កំពង់ឆ្នាំងគឺជាខេត្តមួយនៅតាមបណ្ដោយផ្លូវជាតិលេខ៥ មានចម្ងាយ៩១គីឡូម៉ែត្រ ទិសពាយព្យនៃរាជធានីភ្នំពេញ។ ខេត្តមួយនេះ មានព្រំប្រទល់ជាប់ខេត្តកំពង់ស្ពឺ កណ្ដាល បាត់ដំបង ពោធិ៍សាត់ និងកំពង់ធំ ហើយក៏ជាខេត្តមួយដែល
ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ៖ កំពង់ឆ្នាំងគឺជាខេត្តមួយនៅតាមបណ្ដោយផ្លូវជាតិលេខ៥ មានចម្ងាយ៩១គីឡូម៉ែត្រ ទិសពាយព្យនៃរាជធានីភ្នំពេញ។ ខេត្តមួយនេះ មានព្រំប្រទល់ជាប់ខេត្តកំពង់ស្ពឺ កណ្ដាល បាត់ដំបង ពោធិ៍សាត់ និងកំពង់ធំ ហើយក៏ជាខេត្តមួយដែលមានភូមិសាស្ត្រជាប់ ដងនឹងបឹងទន្លេសាបជាមួយខេត្តពោធិ៍សាត់ បាត់ដំបង សៀមរាប និងខេត្តកំពង់ធំផងដែរ ។
ប្រវត្តិឈ្មោះខេត្តកំពង់ឆ្នាំង តាមការផ្តល់កិច្ចសម្ភាសន៍ជាមួយលោក សុខ ធួក ប្រធានមន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង បានឲ្យដឹងថា ៖ ពុំមានឯកសារណាចងក្រងបញ្ជាក់ច្បាស់ថា៖ ឈ្មោះ «ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង» បានចាប់កំណើតពីពេលណាមកនោះទេ។ ប៉ុន្តែយោងតាមឯកសារស្រាវជ្រាវនៅសម័យអង្គរ ក្នុងចន្លោះសតវត្សទី១៣ និងទី១៤ មានរាជទូតប្រទេសចិន បានជិះសំពៅធ្វើដំណើរតាមដងទន្លេ សំដៅទៅទស្សនាប្រាសាទអង្គរវត្តខេត្តសៀមរាប។
នៅតាមផ្លូវទឹក លោកជីវ តាក្វាន់ ឬ ជីវ តាកួន (ហៅតាមភាសាចិនហៅខុសគ្នា) ដែលជារាជទូតប្រទេសចិន បានកត់កំណត់ត្រាជាហូរហែ រហូតមកដល់ចំណុចទន្លេផ្សារក្រោម ជាមាត់កំពង់ទឹក ដែលមានដាក់តាំងលក់ កុលាលភាជន៍ ក្អម ឆ្នាំង និងវត្ថុប្រើប្រាស់ធ្វើអំពីដីជាច្រើន ។ កាលណោះ លោក ជីវ តាក្វាន់ បានកត់ក្នុងសៀវភៅ កំណត់ត្រារបស់គាត់ដោយដាក់ថា ៖ (មកដល់ជ្រោយមួយនៅខាងឆ្វេងដៃ ហៅថា៖ ខេត្តឆេណាំង )។ ពាក្យ (ហៅថា៖) គឺ មិនមែន គាត់ជាអ្នកដាក់ឈ្មោះទេ គឺឈ្មោះខេត្តមានតាំងពីបុរាណកាលមក ។
ដោយសារនៅមាត់កំពង់ទឹកផ្សារក្រោម ជាកំពង់ផែ ដែលគេយក កូលាភាជ ផលិតពីដីដុត មានក្អមឆ្នាំង មកដាក់ទីនោះដើម្បីដឹកយកទៅលក់ចែកចាយតាមផ្លូវទឹក ។ ដូចឆ្នេះហើយ បានរាជទូតចិន ដែលបានសរសេរពណ៌នា ជាហូរហែពីណាពីណីមក លុះមកដល់ត្រង់ហ្នឹង (មាត់កំពង់ទឹកផ្សារក្រោម) គាត់ដាក់ថា ៖ មានខេត្តមួយនៅខាងឆ្វេងដៃឈ្មោះ (ខេត្តឆេណាំង) ។ ជាមួយនឹងសំណេររបស់រាជទូតចិន បែបនេះ យើងក៏មិនដឹងថា៖ តើមុនហ្នឹង! ខេត្តហ្នឹង! ឈ្មោះអី ក៏យើងមិនបានដឹងដែរ? ទើបតែឮ លោក ជីវ តាក្វាន់ ដាក់ថាៈ ខេត្តឆេណាំង ដែលមកពីមាត់កំពង់ទឹកដាក់ឆ្នាំង ហើយក៏បានក្លាយជាខេត្តកំពង់ឆ្នាំង រហូតមក។
ពាក់ព័ន្ធនឹងឈ្មោះខេត្តកំពង់ឆ្នាំងនេះដែរ ក៏មានសៀវភៅមួយ ដែលចងក្រងដោយជនជាតិបារាំង ក៏បានសរសេរពីប្រវត្តិឈ្មោះខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ដូចគ្នានេះដែរ ។ ដោយក្នុងសៀវភៅនោះ ក៏មានសរសេររៀបរាប់ពីឈ្មោះខេត្តកាលពីជំនាន់នោះទៀត ដូចជាខេត្តបរិបូរណ៌ ខេត្តកំពង់លែង ខេត្តរលាប្អៀរជាដើម ។ យើងមិនដឹងថា៖ ការគ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធរដ្ឋបាល កាលនោះ របៀបម៉េចទេ ប៉ុន្តែឈ្មោះខេត្តទាំងនោះបច្ចុប្បន្ន បានក្លាយជាឈ្មោះ ស្រុកទាំងអស់ ដូចជាស្រុកបរិបូរណ៌ ស្រុកកំពង់លែង និងស្រុករលាប្អៀរជាដើម ។
តើកំណត់ត្រាលោកជីវតាក្វាន់សរសេរពីធនធានធម្មជាតិអ្វីខ្លះក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង?
លោក សុខ ធួក ប្រធានមន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្តកំពង់ឆ្នាំង បានបន្តថា ក្នុងកំណត់ត្រា របស់លោក ជីវ តាក្វាន់ ក៏បានលើកសរសើរពីធនធានធម្មជាតិខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ដែលសំបូរបែប មានដូចជា ផ្លូវទឹក បឹងទន្លេសាប មានត្រី មានព្រៃលិចទឹក មានសត្វស្លាប ជាដើម សូម្បីតែបង្កង១ក្បាលមានទម្ងន់ដល់ទៅ២នាឡ (១នាលស្មើ ០,៦គីឡូក្រាម) ។
ជាសេចក្តីសរុបឡើងវិញ ប្រវត្តិឈ្មោះ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង គឺបានមកពីភូមិសាស្ត្រមាត់ផែកំពង់ទឹក ផ្សារក្រោម ដែលដាក់ស្តុប កុលាភាជ ធ្វើពីដី មានក្អម ឆ្នាំងជាដើម ទើបបានក្លាយជាកំពង់ឆ្នាំង ។ បើគិតមកដល់បច្ចុប្បន្ន សតវត្យទី២១ ទៅហើយ ឬអាចនិយាយបានថា៖ ជាង៧០០ឆ្នាំក្រោយ ឈ្មោះខេត្តកំពង់ឆ្នាំង មិនបានប្រែប្រួលទៅណានោះទេ លើសពីនេះ បើទោះបច្ចុប្បន្នមានបច្ចេកវិទ្យាជឿនលឿន និងជាសម័យកុំព្យូទ័រ យ៉ាងណាក្តី ក៏អ្នកខេត្តកំពង់ឆ្នាំង នៅបន្តមរតកដូនតា គឺការផលិតក្អមឆ្នាំងធ្វើពីដីដុតដដែល៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ