រាជធានីភ្នំពេញ ៖ នៅថែវទី៤នៃសារមន្ទីរជាតិជាកន្លែងដែលដាក់តាំងវត្ថុនានាក្រោយសម័យអង្គរ ។ ជាការកត់សំគាល់រយៈកាលមិនយូរប៉ុន្មានពីការបញ្ចប់រាជ្យរបស់ព្រះបាទជ័យវរ្មន័ទី៧ ផលិតកម្មសិល្បៈអំពីថ្ម និងប្រាសាទក៏ក្លាយទៅជាខ្សត់ ក្នុងវប្បធម៌របស់ខ្មែរ ។ ដោយការផ្លាស់ប្ដូរ (សាសនា)យ៉ាងឆាប់រហ័សទៅរក(និកាយ) ថេរវាទ(ប្រហែលជាស.តទី១៥) ឈើក៏ក្លាយទៅជាវត្ថុធាតុមុនគេបង្អស់ក្នុងចម្លាក់របស់ខ្មែរ ។
បដិមាអំពីឈើទាំងអស់ ទោះជាយោងទៅតាមសម័យកាល ឬតាមរចនាប័ទ្មសុទ្ធសឹងតែជាពុទ្ធបដិមា ។ ថ្វីបើឈើត្រូវបានគេប្រើ ប្រាស់ពិតប្រាកដសំរាប់ធ្វើទេវរូបតាំងពីសម័យមុនអង្គរក៏ដោយ ដោយសារការឆាប់ពុកផុយរបស់វាក៏នៅមានបដិមាមួយចំនួនតូចធ្វើអំពីឈើស្ថិតនៅគង់វង្សនៅឡើយតាំងពីសម័យចុងក្រោយរបស់សម័យអង្គរ ។
សំរាប់រូបចម្លាក់អំពីឈើនាសម័យ ក្រោយអង្គរសិល្បករ(ខ្មែរ) ចាប់ផ្ដើមអនុវត្ដលាបម្រ័ក្សណ៍ពីមួយស្រទាប់ទៅពីរស្រទាប់ដែលម្រ័ក្សណ៍មានតួនាទីជាថ្នាំសំរាប់លំអផង និងដើម្បីសំរាប់ការពារ(សត្វល្អិត)ផង ។ នាសម័យនេះដែរ សិល្បករបានអភិវឌ្ឍការតុប តែងលំអទៅលើរូបចម្លាក់អំពីឈើដោយបញ្ចុះក្បាច់លំអ។ ជានិច្ចកាលគេប្រើភ្លុក សំបកខ្យង ឬកញ្ចក់ពណ៌ ។ ទេវរូបអំពីឈើភាគ ច្រើនជាសមុច្ច័យរបស់សារមន្ទីរ ត្រូវបានឆ្លាក់ឡើងនាប៉ុន្មានសតវត្សចុងក្រោយនេះ ។ គេអាចដឹងបានអំពីឥទ្ធិពលរបស់ថៃមកលើស្នាដៃសិល្បៈជាច្រើននាសម័យក្រោយអង្គរ ។
ផ្នែកជាតិពន្ធវិទ្យា
សារមន្ទីរមានវត្ថុប្លែកៗមួយចំនួនផ្នែកជាតិពន្ធវិទ្យាដែលត្រូវបានគេកំណត់អាយុកាលនាសតវត្សចុងក្រោយពីរ(ស.តទី១៩-២០) ។ វត្ថុដែលត្រូវបានគេចាប់អារម្មណ៍ជាងគេនោះ គឺកឹង សំរាប់ដាក់លើទូកមួយរបស់ព្រះរាជា ដែលបានកសាងឡើងអំពីឈើគគីរ។ វត្ថុដ៏មានតម្លៃរបស់ព្រះមហាក្សត្រមួយទៀត គឺកោដ្ឋរបស់ព្រះបាទនរោត្ដមសុរាម្រឹត ដែលត្រូវបានយកមកតម្កល់ទុកនៅសារមន្ទីរក្រោយពីពេលព្រះរាជឈាបនកិច្ច ។ ក្នុងថែវនេះដែរគេឃើញមានកីតម្បាញ ដែលប្រកបទៅដោយក្បាច់ក្បូររចនា និងប្រដាប់ប្រដាសំរាប់ត្បាញជាច្រើន អសង្ហារិមផ្នែកសាសនាមានយាងដំរី និងវត្ថុសិប្បកម្មតាមបែបប្រពៃណីខ្មែរមួយចំនួនទៀត ។
កុលាលភាជន៍
កំណាយផ្នែកបុរាណវិទ្យាជាច្រើននាបច្ចុប្បន្នកាលនេះ នៅអង្គរបុរីខេត្ដតាកែវ (ភាគខាងត្បូងកម្ពុជា) បានរកឃើញកុលាលភាជន៍មួយចំនួនធំ ដោយមានមួយចំនួនស្ថិតនៅក្រោយសម័យបុរេប្រវត្ដិ ។
កុលាលភាជន៍ប្រភេទនេះជាច្រើនស្ថិតនៅសម័យមុនអង្គរ ដែលជាឆ្នាំងធ្វើអំពីដីឥដ្ឋពណ៌ក្រហមព្រឿង ផលិតដោយដៃផ្ទាល់ ឬដោយប្រើអន្ដូករួចទើបឆ្លាក់ក្បាច់លំអក្បាច់ឆ្កូតៗផង ។
ភាជន៍អំពីដីឥដ្ឋ ដែលមានចារជាលើកដំបូងក្នុងក្រាំងផ្នែកបុរាណវិទ្យា ស្ថិតនៅចុងបញ្ចប់នៃសតវត្សទី៩ មានប្រភពនៅក្រុម ប្រាសាទ រលួសក្នុងតំបន់អង្គរ ដែលគេបានរកឃើញភាជន៍ពណ៌បៃតងនិងភាជន៍ពណ៌ត្នោតជាវត្ថុពេញនិយមនៅដើមសតវត្សទី១១ ហើយគេក៏បានរកឃើញយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់នៅរមណីយដ្ឋានរបស់ខ្មែរក្នុងប្រទេសថៃ ។ ការធ្វើភាជន៍ឱ្យមានជារាងសត្វចតុប្បាទផ្សេងៗ ក៏ជាសម័យកាលពេញនិយមមួយដែរចាប់ពីសតវត្សទី១១ ដល់ សតវត្សទី១៣ ។
កំណាយផ្នែកបុរាណវិទ្យានៅតំបន់អង្គរបានបង្ហាញឱ្យឃើញថា នាចុងសម័យអង្គរការផលិតភាជន៍ក្នុងប្រទេសត្រូវបានថយចុះ ក្នុងខណៈដែលមានការនាំចូលកុលាលភាជន៍ចិន កាន់តែច្រើនឡីង ។
ក្បាច់ចម្លាក់នៅតាមជញ្ជាំងប្រាសាទខ្មែរជាច្រើនបានបង្ហាញភាពជាក់ស្ដែងនៃរាងរៅរបស់កុលាលភាជន៍ ព្រមទាំងការលេចធ្លោនៃ ការប្រើប្រាស់របស់វាផងក្នុងពិធីបុណ្យផ្សេងៗ និងក្នុងតម្រូវការធម្មតា ។ គំរូដ៏ច្រើន (របស់កុលាលភាជន៍) សំរាប់ការប្រើប្រាស់ បានឱ្យដឹងថា ការប្រើប្រាស់កុលាលភាជន៍របស់ខ្មែរ ជាការប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃសំរាប់ការចំអិនអាហារ, ការស្ដុកអាហារទុក (ឧទាហរណ៍ផ្អក, ប្រហុក) ការដាក់វត្ថុរាវ ដូចជា ពាងសំរាប់ត្រាំថ្នាំ, ទឹកអប់, គ្រឿងប្រេងម្សៅសំរាប់ការតុបតែងខ្លួនជាដើម ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ