លោកលន់ នល់ កើតនៅថ្ងៃទី១៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩១៣ នៅខេត្តព្រៃវែងក្នុងគ្រួសារខ្មែរដើមកំណើតចិន ។ ឪពុករបស់លោកលន់ នល់ ឈ្មោះលន់ ហ៊ិន ម្តាយឈ្មោះនួន ហើយលោកជាកូនទី២ ក្នុងគ្រួសារដែលមានបងប្អូន១០នាក់ ក្នុងនោះប្អូនប្រុសទី៧ របស់គាត់ឈ្មោះលន់ ណុន ជាមនុស្សដែលមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនយោបាខ្មែរចាប់តាំងពីការចាត់ចែងធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ និងការបង្កើតរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ។
ឪពុករបស់លោកលន់ នល់ ធ្លាប់ជាអភិបាលស្រុក នៅខេត្តសៀមរាប និងខេត្តកំពង់ធំ បន្ទាប់ពីបានដឹកនាំក្រុមបង្ក្រាបចោរប្លន់នៅខេត្តព្រៃវែង ។ លោកលន់ នល់ ទទួលបានការអប់រំនៅសាលាសាសឺលូប-ឡូបា (Chasseloup-Laubat) ក្នុងទីក្រុងសាយហ្កន បន្ទាប់មកចូលសិក្សានៅសាលាយោធាកម្ពុជា ។
យោងតាមឯកសាររៀបរៀងដោយលោកខឿន សាឃាងថា លោកលន់ នល់ ជាមន្ត្រីស៊ីវិលក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំងនាឆ្នាំ១៩៣៧ ។ លោកបានក្លាយជាអ្នកកាន់អំណាចរដ្ឋបាល ហើយក៏បានធ្វើខ្លួនឱ្យក្លាយជាអ្នកប្រតិបត្តិការដ៏មានប្រសិទ្ធភាពរបស់បារាំង ប្រឆាំងបង្ក្រាបចលាចលជាបន្តបន្ទាប់នៃការប្រឆាំងនឹងអាណានិគមបារាំងនាឆ្នាំ១៩៣៩ ។ លុះដល់ឆ្នាំ១៩៤៦ លន់ នល់បានក្លាយជាចៅហ្វាយខេត្តក្រចេះ ។ គាត់បានក្លាយជាសហការីរបស់សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ហើយនៅក្នុងអំឡុងចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៤០ នៅពេលដែលគាត់បានបង្កើតចលនាស្តាំនិយម, រាជាធិបតេយ្យ ជាក្រុមនយោបាយគាំទ្រឯករាជភាពដែលធ្វើឲ្យគាត់ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយប្រទេសកម្ពុជា ខ្លាំងឡើងៗ ។ លន់ នល់បានចូលបម្រើកងទ័ពនៅឆ្នាំ១៩៥២ ហើយគាត់គាត់បានដឹកនាំប្រតិបត្តិការកងទ័ពប្រឆាំងវៀតមិញ ។
បន្ទាប់ពីប្រទេសកម្ពុជាទទួលបានឯករាជ្យពីបារាំងមក គណបក្សកំណែទម្រង់ខ្មែរ (Khmer Renovation) របស់លន់ នល់ (រួមនិងគណបក្សស្តាំនិយម តូចៗដែលដឹកនាំដោយសម សារី និងដាប ឈួន) បានក្លាយជាគណបក្សស្នូលរបស់គណបក្សសង្គមរាស្ត្រនិយមរបស់សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ សម្រាប់ប្រជែងការបោះឆ្នោត ឆ្នាំ១៩៥៥ ។
លោកលន់ នល់ ត្រូវបានតែងតាំងជានាយសេនាធិការកងទ័ពនៅឆ្នាំ១៩៥៥ និងជាអគ្គមេបញ្ជាការកងទ័ពនៅឆ្នាំ១៩៦០ និងកាន់តំណែងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិផងដែរ ។
នៅពេលនោះ លន់ នល់ ជាអ្នកគាំទ្រម្នាក់ដែលទទួលបានការទុកចិត្តពីសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ។ ឆ្នាំ១៩៦៣ លន់ នល់់ត្រូវបានតែងតាំងជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ខណៈដែលសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ព្យាយាមស្វែងរកចលនា «អព្យាក្រឹតនិយម» ជាអន្តរជាតិក្នុងបំណងបញ្ចៀសប្រទេសកម្ពុជាពីការប៉ះពាល់ដោយសង្គ្រាមឥណ្ឌូចិនលើកទី២ ។
នៅឆ្នាំ១៩៦៦ ការបោះឆ្នោតសភា បានធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពអំណាចចំពោះលន់ នល់ និងសមាសធាតុស្តាំនិយមរបស់គណបក្សសង្គមរាស្ត្រនិយមនៅពេលដែលបេក្ខជនអភិរក្ស និងពួកស្លាបស្តាំត្រូវបានជ្រើសរើសយ៉ាងច្រើន ។ លោកលន់ នល់ បានក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ហើយគាត់គឺជាមនុស្សដែលប្រកៀកស្មាគ្នាជាមួយសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ក្នុងការប្រយុទ្ធជាមួយពួកកុម្មុយនីស្ត ។ ជាក់ស្តែង នៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៦៦-១៩៦៧ កងអន្តរាគមន៍របស់លន់ លន់ រួមជាមួយកងរាជតម្រួតរបស់សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ បានបង្ក្រាបការបះបោររបស់កសិករនៅសំឡូត ខេត្តបាត់ដំបង ដែលត្រូវបានញុះញង់ដោយពួកកុម្មុយនីស្ត ។ ការបះបោរនេះកើតឡើងពីកសិករលក់ស្រូវទៅឱ្យកងទ័ពកុម្មុយនីស្តវៀតណាមដែលដើរប្រមូលទិញក្នុងតម្លៃថ្លៃជាងរដ្ឋាភិបាលសង្គមរាស្ត្រនិយម។ ការបង្ក្រាបនេះមានសភាពឃោរឃៅ និង មានរយៈពេលច្រើនខែ រហូតដល់មានការប្រយុទ្ធប្រដាប់អាវុធ និងមានប្រកាសផ្តល់រង្វាន់ដល់បុគ្គលណាកាត់បានក្បាលពួកកុម្មុយនីស្ត ។ មនុស្សជាច្រើនបានរត់ចូលព្រៃ និង អ្នកខ្លះត្រូវបានចាប់ចងធ្វើទណ្ឌកម្មសួរចម្លើយ។ សារព័ត៌មាននានា នាសម័យនោះបានប៉ាន់ប្រមាណថាយ៉ាងហោចណាស់មានមនុស្ស១.០០០នាក់ ក្លាយជាជនរងគ្រោះ ហើយអ្នកខ្លះទៀតមានគំនុំជាមួយរដ្ឋាភិបាលសង្គមរាស្ត្រនិយមយ៉ាងខ្លាំង ។ លោកលន់ នល់ ធ្លាប់បានធ្វើជាអភិបាលខេត្តបាត់ដំបងនោះដែរ ។
លោកលន់ នល់ បានរងរបួសក្នុងគ្រោះថ្នាក់រថយន្តនៅចុងឆ្នាំ១៩៦៨ និងត្រូវបានបង្ខំឱ្យថយពីកិច្ចការនយោបាយជាបណ្តោះអាសន្ន ។ ទោះយ៉ាងណាក្តី នៅឆ្នាំ១៩៦៨ លន់ នល់ បានវិលត្រឡប់មកក្នុងឆាកនយោបាយវិញ ក្នុងឋានៈជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ ហើយនៅឆ្នាំ១៩៦៩ គាត់បានក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ជាលើកទី២។
ថ្ងៃទី១៨ មីនា ឆ្នាំ១៩៧០ លោកលន់ នល់ ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាមេខ្លោងម្នាក់ ក្នុងចំណោមមនុស្សសំខាន់បំផុតទាំង៣រូប ក្នុងការទម្លាក់សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ពីតំណែងជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ ។
នៅថ្ងៃទី១២ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ លោកលន់ នល់ និងសិរីមតៈ បានបិទកំពង់ផែព្រះសីហនុ ជាទីដែលអាវុធយុទ្ធភណ្ឌ ត្រូវបានដឹកជញ្ជូនដោយលួចលាក់សម្រាប់ពួកវៀតកុង ទៅឱ្យកងទ័ពវៀតណាមខាងជើង ។
នាថ្ងៃទី១៣ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ រដ្ឋាភិបាលស្រោចស្រង់ជាតិរបស់លន់ នល់ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ នៅថ្ងៃទី១៤ សីហា ឆ្នាំ១៩៦៩ ដោយសារពេលនោះប្រទេសជាតិកំពុងមានស្ថានភាពធ្ងន់ធនោះបានផ្ញើលិខិតទៅឱ្យរដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយ និងរណសិរ្សរំដោះជាតិវៀតណាមខាងត្បូងដោយដាក់ឱសានវាទ ឱ្យដកកងទ័ពរបស់ខ្លួនចេញពីទឹកដីខ្មែរឱ្យអស់ក្នុងរយៈពេល៤៨ម៉ោង ពោលគឺមិនឱ្យយឺតជាងថ្ងៃទី១៥ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ បើពុំនោះទេពួកគេត្រូវប្រឈមមុខនឹងវិធានការយោធា ។ មុននេះ លន់ នល់ ធ្លាប់បានជួបប្រធានរណសិរ្សវៀតកុង និងនាយកមន្ត្រីវៀតណាមខាងជើងនៅប៉េកាំង ជំរុញឱ្យពួកគេដកទ័ពចេញពីទឹកដីកម្ពុជា ប៉ុន្តែគាត់ទទួលបានលទ្ធផលជាទីខកចិត្តយ៉ាងខ្លាំង ។
នាថ្ងៃទី១៣ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ នៅទីក្រុងប៉ារីស សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ បានមានបន្ទូលថាព្រះអង្គនឹងយាងត្រឡប់មកកម្ពុជាក្នុងពេល ឆាប់ៗដើម្បីរៀបចំអព្យាក្រឹតភាពកម្ពុជាឡើងវិញ ប៉ុន្តែព្រះអង្គត្រូវយាងចាកចេញពីបារាំងទៅឈប់សំចតនៅមូស្គូ និងប៉េកាំង ដើម្បីបញ្ចុះបញ្ចូលឱ្យរដ្ឋាភិបាលទាំងពីរនេះដាក់គំនៀបលើវៀតណាមខាងជើង និងវៀតកុងឱ្យដកចេញពីទឹកខ្មែរ ។
ដោយសំអាងលើសេចក្តីប្រកាសនេះ គេឃើញថារដា្ឋភិបាលភ្នំពេញដែលកំពុងត្រូវបានដឹកនាំជំនួសដោយលោកលន់ នល់ ក៏ដូចជាសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុដែរកំពុងធ្វើការក្នុងគោលដៅតែមួយ ពោលគឺដើម្បីបណ្តេញកងទ័ពយួនកុម្មុយនីស្ត និងវៀតកុងឱ្យចេញពីទឹកដីកម្ពុជា គ្រាន់តែក្នុងរបៀបផ្សេងគ្នាប៉ុណ្ណោះ ។ ដោយហេតុនេះធ្វើឱ្យគេឆ្ងល់ថាហេតុអ្វីបានជាព្រះអង្គបញ្ចេញប្រតិកម្មបែបនេះទៅវិញ ។
ស្ថានភាពនៅកម្ពុជាពុំមានភាពស្រាកស្រាន្តសោះឡើយ ។ ទឹកចិត្តរបស់រាស្ត្រខ្មែរកាន់តែពោរពេញទៅដោយកំហឹង ខ្លាំងឡើងៗចំពោះកងទ័ពវៀតណាមខាងជើង និងពួកវៀតកុង ។ ព្រឹកថ្ងៃទី១៦ មីនា ឆ្នាំ១៩៧០ បាតុកម្មដ៏ធំមួយទៀតត្រូវបានធ្វើឡើងនៅមុខរដ្ឋសភា ដើម្បីសុំឱ្យអង្គការកំពូលនេះចោទប្រកាន់ឥស្សរជនស៊ីវិល និងយោធាមួយចំនួនពីបទសមគំនិតជាមួយវៀតណាមកុម្មុយនីស្ត ដែលមនុស្សទាំងនោះសុទ្ធជាមនុស្សក្នុងរាជវង្ស ឬក៏ជាអ្នកស្និទ្ធនឹងអ្នកម្នាងម៉ូនិក ដូចជា អ៊ុំ ម៉ាណូរិន្ទ ជាដើម។
ស្អែកឡើង គឺថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ បាតុកម្មបានចាប់ផ្តើមកញ្ជ្រោលឡើងម្តងទៀត។ សភាបានបន្តការប្រជុំតាមការគ្រោងទុក ។ ការចោទប្រកាន់ចំពោះសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ កាន់តែមានភាព ជូរចត់ឡើងៗ ។ រថពាសដែក និងរថយន្តដឹកកងទ័ពត្រៀមប្រយុទ្ធ បានធ្វើចលនាខ្វាត់ខ្វែងតាមដងផ្លូវ ធំៗពាសពេញទីក្រុង ។
យោងតាមឯកសារ ខ្លះ «លន់ នល់ បានបដិសេធមិនអនុញ្ញាតឱ្យដកហូតសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ពីតំណែងជាប្រមុខរដ្ឋឡើយ ។ ព្រះអង្គម្ចាស់ស៊ីសុវត្ថិ សិរីមតៈ បានចាក់កាស្សែតដែលគេលួចថតពេលសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ មានបន្ទូលនៅក្នុងអង្គប្រជុំមួយ នៅទីក្រុងប៉ារីស ឱ្យលន់ នល់ស្តាប់ ។ ក្នុងខ្សែអាត់នោះព្រះអង្គបានស្តីបន្ទោស ចំៗឈ្មោះនូវមនុស្សដែលព្រះអង្គហៅថា «ជាអ្នកក្បត់ព្រះអង្គ» ហើយថាព្រះអង្គនឹងដាក់ទណ្ឌពួកអ្នកទាំងនោះភ្លាម នៅពេលព្រះអង្គយាងត្រឡប់មកដល់ភ្នំពេញ ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តី នាយករដ្ឋមន្ត្រីលោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ នៅតែមិនប្រាកដថានឹងញុះញង់ឱ្យសភាបោះឆ្នោតទម្លាក់សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុនៅឡើយ ។ យប់ថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០នោះ ព្រះអង្គម្ចាស់ សិរីមតៈ ដោយមានមន្ត្រីយោធា៣រូប បានទៅដល់ភូមិគ្រឹះរបស់សេនាប្រមុខលន់ នល់ ហើយភ្ជង់កាំភ្លើងបង្ខំ លន់ នល់ ដែលកំពុងជោកជាំ ដោយទឹកភ្នែកឱ្យចុះហត្ថលេខាលើឯកសារចាំបាច់ទាំងឡាយដើម្បីដកហូតសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ។ ស្អែកឡើងថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ សភា បានបោះឆ្នោតជាឯកឆន្ទ ដកហូតសម្តេចព្រះនរោត្ត សីហនុ ពីអំណាច» ។
ថ្វីដ្បិតតែត្រូវបានគេទទួលស្គាល់យ៉ាងទូលំទូលាយថា ព្រះអង្គម្ចាស់ស៊ីសុវត្ថិ សិរីមតៈ តែងតែមានបំណងដកហូតសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ពីអំណាចកំពូលក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយសារតែព្រះអង្គជា «សែស្រឡាយនរោត្តម» ក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែយើងយល់ថា ការអះអាងនោះនេះមិនសូវទំនងឡើយ គឺយើងយល់ថាព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈ មិនហ៊ានធ្វើបែបនោះចំពោះលន់ នល់ ឡើយ ។
សៀវភៅ «សាធារណរដ្ឋខ្មែរ» របស់បណ្ឌិតសាស្ត្រាចារ្យរស់ ចន្ត្រាបុត្រ បានតាមរុករកឃើញនូវរឿងអាថ៌កំបាំងមួយដែលនាំឱ្យលន់ នល់ សម្រេចចិត្តអនុញ្ញាតឱ្យមានការដកហូតសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ពីអំណាច ថាគឺជាល្បិចរបស់ប្អូនប្រុសគាត់ គឺ លន់ ណុន ។
រហូតមកដល់ថ្ងៃទី១៧ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ អំណាចរបស់សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ នៅតែមានសុវត្ថិភាពនៅឡើយ ដ្បិតមនុស្សពីររូបគឺ លន់ នល់ និងព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈ មិនទាន់បើកផ្លូវ ។
ពិតហើយថា សិរីមតៈ កំពុងតែរង់ចាំយ៉ាងអន្ទះសាបន្ទាប់ពីការប៉ុនប៉ងរបស់ព្រះអង្គក្នុងការដកហូតសម្តេចសីហនុ ចេញពីអំណាច ដើម្បីយកមកុដរាជ្យ ទៅបំពាក់ឱ្យមនុស្សណាម្នាក់ដែលជាសែស្រឡាយស៊ីសុវត្ថិ ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តី ព្រះអង្គទំនងជាមិនចង់ទទួលខុសត្រូវរឿងនេះតែ១អង្គឯង ទើបព្រះអង្គនៅចាំមើលការឈានមួយជំហានមុនរបស់ លន់ នល់ ដែលជាជំហានចុងក្រោយដើម្បីទម្លាក់សម្តេចសីហនុ ខណៈលន់ នល់ ហាក់ដូចជាមិនទាន់ប្រាកដថាធ្វើយ៉ាងណា ដែលមានន័យថា នាយករដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះ មិនទាន់អនុញ្ញាតឱ្យនរណាម្នាក់ប៉ះពាល់ដល់ឋានៈរបស់សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុទេ ។
បណ្ឌិតសាស្ត្រាចារ្យរស់ ចន្ត្រាបុត្រ បានទម្លាយឱ្យដឹងថា «នៅយប់ថ្ងៃទី១៧ ឈានចូលថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០នោះ លន់ ណុន អមដោយហង្ស ធន់ហាក់, ឆន សុខុម និងគង់ អ៊ន បានទៅភូមិគ្រឹះរបស់លន់ នល់ ហើយបានប្រាប់លោក លន់ នល់ ថា៖ « លោកបង ព្រះ អង្គម្ចាស់ សិរីមតៈ បានសម្រេចព្រះទ័យដកហូតតំណែងរបស់សម្តេចសីហនុហើយ» ។
លោកសេនាប្រមុខ លន់ នល់ ដែលទើបតែភ្ញាក់ពីដំណេកដោយសារប្អូនប្រុសរបស់គាត់ដាស់ បន្ទាប់ពីពួកគេបានឈររង់ចាំយ៉ាងយូរមកនោះ បានប្រាប់ទៅលោកលន់ ណុន វិញថា៖ «បើមតៈ ព្រមព្រៀងរួចទៅហើយ យើងមានតែសម្រេចធ្វើអីុចឹងទាំងអស់គ្នា !» ។
តាមពិតព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈ មិនទាន់បានផ្តល់ការយល់ព្រមនៅឡើយ ។ បន្ទាប់មកទៀត លោកលន់ ណុន បានចាកចេញពីផ្ទះបងប្រុសរបស់គាត់ធ្វើដំណើរទៅគេហដ្ឋានរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈ ហើយបានទូលព្រះអង្គថា បងប្រុសរបស់គាត់គឺ លន់ នល់ បានសម្រេចចិត្ត ចាត់ការទម្លាក់សីហនុហើយ ដែលតាមពិតទៅ លោកសេនាប្រមុខលន់ នល់ បានចាញ់បោកគាត់(លន់ ណុន) តែប៉ុណ្ណោះ ។ ដោយហេតុនេះ ស្អែកឡើង គឺថ្ងៃទី១៨ មីនា ឆ្នាំ១៩៧០ រដ្ឋសភា និងក្រុមប្រឹក្សាព្រះរាជាណាចក្របានសម្រេចបោះឆ្នោតជាឯកច្ឆន្ទ ដកហូតសម្តេច សីហនុ ពីតំណែងជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ នៅម៉ោង ១៣និង៣០នាទី» ។
យប់ថ្ងៃទី១៨ មីនា ១៩៧០ នាយករដ្ឋមន្ត្រី លន់ នល់ បានប្រកាសបង្កើតរបបសាធារណរដ្ឋមួយនៅកម្ពុជា នាពេលដ៏ខ្លីខាងមុខ ។ ការប្រកាសបែបនេះ បណ្ឌិតរស់ ចន្ត្រាបុត្រ បានអះអាងថា ធ្វើឡើងតាមការស្នើសុំរបស់ វរសេនីយ៍ត្រីលន់ ណុន ។ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីត្រូវបានគេរាយការណ៍ថ្វាយអំពីសេចក្តីប្រកាសនោះ ព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈ បានជំទាស់ ហើយបានស្នើឱ្យលើកសេចក្តីប្រកាសនោះទៅធ្វើនៅ ថ្ងៃក្រោយ ។
នៅពេលឃើញថា ដំណើរនៃការបង្កើតរបបសាធារណរដ្ឋមួយនៅកម្ពុជាត្រូវបានរាំងខ្ទប់ដោយព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈ ដែលចង់ឱ្យ ប្រទេសកម្ពុជា នៅជាប្រទេសរាជាធិបតេយ្យ តទៅទៀតនោះ ទើបថ្ងៃទី១១ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧០ លន់ ណុន បានបញ្ជាឱ្យថាច់ ជា (ដើមកំណើតខ្មែរកម្ពុជាក្រោម) រៀបចំធ្វើបាតុកម្មដ៏ធំមួយឈ្មោះថា «ដំណើរឆ្ពោះទៅរកភាពស្របគ្នា ខាងផ្លូវចិត្តគំនិត» នៅពហុកីឡដ្ឋានជាតិអូឡាំពិកក្រុងភ្នំពេញ ។ បាតុកម្មនេះធ្វើឡើងដើម្បីសំណូមពរឱ្យសេនាប្រមុខលន់ នល់ បង្កើតរបបសាធារណរដ្ឋមួយនៅកម្ពុជា ។ បន្ទាប់ពីការជួបជុំគ្នានៃហ្វូងបាតុករនេះទៅ លន់ ណុន បានសន្យាយ៉ាងឱឡារិកថា របបសាធារណរដ្ឋមួយនឹងត្រូវបង្កើតឡើងនៅក្នុងពេល ឆាប់ៗខាងមុខនេះ ។
ប៉ុន្តែព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈ និងមនុស្សរបស់ព្រះអង្គនៅតែមិនព្រម ហើយព្រះអង្គម្ចាស់លេចធ្លោជាងគេនៃសែស្រឡាយស៊ីសុវត្ថិ អង្គនេះលើកហេតុផលថា ពេលវេលាពុំទាន់មកដល់ឡើយ ហើយថាប្រការនេះនឹងធ្វើឱ្យខូចខាតដល់រូបភាពនៃរបបថ្មីនេះនៅលើឆាកអន្តរជាតិ និងធ្វើឱ្យចុះខ្សោយរបបនេះនៅក្នុងសម័យប្រជុំអង្គការសហប្រជាជាតិ ឆាប់ៗខាងមុខ ។
ទោះជាព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈ ខំរាំងខ្ទប់យ៉ាងណាក៏មិនបានដែរ ហើយទីបំផុតថ្ងៃទី៩ តុលា ឆ្នាំ១៩៧០ បានមកដល់ ហើយរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ បានប្រកាសបង្កើតឡើង និងប្រកាសឱ្យមានការរៀបចំធ្វើបុណ្យទូទាំងប្រទេស ។ នេះជាលើកទី១ និងតែម្តងគត់ ដែលរបបសាធារណរដ្ឋ បានចាប់កំណើតនៅលើទឹកដីកម្ពុជា ។ ប្រការនេះធ្វើឱ្យមនុស្សនៃភាគីទាំងទ្វេមានទំនាស់នឹងគ្នាកាន់តែស្រួចស្រាល់ឡើងថែមទៀត ។ ដោយហេតុនេះនៅឆ្នាំ១៩៧០ សេនាប្រមុខលន់ នល់ បានក្លាយជាប្រធានាធិបតីទី១ និងតែម្នាក់គត់របស់សាធារណរដ្ឋនៅកម្ពុជា ។ លន់ នល់ មានឋានៈជាអគ្គសេនាធិការកងទ័ព ហើយគាត់បានចែករំលែកអំណាចជាមួយព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈ ដោយប្រគល់ថ្វាយព្រះអង្គឱ្យជាអ្នកទទួលបន្ទុកនយោបាយ ពោលគឺជាមនុស្សទី២ បន្ទាប់ពីលន់ នល់ ក្នុងរបបនេះ ។
តាំងពីឡើងកាន់អំណាចមក សេនាប្រមុខ លន់ នល់ បានចាប់ផ្តើមធ្វើសង្គ្រាមបណ្តេញកងទ័ពវៀតណាមខាងជើង និងវៀតកុងចេញពីទឹកដីកម្ពុជា ។ ដោយហេតុនេះ រដ្ឋាភិបាលរបស់លន់ នល់ទទួលបានជំនួយទាំងស្រុងពីសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលកំពុងជួយវៀតណាមខាងត្បូង ធ្វើសង្គ្រាមជាមួយវៀតណាមខាងជើង ។
ជាអកុសលរដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋខែ្មររបស់លន់ នល់ មិនមានសំណាងល្អឡើយ ដោយសារអំពើពុករលួយនៅតែបន្តរស់រានមានជីវិតនៅលើទឹកដីនេះដដែល ហើយមានសភាពធ្ងន់មិនចាញ់កាលពីប្រទេសនេះស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុឡើយ។ មិនមានករណីពុករលួយណាមួយត្រូវបានដោះស្រាយឡើយ ហើយបុគ្គលដែលគេធ្លាប់បានចោទថាពុករលួយដល់កំពូលក្នុងរបបសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ដូចជាសូស្តែន ហ្វែណង់ដេសជាដើម នៅតែបន្តរស់នៅដោយសុខសាន្ត គ្មានទោស ថែមទាំងនៅតែមានអំណាចក្នុងរដ្ឋាភិបាលថ្មីនេះទៀតផង ។ សម្ភារសឹក ដែលជាជំនួយរបស់អាមេរិកមិនត្រូវបានគេប្រគល់ឱ្យកងទ័ពដោយគ្រប់គ្រាន់ឡើយ បែរជាត្រូវគេដាក់លក់នៅតាមផ្សារដូចជាផ្សារអូឡាំពិកជាដើម ហើយប្រជាជនខ្មែរដែលស្រឡាញ់ជាតិបាននាំគ្នាលក់គោក្របី និងស្រែចំការទៅទិញសម្ភារទាំងនោះ ដើម្បីធ្វើដំណើរចូលសមរភូមិ រីឯកងទ័ពខ្លះនាំទាំងប្រពន្ធកូនទៅជាមួយផង ។
កងទ័ពរបស់លន់ នល់ ដែលគ្មានបទពិសោធ ពុំមានយុទ្ធភណ្ឌគ្រប់គ្រាន់ ខ្វះការដឹកនាំឱ្យបានត្រឹមត្រូវនោះ ត្រូវបានកងទ័ពកុម្មុយនីស្តវៀតណាមវាយកម្ទេចខ្សែត្រៀម និងសម្លាប់យ៉ាងអាណោចអាធ័មជាបន្តបន្ទាប់ ។
របបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ត្រឹមតែរយៈពេល៥ឆ្នាំសោះ គឺពីឆ្នាំ១៩៧០ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ គេឃើញមានការប្តូរផ្លាស់គណៈរដ្ឋមន្ត្រីជាច្រើនលើកច្រើនសាដែលក្នុងនោះ គឺគណៈរដ្ឋមន្ត្រីរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់ សិរីមតៈ, របស់លោក ហង្ស ធន់ហាក់, របស់លោកអុិន តាំ (២លើក), របស់ លោកសឺង ង៉ុកថាញ់, របស់លោកឡុង បូរ៉េត (៣លើក) ។ ប៉ុន្តែមិនដែលឃើញរដ្ឋាភិបាលណាមួយទទួលបានជោគជ័យធំដុំឡើយ ។ ចំណុចគួរកត់សម្គាល់មួយ គឺថា ទោះជាមានការផ្លាស់ប្តូរញឹកញាប់យ៉ាងណាក្តី ប៉ុន្តែសមាសភាពនៃរដ្ឋមន្ត្រីក្នុងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនោះ ភាគច្រើនគឺជាមនុស្ស ដដែលៗ ពោលគឺប្តូរផ្លាស់តែនាយករដ្ឋមន្ត្រីប៉ុណ្ណោះ ។ ប្រហែលនេះក៏ជាកត្តាមួយដែលមានចំណែកដល់ភាពមិនជោគជ័យនៃ គណៈរដ្ឋមន្ត្រីទាំងនោះដែរ ។
ការផ្លាស់ប្តូររបត់នយោបាយរបស់មហាអំណាចនាំឱ្យអាមេរិកព្រមទទួលយកថាជាអ្នកចាញ់សង្គ្រាមនៅវៀតណាម ។ ប្រការនេះ ប្រទេសកម្ពុជាលែងក្លាយជាទឹកដីដែលអាមេរិកត្រូវការចាំបាច់ទៀតហើយ ។ ហេតុនេះរដ្ឋាភិបាលអាមេរិក ក៏បានផ្តាច់ជំនួយមកឱ្យរដ្ឋាភិបាលលោកលន់ នល់ ជាបន្តបន្ទាប់ ។
សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ បានមានបន្ទូលថា នៅពេលក្រុមរបស់ព្រះអង្គបានចូលកាន់កាប់ប្រទេសកម្ពុជានោះ ព្រះអង្គនឹងបញ្ជាឱ្យគេបាញ់សម្លាប់លន់ នល់ ប្រសិនបើចាំបាច់ ប៉ុន្តែបើលន់ នល់ ព្រមចុះចាញ់ ហើយនិរទេសចេញពីកម្ពុជា គាត់នឹងមិនតាមចាប់ខ្លួន ឬតាមចងកម្មឡើយ ។ ដោយហេតុនេះទើបទីបំផុតសហរដ្ឋអាមេរិក បានព្យាយាមបញ្ចុះបញ្ចូលឱ្យ លន់ នល់ ទទួលយកជម្រើសចុងក្រោយនេះ ។
ក្នុងរបបលន់ លន់ មានព្រឹត្តិការណ៍ជាច្រើន ក្នុងនោះព្រឹត្តិការណ៍មួយ គឺការវាយប្រហារដោយគ្រាប់បែកដៃទៅលើសាលាគរុកោសល្យ នៅក្រុងភ្នំពេញ ។
ខណៈពួកខ្មែរក្រហមចូលជិតដល់ភ្នំពេញ របបលន់ លន់ ដែលកំពុងមានវិបត្តិស្បៀងអាហារ និងអគ្គិសនី ក្រុមគ្រូបង្រៀន និងនិស្សិតនាំគ្នានិយាយពីមាត់មួយទៅមាត់មួយពីបញ្ហានានា តាំងពីបញ្ហាអភិបាលកិច្ច និងបញ្ហាតម្លៃប្រេងសាំងជាដើម ។ លោក Emopry Swak ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា បានសរសេរឯកសារមួួយនាថ្ងៃទី១៧ មីនា ឆ្នាំ១៩៧៣ថា ការប្រយុទ្ធគ្នាបានកើតឡើងនាម៉ោងប្រមាណ១១និង៤៥នាទីព្រឹកនេះ នៅសាលាគរុកោសល្យ ជាកន្លែងក្រុមគ្រូបង្រៀនធ្វើកូដកម្មដោយប្រមូលផ្តុំគ្នាដ៏ធំមួយ ។
លោក Emory Swank ទទួលបានរបាយការណ៍សម្ងាត់ថាជនស៊ីវិល៣នាក់បានវាយទៅលើគ្រូបង្រៀន ហើយពួកគេត្រូវបានចាប់ចង ។ បន្ទាប់ពីស្ថានការណ៍នោះស្ងប់ស្ងាត់ ស្រាប់តែគ្រាប់បែកដៃផ្ទុះឡើង ហើយមនុស្សប្រហែល៥០នាក់ស្លៀកពាក់ស៊ីវិលបានវាយប្រហារទៅលើសាលាគរុកោសល្យ ដោយសួររកជនស៊ីវិលទាំង៣នាក់នោះនៅទីណា ។
តាមរបាយការណ៍ដំបូងថា សិស្សចំនួន២នាក់ស្លាប់ និង៤នាក់ទៀតរងរបួសធ្ងន់ ។
លោក Emory Swank សរសេរនៅក្នុងលិខិតឆ្លើយឆ្លងរបស់លោកថា៖ «នាថ្ងៃទី៦ មីនា រដ្ឋាភិបាលបានឆ្លើយតបទៅនឹងការទាមទាររបស់ក្រុមគ្រូបង្រៀនដែលធ្វើកូដកម្មនៅក្នុងសេចក្តីសម្រេចមួយដែលចុះហត្ថលេខាដោយនាយករដ្ឋមន្ត្រីហង្ស ធន់ហាក់ ។ រដ្ឋាភិបាលបានប្រកាសថាខ្លួនកំពុងចាត់វិធានការបញ្ឈប់ការដំឡើងថ្លៃប្រេងសាំងខុសច្បាប់ ដោះស្រាយបញ្ហាប្រាក់ខែ ការពារមិនឱ្យនាំចូលផលិតផលមិនចាំបាច់ បង្កើនចំណូល និងដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយក្បិតក្រៀត ។
ទន្ទឹមនោះរដ្ឋាភិបាលបានស្នើឱ្យគ្រូបង្រៀនចូលបង្រៀនវិញ ដោយគិតពីផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ ប៉ុន្តែគ្រូបង្រៀនបដិសេធ ។ ប៉ុន្មានថ្ងៃបន្ទាប់មកលោកហង្ស ធន់ហាក់ បានប្រកាសដាក់ចេញយុទ្ធសាស្ត្រចំនួន១៦ចំណុច ដើម្បីធ្វើឱ្យស្ងប់កំហឹងរបស់គ្រូបង្រៀន ។
របបសាធារណរដ្ឋខ្មែររបស់លន់ នល់ ដល់ទីបញ្ចប់ដោយពួកខ្មែរក្រហមយកជ័យជម្នះនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ។
នាថ្ងៃទី១ ខែមេសា ១៩៧៥ លន់ នល់បានលាលែងពីតំណែង និងនិរទេសខ្លួនទៅកាន់ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីបន្ទាប់មកទៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងបានតាំងលំនៅឋានដំបូងនៅរដ្ឋហាវ៉ៃ ហើយនៅឆ្នាំ១៩៧៩ នៅរដ្ឋកាលីហ្វ៊័រនីញ៉ា ។
លោកលន់ នល់បានស្លាប់នៅថ្ងៃទី១៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៨៥ ។
ថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០
សៀវភៅ «សាធារណរដ្ឋខ្មែរ» របស់លោកបណ្ឌិតរស់ ចន្ត្រាបុត្រ បានអធិប្បាយអំពីព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារ ១៨មីនា ១៩៧០។ ឯកសារនោះបានសរសេរថា បន្ទាប់ពីមានសមាជជាតិលើកទី២៨ ថ្ងៃទី២៧ ធ្នូ ឆ្នាំ១៩៦៩ ខុទ្ទកាល័យព្រះប្រមុខរដ្ឋ បានប្រកាសឱ្យដឹងជាសាធារណៈនូវការយាងចេញដំណើរនាពេលខាងមុខ ឆាប់ៗរបស់ព្រះអង្គឆ្ពោះទៅប្រទេសបារាំង ដើម្បីព្យាបាលព្រះរោគនៅទីនោះ ។
ថ្ងៃខែគ្រោងទុកជាមុនសម្រាប់ព្រះរាជដំណើរចាកចេញនេះ ត្រូវបានកំណត់នៅចុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៧០ ។
នៅថ្ងៃទី៥ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧០ ពេលដែលសម្តេចគង់ព្យាបាលព្រះរោគនៅមន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែត គេបានឱ្យដំណឹងថា ព្រះអង្គនឹងយាងចាកចេញពីមន្ទីរពេទ្យនៅវេលារសៀលប្រហែលម៉ោង៤ ។ នៅពេលម៉ោងកំណត់ ក្បួនហែហមមួយបានចាកចេញពីនោះ ប៉ុន្តែពុំមានរូបសម្តេចនៅក្នុងនោះទេ ។ នៅវេលាប្រហែលម៉ោង៨យប់ ការចាកចេញមួយជាលើកទី២ ត្រូវបានគេធ្វើរបៀបក្លែងបន្លំដូចលើកទីមួួយដែរ ។ នៅវេលាម៉ោង១១យប់ អ្នកម្នាងម៉ូនិក បានយាងចាកចេញពីមន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែត ក្នុងសភាពលបលាក់ជាសម្ងាត់ដោយគ្មានក្បួនហែហម និងដោយគ្មានសម្តេចដដែល ។ រឿងទាំងអស់នេះបានប្រព្រឹត្តក្នុងសភាពស្ងប់ស្ងៀមបំផុត ។
តាមការនិយាយរបស់ពួកអ្នកដែលពេលនោះស្ថិតនៅវិមានរដ្ឋចំការមន ហើយដែលទទួលរ៉ាប់រងការពារសន្តិសុខអ្នកម្នាងបានឱ្យដឹងថា ព្រះនាងបានយាងវិលត្រឡប់មកចំការមនវិញ ដើម្បីរៀបចំវ៉ាលីស ។ នៅពេលនោះមានការរប៉ាត់រប៉ាយយ៉ាងខ្លាំងដោយការដឹកជញ្ជូនរបស់របរពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយ ។ វត្ថុមានតម្លៃជាច្រើនបានត្រូវវេចខ្ចប់ដាក់ឡាំងមួយចំនួន ។
ស្អែកឡើង ថ្ងៃទី៦ ខែមករា ទើបសម្តេចយាងចាកចេញពីមន្ទីរពេទ្យ ។ ប៉ុន្តែក្បួនហែហមបានបើកតម្រង់ឆ្ពោះទៅព្រះបរមរាជវាំងតែម្តង ជាទីដែលសម្តេចបានទទួលការសូត្រជយន្តោថ្វាយព្រះពរពីសម្តេចព្រះសង្ឃរាជទាំង២គណៈ(គណៈធម្មយុត្តិ និងគណៈមហានិកាយ) នៅប្រាសាទខេមរិន្ទ ។
បន្ទាប់មកដោយមិនវាងតាមផ្លូវទៅរកព្រះរាជដំណាក់ចំការមន ក្បួនដង្ហែបានបើកឆ្ពោះសំដៅទៅអាកាសយានដ្ឋានពោធិចិនតុងតែម្តង ។
ការចេញដំណើរមួយបែបនេះ មិនសូវដូចអ្វីដែលគេអនុវត្តក្នុងឱកាស ផ្សេងៗនៃការចេញដំណើរបែបដូចគ្នាឡើយ ព្រោះគ្មានភ្លេងត្រែប្រគំជាកិត្តិយស ។ ប្រជាជនក៏ពុំត្រូវបានគេប្រាប់ឱ្យដឹង ជាពិសេសសទៅទៀតក៏ពុំដឹងពីមូលហេតុនៃព្រះរាជដំណើរចាកចេញទាំងប្រញាប់ប្រញាល់នេះដែរ ។
ការចេញដំណើរនេះហាក់ដូចជាការភៀសខ្លួនមួយ ។ ពួកអ្នកសង្កេតការណ៍ខ្លះបានរាយការណ៍ថា ពេញរយៈពេលនៃការគង់នៅរបស់ព្រះអង្គនៅប្រទេសបារាំង សម្តេចព្រះប្រមុខរដ្ឋបានស្ថិតនៅក្នុងសភាពគ្មានដឹងនូវអ្វីទាំងអស់ ដែលគេជំនុំគ្នាក្បត់នៅក្រុងភ្នំពេញ ជារៀងរាល់ថ្ងៃព្រះអង្គបានបំភ្លេចតថភាពទាំងស្រុងរបស់ប្រទេសជាតិថែមទៀត ព្រះអង្គសព្វព្រះទ័យគ្រប់គ្រងបរិយាកាសមួយនៅកន្លែងនិរទេសខ្លួនតាំងពីពេលនោះម្ល៉េះ ។
ព្រឹត្តិការណ៍ ផ្សេងៗដែលនាំទៅដល់ការដកហូតមុខតំណែងព្រះអង្គបានចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ក្នុងខេត្តទល់ដែនស្វាយរៀង ។ នៅថ្ងៃនោះប្រជាជននៅទីរួមខេត្ត និងនៅតាមភូមិនានាក្នុងស្រុកចន្ទ្រា កំពង់រោទ៍ រំដួល និងរមាសហែក បានធ្វើបាតុកម្មពេលដំណាលគ្នាប្រឆាំងនឹងវត្តមានរបស់កងទ័ពវៀតណាមខាងជើង និងវៀតកុង ដែលបោះទីតាំងនៅក្នុងទឹកដីខ្មែរ ។ ព្រោះថានៅក្នុងតំបន់នេះ ពួកអ្នកស្រុកមានការឈឺចាប់កាន់តែ ខ្លាំងឡើងៗ ចំពោះកងទ័ពទាំងនោះ ដែលចាប់ផ្តើមបង្កើតច្បាប់នៅក្នុងប្រទេសមួយដែលមិនមែនជាប្រទេសរបស់ខ្លួនតាំងពីពេលនោះម្ល៉េះ ។ ពួកអ្នកកាន់កាប់ទាំងនោះដែលតាមបន្ទូលជាធម្មតារបស់សម្តេចថាជា «មិត្ត» នោះបានដាក់បង្ខខំចំពោះប្រជាជនកម្ពុជា នូវការកំណត់ព្រំដែនក្នុងការធ្វើដំណើរ ការប្រមូលយករទេះគោ និងមនុស្ស សម្រាប់ជួយដឹកជញ្ចូនសម្ភារ របស់ពួកគេ ហើយនៅកន្លែងខ្លះពួកគេថែមទាំងបានបង្ខំឱ្យទទួលយកការគ្រប់គ្រងមួយដែលនាំឱ្យអំពល់ថែមទៀត ដើម្បីកុំឱ្យគេនិយាយថាខ្លួនមកធ្វើអាណានិគម ។
ការប្រព្រឹត្តទាំងនេះរបស់វៀតណាមខាងជើង និងពួកវៀតកុងគ្មាននរណាម្នាក់មិនដឹងនោះទេ។ ក្រុមមជ្ឈដ្ឋានប្រជាជន គេបាននិយាយពីរឿងនេះតាំងតែពីច្រើនឆ្នាំមកហើយ ។
សម្តេចសីហនុផ្ទាល់ធ្លាប់បានមានបន្ទូលពីការកាន់កាប់តំបន់ព្រំដែនទាំងឡាយដោយពួកវៀតណាមជាច្រើនលើកច្រើនសាមកហើយដែរ ។ ដូចនេះហើយបានជានៅពេលបើកសម័យប្រជុំលើកទី២ របស់រដ្ឋសភាប្រចាំឆ្នាំ១៩៦៩-១៩៧០ ព្រះអង្គបានថ្លែងប្រកាសថា ៖ «បន្ទាប់ពីបានប្រកាសថាទទួលស្គាល់ និងគោរពព្រំដែនរបស់យើង ពួកគេមិនឈប់រំលោភបំពានតំបន់ព្រំដែនយើង ឡើយ» ។ ម្យ៉ាងទៀតក្នុងបណ្តាឆ្នាំ១៩៦៦-១៩៧០ ត្រូវបានកត់សម្គាល់ដោយយុទ្ធនាការពិតប្រាកដមួយសំដៅប្រឆាំងនឹងពួកកុំមុយនីស្តនៅខាងក្នុងប្រទេស ប៉ុន្តែក៏ប្រឆាំងនឹងប្រទេសចិន វៀតណាមខាងជើង និងវៀតកុងផងដែរ ។ នៅក្នុងរឿងនេះសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ បានបង្កើនការថ្លែងសុន្ទរកថា ការធ្វើសន្និសីទកាសែតរឹតតែច្រើនឡើងថែមទៀត ។
ដូច្នេះនៅដើមឆ្នាំ១៩៧០ មតិជាតិបានត្រៀមរៀបចំប្រឆាំងនឹង «ការឈ្លានពានជាយថាហេតុមួយ» របស់វៀតណាមរួចស្រេចទៅហើយ រួមទាំងការបើកផ្លូវឆ្ពោះទៅរកការផ្សះផ្សាជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកវិញផង ។
នៅថ្ងៃទី១១ មីនា ឆ្នាំ១៩៧០ បាតុកម្មយ៉ាងធំមួយត្រូវបានរៀបចំឡើងនៅក្នុងរដ្ឋធានី បន្ទាប់ពីមានបាតុកម្មនៅខេត្តស្វាយរៀង ។ គេមិនអាចនិយាយថា បាតុកម្មនេះបានកើតមានឡើងដោយ ឯងៗទាំងស្រុងនោះទេ ។ បទបញ្ជា ផ្សេងៗបានដាក់ចេញពី«លើ» ទៅកាន់អ្នកទទួលខុសត្រូវ នីមួយៗនៃគ្រឹះស្ថានសិក្សា ទីស្តីការរដ្ឋមន្ត្រី និងសហគ្??
ចែករំលែកព័តមាននេះ