ខេត្តសៀមរាប ៖ ក្រោមកិច្ចសហការសម្របសម្រួលរបស់អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា ប្រាសាទភ្នំបាខែងដែលរងការខូចខាតទ្រុឌទ្រោមមួយផ្នែកធំ កំពុងត្រូវបានជួសជុលស្តារឡើងវិញ ដោយស្ថាប័នមូលនិធិប្រាសាទពិភពលោក (World Monument Fund-WMF) ដែលបានទទួលជំនួយរបស់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិក តាមរយៈស្ថានទូតប្រចាំនៅកម្ពុជា។ គម្រោងនេះបានចាប់ផ្តើមតាំងពីឆ្នាំ២០០៤មក ហើយអាចនឹងបញ្ចប់នៅចុងឆ្នាំ២០១៩ ឬដើមឆ្នាំ២០២០ ។
លោកស្រីជាម ផល្លី អ្នកសម្របសម្រួលនៃគម្រោងWMFបានបញ្ជាក់នៅព្រឹកថ្ងៃទី៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៦ថា WMF បានរួមចំណែកអភិរក្ស និងជួសជុលប្រាង្គប្រាសាទក្នុងឧទ្យានអង្គរតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៨មកម្ល៉េះ ។ ដំបូងមូលនិធិនេះបានចាប់ផ្តើមអភិរក្សជួសជុលនៅប្រាសាទព្រះខ័ន ប្រាសាទតាសោម និងថែវកូរសមុទ្រទឹកដោះនៃប្រាសាទអង្គរវត្ត ។ ចូលដល់ឆ្នាំ២០០៤ ទើបមូលនិធិនេះចាប់ផ្តើមកិច្ចការស្រាវជ្រាវ និងអភិរក្សជួសជុលនៅប្រាសាទភ្នំបាខែង ។ WMF គឺជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមិនរកប្រាក់ចំណេញ ដែលកំពុងអនុវត្តការងារជួសជុលបេតិភណ្ឌពិភពលោកលើបណ្តាប្រទេសនានាប្រហែលជាង៨០ប្រទេស ។
និយាយពីលទ្ធផលនៃគម្រោងនេះ លោកស្រីបន្ថែមថា បន្ទាប់ពីសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងចងក្រងជាឯកសាររួចរាល់ហើយ នៅឆ្នាំ២០០៦-២០០៧ គម្រោងបានជួសជុលរួចរាល់ជាស្ថាពរនូវជ្រុងនិរតី ។ បន្ទាប់មកជួសជុលនៅផ្នែកពាក់កណ្តាលមុខខាងកើតនៃប្រាសាទ ដោយពង្រឹងឡើងវិញនូវចំណុចខូចខាត និងបាក់ស្រុត ហើយបន្តទៅពីរផ្នែកផ្សេងទៀតគឺជ្រុងឦសាន និងជ្រុងអាគ្នេយ៍បានរួចរាល់ជាស្ថាពរ។ បច្ចុប្បន្នកំពុងបន្តជួសជុលរចនាសម្ព័ន្ធផ្នែកពាក់កណ្តាលមុខខាងកើតនៃប្រាសាទ ព្រមទាំងជួសជុលពង្រឹងឡើងវិញនូវប្រាសាទរណបជុំវិញផង ហើយគម្រោងនេះអាចនឹងបញ្ចប់នៅចុងឆ្នាំ២០១៩ ។
លោកហ៊ុន ប៊ុនវឌ្ឍន៍ ស្ថាបត្យករនៃគម្រោងជួសជុលប្រាសាទភ្នំបាខែងលើកឡើងថា ភាពទ្រុឌទ្រោមនៃប្រាសាទភ្នំបាខែងបង្កឡើងដោយកត្តា សំខាន់ៗចំនួន៣ គឺកត្តាធម្មជាតិ កត្តាមនុស្ស និងសម្ភារ ។ បញ្ហាទឹកភ្លៀងហូរច្រោះ ដើមឈើដុះជ្រៀតថ្មបានបណ្តាលឲ្យរចនាសម្ព័ន្ធប្រាសាទទ្រុឌទ្រោម និងបាក់រលំ គួបផ្សំនឹងសង្គ្រាមក្នុងប្រទេសបណ្តាលឲ្យប៉ះពាល់ដល់ថ្មប្រាសាទនិងគ្មានការថែទាំនៅពេលនោះផង។ ចំណែកបញ្ហាសម្ភារប្រាសាទភ្នំបាខែងត្រូវបានបុព្វបុរសធ្វើឡើងដោយកាត់ថ្មភ្នំទៅជារាងពីរ៉ាមីត ចំណុចណាដែលគាត់មិនអាចកាត់ចេញជារាងជ្រុង ឬត្រីកោណបាន គាត់បានរៀបថ្មបាយក្រៀមជំនួសវិញ ចំណុចនេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យជ្រុងនៃប្រាសាទនេះបាក់រលំ ។
លោកហ៊ុន ប៊ុនវឌ្ឍន៍ បន្ថែមថា ការជួសជុលស្តារឡើងវិញនេះធ្វើឡើងដោយរុះរើផ្នែកដែលទ្រុឌទ្រោមចេញ ហើយតម្រៀបថ្មចាស់ឡើងវិញ និងជំនួសដោយថ្មថ្មីខ្លះត្រង់ចំណុចណាដែលចាំបាច់ខានមិនបាន ។ ចំពោះថ្មថ្មី ដែលប្រើច្រើនបំផុតគឺនៅត្រង់កម្រាល ចំណែកតាមជញ្ជាំងវិញ ក្រុមការងារបានប្រើប្រាស់ថ្មចាស់ៗដែលនៅសេសសល់។ ចំពោះថ្មថ្មីដែលត្រូវប្រើឡើងវិញមានពីរប្រភេទ គឺមួយប្រភេទជាថ្មថ្មីទាំងស្រុង និងមួយប្រភេទទៀតជាថ្មដែលបានប្រមូលពីគំនរថ្មប្រាសាទ ដែលបានគរចោលតាំងពីសម័យដែលបារាំងបានជួសជុលប្រាសាទនេះមក ដោយមានការឯកភាពពីអ្នកជំនាញនៃគណៈកម្មាធិការអាយស៊ីស៊ីអង្គរ ។
លោកជា សារិទ្ធ មន្ត្រីបុរាណវិទ្យានៃនាយកដ្ឋានអភិរក្សប្រាសាទក្នុងឧទ្យានអង្គរនិងបុរាណវិទ្យាបង្ការ ហើយក៏ជាអ្នកចូលរួមផ្តល់បទពិសោធន៍ និងជួយបណ្តុះបណ្តាលបច្ចេកទេសមួយចំនួនក្នុងការជួសជុលប្រាសាទនេះដោយផ្ទាល់បញ្ជាក់ថា ប្រាសាទភ្នំបាខែង គឺជារាជធានីទី១នៃសម័យអង្គរ និងជាស្នូលកណ្តាលនៃក្រុងអង្គរឈ្មោះថា «យសោធរ» មានកំពែងដី២ជាន់ដែលក្នុងមួយជ្រុងមានប្រវែង៤គីឡូម៉ែត្រ។ ប្រាសាទនេះកសាងឡើងនៅចុងសតវត្សទី៩ ដើមសតវត្សទី១០ ឧទ្ទិសដល់ព្រហ្មញ្ញសាសនា និកាយព្រះឥសូរ ។
ក្រោយមកនៅចុងសតវត្សទី១៦ ប្រាសាទនេះបានប្តូរទៅជាព្រះពុទ្ធសាសនាវិញ ដូចដែលឃើញមានកសាងរូបព្រះពុទ្ធធំមួយអង្គនៅជាន់លើបង្អស់ដោយថ្ម ផ្សេងៗនៃប្រាសាទ និងគ្រឹះនៃប្រាសាទឥដ្ឋ ។ ដោយឡែកនៅឆ្នាំ១៩២០ ពេលបារាំងចាប់ផ្តើមជួសជុល អភិរក្ស បានរុះរើថ្មព្រះពុទ្ធរូបទៅទុកនៅជ្រុងខាងត្បូងនិងខាងជើងនៃភ្នំ ។
ក្រៅពីការអភិរក្ស បារាំងក៏បានធ្វើកំណាយស្រាវជ្រាវនៅតួប៉មកណ្តាល ដែលមានជម្រៅ៣ម៉ែត្រ ដើម្បីឈ្វេងយល់ពីរចនាសម្ព័ន្ធប្រាសាទ និងបានជួសជុលជញ្ជាំងពីរ៉ាមីតនៅផ្នែកខូចខាត និងរើតួប៉មប្រាសាទថ្មមួយចំនួនរៀបឡើងវិញ ។
ចាប់ពីឆ្នាំ២០០៤ អង្គការមូលនិធិប្រាសាទពិភពលោក (WMF) សហការជាមួយអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បានដំណើរការអភិរក្ស ជួសជុលបន្តពីបារាំងដោយចាប់ផ្តើមពីជ្រុងនិរតី ។ បន្ទាប់ពីម្រោងនេះទទួលបានជោគជ័យ អ្នកជំនាញក៏ចាប់ផ្តើមធ្វើគម្រោងថ្មីនៅផ្នែកខាងកើតភ្នំបាខែង ចាប់ពីជណ្តើរកណ្តាលទៅខាងកើត រហូតដល់ខាងជើងជាបន្តបន្ទាប់ ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ