មតិជាតិ និងអន្ដរជាតិនៅចាំបានច្បាស់ថា រឿងក្ដីប្រាសាទព្រះវិហារ ត្រូវបានតុលាការយុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិទីក្រុងឡាអេ សំរេចឱ្យកម្ពុជាឈ្នះក្ដីកាលពីថ្ងៃទី១៥ មិថុនា ឆ្នាំ ១៩៦២ ដែលគិតមកដល់ថ្ងៃទី១៥ មិថុនា ២០១០ មានរយៈពេល៤៨ឆ្នាំមកហើយ ។ សាលក្រមបានសំរេចថា ប្រាសាទព្រះវិហារស្ថិតក្នុងអធិបតេយ្យភាពដែនដីកម្ពុជា។ ប្រទេសថៃត្រូវដកកងកំលាំងទាំងអស់ ទាំងកងកំលាំងប្រដាប់អាវុធ ទាំងកងកំលាំងនគរបាល ទាំងអ្នកយាម និងឆ្មាំទាំងឡាយដែលប្រទេសថៃបានដាក់ក្នុងប្រាសាទនេះ ឬនៅក្នុងបរិវេណដែលស្ថិតក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ។ ទន្ទឹមនេះប្រទេសថៃត្រូវតែប្រគល់ឱ្យប្រទេសកម្ពុជាវិញ នូវរាល់វត្ថុទាំងឡាយមានរូបចំលាក់ផ្ទាំងសិលាចារឹក បំណែកផ្សេងៗនៃប្រាសាទ រូបសំណាកធ្វើអំពីថ្មភក់ និងវត្ថុបុរាណមួយចំនួនដែលអាជ្ញាធរថៃយកចេញពីប្រាសាទ ឬតំបន់ប្រាសាទតាំងពីឆ្នាំ ១៩៥៤ ពេលដែលគេចូលកាន់កាប់ ។
ជាការជាក់ស្ដែង នៅថ្ងៃទី២១ មិថុនា ឆ្នាំ ១៩៦២ ឧត្ដមសេនីយ៍ សារិត ថាណារ៉ាត់ ក៏បានទទួលស្គាល់សាលក្រមតុលាការយុត្ដិធម៌នេះដែរ ហើយនៅថ្ងៃទី៥ មិថុនា ឆ្នាំ១៩៦៣ ព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេចព្រះវររាជបិតា នរោត្ដម សីហនុ ដែលពេលនោះជាព្រះប្រមុខរដ្ឋដែលអមព្រះរាជដំណើរដោយព្រះសង្ឃ និងឥស្សរជនខ្មែរជាច្រើនព្រះអង្គបានយាង និងអញ្ជើញឡើងកាន់កាប់ប្រាសាទព្រះវិហារជាសក្ខីកម្មបង្ហាញឱ្យឃើញថា ជាកម្មសិទ្ធិរបស់កម្ពុជា ។
កន្លងទៅថ្មីៗនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំដ៏ឈ្លាសវៃប្រកបដោយគតិបណ្ឌិត សម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន បានដាក់សំណើសុំទៅអង្គការយូណេស្កូ ដើម្បីដាក់បញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ស្របតាមនិន្នាការសាកលលោកបច្ចុប្បន្ននេះ ។
គណៈប្រតិភូកម្ពុជាដឹកនាំដោយលោក បណ្ឌិត សុខ អាន ឧបនាយករដ្ឋមន្ដ្រី រដ្ឋមន្ដ្រីទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ដ្រី បានបំពេញការងារពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហានេះយ៉ាងសកម្មបំផុត ដោយបានអញ្ជើញចូលរួមប្រជុំជាច្រើនលើកច្រើនគ្រានៅក្រៅប្រទេស ។ នៅពេលប្រជុំនៅប្រទេសនូវ៉ែលហ្សេឡង់ កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែ មិថុនា ២០០៧ អង្គការយូណេស្កូ បានយល់ព្រមជាគោលការណ៍ចំពោះការដាក់ប្រាសាទព្រះវិហារជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក។ នៅប្រទេសបារាំង កាលពីថ្ងៃទី២០ ឧសភា ឆ្នាំ ២០០៨ និងនៅទីក្រុងកេបិច ប្រទេសកាណាដា កាលពីថ្ងៃទី២៤ មិថុនា ២០០៨ គណៈប្រតិភូកម្ពុជា បានខិតខំធ្វើការយ៉ាងសស្រាក់សស្រាំរហូតទទួលបានលទ្ធផលជាវិជ្ជមាន ដោយនៅថ្ងៃទី៧ កក្កដា ឆ្នាំ២០០៨ វេលា ម៉ោង៣និង១៥នាទី នៅកេបិច គណៈកម្មការ បេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៃអង្គការយូណេស្កូ បានប្រកាសជាផ្លូវការដាក់បញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ហើយនៅថ្ងៃទី២៦ តុលា ២០០៩ កម្ពុជាជាប់ឆ្នោតជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ។
សមិទ្ធផលនេះ ចាត់ទុកថា ជាជោគជ័យដ៏ធំធេងរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា លើឆាកអន្ដរជាតិ ។ ការសំរេចរបស់អង្គការយូណេស្កូនេះ ពិតជាឆន្ទៈ និងបំណងប្រាថ្នារបស់ប្រជាជនកម្ពុជា ដែលស្រឡាញ់សន្ដិភាពចង់រស់ក្នុងសង្គមពិភពលោក ក្នុងបុព្វហេតុលើកស្ទួយសម្បត្ដិវប្បធម៌ជាតិ ។
ផ្ទុយទៅវិញ ប្រទេសថៃឡង់ ដែលជាប្រទេសភូមិផងរបងជាមួយនៅតែប្រកាន់ចិត្ដអស្មិមានះ រករឿងហេតុមិនចេះឈប់ឈរជាមួយកម្ពុជា ក្នុងបំណងលេបត្របាក់ទឹកដីកម្ពុជា ដោយឥតអៀនខ្មាសដោយចោទទៅលើការចុះបញ្ជីនេះ ។
ជាក់ស្ដែង កាលពីថ្ងៃទី១៥ តុលា ២០០៨ ទាហានថៃ បានវាយប្រហារចូលមកក្នុងដែនដីកម្ពុជា នៅតំបន់ភ្នំទ្រព្យ វាលឥន្ទ្រី និងតំបន់ ក្បែរវត្ដកែវសិក្ខាគីរីស្វារៈ ហើយនៅថ្ងៃទី៣ មេសា ឆ្នាំ២០០៩ ទាហានថៃបានបាញ់រ៉ុក្កែត ចូលភូមិក្បែរផ្សារស្ថិតនៅជិតប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សុវត្ថិភាព ប្រជាជនជាច្រើនរសេ់នៅទីនោះ ។
ការវាយប្រហារបែបនេះ ពិតជាបង្ហាញឱ្យឃើញនូវកាយវិការព្រហើនយង់ឃ្នង ហើយឆ្លុះបញ្ចាំងនូវអរិភាពរបស់អ្នកល្មោភថៃខ្លះ ដែលតែងតែស្រមើស្រមៃចង់បានយកទឹកដីប្រទេសជិតខាង មានប្រទេសកម្ពុជា ជាដើម មកធ្វើជារបស់ខ្លួន ។
នៅពេលថ្មីៗនេះទៀត នៅពេលដែលប្រទេសថៃជួបវិបត្ដិផ្ទៃក្នុងដ៏ស្មុគស្មាញរបស់ខ្លួនអ្នកដឹកនាំថៃខ្លះតែងតែបង្វែរទំនាស់មករករឿងកម្ពុជា ដោយបានចោទទាំងទទឹងទិសថា ប្រទេសកម្ពុជាបានផ្ដល់ជំរកដល់ពួកអាវក្រហម ធ្វើការហាត់ហ្វឹកហ្វឺនយោធានៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ។
ការចោទប្រកាន់ដោយម្ដងយករឿងនេះ ហើយម្ដងយករឿងនោះ មិនចេះចប់មិនចេះហើយ ដោយគ្មានភស្ដុតាង និងមូលដ្ឋានត្រឹម ត្រូវមកលើព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានោះ ពិតជាថៃមានមហិច្ឆតាចង់បង្កទំនាស់ និងឈ្លានពានកម្ពុជា ហើយរាល់ទង្វើ និងកាយវិការបែបនេះ ប្រាកដជាមតិអន្ដរជាតិពុំអាចទទួលយក និងអត់អោនឱ្យបានឡើយ ។
ប្រជាជនកម្ពុជា ជាប្រជាជនស្លូតត្រង់ គោរពព្រះពុទ្ធសាសនា ហើយជាប្រជាជនដែលធ្លាប់មានអរិយធម៌រុងរឿងពុំចង់នឹកនារករឿងរកហេតុ ដើម្បីទាមទារមកវិញនូវអ្វីដែលអ្នកដឹកនាំសៀមមួយចំនួនណានោះ បានប្រព្រឹត្ដ ឬឈ្លានពានលើបូរណភាពដែនដីខ្មែរកាលពីអតីតកាលឡើយ ។
ពេលនេះប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាទូទាំងប្រទេស ក្រោមការដឹកនាំដ៏ឈ្លាវៃរបស់សម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ពិតជាពុំអនុញ្ញាតឱ្យជនកំហូចសៀមមួយចំនួនប្រព្រឹត្ដដោយរំលោភអធិបតេយ្យភាព និងឈ្លានពានបូរណភាពដែនដីកម្ពុជាបានឡើយ ។ រាល់ទង្វើទាំងប៉ុន្មានរបស់ថៃដែលធ្វើមកលើ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ប្រាកដជាដូច “បាច អង្កាមបញ្ច្រាសខ្យល់” ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ