ថ្ងៃទី៨ មីនា គឺជាទិវាអន្តរជាតិនារី ដែល ត្រូវបានប្រារព្ធធ្វើឡើងនៅជុំវិញពិភពលោក ។ ថ្ងៃទី៨ មីនា នេះ ត្រូវបានអង្គការសហប្រជាជាតិ និងប្រទេសជាច្រើននៅជុំវិញពិភពលោកចាត់ទុកជាថ្ងៃឈប់សម្រាករបស់ជាតិ ។ នៅពេលស្ត្រីនៅគ្រប់ទ្វីបទាំងអស់ ដែលគ្រាន់តែបែងចែកគ្នាដោយខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនជាតិ និងមានភាពខុសគ្នាខាងភាសា សេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយប៉ុណ្ណោះចេញមកប្រារព្ធទិវានេះទាំងអស់គ្នា យើងអាចក្រឡេកទៅមើលប្រវត្តិសាស្ត្រនៃទិវានេះដែលបង្ហាញឱ្យឃើញនូវការតស៊ូរបស់ស្ត្រីយ៉ាងហោចណាស់ប្រាំបួនទសវត្សរ៍មកហើយដើម្បីស្វែងរកសមភាព យុត្តិធម៌ សន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍ ។
ទិវាអន្តរជាតិនារី គឺជាប្រវត្តិរឿងរ៉ាវរបស់ស្ត្រីធម្មតាដែលជាអ្នកបង្កើតប្រវត្តិសាស្ត្រនេះឡើង ដោយបង្អាញអំពីការតស៊ូជាច្រើនសតវត្សរ៍របស់ស្ត្រី ដើម្បីចូលរួមក្នុងសង្គម ដោយឈរលើគោលការណ៍សមភាពជាមួយនឹងបុរស។ ការតស៊ូរបស់ស្ត្រីបានកើតឡើងតាំងពីសម័យក្រិកបុរាណមកម៉្លេះ ដោយនៅសម័យនោះ ស្ត្រីម្នាក់ឈ្មោះថា លីស៊ីស្ត្រាតា (Lysistrata) បានផ្តួចផ្តើមឱ្យមានបាតុកម្មខាងផ្លូវភេទប្រឆាំងនឹងបុរសដើម្បីបញ្ចប់សង្គ្រាម ។ នៅអំឡុងបដិវត្តន៍បារាំង ក្រុមស្ត្រីនៅក្នុងទីក្រុងប៉ារីសដែលបានអំពាវនាវឱ្យមានសេរីភាពសមភាព និងភាតរភាព បានសម្រុកចូលទីក្រុងវែរសៃ(Versailles) ដើម្បីទាមទារសិទ្ធិបោះឆ្នោត សម្រាប់ស្ត្រី ។
ហេតុអ្វីបានជាមានទិវាអន្តរជាតិនារី ?
មហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលមានប្រតិភូមកពីរដ្ឋជាសមាជិកទាំងអស់បានប្រារព្ធពិធីបុណ្យអន្តរជាតិនារី ដើម្បីទទួលស្គាល់ថា សន្តិភាព និងការរីកចម្រើនរបស់សង្គមតម្រូវឱ្យមានការចូលរួមយ៉ាងសកម្មនិងសមភាពរបស់ស្ត្រី និងដើម្បីទទួលស្គាល់ពីការចូលរួមចំណែករបស់ស្ត្រីនៅក្នុងការកសាងសន្តិភាព និងសន្តិសុខអន្តរជាតិ ។ ចំពោះនារីទូទាំងពិភពលោក ថ្ងៃនេះ គឺជាព្រឹត្តិការណ៍មួយដែលរំលឹកឡើងវិញពីប្រវត្តិតស៊ូរបស់ស្ត្រីដើម្បីសមភាព សន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍ ។
លោកអ្នកប្រហែលជាយល់ឃើញថា សម ភាពរបស់ស្ត្រីនឹងផ្តល់ផលប្រយោជន៍យ៉ាងច្រើនទៅដល់ស្ត្រី ប៉ុន្តែរាល់កំណើនមួយភាគរយរបស់ស្ត្រីនៅក្នុងវិស័យអប់រំនៅមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិបានផ្តល់នូវកំណើនដល់ស្ត្រី០,៣%ប៉ុណ្ណោះនៅក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច ។ ដូច្នេះ ក្មេងស្រីតែងតែមិនសូវបានទទួលការអប់រំឡើយនៅក្នុងបណ្តាប្រទេសក្រីក្រលំបាក ដែលនឹងមិនទទួលផលចំណេញអ្វីពីកំណើនសេដ្ឋកិច្ចនោះឡើយ ។
នៅពេលដែលបុរសនិងស្ត្រីធ្វើការរួមគ្នា ដើម្បីធានានូវសិទ្ធិ និងសក្តានុពលពេលលេញ របស់ស្ត្រី ដូច្នេះគេនឹងរកឃើញមធ្យោបាយសម្រាប់ដោះស្រាយបញ្អាដ៏ធ្ងន់ធ្ងរខាងសង្គមសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយរបស់ពិភពលោក ។
នៅរយៈពេលប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ចុងក្រោយ នេះ ពិភពលោកកំពុងតែរីកចម្រើនជាលំដាប់ ។ នៅទូទាំងពិភពលោក ការចូលរួមរបស់ស្ត្រីក្នុងវិស័យអប់រំ និងវិស័យសុខាភិបាលបានកើនឡើងរហូតដល់មានការចូលរួមរបស់ស្ត្រីនៅក្នុងវិស័យកសិកម្មក៏កំពុងតែកើនឡើងដែរ ហើយប្រទេសជាច្រើនបានបង្កើតច្បាប់សម្រាប់ផ្តល់ការស្មើភាពសម្រាប់ស្ត្រី និងសម្រាប់គោរពសិទ្ធិមនុស្ស ។ ពិភពលោកសព្វថ្ងៃនេះ មានស្ត្រីជាច្រើនបានចូលរួមក្នុងសង្គមក្នុងឋានៈជាអ្នកបង្កើតគោលនយោបាយ ។ តែទោះជាយ៉ាងណា នៅក្នុងពិភពលោកស្ត្រីនៅតែពុំទាន់មានសិទ្ធិ និងឱកាសដូចបុរសឡើយ ។ ស្ត្រីចំនួន១,៣ពាន់លាននាក់ គឺមានជីវភាពក្រីក្របំផុត ។ ចំពោះការងារដូចគ្នាជាមធ្យមស្ត្រីទទួលបានប្រាក់កម្រៃតិចជាងបុរស៣០%ទៅ៤០% ។ នៅគ្រប់ទីកន្លែងទាំងអស់ស្ត្រីនៅតែជាជនរងគ្រោះនៃអំពើហិង្សា ការចាប់រំលោភ អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ ដែលទាំងនេះជាមូលហេតុដ៏សំខាន់ធ្វើឱ្យស្ត្រីក្លាយជាជនពិការ និងទទួលមរណភាព ។
តើទិវាអន្តរជាតិនារីនេះកើតឡើងដោយរបៀបណា ? គំនិតស្ត្រីពីទិវាអន្តរជាតិនារីនេះបានកើតឡើងដំបូងនៅត្រង់ចំណុចរបត់នៃសតវត្សរ៍ ដែលពិភពឧស្សាហូបនីយកម្មកំពុងផ្ទុះឡើង និងបំលាស់ប្តូរប្រកបដោយហិង្សា កំណើនប្រជាជនយ៉ាងឆាប់រហ័ស និងការផ្ទុះឡើងនូវទ្រឹស្តីមនោគមវិជ្ជាជ្រុលនិយម។
នៅថ្ងៃទី៨ មីនា ឆ្នាំ១៨៥៧ នារីធ្វើការនៅក្នុងរោងចក្រសម្លៀកបំពាក់ និងវាយនភណ្ឌ (រោងចក្រកាត់ដេរ) នៅទីក្រុងញូវយ៉ក សហរដ្ឋអាមេរិក បានចេញមកធ្វើការតវ៉ាមួយ ។ ពួកនារីទាំងនោះ បានសម្តែងកំហឹងប្រឆាំងទៅនឹងលក្ខខណ្ឌការងារដូចសត្វ និងការផ្តល់ប្រាក់កម្រៃដ៏ទាប ។ ដើម្បីបង្ក្រាបការតវ៉ានេះ ប៉ូលិសបានវាយប្រហារទៅលើហ្វូងបាតុករ និងធ្វើឱ្យពួកបាតុករបែកខ្ញែកអស់ ។ ពីរឆ្នាំក្រោយមក គឺនៅខែមីនាដដែល ក្រុមស្ត្រីទាំងនេះបានប្រមូលផ្តុំគ្នា បង្កើតទៅជាសហជីពពលកម្មដំបូងមួយ ដើម្បីធ្វើការតវ៉ា និងការពារពួកគេ ហើយក្រោយមកពួកគេក៏បានទទួលសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានខ្លះៗនៅឯកន្លែងធ្វើការ ។
នៅថ្ងៃទី៨ មីនា ឆ្នាំ១៩០៨ ក្រុមស្ត្រី១៥.០០០នាក់បានសម្រុកចូលទីក្រុងញូវយ៉ក ដើម្បីទាមទារឱ្យបន្ថយម៉ោងធ្វើការងារ ទាមទារឱ្យផ្តល់កម្រៃពលកម្មសមរម្យ ទាមទារសិទិ្ធបោះឆ្នោត និងទាមទារឱ្យបញ្ចប់ការធ្វើពលកម្មលើកុមារ ។ ក្រុមនារីទាំងនោះ បានបង្កើតពាក្យស្លោកមួយក្រោមចំណងជើងថា «នំបុ័ង និងផ្កាកុលាប» ដែលនំបុ័ងតំណាងឱ្យសន្តិសុខសេដ្ឋកិច្ច (ស្បៀង) ហើយផ្កាកុលាបតំណាងឱ្យសមភាពដ៏ប្រសើរក្នុងជីវិតរស់នៅ ។ នៅខែឧសភា គណបក្សសង្គមនិយមអាមេរិករៀបចំយកសប្តាហ៍ចុងក្រោយនៃខែកុម្ភៈ សម្រាប់ប្រារព្ធពិធីទិវាអន្តរជាតិនារី ។ ក្រោយពីការប្រកាសរបស់គណបក្សសង្គមនិយមអាមេរិក ពិធីបុណ្យទិវាអន្តរជាតិនារី ត្រូវបានប្រារព្ធធ្វើឡើងនៅសហរដ្ឋអាមេរិកនាថ្ងៃទី២៨ កុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩០៩ ។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ក្រុមស្ត្រីបានប្រារព្ធពិធីបុណ្យនេះជាបន្តមកទៀតនៅរៀងរាល់សប្តាហ៍ចុងក្រោយនៃខែកុម្ភៈរហូតដល់ឆ្នាំ១៩១៣ ។
នៅឆ្នាំ១៩១០ សន្និសីទអន្តរជាតិមួយ ដែលរៀបចំដោយអង្គការសង្គមនិយមនានាមកពីជុំវិញពិភពលោក បានជួបជុំគ្នានៅទីក្រុងកូប៉ិនហាក(Copenhagen) របស់ប្រទេសដាណឺម៉ាក។ សន្និសីទសង្គមនិយមអន្តរជាតិនេះ បានស្នើបង្កើតទិវានារីដែលនឹងត្រូវបានគេប្រារព្ធជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ ។ សំណើនេះត្រូវបានផ្តួចផ្តើមឡើងដោយបុគ្គលម្នាក់ឈ្មោះថា ក្លារ៉ាហ្សេតគីន (Clara Zetkin) ។ ក្លារ៉ា ហ្សេតគីន គឺជាជនសង្គមនិយមអាល្លឺម៉ង់ដែលបានស្នើបង្កើតឡើងនូវទិវាជាអន្តរជាតិមួយ ដើម្បីរំលឹកដល់ការធ្វើបាតុកម្មរបស់កម្មកររោងចក្រកាត់ដេរនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ។ សំណើនេះត្រូវបានប្រតិភូនារីជាង១០០នាក់មកពីប្រទេស១៧យល់ព្រមជាឯកច្ឆន្ទ ដោយក្នុងនោះមានស្ត្រីចំនួន៣នាក់ដំបូងបានបោះឆ្នោតធ្វើជាតំណាងរាស្ត្រនៅក្នុង សភាប្រទេសហ្វាំងឡង់ ។ ថ្ងៃនេះ ត្រូវបានគេបង្កើតឡើងដើម្បីជាកិត្តិយសដល់ចលនាទាមទារសិទ្ធិរបស់នារី ក្នុងនោះរួមមានទាំងសិទ្ធិបោះឆ្នោតផងដែរ ។ នៅពេលនោះពុំមានកាលបរិច្ឆេទច្បាស់លាស់ណាមួយត្រូវបានគេជ្រើសរើសដើម្ប្រីប្រារព្ធពិធីនេះឡើយ ។
ការប្រកាសរបស់ពួកសង្គមនិយមអន្តរជាតិបានជះឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំង ។ នៅឆ្នាំបន្ទាប់មកគឺនៅឆ្នាំ១៩១១ ទិវាអន្តរជាតិនារីត្រូវបានប្រារព្ធធ្វើឡើងជាលើកដំបូងនៅប្រទេសនានាដូចជាប្រទេសដាណឺម៉ាក អូទ្រីស អាល្លឺម៉ង់ និងប្រទេសស្វ៊ីស ។ នៅពេលនោះ ទិវាអន្តរជាតិនារីនេះត្រូវបានប្រារព្ធធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី១៩ មីនា ហើយមនុស្សប្រុសស្រីជាងមួយលាននាក់បានចេញមកប្រមូលផ្តុំគ្នាតាមដងវិថីនានា ដើម្បីអបអរសាទរពិធីបុណ្យនេះ ។ ក្រៅពីទាមទារនូវ សិទ្ធិបោះឆ្នោត និងសិទ្ធិកាន់កាប់ការងារនៅក្នុងការិយាល័យសាធារណៈ (រដ្ឋ) ពួកហ្វូងមនុស្សទាំងនោះបានទាមទារនូវសិទ្ធិធ្វើការងារ និងបំបាត់ចោលការរើសអើងភេទចំពោះការងារ ។
មិនដល់មួយសប្តាហ៍ផង ស្រាប់តែមានអគ្គិភ័យមួយបានកើតឡើងនៅថ្ងៃទី២៥ មីនា នៅទីក្រុងញូវយ៉ក ។ អគ្គិភ័យដ៏សាហាវនេះបានឆក់យកជីវិតកម្មករជាង១៤០នាក់ ដែលភាគច្រើនជានារីអន្តោប្រវេសន៍ក្មេងៗជនជាតិអីុតាលី និង ជ្វីហ្វ ដែលធ្វើការងារនៅក្នុងរោងចក្រ Triangle Shirtwaist Company ដែលការបាត់បង់ជីវិតមនុស្សទាំងនេះ គឺបណ្តាលមកពីកង្វះវិធានការសុវត្ថិភាព ។ សម្ព័ន្ធសហជីពពាណិជ្ជកម្មនារី និងសហជីពកម្មកររោងចក្ររបស់នារីអន្តរជាតិ បានដឹកនាំនូវការតវ៉ាជាច្រើនប្រឆាំងទៅនឹងសោកនាដកម្មដែលបានកើតឡើងនេះ ក្នុងនោះរួមមានទាំងការប្រារព្ធពិធីបុណ្យសពដ៏ស្រងូតស្រងាត់មួយដែលមានហ្វូងមនុស្សចូលរួមជាងមួយសែននាក់ ។ អគ្គិភ័យនេះ បានជះឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងទៅលើនីតិកម្មការងារ ហើយលក្ខខណ្ឌការងារដ៏អាក្រក់ដែលនាំឱ្យមានមហន្តរាយនេះបានអំពាវនាវឱ្យមានការប្រារព្ធទិវាអន្តរជាតិនារីនេះឡើង ដើម្បីរំលឹកដល់ហេតុការណ៍សោកនាដកម្មនោះ។
ក្នុងឋានៈជាផ្នែកមួយនៃចលនាសន្តិភាព ដែលបានកើតឡើងក្នុងអំឡុងពេលជិតចុងបញ្ចប់នៃសង្គ្រាមលោកលើកទី១ ស្ត្រីរុស្ស៊ីបានប្រារព្ធទិវាអន្តរជាតិនារីនេះឡើងនៅសប្តាហ៍ចុងក្រោយនៃខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩១៣ ។ ចំណែកនៅតាមតំបន់ផ្សេងៗទៀត នៅក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុបនៅថ្ងៃទី៨ មីនា នាឆ្នាំបន្ទាប់មកទៀតក្រុមនារីបានធ្វើបាតុកម្មធំៗ ដើម្បីតវ៉ាប្រឆាំងទៅនឹងការធ្វើសង្គ្រាម ឬសម្តែងនូវសាមគ្គីភាពជាមួយបងប្អូននារីរបស់ពួកគេ ។
នៅក្នុងសង្គ្រាម ទាហានរុស្ស៊ីបានស្លាប់បាត់បង់ជីវិតចំនួន២លាននាក់ ។ ជាថ្មីម្តងទៀត ស្ត្រីជនជាតិរុស្ស៊ីបានជ្រើសរើសយកសប្តាហ៍ចុងក្រោយក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩១៧ ដើម្បីធ្វើបាតុកម្មក្រោមពាក្យស្លោកថា «នំបុ័ង និងសន្តិភាព» ។ មេដឹកនាំនយោបាយបានប្រឆាំងទៅនឹងការកំណត់ពេលវេលាធ្វើបាតុកម្មនេះ ប៉ុន្តែស្ត្រីរុស្ស៊ីទាំងនោះនៅតែបន្តធ្វើបាតុកម្មរបស់ខ្លួន ។
រយៈពេលបួនថ្ងៃក្រោយពីរបបរាជានិយមស្តេចត្សារ៍រុស្ស៊ីត្រូវបានបង្ខំឱ្យបោះបង់ចោលអំណាច រដ្ឋាភិបាលបណ្តោះអាសន្នផ្តល់សិទ្ធិដល់ស្ត្រីក្នុងការបោះឆ្នោត ។ ហេតុនេះ ទិវាអន្តរជាតិនារីត្រូវបានប្រារព្ធធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី២៣ កុម្ភៈ នៅក្នុងប្រតិទិនរុស្ស៊ី ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៨ មីនា នៅក្នុងប្រតិទិនសុរិយគតិដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាសាកល ។
ចាប់តាំងពីប៉ុន្មានឆ្នាំដំបូងនោះមក ទិវាអន្តរជាតិនារីត្រូវបានគេសន្មតជាពិធីបុណ្យទូទាំងពិភពលោកថ្មីមួយសម្រាប់ស្ត្រីនៅក្នុងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ ក៏ដូចជាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ។ នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៧ មហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិបានអនុម័តនូវសេចក្តី សម្រេចមួយ ដោយប្រកាសយកថ្ងៃនេះធ្វើជាថ្ងៃបុណ្យសិទ្ធិនារី និងជាថ្ងៃបុណ្យសន្តិភាពអន្តរជាតិ ។ សន្និសីទអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីស្ត្រីចំនួនបួនលើក បានជួយធ្វើការទាមទារសិទ្ធិរបស់ស្ត្រី និងសិទ្ធិក្នុងការចូលរួមនៅក្នុងដំណើរការនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ច ។
នៅឆ្នាំ១៩៧៥ អង្គការសហប្រជាជាតិបានទាញចំណាប់អារម្មណ៍ពិភពលោកឱ្យចាប់អារម្មណ៍ពីបញ្ហារបស់ស្ត្រី ដោយបានអំពាវនាវឱ្យមានកិច្ចប្រជុំ ឬសន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពីស្ត្រីនៅក្នុងទីក្រុងម៉ិចស៊ីកូ ។ សន្និបាតមួយទៀត ត្រូវបានប្រាព្ធធ្វើឡើងនៅទីក្រុងកូប៉ិនហាក នាឆ្នាំ១៩៨០ ។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៥ អង្គការសហប្រជាជាតិបានបើកកិច្ចប្រជុំជាលើកទី៣ ស្តីពីស្ត្រីនៅទីក្រុងណៃរ៉ូប៊ី ប្រទេសកេនយ៉ា ដើម្បីឱ្យមនុស្សក្រឡេកមើលនូវអ្វីដែលបានសម្រេចឡើងនៅចុងបញ្ចប់នៃទសវត្សរ៍ ។ នៅឆ្នាំ១៩៩៥ ទីក្រុងបេកាំង បានធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះរៀបចំកិច្ចប្រជុំពិភពលោកលើកទី៤ ។ តំណាងមកពី១៨៩ប្រទេសខុសៗគ្នា បានយល់ស្របគ្នាថា អសមភាពរវាងបុរស និងស្ត្រីគឺជាគុណវិបត្តិដ៏ធ្ងន់ធ្ងរសម្រាប់មនុស្សជាតិទាំងអស់ ។ កិច្ចប្រជុំនេះបានប្រកាសអំពីគោលដៅនានាសម្រាប់អភិវឌ្ឍន៍ស្ត្រីនៅក្នុងវិស័យនានារួមមាន វិស័យនយោបាយ វិស័យសុខាភិបាល និងវិស័យអប់រំ ។ ឯកសារចុងក្រោយដែលផ្សព្វផ្សាយដោយកិច្ចប្រជុំនេះបានលើកឡើងថា «ការរីកចម្រើនរបស់ស្ត្រី និងការសម្រេចបានសមភាពរវាងស្ត្រី និងបុរស គឺជាបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនិងជាលក្ខខណ្ឌសម្រាប់យុត្តិធម៌សង្គម ហើយគេមិនត្រូវចាត់ទុកថានេះជាបញ្ហារបស់ស្ត្រីនោះទេ» ។
ប្រាំឆ្នាំក្រោយមក នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំជា ពិសេសលើកទី២៣របស់អង្គការសហប្រជា ជាតិក្រោមប្រធានបទ «ស្ត្រីនាឆ្នាំ២០០០ សម ភាពយេនឌ័រ ការអភិវឌ្ឍ និងសន្តិភាពសម្រាប់សតវត្សរ៍ទី២១» បានរំលឹកឡើងវិញពីការរីកចម្រើនដែលពិភពលោកបានធ្វើដើម្បីឈានទៅសម្រេចគោលដៅដែលបានលើកឡើងនៅ ឯសន្និសីទទីក្រុងប៉េកាំង ។ សន្និសីទនេះត្រូវបានគេឱ្យឈ្មោះថា «ទីក្រុងបេកាំង+៥ » ។ ប្រតិភូទាំងអស់បានរកឃើញឧបសគ្គរារាំងការអភិវឌ្ឍ និងរក្សាការអភិវឌ្ឍ ។ គណៈប្រតិភូបានធ្វើសេចក្តីសម្រេចយល់ព្រមបន្ថែមទៀត ដើម្បីបន្តអនុវត្តគំនិតផ្តួចផ្តើមនៅក្នុងសន្និសីទស្តីពីស្ត្រីនាឆ្នាំ១៩៩៥ ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ