដ្ឋានសេដ្ឋកិច្ចមួយ ដោយបង្កើនកម្លាំងចលករទាក់ទាញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចឲ្យបានច្រើន ដូចជា ធ្វើទំនើបកម្មនៃក្បាលម៉ាស៊ីនសេដ្ឋកិច្ចឲ្យកាន់តែមានតម្លៃបន្ថែមខ្ពស់, ក្ដាប់ឲ្យជាប់នូវឱកាសសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនដើម្បីពង្រីក និងបង្កើតកម្លាំងចលករថ្មីៗបន្ថែមទៀត ដែលដឹកមុខដោយវិស័យឯកជន ។ ត្រូវដោះស្រាយបញ្ហាទីផ្សារ ដើម្បីបង្កើតកម្លាំងថ្មីបន្ថែមទៀត រដ្ឋត្រូវតែលូកដៃដោះស្រាយដើម្បីឲ្យសេដ្ឋកិច្ចរបស់យើងមានចលនារស់រវើក និងលូតលាស់ឡើង » ។
លោកថា ៖ « ទៅថ្ងៃអនាគត កម្ពុជាត្រូវដោះស្រាយបញ្ហាផលិតភាព ការបណ្ដុះបណ្ដាលធនធានមនុស្ស និងក្របខ័ណ្ឌបរិស្ថានច្បាប់ ដើម្បីជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាតិបន្ថែមទៀត ក៏ដូចជាធានាប្រាក់ចំណូលសម្រាប់ទ្រទ្រង់ថវិកាជាតិ ពិសេសគឺការកសាងស្ថាប័នឲ្យបានរឹងមាំតាមរយៈការកែទម្រង់ស៊ីជម្រៅ » ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ