ដោយសារតែមនុស្សញៀននឹងអំណាច ទ្រព្យសម្បត្តិ…ទើបព្រះពុទ្ធសម្តែងទានមុន
ហេតុដូចម្តេចបានជាព្រះបរមគ្រូទ្រង់សម្តែងទានជាមុន ? ព្រោះទ្រង់មើលឃើញចិត្តរបស់មនុស្សចាប់អារម្មណ៍លើអំណាច និងទ្រព្យសម្បត្តិខ្លាំងជាងអ្វីៗ រហូតបុគ្គលខ្លះប្រើ
ហេតុដូចម្តេចបានជាព្រះបរមគ្រូទ្រង់សម្តែងទានជាមុន ? ព្រោះទ្រង់មើលឃើញចិត្តរបស់មនុស្សចាប់អារម្មណ៍លើអំណាច និងទ្រព្យសម្បត្តិខ្លាំងជាងអ្វីៗ រហូតបុគ្គលខ្លះប្រើកម្លាំងទ្រព្យ ប្រើអំណាចទៅជិះជាន់សង្កត់សង្កិនអ្នកដទៃដែលទន់ខ្សោយ ក្រខ្សត់ជាងខ្លួន…មិនអើពើដល់ការរស់នៅរបស់អ្នកដទៃ ។ ក្នុងធម៌ទេសនានោះ ព្រះអង្គទ្រង់ណែនាំឱ្យមនុស្សចេះលះបង់ទ្រព្យសម្បត្តិធ្វើអំណោយដល់មនុស្សដែលត្រូវសង្គ្រោះមានអ្នកក្រខ្សត់ និងអ្នករងគ្រោះដោយប្រការដទៃៗទៀត ដើម្បីគ្នាបានរស់ផង។ នេះបញ្ជាក់ឱ្យឃើញច្បាស់ថា ព្រះពុទ្ធបរមគ្រូទ្រង់បានគិតគូរដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់មនុស្សជាបឋមទើបទ្រង់សម្តែងអំពីទានមុនអនុបុព្វីកថាដទៃៗមានសីល ឋានសួគ៌ ព្រះនិព្វានតាមលំដាប់ ។
ទានមានច្រើនប្រការណាស់ ប៉ុន្តែប្រការដែលសំខាន់ជាងគេមានតែ២យា៉ងគឺៈ អាមិសទាន១ និងធម្មទាន១ ។ ការចែករំលែកទ្រព្យសម្បត្តិមាន គ្រឿងស្លៀកដណ្តប់, គ្រឿងបរិភោគ, ទីសំណាក់អាស្រ័យ និងថ្នាំសម្រាប់ព្យាបាលរោគដល់ជនដទៃទៀត ឈ្មោះថាអាមិសទាន ។ ការឃោសនាពន្យល់មហាជនឱ្យស្គាល់ច្បាស់ថា ធម៌នេះជាកុសល, ធម៌នេះជាអកុសល, ធម៌នេះនាំឱ្យមានទោស, ធម៌នេះនាំឱ្យបានសុខ ធម៌នេះពួកអ្នកប្រាជ្ញតែងតិះដៀល, ធម៌នេះអ្នកប្រាជ្ញសរសើរ… ហៅថាធម្មទាន ។ បណ្តាទានទាំង២ប្រការនេះ ធម្មទានប្រសើរក្រៃលែងជាងអាមិសទានដូចពុទ្ធភាសិតត្រាស់ថា សព្វទានំ ធម្មទានំ ជិនាតិ ប្រែថា ធម្មទានឈ្នះទានទាំងអស់ ។
មានការពន្យល់ថា ប្រសិនបើទាយកអាចប្រគេនចីវរដ៏មានសាច់ម៉ដ្ឋល្អដូចបណ្តូលចេកដល់ព្រះពុទ្ធ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធ ព្រះខីណាស្រពទាំងឡាយដែលគង់កកកុញក្នុងផ្ទៃចក្រវាឡរហូតដល់ទល់ព្រហ្មលោកក៏ដោយ ការអនុមោទនាតែមួយគាថារបស់លោកទាំងឡាយនោះប្រសើរជាង ។ ការសម្តែងធម៌ក្តី ការបង្រៀនធម៌ក្តី ការស្តាប់ធម៌ក្តី រមែងបានផលយា៉ងធំក្រៃលែង ។ បិណ្ឌបាតទានដ៏ប្រណីតដែលទាយកដាក់បំពេញបាត្រប្រគេនដោយគោរពក្តី ភេសជ្ជៈទាំងឡាយមានទឹកដោះដ៏មានរស់ពិសេសជាដើមក្តី សេនាសនទានដ៏ប្រសើរដូចជាមហាវិហាររបស់អនាថបិណ្ឌិកសេដ្ឋី ឬលោហៈប្រាសាទរបស់មហាឧបាសិកាឈ្មោះវិសាខាក្តី ក៏ឈ្មោះថាមិនប្រសើរដូចធម្មទានឡើយ ។ ធម្មទាននេះដោយហោចទៅសូម្បីតែការសម្តែងប្រាប់ពន្យល់តែក្នុងចំណុចណាមួយនៃព្រះធម៌ក៏រមែងប្រសើរជាងអាមិសទានទាំងអស់នោះទៅទៀត ។ ព្រោះហេតុអ្វី ? ព្រោះថាមនុស្សសត្វទាំងឡាយ ដែលនឹងធ្វើបុណ្យកុសល លះទ្រព្យឱ្យជាទានទៅបាន ក៏អាស្រ័យនឹងការស្តាប់ធម៌ជាហេតុ មិនមែនមិនស្តាប់ធម៌ហើយមានចិត្តជ្រះថ្លាធ្វើបុញ្ញកម្មទាំងនេះកើតនោះទេ ។ ប្រសិនបើបុគ្គលមិនបានស្តាប់ធម៌ទេ ម៉្លេះមិនអាចនឹងឱ្យនូវបបរមួយបោយ ឬបាយមួយវែកបានឡើយ ។ សូម្បីព្រះសារីបុត្តត្ថេរលោកមានបញ្ញាលើសលប់អាចរាប់តំណក់ទឹកភ្លៀងដែលបង្អុរធ្លាក់ចុះអស់កប្បទាំងមូលបាន ក៏មិនអាចលុះមគ្គផលបានដែរ លុះតែបានស្តាប់ធម៌របស់ព្រះថេរៈទាំងឡាយមានព្រះអស្សជិតត្ថេរជាដើម ទើបធ្វើឱ្យលោកជាក់ច្បាស់នូវសាវបារមីញាណបាន ។
ព្រោះហេតុនោះធម្មទានទើបឱ្យឈ្មោះថាជាទានប្រសើរក្រៃលែងជាងអាមិសទាន ។
ដោយហេតុនេះការឱ្យទានទើបព្រះដ៏មានបុណ្យទ្រង់ត្រាស់ថាជាមង្គលដ៏ប្រសើរ ព្រោះជាហេតុនៃសេចក្តីចម្រើន និងសេចក្តីសុខក្នុងលោកនេះ និងលោកខាងមុខប្រាកដជាក់ស្តែង៕ (ឈ្វេងយល់ឱវាទព្រះពុទ្ធសាសនាចេញផ្សាយរៀងរាល់ថ្ងៃសីល)
ចែករំលែកព័តមាននេះ