នៅមុនចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិមកដល់ អ្នកជំនាញផ្នែកអរិយធម៌ខ្មែរមួយរូបបានឲ្យដឹងថា ពលរដ្ឋទូទៅដឹង និងយល់អំពីពុទ្ធសករាជ និងគ្រិស្តសករាជ ហើយខ្លះច្រឡំថា ជារបស់ខ្មែរ ប៉ុន្តែតាមពិតទៅមិនមែននោះទេ ។ ជនជាតិខ្មែរមានឆ្នាំរបស់ខ្លួនសម្រាប់ប្រើសម្គាល់ក្នុងការរាប់ផងដែរ…
នៅមុនចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិមកដល់ អ្នកជំនាញផ្នែកអរិយធម៌ខ្មែរមួយរូបបានឲ្យដឹងថា ពលរដ្ឋទូទៅដឹង និងយល់អំពីពុទ្ធសករាជ និងគ្រិស្តសករាជ ហើយខ្លះច្រឡំថា ជារបស់ខ្មែរ ប៉ុន្តែតាមពិតទៅមិនមែននោះទេ ។ ជនជាតិខ្មែរមានឆ្នាំរបស់ខ្លួនសម្រាប់ប្រើសម្គាល់ក្នុងការរាប់ផងដែរ ដោយគេស្គាល់ថា មហាសករាជ និងចុល្លសករាជ ។
លោក សឹង គា ម្ចាស់ផ្ទះជ័យភូមិ និងជាអ្នកជំនាញផ្នែកអរិយធម៌ខ្មែរមួយរូប បានអោយដឹងថា ពុទ្ធសករាជ និងគ្រិស្តសករាជមិនមែនជារបស់ខ្មែរទេ ។ លោកបានបន្តទៀតថា សង្ក្រាន្តឆ្នាំថ្មីដែលនឹងមកដល់នៅក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ ខ្មែរយើងមានការប្រើប្រាស់ឆ្នាំរបស់ខ្លួនក្នុងនោះ គឺមហាសករាជ និងចុល្លសករាជ ដែលខ្មែរខ្លួនឯងជាអ្នកបង្កើតឆ្នាំទាំងពីរនេះ ហើយក៏ជាប់ទាក់ទង និងព្រះរាជារបស់យើងផងដែរ ។
លោក សឹង គា បានអោយកម្មវិធីលុយ នៃសារព័ត៌មានកោះសន្តិភាព ដឹងថា « នៅលើ ប្រតិទិនមានការដាក់សម្គាល់ពុទ្ធសករាជ គ្រិស្តសករាជ មានមហាសករាជ និងចុល្លសករាជ ។ ខ្ញុំបានស្រាវជ្រាវដឹងបន្តិចបន្តួចកន្លងមក ។ ខ្ញុំចែករំលែកទៅថា មហាសករាជ គឺគិតឡើងចាប់ពីមានរឿងដំណាលថា ព្រះរាជាខ្មែរមួយអង្គបានឡើងទៅស្ថានព្រះឥន្ទ គឺព្រះនាមបុទុមរាជា ហើយលោកចុះមកវិញ ។ ឡើងទៅ៧ថ្ងៃ ដោយសារព្រះឥន្ទ ទេវតាគេធំក្លិនស្អុយមនុស្សលោក ក៏ព្រះអង្គខ្មាសគេរត់មកវិញ ។ ចាប់ពីថ្ងៃពេលហ្នឹងមកខ្មែរយើងបុរាណចាប់ផ្តើមតាំងកាលមួយ ហៅថា មហាសករាជ ។ ដូច្នេះតាំងពីខ្មែរយើងបានឡើងទៅស្ថានព្រះឥន្ទ ស្តេច ព្រះរាជាខ្មែរយើងបានឡើងទៅស្ថានព្រះឥន្ទ គឺ១៩០០ឆ្នាំជាងហើយ » ។
លោក សឹង គា បន្តថា ការរាប់ថ្ងៃខែឆ្នាំ ឬការរាប់ត្រឹមតែឆ្នាំ តាមកាលកំណត់ដែលតាំងទុកពីមួយរៀងមកដោយមានបុគ្គលអស្ចារ្យ ឬដោយមានហេតុអស្ចារ្យណាមួយដែលពួកជនានុជនអ្នកគោរពត្រូវកត់ត្រាទុកមិនឲ្យបាត់, ត្រូវប្រើក្នុងសំបុត្រចុតជាដើម បង្កើនមួយលេខរៀងរាល់ឆ្នាំ ហៅថា «សករាជ»ៗ ។ ដោយឡែកចុល្លសករាជ គឺចាប់រាប់ពីថ្ងៃដែលគម្ពីព្រះត្រៃ បិដកអណ្តែពីសមុទ្រមកទើនៅលើទឹកដីខេត្តកំពតប្រទេសកម្ពុជា ។
លោក សឹង គា បន្ថែមថា «គម្ពីព្រះត្រៃបិដកបានទើហើយខ្មែរយើង បានលើកព្រះត្រៃបិដក មកគោរពបូជា ហើយបានតាំងពេលមួយនោះថាចុល្លសករាជ នេះជាប្រវត្តិសករាជរបស់ ចុល្លសករាជ និងមហាសករាជនេះ ។ ទាំងនេះជាព្រឹត្តិការណ៍មានការរសាត់ព្រះត្រៃបិដក មកស្រុកខ្មែរតាមសមុទ្រច្រកសមុទ្រខេត្តកំពត »។ លោក សឹង គា បន្តថា ការរំកិលសករាជរបស់ខ្មែរនៃចុល្លសករាជ និងមហាសករាជនេះ មិនឃើញមានការកំណត់ច្បាស់លាស់ដូចពុទ្ធសករាជ និងគ្រិស្តសករាជនោះទេ ដោយសារតែការមិនសូវយកចិត្តទុកដាក់ ហើយមិនសូវដឹងអត្ថន័យ ហើយការដែលសំខាន់ គឺខ្មែរទូទៅមិនយកជាគោល ។ លោក សឹង គា បន្ថែមថា «ឃើញថា ការដូរគ្នានៅពេលនៅក្នុងពេលឆ្លងឆ្នាំ ប៉ុន្តែបើពុទ្ធសករាជ គឺរាប់នៅថ្ងៃចាប់ផ្តើមប្តូរនៅថ្ងៃពិសាខបូជា ជាថ្ងៃដែលព្រះពុទ្ធបានត្រាស់ដឹង និងបរិនិពាន្ធ ។ ខ្ញុំគិតថា អាចគេដូរ (ចុល្លសករាជ និងមហាសករាជ) នៅពេលនោះដែរ» ។
តាមឯកសារមួយបានបង្ហាញថា មហាសករាជ (ម.ស.) មានបញ្ហាប្រឈមថា តើឥណ្ឌា ឬខ្មែរជាអ្នកបង្កើតវាឡើង? ព្រោះមានគេនិយមថា ព្រះកេតុមាលាផ្ដើមបង្កើតមហាសករាជ ។ ឆ្លើយតបនឹងបញ្ហានេះ វចនានុក្រមខ្មែរភាគទី១ ទំព័រ៧២២ និងភាគទី២ ទំព័រ១០៨១ បានសរសេរថា មហាសករាជកើតឡើងក្នុងប្រទេសឥណ្ឌាក្នុង ព.ស ៦២១ឆ្នាំ ដោយពួកតាត៌ គឺស្របជាមួយនឹងឆ្នាំដែលព្រះកេតុមាលាស្ដេចឡើងគ្រងរាជសម្បត្តិ ប៉ុន្តែទ្រង់ពុំទាន់បង្កើតបញ្ញត្តិឱ្យប្រើមហាសករាជក្នុងឆ្នាំនោះនៅឡើយទេ ។ លុះដល់ ព. ស. ៦២៣ ព្រះកេតុមាលាទ្រង់បានទទួលឥន្ទ្រាភិសេកជាថ្មី ហើយក៏បានតាំងជាមហាសករាជពីពេលនោះមក ។
ក្នុងព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរ ភាគទី ២ ថា ព្រះកេតុមាលាកាលស្ដេចឡើងគ្រងរាជសម្បត្តិក្នុង ព. ស. ៦២១ ឆ្នាំមែន ជាមួយនឹងឆ្នាំដែលប្រទេសឥណ្ឌាបង្កើតឲ្យប្រើមហាសករាជ, ប៉ុន្តែទ្រង់ពុំទាន់បញ្ញត្តឲ្យប្រើមហាសករាជ ក្នុងឆ្នាំនោះនៅឡើយទេ ។ លុះដល់មក ព. ស. ៦២៣ ឆ្នាំ ព្រះកេតុមាលាទ្រង់បានទទួលឥន្ទ្រាភិសេកជាថ្មី ក៏តាំងជាមហាសករាជដរាបមក ។ (ត្រង់នេះហើយប្រហែលជាព្រះកេតុមាលាបញ្ញត្តឲ្យប្រើមហាសករាជ តាមប្រទេសឥណ្ឌា ហើយគេនិយមថា ព្រះកេតុមាលាផ្ដើមបង្កើតមហាសករាជជាបឋមនៅប្រទេសខ្មែរ ។
ចំណែកចុល្លសករាជ (ច.ស.) គឺជា «សករាជតូច» ដែលកើតឡើងនៅថ្ងៃចន្ទ១២កើត ខែចែត្រ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព. ស. ១១៨១ ។ នេះបើយោងតាមវចនានុក្រមខ្មែរ ភាគ១ ទំព័រ១៥២ ។ រីឯព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរក៏បានពន្យល់បង្ហាញផងដែរថា ព្រះបាទសម្ដេចសិន្ធពអមរិន្ទបរមព្រហ្មកិល (ពញាក្រែក) បានតាំងចុល្លសករាជ១ ក្នុងព.ស.១១៨១ គឺក្នុងឆ្នាំដែលទ្រង់បានសោយរាជ្យនៅនគរធំ ៕ ដោយៈ ស នីត
ចែករំលែកព័តមាននេះ