រាជធានីភ្នំពេញ៖ ក្រសួងបរិស្ថាន ប្រកាសថា «សត្វក្រៀល គឺជាប្រភេទសត្វកម្រ និងជាសត្វស្លាប ដែលមានកម្ពស់ខ្ពស់ជាងគេ នៅលើពិភពលោក ហើយអាចហើរបាន ត្រូវបានរកឃើញថា…
រាជធានីភ្នំពេញ៖ ក្រសួងបរិស្ថាន ប្រកាសថា «សត្វក្រៀល គឺជាប្រភេទសត្វកម្រ និងជាសត្វស្លាប ដែលមានកម្ពស់ខ្ពស់ជាងគេ នៅលើពិភពលោក ហើយអាចហើរបាន ត្រូវបានរកឃើញថា មាននិន្នាការធ្លាក់ចុះខ្លាំង ក្នុងនោះ សត្វក្រៀលនៅកម្ពុជា ក៏មានចំនួនធ្លាក់ចុះដែរ ដែលយើងទាំងអស់គ្នា ចាំបាច់ត្រូវចូលរួមការពារ និងអភិរក្សប្រភេទសត្វដ៏កម្រនេះ ទាំងការថែរក្សាទីជម្រកពងកូន និងតំបន់ដីសើម ដែលជាកន្លែងស្វែងរកចំណីរបស់សត្វក្រៀល និងសត្វស្លាបផ្សេងៗទៀត»។
យោងតាមជំរឿនសត្វក្រៀល នៅចុងឆ្នាំ២០១៩ និងដើមឆ្នាំ២០២០ នៅកម្ពុជា មានសត្វក្រៀលចំនួន ១៩៤ក្បាល ត្រូវបានកត់ត្រានៅប្រមាណ ១០ទីតាំងខុសៗគ្នា នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ការធ្វើជំរឿននេះ ធ្វើឡើងនៅរាល់ខែធ្នូ ដល់ខែឧសភា នៃឆ្នាំនីមួយៗ ដើម្បីអាចឱ្យយើងប៉ាន់ស្មាន និងពិនិត្យតាមដានពីចំនួនសត្វក្រៀល ថាតើវាកើនឡើង ឬថយចុះ និងដើម្បីរៀបចំយន្តការ និងផែនការការពារនិងអភិរក្សបន្ថែមទៀត។
តាមក្រសួងបរិស្ថាន យោងតាមទិន្នន័យសិក្សាដោយអ្នកជំនាញ ចំនួនសត្វក្រៀល នៅលើពិភពលោក នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ មានចំនួនចន្លោះពី ១៣.០០០ ទៅ ១៥.០០០ក្បាល ដែលកំពុងរស់នៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា ប្រទេសអូស្ត្រាលី ប្រទេសវៀតណាម ប្រទេសឡាវ និងប្រទេសកម្ពុជា។
ក្រសួងបរិស្ថាន ក៏បានប្រកាសថា សត្វក្រៀល មានវត្តមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា តាំងពីយូរលង់ណាស់មកហើយ។ ប្រសិនបើសិនយើងបានទស្សនាប្រាសាទបាយ័ន នៅខេត្តសៀមរាប យើងនឹងឃើញរូបចំលាក់សត្វក្រៀល ដែលត្រូវបានឆ្លាក់ជាប់នឹងផ្ទាំងថ្ម។ នៅក្នុងទ្វីបអាស៊ី សត្វក្រៀល គឺជានិមិត្តរូបនៃជោគវាសនាល្អ និងអាយុយឺនយូរ។
ពួកវាក៏ត្រូវបានគេគិតថា ជានិមិត្តរូបនៃមនោសញ្ចេតនាស្នេហាស្ម័គ្រស្មោះ ដោយយោងទៅតាមការភ្ជាប់ចំណងមេត្រីភាពរបស់ពួកវា។ នៅក្នុងប្រទេសភូមា សត្វក្រៀលត្រូវបានគេឃើញមានក្នុងពុទ្ធសាសនា។
ក្រសួងបរិស្ថាន ក៏បានលើកឡើងថា ការធ្លាក់ចុះចំនួនសត្វក្រៀល នៅទូទាំងពិភពលោកនេះ គឺបណ្ដាលមកពីកត្តាគំរាមកំហែងផ្សេងៗ ដែលបង្កឡើង ដោយមនុស្ស និងធម្មជាតិ ដូចជា ការបាត់បង់តំបន់ដីសើម ដែលជាទីជម្រកដ៏សំខាន់របស់សត្វក្រៀល ការរំខាន់នៅតំបន់ពងកូន ដែលនាំឱ្យអាត្រាបង្កកំណើតទាប ការបំពុលដោយថ្នាំពុលកសិកម្ម ការថយចុះនូវវត្តមានចំណីអាហារ ការកែប្រែប្រព័ន្ធជលសាស្ត្រ ជំងឺឆ្លង ការយកស៊ុត ឬកូនសត្វក្រៀលពីសំបុកដើម្បីចញ្ចឹម ឬជួញដូរ ការសម្លាប់ដោយសត្វឆ្កែខាំ និងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុជាដើម។
សត្វក្រៀល គឺជាសត្វស្លាប ដែលមានកម្ពស់ខ្ពស់ជាងគេលើពិភពលោក ហើយអាចហើរបាន។ ជាទូទៅ សត្វក្រៀល មានកម្ពស់ប្រហែល ១,៧៦ ម៉ែត្រ មានទម្ងន់ ៥-១២ គីឡូក្រាម និងប្រវែងស្លាបទាំងសងខាង ២,៥ ម៉ែត្រ។ ពួកវា មានម្រាមជើងមុខវែងៗចំនួនបី និងម្រាមជើងក្រោយខ្លីមួយ។ ពួកវាមិនអាចទំនៅលើដើមឈើបានទេ ហើយដេកដោយឈរ ឬក្រាបស្ងៀមធ្មឹងនៅទីតាំងជិតៗកន្លែងរកចំណីរបស់វានៃតំបន់ដីសើម។
សត្វក្រៀល មានសម្បុរប្រផេះ លើដងខ្លួន កផ្នែកខាងលើ និងក្បាល មានពណ៌ក្រហម ក្បាលផ្នែកខាងលើបំផុត និងត្រចៀកមានពណ៌ប្រផេះស្រាល។
កូនក្រៀលមានមាឌតូចបន្តិច និងមានពណ៌ត្នោតនៅចំក្បាលរបស់វា។ គេពិបាកសម្គាស់ថា សត្វក្រៀលណាជាឈ្មោល ឬញី នៅពេលដែលពួកវានៅជាគូ ប៉ុន្តែមីញីមានមាឌតូចជាង អាឈ្មោលបន្តិច ហើយពេលដែលវាស្រែករកគ្នាជាគូ អាឈ្មោលធ្វើការបើកស្លាបឡើងលើ។ សត្វក្រៀល ត្រូវបានចាត់ជាប្រភេទសត្វងាយរងគ្រោះនៅក្នុងបញ្ជី ក្រហម IUCN។
ទាក់ទងនឹងទីជម្រកសត្វក្រៀល នៅកម្ពុជា លោក ស្រី ស៊ុនលាង អគ្គនាយករងនៃអគ្គនាយកដ្ឋាន រដ្ឋបាលការពារនិងអភិរក្សធម្មជាតិ បានឱ្យដឹងថា សត្វក្រៀលប្រើប្រាស់ទីជម្រកផ្សេងៗគ្នា ដែលមានវិសាលភាពធំគ្របដណ្ដប់ទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ដែលនេះជាតម្រូវការនានា នៅរដូវកាលផ្សេងៗគ្នាសម្រាប់សត្វក្រៀល។
នៅរដូវពងកូនចាប់ពី ខែកក្កដា ដល់ ខែតុលា សត្វក្រៀលធ្វើបំលាស់ទីទៅភាគខាងជើង និងភាគឦសាន(ខាងជើងឈាងខាងកើត) នៃប្រទេសកម្ពុជា។ នៅក្នុងព្រៃដែលសំបូរដោយ តំបន់ដីសើមតូចៗ(ត្រពាំង ឬថ្លុកទឹក) គឺជាទីជម្រកដ៏សំខាន់សម្រាប់បន្តពូជ។
នៅរដូវរកចំណីមិនបន្តពូជចាប់ពីខែធ្នូ ដល់ខែមេសា សត្វក្រៀលធ្វើការផ្លាស់ទីទៅភាគពាយ័ព្យ (ខាងជើងឈាងខាងលិច) និងភាគអាគ្នេយ៍ (ខាងត្បូងឈាងខាងកើត) នៃប្រទេសកម្ពុជា ដែលជាទីជម្រកដ៏សំខាន់ សម្រាប់រកចំណីបំប៉នសុខភាពសម្រាប់រដូវបន្តពូជ។
សត្វក្រៀល ធ្វើការផ្លាស់ទីពីទីតាំងបន្តពូជទៅទីតាំងរកចំណី នៅចន្លោះខែតុលា និងខែវិច្ឆិកាអាស្រ័យលើស្ថានភាពរដូវវស្សាប្រចាំឆ្នាំ។ ពួកវាធ្វើការផ្លាស់ទីពីទីតាំងរកចំណីទៅទីតាំងបន្តពូជវិញ នៅចន្លោះខែមេសា និងខែមិថុនា។
នៅរដូវពងកូន សត្វក្រៀលញីឈ្មោល ដែលជាដៃគូបន្តពូជនឹងបំបែកខ្លួនចេញពីហ្វូងរបស់វា ហើយស្វែងរកទីតាំងសមរម្យដើម្បីធ្វើសំបុក។ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ទីតាំង ដែលពួកវាធ្វើសំបុក គឺជាតំបន់ព្រៃល្បោះដែលសំបូរដោយតំបន់ដីសើមតូចៗ (ត្រពាំង ឬថ្លុកទឹកផ្សេងៗ)។ ទីតាំងពងកូនទាំងនេះ គឺស្ថិតនៅតំបន់ព្រៃភាគខាងជើងនៃប្រទេសកម្ពុជា។
ទីតាំងពងកូនទាំងនោះ ភាគច្រើន គឺស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ការពារធម្មជាតិ។ រដូវមិនបន្តពូជ សត្វក្រៀលតែងរកចំណីផ្ដុំគ្នាជាហ្វូងៗ ដែលក្នុងហ្វូងនោះពួកវារកស៊ីផ្ដុំគ្នា ឬហោះហើរ ជាគ្រួសារនីមួយៗ។ ក្នុងរដូវនេះ សត្វក្រៀលដែលពុំទាន់មានគូនឹងប្រមូលផ្ដុំគ្នា ដើម្បីចងសម្ព័ន្ធមេត្រី សម្រាប់រដូវពងកូនបន្ទាប់ពីរដូវរកចំណីនេះ។ នៅរដូវរកចំណី សត្វក្រៀល ធ្វើផ្លាស់ទីទៅតំបន់ផ្សេងៗគ្នា នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ចំនួនសត្វក្រៀល ប្រហែលពាក់កណ្ដាល ធ្វើការផ្លាស់ទីទៅតំបន់នានានៃអាងទន្លេសាប ដោយរាប់បញ្ចូលទាំងតំបន់ការពារទេសភាពអាងត្រពាំងថ្ម ហើយចំនួនសត្វក្រៀល ប្រហែលពាក់កណ្ដាលទៀត ធ្វើការផ្លាស់ទីទៅតំបន់ដីសណ្ដរទន្លេមេគង្គនៃប្រទេសកម្ពុជា និងវៀតណាម។
តំបន់ដីសណ្ដរទន្លេមេគង្គ នៃប្រទេសកម្ពុជា រួមមាន តំបន់ការពារទេសភាពអន្លង់ព្រីងក្នុងខេត្តកំពត និងតំបន់ការពារទេសភាពបឹងព្រែកល្ពៅ ក្នុងខេត្តតាកែវ។
ទាក់ទងនឹងលក្ខណៈជីវសាស្ត្រនៃសត្វក្រៀល លោក ស្រី ស៊ុនលាង អគ្គនាយករងនៃអគ្គនាយកដ្ឋាន រដ្ឋបាលការពារនិងអភិរក្សធម្មជាតិ បានថ្លែងថា នារដូវប្រាំង(ខែធ្នូដល់ខែមេសា) ដែលជារដូវមិនបន្តពូជ និងត្រូវខិតខំស្វែងរកចំណី សត្វក្រៀល បានហើរផ្លាស់ទី ពីតំបន់ដែលពួកវាពងកូន ទៅរកចំណី និងដេកជាហ្វូងៗ នៅតាមតំបន់ដីសើម ដែលមានទឹករាក់ៗ និងសម្បូរដោយចំណី។ ទោះបីជាសត្វក្រៀល រស់នៅជាហ្វូង ក៏ដោយ ពួកវា ក៏នៅតែរស់នៅជាក្រុមគ្រួសារផ្សេងៗគ្នា ដោយស្រែកច្រៀងដាក់គ្នាទៅវិញទៅមក។ នេះអាចជាការបញ្ជាក់ពីភក្ដីភាពរបស់ពួកវា ឬការបញ្ចេញសញ្ញាថា ពួកវាកំពុងត្រូវបានទទួលរងការគំរាមកំហែង ជាដើម។
លោក ស្រី ស៊ុនលាង បានឱ្យដឹងផងដែរថា សត្វក្រៀលទាំងអស់ជាសព្វាសី មានន័យថាពួកវាស៊ីទាំងរុក្ខជាតិ និងសត្វ។ សត្វក្រៀលស៊ីរុក្ខជាតិទឹក មើមរុក្ខជាតិ សត្វឥតឆ្អឹងកង គ្រាប់ធញ្ញជាតិ និងសត្វឆ្អឹងកងតូចៗ ព្រមទាំងសត្វល្អិតជាអាហារ។ សត្វក្រៀលប្រើចំពុះវែងរឹងមាំរបស់វា សម្រាប់ចឹកស៊ីមើមផ្លុង និងសត្វល្អិតពីក្នុងភក់ល្បាប់។ ជូនកាលពួកវាចឹកប៉ះចំត្រី ឬកង្កែប ទោះបីជាពួកវាមានការលំបាក ក្នុងការបំបែកអាហារទាំងនេះ ជាចំណែកតូចៗ ដើម្បីលេបក៏ដោយ។
បន្ទាប់ពីកសិករ បានច្រូតកាត់ប្រមូលផលស្រូវរួច សត្វក្រៀល នឹងទៅរកចំណីក្នុងវាលស្រែទាំងនោះ ដោយស៊ីគ្រាប់ស្រូវ ដែលជ្រុះក្នុងស្រែ។ មេបារបស់សត្វក្រៀល បង្រៀនកូនរបស់វា ពីវិធីរកចំណី ព្រមទាំងពាំនាំយកចំណីឱ្យកូន ទោះបីជាកូនរបស់វាធំធាត់ ស្ទើរតែពេញវ័យហើយក៏ដោយ៕ សុខ សារ៉ាយ
ចែករំលែកព័តមាននេះ