រាជធានីភ្នំពេញ ៖ សាលាក្តីខ្មែរក្រហមបង្កើតឡើងរវាងអង្គការសហប្រជាជាតិ និងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានប្រកាសសាលដីកាលើសំណុំរឿង ០០២/០២ ប្រឆាំងនឹងលោក ខៀវ សំផន អតីតប្រមុខរដ្ឋនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ…
រាជធានីភ្នំពេញ ៖ សាលាក្តីខ្មែរក្រហមបង្កើតឡើងរវាងអង្គការសហប្រជាជាតិ និងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានប្រកាសសាលដីកាលើសំណុំរឿង ០០២/០២ ប្រឆាំងនឹងលោក ខៀវ សំផន អតីតប្រមុខរដ្ឋនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ នៅថ្ងៃទី២២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ ដោយតម្កល់សាលក្រមផ្តន្ទាទោសលោក ខៀវ សំផន ដាក់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិតក្នុងឧក្រិ.ដ្ឋកម្មទាំងឡាយនៅសម័យខ្មែរក្រហម។
លោក ខៀវ សំផន មានអាយុ៩១ឆ្នាំ នៅឆ្នាំ២០២២នេះ និងជាមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមកំពូលតែម្នាក់គត់ ដែលនៅរស់រានមានជីវិតបានប្តឹងសារទុកចំពោះការសម្រេចរបស់តុលាការសាលាដំបូង ដែលផ្តន្ទាទោស លោកដាក់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិតក្នុងបទឧក្រិ.ដ្ឋកម្មសម្លា.ប់មនុស្ស ចន្លោះពីឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ ពេលខ្មែរក្រហមកាន់អំណាច។
ការប្រកាសសាលដីការរបស់តុលាការកំពូល លើសំណុំរឿង ០០២/០២ ពេលនេះ គឺជាសញ្ញាបង្ហាញថា សាលាក្តីកូនកាត់ដែលមានអាយុកាល១៦ឆ្នាំ គិតពីឆ្នាំ២០០៦ មកនេះ ត្រូវបិទបញ្ចប់នីតិវីធីនៃសំណុំរឿងក្តីប្រឆាំងអតីតមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់សម័យខ្មែរក្រហម។ ពោល គឺចាប់តាំងពីបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ២០០៦ តុលាការចម្រុះនេះបានចោទប្រកាន់ និងចាប់ខ្លួនអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមកំពូលៗ ៥នាក់រួមមាន ៖ លោក កាំង ហ្គេកអ៊ាវ ហៅឌុច អតីតមេគុកទួលស្លែង ស២១ នៅក្នុងសំណុំរឿង០០១ និងសំណុំរឿង០០២ មានអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម លំដាប់កំពូល ៤នាក់ គឺលោក នួន ជា លោក ខៀវ សំផន លោក អៀង សារី និងភរិយារបស់លោកគឺលោកស្រី អៀង ធីរិទ្ធ។
ក៏ប៉ុន្តែក្នុងសំណុំរឿង០០២ នេះ ត្រូវបំបែកជាសំណុំរឿង០០២/០១ និងសំណុំរឿង០០២/០២ ហើយអង្គជំនុំជម្រះតុលាការសាលាដំបូងផ្តន្ទាទោសបានតែលោក ខៀវ សំផន និងលោក នួន ជា ប៉ុណ្ណោះ កាលពីថ្ងៃទី០៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៤ ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារមួយជីវិតចំពោះឧក្រិ.ដ្ឋកម្មសម្លា.ប់មនុស្សក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម។
ការផ្តន្ទាទោសនោះត្រូវលោក នួន ជា និងលោក ខៀវ សំផន បានប្តឹងជំទាស់ ហើយតុលាការបានបើកសវនាការជំនុំជម្រះជាច្រើនឆ្នាំដោយបញ្ចប់នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៧-២០១៨។ ប៉ុន្តែលោក នួន ជា ប្រធានរដ្ឋសភាសម័យខ្មែរក្រហម និងជាថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលទី២ បន្ទាប់ពីប៉ុលពត បានស្លា.ប់កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៩ ក្នុងអាយុ៩៣ឆ្នាំ នៅមន្ទីរពេទ្យរុស្ស៊ី ក្រោយឈឺរ៉ាំរ៉ៃដោយជំងឺទឹកនោមផ្អែម។
លោក នួន ជា ត្រូវបានចាប់ឃុំខ្លួននៅតុលាការខ្មែរក្រហម កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៧។ដូច្នេះមកដល់ពេលនេះ មានតែលោក ខៀវ សំផន ប្រមុខរដ្ឋសម័យខ្មែរក្រហម ដែលមានអាយុ៩១ឆ្នាំ នៅឆ្នាំ២០២២នេះទេ ដែលត្រូវបានផ្តន្ទាទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគារមួយជីវិត។
ដោយឡែកលោក អៀង សារី និងលោកស្រី អៀង ធីរិទ្ធ ដែលជាភរិយា គឺអ្នកទាំងពីរមិនត្រូវបានផ្តន្ទាទោសឡើយ។ លោកស្រី អៀង ធីរិទ្ធ អតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកិច្ចការនារី សម័យខ្មែរក្រហម ក្រោយពីតុលាការខ្មែរក្រហម ចោទប្រកាន់ និងចាប់ឃុំខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៧ គឺជំនុំជម្រះកាត់ទោសបានតែបន្តិច លោកស្រីត្រូវបានគេរកឃើញថា មានជំងឺសរសៃប្រាសាទវង្វេងស្មារតី ហើយក៏ត្រូវតុលាការខ្មែរក្រហមដោះលែង ហើយបន្តិចក្រោយមកលោកស្រី អៀង ធីរិទ្ធ បានស្លា.ប់ក្នុងអាយុ៨៣ឆ្នាំ នៅផ្ទះរបស់កូនលោកស្រីនៅប៉ៃលិនកាលពីថ្ងៃទី២២ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៥។
មិនយូរប៉ុន្មានប្តីរបស់លោកស្រី គឺលោក អៀង សារី រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសម័យខ្មែរក្រហមបានស្លា.ប់ កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៣ ក្នុងអាយុ៨៧ឆ្នាំ គឺអំឡុងពេលលោកជាប់ឃុំនៅសាលាក្តីខ្មែរក្រហម ហើយសំណុំរឿង០០២ របស់លោកក៏កំពុងបន្តដំណើរការសវនាការជំនុំជម្រះក្តីជាមួយនឹងលោក នួនជា និងលោក ខៀវសំផន។
រីឯលោក កាំង ហ្គេកអ៊ាវ ហៅ ឌុច អតីតមេគុកទួលស្លែង ត្រូវបានកងទ័ពកម្ពុជាចាប់ឃុំខ្លួន កាលពីឆ្នាំ១៩៩៩ ហើយពេលបង្កើតសាលាក្តីខ្មែរក្រហម ឌុច ត្រូវបានផ្ទេរទៅឃុំឃាំងនៅតុលាការខ្មែរក្រហម នាថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៧។ ឌុច ស្ថិតក្នុងសំណុំរឿង០០១ ត្រូវបានអង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូលសម្រេចផ្តន្ទាទោស នៅថ្ងៃទី៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១២ ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត។
សេចក្តីសម្រេចនេះ គឺជាសេចក្តីសម្រេចចុងក្រោយ និងបិទផ្លូវតវ៉ា។ ឌុច ក៏ត្រូវបានផ្ទេរការឃុំឃាំងពីសាលាក្តីខ្មែរក្រហម ទៅពន្ធនាគារខេត្តកណ្តាល។ ប៉ុន្តែនៅថ្ងៃទី២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២០ លោកកាំង ហ្គេចអ៊ាវ ហៅឌុច បានស្លា.ប់ ក្នុងអាយុ៧៨ឆ្នាំ។
ក្នុងចំណោមមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមកំពូល ដែលឆ្លងកាត់ការចោទប្រកាន់ និងការកាត់ទោសទាំង៥នាក់នេះ គឺមានតែលោក កាំង ហ្គេកអ៊ាវ ហៅ ឌុច ម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ ដែលបានទទួលស្គាល់នូវទោសកំហុស ហើយបានថ្លែងការណ៍ សុំអភ័យទោសដល់ជនរងគ្រោះដែលជាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ និងជនបរទេស រួមទាំងថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលៗ របស់ខ្មែរក្រហមមួយចំនួនមានទាំងគ្រូរបស់លោកផងដែលត្រូវបានចាប់ឃុំខ្លួននៅគុកទួលស្លែង ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ហើយត្រូវបានធ្វើទារុ.ណក.ម្មនាំឱ្យស្លា.ប់ និងត្រូវសម្លា.ប់នៅជើងឯក។
ចំណែកមេដឹកនាំកំពូលខ្មែរក្រហម ៤នាក់ទៀត គឺនួនជា ខៀវសំផន អៀងសារី និងអៀងធីរិទ្ធ បានបដិសេធចំពោះការចោទប្រកាន់ពាក់ព័ន្ធនឹងឧក្រិ.ដ្ឋកម្មទាំងឡាយក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។
នៅតុលាការខ្មែរក្រហមនេះ ក៏នៅមានសំណុំរឿង០០៣ និង០០៤ ដែលមានជនសង្ស័យ ជាអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ប្រចាំតំបន់ និងភូមិភាគដែលនៅរស់រានមានជីវិតដល់សព្វថ្ងៃ ដូចជា មាសមុត យឹមទិត្យ អោអាន និងអ៊ឹមចែម ជាដើម។ ប៉ុន្តែសំណុំរឿង០០៣ និង០០៤ នេះ មិនមានការឯកភាពគ្នារវាងភាគីអន្តរជាតិ និងភាគីជាតិឡើយ។ ក្នុងសំណុំរឿងបន្ថែមទាំងពីរនេះ សហព្រះរាជអាជ្ញា និងសហចៅក្រមអន្តរជាតិចង់បន្តចោទប្រកាន់ និងនាំមកកាត់ទោសទៀត ប៉ុន្តែសហព្រះរាជអាជ្ញា និងសហចៅក្រមជាតិ បានយល់ឃើញដូចរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែរ គឺបញ្ចប់សំណុំរឿងកាត់ទោសអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមត្រឹមតែសំណុំរឿង០០១ និងសំណុំរឿង០០២ ដែលមានអតីតមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមកំពូល តែ៥នាក់ប៉ុណ្ណោះ។
ចុងបញ្ចប់សំណុំរឿង០០៣ និង០០៤ ក៏មិនត្រូវបានដំណើរការតទៅទៀតឡើយ ទោះបីជាមានការបើកការស៊ើបអង្កេត និងចោទប្រកាន់ពីភាគីអន្តរជាតិក៏ដោយ។
ជាសរុបមក ដំណើរការកាត់ក្តីរបស់តុលាការខ្មែរក្រហម ដែលបង្កើតឡើងដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ និងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានដំណើរការអស់រយៈពេលជាង ១៦ឆ្នាំ គិតពីឆ្នាំ២០០៦ ហើយបានចំណាយទឹកប្រាក់អស់ប្រមាណ ៣៣៨លានដុល្លារ ( ភាគីជាតិចំនួន ៩៩លានដុល្លារ និងភាគីអន្តរជាតិចំនួន ២៣៩លានដុល្លារ) គឺត្រូវបិទបញ្ចប់ហើយ នៅបំណាច់ឆ្នាំ២០២២ នេះ។
សាលាក្តីខ្មែរក្រហម ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លើកឡើងថា បានដំណើរការទៅប្រកបដោយជោគជ័យ។ សាលាក្តីចម្រុះនេះ បានជួយស្វែងរកយុត្តិធម៌ និងការពិតជូនជនរងគ្រោះ នៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ រួមនឹងជាផ្នែកមួយនៃការចូលរួមផ្សះផ្សារជាតិ និងការពង្រឹងសន្តិភាពនៅកម្ពុជា។ ក៏ប៉ុន្តែសាលាក្តីខ្មែរក្រហម ក៏រងនូវការរិះគន់ពីមតិមួយចំនួន ពីការយឺតយ៉ាវក្នុងការស្វែងរកយុត្តិធម៌ ខណៈដែលមេដឹកនាំសំខាន់ៗ នៃរបបខ្មែក្រហម បានបាត់បង់ជីវិតស្ទើរអស់ ហើយកាត់ទោសមិនអស់ ដោយសារតែមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម មួយចំនួន ដែលមានបាតដៃប្រឡាក់ឈាម ដែលអ្នកស្រុកអ្នកភូមិ ស្គាល់ច្បាស់ មិនត្រូវបានកាត់ទោស។ រីឯប្រទេស ដែលគាំទ្ររបបខ្មែរក្រហម ក៏មិនត្រូវបានបង្ហាញ និងផ្តន្ទាទោសដែរ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ដំណើរការ និងនីតិវិធីក្នុងតុលាការចម្រុះនេះ បានធ្វើឡើង តាមស្តង់ដារអន្តរជាតិ ហើយគួរតែត្រូវបានយកមកអនុវត្ត នៅក្នុងសវនាការជំនុំជម្រះនានា នៅតុលាការគ្រប់ជាន់ថ្នាក់នៅប្រទេសកម្ពុជាយើង។ ពោល គឺសវនាការបើកចំហរអាចឱ្យសាធារណជន អ្នកសង្កេតការណ៍ និងអ្នកកាសែត តាមដានការកាត់ក្តី និងយកព័ត៌មានបានពេញលេញ។
ក្នុងដំណើរការសាលាក្តីខ្មែរក្រហម រយៈពេលជាង១៦ឆ្នាំនេះ មានជនរងគ្រោះចំនួន ៣.៨៦៥ នាក់ បានចុះឈ្មោះ ជាដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី ដើម្បីចូលរួម ក្នុងដំណើរការស្វែងរកការពិត និងយុត្តិធម៌ពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហមនេះ។ តុលាការកូនកាត់នេះបានផ្តល់សំណងដល់ដើមបណ្តឹង និងជនរងគ្រោះទូទៅ ជាសមូហភាព ក្នុងរូបភាព ដូចជា ការជួយព្យាបាលផ្សះផ្សាផ្លូវចិត្ត តាមរយៈការអប់រំ ការផ្សព្វផ្សាយ ការអភិរក្សទីតាំងឧក្រិដ្ឋកម្ម ពិធីបុណ្យជាសាធារណៈ ការដាក់ឈ្មោះសារៈមន្ទីរ មជ្ឈមណ្ឌលសាធារណៈ ដើម្បីរំឮកការចងចាំ ការសាងសង់ស្តូបរំឮកវិញ្ញាណក្ខន្ធអ្នកស្លា.ប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ការបញ្ចូលប្រវត្តិសាស្ត្រអំពីរបបខ្មែរក្រហមទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សា ជាដើម។
ជាសរុប ការកាត់ទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម ក្នុងសំណុំរឿង០០១ និង០០២ បានបង្ហាញអំពីយុត្តិធម៌ និងការផ្សះផ្សារជាតិក្នុងកម្រិតដែលអាចទទួលយកបានសម្រាប់កម្ពុជា។
តុលាការកូនកាត់មួយនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងគោលបំណងស្វែងរកការពិត និងយុត្តិធម៌ចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ឧក្រិ.ដ្ឋកម្មសង្គ្រាម និងឧក្រិ.ដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ដែលបានកើតមានឡើងក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬខ្មែរក្រហម ចន្លោះពីឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧៩។ មនុស្សប្រមាណពី ១លាន ៧សែននាក់ ទៅ ២លាន២សែននាក់ត្រូវបានរាយការណ៍ថា បានបាត់បង់ជីវិតក្នុងរបបដែលមានរយៈពេល៣ ឆ្នាំ៨ ខែនិង ២០ថ្ងៃ។
ក្នុងរយៈពេលជាង ១៦ឆ្នាំមកនេះ សាលាក្តីខ្មែរក្រហម បានផ្តល់យុត្តិធម៌ផ្លូវច្បាប់ និងការផ្សះផ្សាផ្លូវចិត្តដល់ជនរងគ្រោះ ក្នុងកម្រិតខ្ពស់មួយ បើទោះបីជាយុត្តិធម៌ និងការផ្សះផ្សាទាំងនោះ មិនអាចមានពាក្យថា គ្រប់គ្រាន់ក្តី។ ប៉ុន្តែក៏ជាសារមួយទៅកាន់មេដឹកនាំកុំឱ្យប្រព្រឹត្តិបទឧក្រិ.ដ្ឋណាមួយព្រោះថា អំឡុងពេលនៅកាន់អំណាចទង្វើទាំងនោះមិនត្រូវបានកាត់ទោសឡើយ តែចូរកុំភ្លេចថា ក្រោយដួលរលំរបបដឹកនាំរបស់ខ្លួនរាប់សិបឆ្នាំទៅហើយក៏ដោយ ក៏គេអាចនាំខ្លួនមេដឹកនាំ ដែលប្រព្រឹត្តបទឧក្រិ.ដ្ឋទាំងនោះ យកមកកាត់ទោសបានដែរ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ