នៅក្នុងកម្មវិធីផ្សាយតាមសារព័ត៌មានថៃ អេ អែសធីវី នៃប្រទេសថៃ លោកសុនធិ លឹម ថងគុន មេដឹកនាំចលនាសម្ព័ន្ធប្រជាជនដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបាននិងកំពុងស្រែកប្រឌិតថា ប្រទេសថៃបាត់បង់ទឹកដីទំហំ៤,៦គីឡូម៉ែត្រ ក្រឡានៅក្នុងតំបន់ប្រាសាទព្រះវិហារបើសិនរដ្ឋបាល លោកអាប់ភីស៊ីតនៅ តែមិនលុបចោលអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នាឆ្នាំ២០០០រវាងថៃ និងកម្ពុជាទេនោះ។ ការលើកឡើងរបស់សុនធិ លឹមថងគុន គ្រាន់តែជាការបំពុលបរិយាកាស ដើម្បីផលចំណេញ ខាងនយោបាយសំរាប់ខ្លួន និងគូកនប៉ុណ្ណោះ ខណៈពេលដែលទំនាក់ទំនងមិត្ដភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្ដិការរវាងកម្ពុជា និងថៃកំពុងល្អប្រសើរឡើងដែលអាចជួយធ្វើឱ្យប្រទេសទាំងពីរអាចដោះស្រាយបាននូវបញ្ហាព្រំដែន។
សុនធិ លឹមថងគុន គួររៀនសូត្រមើលឯកសារច្បាប់អន្ដរជាតិ និងអ្នកដឹកនាំសៀមជំនាន់មុនឱ្យបានច្បាស់លាស់ ស្ដីពីខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនអន្ដរជាតិរវាងប្រទេសទាំងពីរ។ តាមប្រវត្ដិសាស្ដ្រពិត និងឯកសារច្បាប់បន្សល់ទុករហូតមកបានបង្ហាញថា ខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនអន្ដរជាតិរវាងប្រទេសទាំងពីរកម្ពុជា និងថៃត្រូវបានកំណត់ច្បាស់់លាស់ដោយកិច្ចព្រមព្រៀងអន្ដរជាតិឆ្នាំ១៩០៤ និង១៩០៧ ហើយតាមរយៈការងារកំណត់ព្រំដែននៃគណៈកម្មការកំណត់ព្រំដែនបារាំង និងសៀម ដែលផែនទីកំណត់ព្រំដែនរវាងបារាំង និងសៀម ត្រូវបានគូស និងបោះពុម្ពក្នុងឆ្នាំ១៩០៨តាមសំណើសុំរបស់រដ្ឋាភិបាលសៀម។ ព្រះមហាក្សត្រសៀម ជូឡា ឡុងកន និងមន្ដ្រីរដ្ឋាភិបាលសៀមធំៗនាសម័យ នោះក៏បានទទួលផែនទីទាំងនោះច្បាស់លាស់ តាមកំណត់លិខិតរបស់ឯកអគ្គរាជទូតសៀម ប្រចាំនៅទីក្រុងប៉ារីសប្រទេសបារាំងចុះថ្ងៃទី២០ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩០៨ ជាភ័ស្ដុតាង។
ការងារបោះ បង្គាលព្រំដែនត្រូវបានបោះក្នុងឆ្នាំ១៩០៨- ១៩០៩ និងពិនិត្យបោះឡើងវិញក្នុងឆ្នាំ១៩១៩- ១៩២០ ដោយប្រើប្រាស់ផែនទីឆ្នាំ១៩០៨ ឬផែនទី១,២០០,០០០។ ពិសេសប្រាំឆ្នាំក្រោយមក បារាំងនិងសៀមបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀង លើសន្ធិសញាមិត្ដភាពឆ្នាំ១៩២៥ ដោយសន្យា គោរពខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនអន្ដរជាតិដែលមាន ស្រាប់រវាងប្រទេសទាំងពីរដូចបានបង្ហាញក្នុងមាត្រា២ ហើយជាបន្ដបន្ទាប់បារាំង និងសៀម បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយគ្នាក្នុងឆ្នាំ១៩២៦ និង១៩៣៧ ដែលក្នុងសន្ធិសញាទាំងពីរនេះ ភាគីទាំងពីរបានសន្យា និងធានាគោរពនូវខ្សែ បន្ទាត់ព្រំដែនរវាងរដ្ឋទាំងពីរ។
ប្រហែលមួយកន្លះសតវត្សក្រោយមកថៃ និងកម្ពុជាមានជម្លោះលើអធិបតេយ្យដែនដីត្រង់តំបន់ព្រះវិហារដែលកម្ពុជាអះអាងថា ប្រាសាទព្រះវិហារស្ថិតក្នុងទឹកដីក្រោមអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជា ហើយថៃអះអាងថាប្រាសាទព្រះវិហារស្ថិតក្នុងម្ខាងនៃខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ក៏ប៉ុន្ដែវិវាទលើជម្លោះអធិបតេយ្យដែនដីត្រង់តំបន់នេះ ត្រូវបានតុលាការយុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិក្រុងឡាអេឆ្នាំ១៩៦២ ដោះស្រាយដោយផ្អែកលើយុត្ដាធិការដែលខ្លួនទទួលបានហើយបានចេញសាលដីកាសម្រេច ថាប្រាសាទព្រះវិហារ និងតំបន់ជុំវិញប្រាសាទ ស្ថិតក្នុងទឹកដីក្រោមអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជា។ ការសម្រេចរបស់តុលការយុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិក៏អាស្រ័យហេតុផលតុលាការ បានរកឃើញថា ក្នុងឆ្នាំ១៩០៨-១៩០៩ ប្រទេសថៃពិតជាបាន ព្រមព្រៀងទទួលយកផែនទីឧបសម្ព័ន្ធ១។
អាស្រ័យដោយកម្ពុជាមានសង្គ្រាមស៊ីវិល គួបផ្សំនឹងបង្គោលព្រំដែនមួយចំនួនត្រូវបាន រំកិល ឬបាត់ដោយកត្ដាផ្សេងៗ ទើបរហូតដល់ឆ្នាំ២០០០អនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នាមួយស្ដីពីការខណ្ឌព្រំសីមាព្រំដែនគោករវាង
ប្រទេសទាំងពីរដែលត្រូវបានចុះព្រមព្រៀងដោយរដ្ឋាភិបាលថៃសម័យលោកជួន លីផៃ និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ គោលបំណងសំខាន់ នៃអនុស្សរណៈយោគយល់គ្នាឆ្នាំ២០០០ គឺពង្រីក និងពង្រឹងចំណងមិត្ដភាពដែលមាន ស្រាប់រវាងប្រទេសទាំងពីរ និងការងារស្វែង រកបង្គោលព្រំដែនដែលបានបាត់។ ការចុះកិច្ចព្រមព្រៀងលើអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់ គ្នាឆ្នាំ២០០០ គឺជាការឯកភាពលើគោលការណ៍មួយមិនកែប្រែខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនអន្ដរជាតិដែលមានស្រាប់រវាងប្រទេសទាំងពីរ ខណៈពេលដែល ខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនអន្ដរជាតិរវាងប្រទេសទាំងពីរត្រូវបានកសាងឡើងអស់រយៈពេលជា១០០ឆ្នាំកន្លងមកហើយ។
ដូច្នេះអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នាឆ្នាំ២០០០ គឺជាឧបករណ៏ដ៏សំខាន់មួយដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែនរវាងប្រទេសទាំងពីរដោយផ្អែកលើផែនទីឆ្នាំ១៩០៨ និងកំណត់ហេតុនានាដែល ប្រទេសទាំងពីរមានទាក់ទងទៅនឹងខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែន។ ជាក់ស្ដែងថ្មីៗនេះ កំណត់ហេតុចំនួន៣របស់គណៈកម្មការចម្រុះស្ដីពីព្រំដែនគោករវាងប្រទេសទាំងពីរត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំងពីរបានឯកភាពតាមស្មារតីនៃអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នាឆ្នាំ២០០០ក្នុងទិសដៅប្រែក្លាយខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនបច្ចុប្បន្នជាព្រំដែនសន្ដិភាពសំរាប់កិច្ចសហប្រតិ បត្ដិការដើម្បីជាផលប្រយោជន៏របស់ប្រជាជននៃប្រទេសទាំងពីរ។
ដូច្នេះសុនធិ លឹមថងគុន និងគូកន គួរគប្បីរៀនសូត្រគោរពកាតព្វកិច្ចអន្ដរជាតិដែលដូន តាសៀមសម័យមុនបានបន្សល់ទុកឱ្យថៃសម័យបច្ចុប្បន្ន។ វាប្រាកដណាស់ រដ្ឋាភិបាលថៃដឹកនាំដោយលោក ជួនលីផៃ បានទទួល យកកេរមរតកនៃខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនអន្ដរជាតិ ដែលត្រូវបានបន្សល់ទុកដោយដូនតារបស់ ថៃជំនាន់មុន។ ដូច្នេះ ទាំងរដ្ឋបាលថៃរបស់អតីតនាយករដ្ឋមន្ដ្រីជួន លីផៃ និងលោក អាប់ភីស៊ីត បច្ចុប្បន្ន មិនបានក្បត់ជាតិ ឬធ្វើថៃបាត់បង់ទឹកដីឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ ថៃបច្ចុប្បន្ន គួរគប្បីមានមោទនភាព និងពេញចិត្ដចំពោះដូនតារបស់ថៃជំនាន់មុនដោយបានវាយលុកដណ្ដើមយកទឹកដីនៃប្រទេសជិតខាង ដែលបានផ្ដល់ឱ្យថៃមានទឹកដីធំធេងរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ។ ពួកគេពិតជាជនភ្លេច កំណើត៕
ដោយ ៖ ឡុង សាគុណ
ចែករំលែកព័តមាននេះ