ជិតចូលឆ្នាំច(ឆ្កែ) ចង់ដឹងថា សត្វនេះមានអ្វីខ្លះទេ ?
សត្វឆ្កែ (Canis lupus familiaris) គឺជាថនិកសត្វមួយប្រភេទដែលចេញមកពីអំបូរ Canidae ។ សត្វឆ្កែត្រូវបានផ្សាំងដោយមនុស្សអស់រយៈកាលដ៏យូរណាស់មកហើយ ។ វា…
សត្វឆ្កែ (Canis lupus familiaris) គឺជាថនិកសត្វមួយប្រភេទដែលចេញមកពីអំបូរ Canidae ។ សត្វឆ្កែត្រូវបានផ្សាំងដោយមនុស្សអស់រយៈកាលដ៏យូរណាស់មកហើយ ។ វា គឺជាសត្វដំបូងបំផុតដែលត្រូវបានផ្សាំង ។ ឆ្កែត្រូវបានប្រើប្រាស់ដោយមនុស្សសម្រាប់មុខងារ ខុសៗគ្នាជាច្រើនដូចជាធ្វើការងារ និងធ្វើជាសត្វចិញ្ចឹម។ ពួកវាគឺជាសត្វចិញ្ចឹមដ៏ពេញនិយមពីព្រោះពួកវាតែងតែចូលចិត្តលេង រាក់ទាក់ ហើយនិងចេះស្ដាប់មនុស្ស ។ សត្វឆ្កែសាមសិបលានក្បាលនៅសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវបានចុះឈ្មោះជាសត្វ ចិញ្ចឹម ។
សត្វឆ្កែស៊ីទាំងសាច់ និងបន្លែដែលជានិច្ចជាកាលត្រូវបានគេលាយបញ្ចូលគ្នា ហើយដាក់លក់នៅតាមទីផ្សារជាអាហារសត្វឆ្កែ ។ ជាញឹកញាប់សត្វឆ្កែតែងតែមានការងារ ដូចជាឆ្កែប៉ូលិស ឆ្កែទាហាន ឆ្កែនាំផ្លូវជនពិការ ឆ្កែពន្លត់អគ្គិភ័យ ឆ្កែនាំសារ ឆ្កែប្រមាញ់ និងឆ្កែគង្វាល ។
ពេលខ្លះពួកវាត្រូវបានគេហៅថា «canines» មកពីពាក្យឡាទីនសម្រាប់ពាក្យថា dog – canis ។ ពេលខ្លះមនុស្សក៏ប្រើផងដែរនូវពាក្យថា «dog» ដើម្បីពណ៌នាពូជឆ្កែដទៃទៀត ដូចជាសត្វឆ្កែចចកជាដើម ។ សត្វឆ្កែដែលទើបនឹងកើត គេហៅថា pup ឬ puppy។ សត្វឆ្កែត្រូវបានគេហៅថា puppy រហូតដល់វាមានអាយុប្រហែលមួយឆ្នាំ។
សត្វឆ្កែពេលខ្លះត្រូវបានគេចាត់ទុកជា «មិត្តសំឡាញ់របស់មនុស្ស» ពីព្រោះវាត្រូវបានគេទុកជាសត្វចិញ្ចឹម ហើយវាស្មោះត្រង់នឹងម្ចាស់ និងចូលចិត្តនៅក្បែរមនុស្ស។
រូបរាង និងឥរិយាបថ
សត្វឆ្កែអាចហិតក្លិន និងស្ដាប់បានយ៉ាងល្អ ប៉ុន្តែមិនអាចមើលឃើញពណ៌បានល្អនោះទេ ។ ពួកវាងងឹតពណ៌ ។ សត្វឆ្កែមានជើងបួន ហើយបង្កើតសំឡេង «បាក» «វូហ្វ» ឬក៏ «អាហ្វ» ។ សត្វឆ្កែតែងតែដេញចាប់សត្វឆ្មា ហើយសត្វឆ្កែភាគច្រើនលេងចាប់បាល់ និងដំបងឈ ើ។
ជាធម្មតាសត្វឆ្កែរស់បានប្រហែលដប់ឆ្នាំ ឬក៏អាចច្រើនជាងនេះ ។ ទំហំ និងពូជរបស់វាអាចធ្វើឲ្យប្រែប្រួលរយៈពេលដែលពួកវាអាចរស់នៅ។ ជាធម្មតាសត្វឆ្កែពូជ តូចៗរស់នៅបានយូរជាងសត្វឆ្កែពូជ ធំៗ ។
ដូចគ្នានឹងសត្វឆ្កែចចកដែរ ឆ្កែព្រៃធ្វើដំណើរទៅណាមកណាជាក្រុមហៅថាហ្វូង ។ ហ្វូងឆ្កែគឺចាត់ថ្នាក់ដោយឋានៈ ហើយសត្វឆ្កែដែលមានឋានៈទាបនឹងត្រូវចុះចូលជាមួយសត្វឆ្កែដទៃដែលមានឋានៈខ្ពស់ជាង ។ ឆ្កែដែលមានឋានៈខ្ពស់ជាងគេគឺហៅថា alpha male (សត្វឈ្មោលដែលខ្លាំងលើសគេ)។ សត្វឆ្កែដែលនៅក្នុងក្រុមជួយ និងមើលថែគ្នាទៅវិញទៅមក ។ សត្វឆ្កែស្រុកតែងតែមើលទៅម្ចាស់របស់វាថាជា សត្វឈ្មោលដែលខ្លាំងលើសគេ។
ដើមកំណើតសត្វឆ្កែ
សត្វឆ្កែទាំងអស់គឺជាប់ពូជមកពីសត្វឆ្កែចចក ដែលបានកើតឡើងដោយសារតែការផ្សាំងនិងការជ្រើសរើសសិប្បនិមិត្ត ។ វាត្រូវបានគេដឹងដោយសារការវិភាគ DNA genome ត្រូវបានធ្វើឡើងដើម្បីរកឲ្យឃើញរឿងទាំងអស់នេះ។ ពួកវាត្រូវបានបង្កាត់ពូជដោយមនុស្ស ។ ផូស៊ីលនៃសត្វឆ្កែមុនគេបង្អស់ដែលត្រូវបានគេស្គាល់គឺតាំងពី៣១.៧០០ ឆ្នាំមុននៅប្រទេសបែលហ្ស៊ិក ។
សត្វឆ្កែ និងមនុស្ស
សត្វឆ្កែបានរស់នៅជាមួយមនុស្សយ៉ាងហោចណាស់៣០.០០០ឆ្នាំ ។ ជាញឹកញយ ពួកវាត្រូវបានគេហៅថាជា «មិត្តសម្លាញ់របស់មនុស្ស» ពីព្រោះពួកវាសមទៅនឹងជីវិតរបស់មនុស្ស ។ សត្វឆ្កែអាចបម្រើមនុស្សបានច្រើនបែប ។ ឧទាហរណ៍ មានដូចជា ឆ្កែការពារ ឆ្កែប្រមាញ់ ឆ្កែប្រមូលហ្វូងឆ្កែនាំផ្លូវ និងសម្រាប់មនុស្សពិការភ្នែក ។ មានសត្វឆ្កែមួយចំនួនផងដែរដែលត្រូវបានគេបង្វឹកឲ្យហិតក្លិនជំងឺក្នុងរាងកាយមនុស្ស ឬក៏សម្រាប់ស្វែងរកគ្រាប់បែក ឬថ្នាំញៀនខុសច្បាប់ ។ សត្វឆ្កែទាំងនេះពេលខ្លះជួយដល់ប៉ូលិសនៅអាកាសយានដ្ឋាន ឬទីកន្លែង ផ្សេងៗទៀត។ ឆ្កែហិតក្លិន (ជាធម្មតាគឺពូជ beagles) គឺពេលខ្លះត្រូវបានគេបង្វឹកក្នុងការងារនេះ ។ សត្វឆ្កែថែមទាំងត្រូវបានបញ្ជូនដោយជនជាតិរុស្សីទៅកាន់ភពអវកាស ពីរ បីឆ្នាំមុនមនុស្សឡើងទៅទៀតផង ។ សត្វឆ្កែដំបូងដែលត្រូវបានបញ្ជូនទៅឈ្មោះថា Laika ប៉ុន្តែបានស្លាប់នៅទីនោះ ។
ពូជសត្វឆ្កែ
មានសត្វឆ្កែយ៉ាងហោចណាស់៨០០ ពូជ (ប្រភេទ) ។ សត្វឆ្កែដែលមេបារបស់វាជាពូជតែមួយ នោះវានឹងជាពូជនោះដែរ ។ ឆ្កែទាំងអស់នោះហៅថា ពូជសុទ្ធ ឬ ឆ្កែ pedigree សុទ្ធ ។ សត្វឆ្កែដែលមានមេបាពីពូជ ខុសៗគ្នាគឺមិនស្ថិតនៅក្នុងប្រភេទពូជតែមួយទៀតឡើយ។ ពួកវាត្រូវហៅថា mutts, សត្វឆ្កែពូជកាត់ ឆ្កែកូនកាត់ ឬ សត្វពូជកាត់ ។ ពូជឆ្កែមួយចំនួនក្នុងចំណោមពូជឆ្កែដែលពេញនិយម មានដូចជា ឆ្កែគង្វាល collies poodles និង retrievers ។ ពួកវាកំពុងតែពេញនិយមក្នុងការបង្កាត់ពូជសត្វឆ្កែពីរខុសគ្នា ហើយហៅឈ្មោះពូជឆ្កែថ្មីនោះដែលជាការលាយគ្នានៃឈ្មោះពីររបស់ពូជនៃមេបា ។ កូនឆ្កែដែលមានមេបាជាពូជ poodle ហើយនិងពូជ pomeranian ត្រូវបានគេហៅថា Pomapoo ។ ជំនួសឲ្យការហៅថា mutts សត្វឆ្កែប្រភេទនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថា ពូជឆ្កែអ្នកច្នៃម៉ូដ ។ ពពួកឆ្កែប្រភេទនេះ ជាទូទៅត្រូវបានគេប្រើសម្រាប់ការបង្ហាញយកពានរង្វាន់ និងការបង្ហាញម៉ូដ ។ សត្វឆ្កែប្រភេទនេះក៏អាចជាឆ្កែនាំផ្លូវផងដែរ ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ