«ដាវអើយដាវដែក ដាវល្អចម្លែក ដាវដែកកំពង់ស្វាយ ផ្លែកេរពីឪពុក ស្រោមកេរពីម្ដាយ ដាវដែកកំពង់ស្វាយ កម្ចាយអស់មារសត្រូវ…»។ នេះជាទំនុកច្រៀងបុរាណស្ដីពីកិត្តិនាម«ដាវដែកកំពង់ស្វាយ» ។ ដោយ…
«ដាវអើយដាវដែក ដាវល្អចម្លែក ដាវដែកកំពង់ស្វាយ ផ្លែកេរពីឪពុក ស្រោមកេរពីម្ដាយ ដាវដែកកំពង់ស្វាយ កម្ចាយអស់មារសត្រូវ…»។ នេះជាទំនុកច្រៀងបុរាណស្ដីពីកិត្តិនាម«ដាវដែកកំពង់ស្វាយ» ។ ដោយ សារកិត្តិនាមដ៏ល្បីនេះហើយ ទើបខេត្តកំពង់ធំ កសាងរូបសំណាកដាវដែកកំពង់ស្វាយ ដ៏ធំមួយ ដាក់តម្កល់នៅទីសាធារណៈ ។
ដាវដែកកំពង់ស្វាយ បង្ហាញមហិទ្ធិឫទ្ធិនៅត្រង់ផ្លូវច្រមុះជ្រូកកំពង់ធំ-សៀមរាប និងកំពង់ធំ ព្រះវិហារ ក្នុងភូមិថ្នល់បែក ឃុំត្រពាំងប្ញស្សីស្រុកកំពង់ស្វាយ ខេត្តកំពង់ធំ ។រូបសំណាក«ដាវដែកកំពង់ស្វាយ»មានប្រវែង៦,៤ម៉ែត្រ ទទឹងដាវ០,៤៥ម៉ែត្រ កម្រាស់ខ្នងគល់ដាវ០,៧០ម៉ែត្រ ផ្នែកគល់ដាវ០,៣០ ម៉ែត្រ ផ្នែកចុងដាវ០,២០ម៉ែត្រ និងផ្នែកមុខដាវ០,១០ម៉ែត្រ ។
ប្រវត្តិនៃការកសាងរូបសំណាកដាវដែកកំពង់ស្វាយ បើតាមឯកឧត្តមសុខ លូ អភិបាលខេត្តកំពង់ធំ បញ្ជាក់ថា ក្រុមការងារ និងអ្នកជំនាញបានប្រជុំពិភាក្សាគ្នាជាច្រើនលើក ហើយសម្រេចសាងសង់រូបសំណាកដាវដែកដោយមិនមានស្រោម ។ ការផលិតដាវមិនមានស្រោមបែបនេះ ចង់បង្ហាញពីរូបរាងដាវដែកកំពង់ស្វាយដ៏មានមហិទ្ធិឫទ្ធិ ។
ប្រវត្តិដាវដែកកំពង់ស្វាយ មានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ គឺជាប់ទាក់ទិននឹងតំបន់កំពង់ស្វាយ នៃទឹកដីខេត្តកំពង់ធំ ។ ឯកសារបង្ហាញថា ទឹកដីខេត្តកំពង់ធំនៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ កាលពីនៅសតវត្សទី១០មានឈ្មោះ«សន្ទុក» ។ ឈ្មោះនេះបានបន្តប្រើប្រាស់ដល់សម័យកណ្តាលនៅអំឡុងសតវត្សរ៍ទី១៧នៃគ្រឹស្តសករាជដែលេហៅថា«ខេត្តអាសន្ទុក ឬស្រុកសន្ទុក»(ពាក្យ«ស្រុក» នៅសម័យកណ្តាលមានន័យស្មើខេត្តសព្វថ្ងៃ) ។ ទីប្រជុំជនខេត្តដំបូងស្ថិតនៅភូមិព្រះឥន្ទ្រកុមារ ហើយក្រោយមកលើកទៅភូមិកំពង់ស្វាយវិញ (តាមដងស្ទឹងសែន) ហើយសម្ដេចចៅពញាចន្ទរាជាទ្រង់អនុញ្ញាតឲ្យឧកញ៉ាចៅពញាឧទ័យរាជា ជាចៅហ្វាយស្រុកអាសន្ទុក និងជាមេទ័ព ។
ក្រោយមកនៅក្នុងរាជ្យរបស់ព្រះបាទស្រីសុរិយោពណ៌ (គ.ស.១៦០៧–១៦១៨) ទ្រង់បានចាត់ឱ្យឧកញ៉ាតេជោបុរាជមាស ឬតេជោមាស ឬហៅថាឧកញ៉ាក្រហមកធ្វើជាចៅហ្វាយស្រុកអាសន្ទុក ។ ពេលនោះហើយឧកញ៉ាតេជោមាស បានស្នើប្ដូរឈ្មោះស្រុក«អាសន្ទុក»មកជាស្រុក«កំពង់ស្វាយ»វិញ ។ ស្រុក ឬខេត្តកំពង់ស្វាយមានផ្ទៃដ៏ធំធេងណាស់ គឺព្រំប្រទល់ផែនដីជាប់រហូតដល់ដែនដីស្រុកលាវ ។ ត្រង់ចំណុចនេះមានន័យថាកាលពីមុនខេត្តកំពង់ធំមានឈ្មោះថា «កំពង់ស្វាយ»។
ទឹកដីស្រុកកំពង់ស្វាយនៅពេលនោះ មានទាំងជនជាតិខ្មែរ និងជនជាតិកួយរស់នៅផង។ ជនជាតិកួយ គឺជាពូជពង្សអ្នកស្លដែកដ៏ពូកែ សម្រាប់ប្រើប្រាស់នៅសម័យបុរាណ ។ មុនពេលស្លជាដែកបាន គឺត្រូវកាត់ថ្មភ្នំដែលមានរ៉ែដែកយកមកស្លក្នុងគុកចង្ក្រានដែលហៅថា «សន្លុង» ក្នុងសីតុណ្ហភាពយ៉ាងតិច៣០០០អង្សាសេ ទើបរលាយក្លាយជាផ្នែក ។ ភ្នំដែលថ្មមានជាតិរ៉ែដែកច្រើននោះ គឺភ្នំដែក ស្ថិតនៅស្រុករវៀង ខេត្តព្រះវិហារសព្វថ្ងៃ អតីតជាដែនដីនៃខេត្តកំពង់ស្វាយ ។ អ្វីដែលពិសេសបំផុតនៃផលិតផលដែកនោះ គឺដាវដែលជាអាវុធមួយប្រភេទយ៉ាងមានសារសំខាន់សម្រាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងសឹកសង្គ្រាមនាសម័យបុរាណ ។
ដោយសារដាវដែកមានសារសំខាន់បែបនេះហើយទើបមានកិត្តិនាមក្នុងទំនុកច្រៀងបុរាណថា «ដាវអើយដាវដែក ដាវល្អចម្លែក ដាវដែកកំពង់ស្វាយ ផ្លែកេរពីឪពុក ស្រោមកេរពីម្ដាយ ដាវដែកកំពង់ស្វាយ កម្ចាយអស់មារសត្រូវ…» ។ ទំនុកច្រៀងនេះនៅមានមកដល់បច្ចុប្បន្ន ជាបទប្រពៃណីប្រគំក្នុងមង្គលការ ។ ពិធីក្រុងពលី និងបញ្ចុះបឋមសិលាសាងសង់សួន និងរូបសំណាក«ដាវដែកកំពង់ស្វាយ» បានធ្វើឡើងនៅព្រឹកថ្ងៃទី១៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ក្រោមអធិបតីភាពឯកឧត្តមឈុន ឈន់ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាខេត្ត និងឯកឧត្តមសុខ លូ អភិបាលខេត្តកំពង់ធំ ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ