ការបង្រៀនរបស់ព្រះពុទ្ធជាមូលដ្ឋានសំខាន់បំផុតនោះគឺត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាអរិយសច្ចៈបួន ។ អរិយសច្ចៈបួននេះគឺជាសភាពពិតជាក់ស្តែងបួនយ៉ាងដែលត្រូវបានទទួលដឹងដោយអ្នកសម្រេចធម៌ជាច្រើនរូប ។
អរិយសច្ចៈទីមួយគឺទុក្ខសច្ចៈ បញ្ហាពិត ឬបញ្ហាមានពិត- បើទោះបីជាមានការសប្បាយរីករាយជាច្រើននៅក្នុងឆាកជីវិតក៏ដោយ ក៏រាល់សត្វលោកចាប់ពីសត្វល្អិតតូចតាចបំផុតរហូតដល់មនុស្សលោកទាំងអស់គឺត្រូវតែជួបនូវបញ្ហាជីវិតទាំងអស់គ្នា ។ នៅចន្លោះពីជាតិកំណើតនិងមរ.ណភា.ពគឺភាពចាស់ជរាព្យាធិហើយអ្នកជាទីស្រលាញ់របស់យើងក៏បានស្លា.ប់បាត់បង់ជីវិតទៅដែរ ។ យើងជួបប្រសព្វនឹងកំហឹងក្រេវក្រោធនិងការខកចិត្តដោយមិនទទួលបាននូវអ្វីដែលយើងចង់បានឬក៏ជួបប្រសព្វនឹងអ្វីមួយដែលយើងមិនចង់ជួប ។
អរិយសច្ចៈទីពីរគឺសមុទយសច្ចៈ មូលហេតុពិត ឬសមុដ្ឋានពិតនៃបញ្ហា- បញ្ហារបស់យើងកើតឡើងចេញពីមូលហេតុនិងលក្ខខណ្ឌនានាដ៏ស្មុគស្មាញ ។ ប៉ុន្តែព្រះពុទ្ធបានសម្តែងថាមូលហេតុដ៏កំពូលបំផុតនោះគឺជាភាពអវិជ្ជានៃសភាវៈពិតរបស់យើង ។ ជាវិធីដែលចិត្តរបស់យើងគិតទុកជាមុនអំពីភាពមិនអាចទៅរួចនៃការរស់នៅចំពោះខ្លួនឯងចំពោះមនុស្សឯទៀតនិងចំពោះអ្វីៗគ្រប់យ៉ាង ។
អរិយសច្ចៈទីបីគឺនិរោធសច្ចៈ ការបញ្ឈប់ពិតនៃបញ្ហា- ព្រះពុទ្ធបានត្រាស់ដឹងថាយើងមានសមត្ថភាពក្នុងការលុបបំបាត់នូវរាល់បញ្ហារបស់យើងបានដូច្នេះយើងនឹងលែងជួបប្រទះនូវបញ្ហាទាំងអស់នោះទៀតហើយ ។ ដោយយើងត្រូវលុបបំបាត់ឬបំផ្លាញចោលនូវមូលហេតុឬសមុដ្ឋាននៃបញ្ហាទាំងនោះគឺភាពអវិជ្ជារបស់យើងផ្ទាល់នេះឯង ។
អរិយសច្ចៈទីបួនគឺមគ្គសច្ចៈ មាគ្គាពិតនៃចិត្ត- បញ្ហានានារលត់បាត់ទៅនៅពេលណាដែលយើងលុបបំបាត់នូវភាពអវិជ្ជាដោយមានការយល់ដឹងត្រឹមត្រូវនូវសភាវៈពិត ។ យើងធ្វើដូច្នេះបានដោយទទួលដឹងថាអ្នករាល់គ្នាគឺជាប់ទាក់ទងគ្នាទៅវិញទៅមកនិងពឹងអាស្រ័យគ្នាទៅវិញទៅមកផងដែរ(បដិច្ចសមុប្បាទធម៌) ។
ដោយពឹងទៅលើមូលដ្ឋាននេះយើងបង្កើតនូវសេចក្តីស្រលាញ់ និងសេចក្តីមេត្តាចំពោះសព្វសត្វដោយស្មើភាពគ្នា ។ នៅពេលណាដែលយើងលុបបំបាត់បាននូវការភាន់ច្រឡំអំពីរបៀបនៃជាតិកំណើតរបស់យើងនិងអ្នកដទៃនោះនៅពេលនោះយើងអាចប្រព្រឹត្តធ្វើខ្លួនឱ្យមានប្រយោជន៍ដល់ខ្លួនឯងនិងដល់អ្នកដទៃទៀត ៕ សាន សារិន
ចែករំលែកព័តមាននេះ