សារមន្ទីរជាតិបានកសាងនៅថៃ្ងទី១៥ សីហា ១៩១៧ តាមរបៀបស្ថាបត្យកម្ម ប្រពៃណីខ្មែរ ហើយត្រូវបានសម្ពោធក្នុងឆ្នាំ១៩២០ ដោយព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ។ នៅខាងក្នុងសារមន្ទីរជាតិមានតម្កល់វត្ថុបុរាណសល់តាំងពីសម័យមុនអង្គរ និងសម័យអង្គរ ។ វាជាការប្រមូលថែរក្សាទុកដ៏ល្អសម្រាប់ពិភពលោក
សារមន្ទីរជាតិបានកសាងនៅថៃ្ងទី១៥ សីហា ១៩១៧ តាមរបៀបស្ថាបត្យកម្ម ប្រពៃណីខ្មែរ ហើយត្រូវបានសម្ពោធក្នុងឆ្នាំ១៩២០ ដោយព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ។ នៅខាងក្នុងសារមន្ទីរជាតិមានតម្កល់វត្ថុបុរាណសល់តាំងពីសម័យមុនអង្គរ និងសម័យអង្គរ ។ វាជាការប្រមូលថែរក្សាទុកដ៏ល្អសម្រាប់ពិភពលោកស្រាវជ្រាវអំពីវត្ថុបុរាណ សិល្បៈ សាសនា បុរាណវិទ្យាខ្មែរតាំងពីសតវត្សទី៤ រហូតដល់សតវត្សទី១៣ ។
សារមនី្ទរជាតិបានកសាងឡើងនៅឆ្នាំ១៩១៧ ក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំងមកលើព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា (១៨៦៣-១៩៥៣) ដែលមានស្ថាបត្យករ ជនជាតិបារាំងឈ្មោះហ្ស៊ក ហ្គ្រូសលីយេ (George Groslier) ដែលមានបណ្ដោយ៥៤ម៉ែត្រ និងជម្រៅ៦៦ម៉ែត្រ ហើយសង់លើខឿនដែលមានកម្ពស់២ម៉ែត្រ កន្លះ ។ ពិធីសម្ពោធបានប្រព្រឹត្តទៅនៅថៃ្ងទី១៣ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩២០ ក្រោមព្រះរាជាធិបតីភាពរបស់ព្រះករុណា ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា និងចំពោះមុខលោកហង់រី បូឌ្វាំង អ្នកប្រចាំការជាន់ខ្ពស់បារាំងនៅកម្ពុជា ។ កាលពីដំបូងឡើយសារមនី្ទរជាតិនេះមានឈ្មោះថា «សារមនី្ទរក្រុងកម្ពុជាធិបតី» ហើយដើម្បីលើកកិតិ្តយសដល់លោកទេសាភិបាលបារាំងឈ្មោះ អាល់ប៊ែរ សារូត៍ (Albert Sarraut) ទើបប្តូរឈ្មោះជា «សារមនី្ទរអាល់ប៊ែរ សារូត» ។
សព្វថៃ្ងមានការតាំងស្លាកពីរធើ្វអំពីថ្មកែវមួយជាភាសាខ្មែរ និងមួយទៀតជាភាសាបារាំងដែលគេចារឹកតាំងពីជំនាន់នោះ ។ ប្លង់សារមនី្ទរត្រូវបានគូរដោយលោក ហ្ស៊ក ហ្គ្រូសលីយេ (George Groslier) សមូហកម្មនៃក្បាច់ចម្លាក់របស់វិមាន សុទ្ធសឹងជាស្នាដៃរបស់វិចិត្រករខែ្មរដែលជាគ្រូ និងជាសិស្សរបស់សាលានេះដែលមានដូចជារឿងនាងកាកី ឬរៀមកេរ្ដិ៍ជាដើម ( កាលពីសម័យនោះអគារនោះជាសារមនី្ទរផង និងជាសាលាបណ្តុះបណ្តាលផង) ។ អ្នកទាំងនោះបានតុបតែងក្បាច់ចមា្លក់ដ៏រស់រវើកនៅលើបង្អួចទាំងដប់ពីរ និងទៅលើទ្វារធំទាំងបី ដែលបានគូរផ្ទាំងគំនូរ ផ្សេងៗតាមរឿងព្រេងនិទានខែ្មរបុរាណតាមសន្លឹកបង្អួចជួរខាងលិច (ពីខាងក្នុង) ។
សារមនី្ទរជាតិសិ្ថតនៅក្នុងមណ្ឌលតែមួយរបស់សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ ខាងត្បូង (សង់ក្នុងឆ្នាំ១៩១៧) ប្រជាជនខែ្មរមានទម្លាប់ ហៅមណ្ឌលនេះថា «សាលារចនា» ។ សារមនី្ទរត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអភិរក្សជនជាតិបារាំងមានជាអាទិ លោកហ្ស៊កហ្គ្រូសលីយេ ជាអភិរក្សទីមួយ ព្យែរឌុយប៉ុង (Pierre Dupont) ហើយបន្តមកទៀតការគ្រប់គ្រងសារមនី្ទរក៏ត្រូវបានប្រគល់ជូនទៅលោកសូឡង់ ជែរីប៊ែរណា (Solange Thierry Bernard) ធ្វើជាចាងហ្វាងរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៤៩ ។
បន្តបន្ទាប់មកទៀតក្នុងឆ្នាំ១៩៥០សារមនី្ទរ កាន់កាប់ដោយលោក Jean Boesselier ដែលជាអភិរក្សរងនៅអង្គរ ក៏បានទទួលការងារដឹកនាំនៅសារមនី្ទរវិញ ។ លោកបានរៀបចំការផេ្ទរអំណាចគ្រប់គ្រង សារមនី្ទរពីសាលាបារាំងចុងបូព៌ាមកជូនរាជរដ្ឋាភិបាលវិញ ។ ពេលនោះហើយដែលសារមនី្ទរត្រូវប្តូរឈ្មោះមកជា សារមនី្ទរជាតិនៃកម្ពុជា ។ បន្ទាប់ពីលោក Jean Boesselier មក កញ្ញាម៉ាដឺឡែន ហ្ស៊ីតូ (Madeleine Giteau) (១៩៥៦-១៩៦៦) បានមកធើ្វជាអភិរក្សបន្ត ។
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៦៦ កិច្ចសន្យាដប់ឆ្នាំរវាងសាលាបារាំងចុងបូព៌ា និងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវដល់កំណត់បញ្ចប់ ។ ការងារដឹកនាំគ្រប់គ្រងសារមនី្ទរជាតិត្រូវបានផេ្ទរមកជូនអភិរក្សខែ្មរដំបូងបំផុត គឺលោកជា ថៃសេង (Chea Thay Seng) ដែលលោកធ្លាប់ទៅសិក្សានៅ «Ecole du Louvre» និងនៅសាកលវិទ្យាល័យក្រុងប៉ារីសនាប្រទេសបារាំង ។ លោកជា ថៃសេង បានដឹកនាំសារមនី្ទរក្នុងឋានៈជាអភិរក្ស (ចាងហ្វាង) រហូតដល់១៩៧១ ។ បន្ទាប់មកលោក Ly Vouong ត្រូវបានតែងតាំងជាអភិរក្សបន្ត ។ លោកទាំងពីរនាក់ត្រូវបានគេសម្លាប់ក្នុងរបបខែ្មរក្រហម ។
នៅទសវត្សឆ្នាំ១៩៧០ ដោយប្រទេសកម្ពុជាជួបនឹងវិបតិ្តនយោបាយហើយសនិ្តសុខមិនធានាផងនោះ លោក Bernard Philippe Groshier ដែលជាអ្នកគ្រប់គ្រងប្រាសាទអង្គរវត្ត ក៏បានដឹកជញ្ជូនវត្ថុដ៏មានតមៃ្លពីអភិរក្សអង្គរ ខេត្តសៀមរាប មកកាន់សារមនី្ទរជាតិ ។ វត្ថុសិល្បៈដ៏មានតមៃ្លពីសារមនី្ទរទាំងពីរនៃខេត្តបាត់ដំបង និងសារមនី្ទរដទៃទៀតក៏ត្រូវបានជញ្ជូនមកទុកក្នុងសារមនី្ទរជាតិដែរ ។
ក្រោយពីបិទទ្វារចោលក្នុងរបបខែ្មរក្រហមអស់រយៈពេលជិត៤ឆ្នាំ សារមនី្ទរក៏បានរៀបចំឲ្យមានសណ្តាប់ធ្នាប់ និងបើកបម្រើជូនភ្ញៀវចូលទស្សនាជាថី្មឡើងវិញនៅថៃ្ងទី១៣ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៨០ អ្នកដែលមានសញ្ញាប័ត្រជាន់ខ្ពស់ចេញពីមហាវិទ្យាល័យត្រូវបានតែងតាំងឲ្យធ្វើជាប្រធាន ដឹកនាំគ្រប់គ្រងជាបន្តបន្ទាប់ដែលមានលោកអ៊ុក ជា លោកអ៊ុក ស៊ុនហេង ។ តមកគឺលោកពេជ កែវ (ពីឆ្នាំ១៩៩១-១៩៩៦)។ នៅថៃ្ងទី២៦ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៩៦ មានពិធីផេ្ទរតំណែងរវាងលោកពេជ កែវ និងលោកឃុនសាម៉េន ក្រោមអធិបតីភាពលោករដ្ឋមន្រី្តក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ នុត ណារាំង នៅសារមនី្ទរជាតិ ។
កាលពីដំបូងសារមនី្ទរជាតិ ជាអគារមួយសិ្ថតនៅក្នុងអតីតវិទ្យាល័យព្រះស៊ីសុវតិ្ថ ដែលមានឈ្មោះថា «សារមនី្ទរភ្នំពេញ» ។ នៅពេលដែលសារមនី្ទរជាតិ (សារមនី្ទរ សព្វថៃ្ង) សាងសង់រួចហើយ ទើបសារមនី្ទរភ្នំពេញមកតាំងនៅសារមនី្ទរជាតិសព្វថៃ្ង ដោយប្រែឈ្មោះថា «សារមនី្ទរក្រុងកម្ពុជាធិបតី» ។
ក្រោយពីថៃ្ងសម្ពោធក្នុងឆ្នាំ១៩២០ សារមនី្ទរក្រុងកម្ពុជាធិបតី ត្រូវបានប្តូរឈ្មោះជា ៖ «សារមនី្ទរអាល់ប៊ែរសារូត៍» ។ នៅឆ្នាំ១៩៩៦ បានប្តូរឈ្មោះជា «សារមនី្ទរជាតិនៃកម្ពុជា» ។ លុះមកដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ សារមនី្ទរ ត្រូវបានប្តូរឈ្មោះជា : «សារមនី្ទរវត្ថុ បុរាណ» ។ បន្ទាប់មកក្នុងសម័យលោកពេជ កែវជា អភិរក្សសារមនី្ទរត្រូវបានប្រែឈ្មោះថា «សារមនី្ទរជាតិនៃកម្ពុជា» រហូតដល់សព្វថៃ្ងនេះ។
ការជួសជុលសារមនី្ទរ
វិមានដ៏ប្រណីតនៃសារមនី្ទរជាតិ ដែលប្រកបដោយស្ថាបត្យកម្ម និងជាលក្ខណៈជាតិ ខែ្មរ ពិតៗបានត្រូវកែប្រែពង្រីក ជួសជុល និងរៀបចំសាជាថី្មឡើងវិញជាបន្តបន្ទាប់នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦៩ ។ តួអគារខាងកើតផែ្នកកណ្តាលដែលជាផែ្នកចាស់ជាងគេបានត្រូវរុះរើ និងសង់ឡើងវិញ ប៉ុនែ្តបានរក្សាទុកទ្រង់ទ្រាយជាលក្ខណៈដើមដោយសារសំណង់អំពីបេតុងអារមេបានតម្រូវជាបីជាន់ គឺបង្កើតលេណគ្រឹះមួយសម្រាប់តម្កល់វត្ថុស្តុកជាន់កណ្តាលនៅដដែល និងជាន់សម្រាប់ជាការិយាល័យរដ្ឋបាល កនែ្លងតម្កល់ឯកសារ ប័ណ្ណសារដ្ឋាន និងបណ្ណាល័យ ។ ដោយការជួយជ្រោមជ្រែងពីបណ្តាប្រទេសជាមិត្ត និងពីអង្គការនានា ពីសប្បុរសជនជាច្រើន សារមនី្ទរជាតិត្រូវបានកែលម្អ និងបំពាក់ សម្ភារបរិក្ខារ ព្រមទាំងធនធានមនុស្ស ។
នៅឆ្នាំ១៩៨៤ សារមនី្ទរត្រូវបានជួសជុលជាថី្មក្រោយពីមានការជួយឧបត្ថម្ភពីរដ្ឋាភិបាល (សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា)។ ដោយរូបបដិមាទាំងឡាយទទួលរងនូវ ការខូចខាតតម្រូវឲ្យ មានការជួសជុលជាថី្មឡើងវិញ ។
ជាបន្តមកទៀតសារមនី្ទរបានទទួលការឧបត្ថម្ភថវិកាពីប្រទេសអូស្ត្រាលី ត្រូវបានជួសជុលកែលម្អឡើងវិញ ។ ដូចជានៅលើដំបូលនៅលើពិតានឈើបានខូតខាតត្រូវជួសជុលបនែ្ថម ដើម្បីការពារលាមកប្រចៀវ។ លាបពណ៌ជញ្ជាំងខាងក្នុង និងខាងក្រៅឲ្យមានសម្រស់ឡើងវិញ ។
សារមនី្ទរត្រូវបានសម្ពោធនៅថៃ្ងទី២៨ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៩៥ ក្រោយពីការជួសជុលរួចជាស្ថាពរក្រោមព្រះរាជាធិបតីព្រះករុណាព្រះបាទនរោត្ដម សីហនុ ព្រះមហាក្សត្រនៃ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងលោកបៀលហាយដិន អគ្គទេសាភិបាលនៃប្រទេសអូស្ត្រាលី ដើម្បីរំលឹកចំពោះការជួសជុលសម្រេចជាស្ថាពរនៃសារមនី្ទរជាតិឡើងវិញ ។ បច្ចុប្បន្នស្ថានភាពរបស់សារមនី្ទរកាន់តែមានភាពទ្រុឌទ្រោមទៅតាមអាយុកាល ដែលអភិរក្សកំពុងអំពាវនាវសែ្វងរកជំនួយជាថវិកា និងបចេ្ចកទេសដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហា និងធ្វើឲ្យសារមនី្ទរមានភាពប្រសើរឡើងវិញ ។
ថែវទាំងបួនរបស់សារមនី្ទរ
ថែវខាងកើត ៖ ខាងជើងបំផុតអ្នកអាចមើលឃើញការតាំងពិពរ័ណ៍អំពីពុទ្ធបដិមាសម័យក្រោយអង្គរ ។ ទូកញ្ចក់តាំងជាពីរជួរ (ខាងឆេ្វង និងខាងស្តាំដៃគ្រុឌ) ពោរពេញទៅដោយវត្ថុដែលធ្វើអំពីសំរឹទិ្ធ ដូចនេះហើយទើបគេហៅថាស្តង់ដាសំរឹទិ្ធ ។ ស្តង់ដាសំរឹទិ្ធត្រូវបានចែកចេញជាពីរភាគខាងឆេ្វងដៃគ្រុឌគឺស្តង់ «A» និងខាង ស្តាំដៃ គ្រុនគឺស្តង់ «B» ។ បន្ទាប់ពីស្តង់ «B» គឺស្តង់ ផែ្នកបុរេប្រវតិ្តសាស្ត្រដែលទើបតែរៀបចំថី្ម។ ខាងត្បូងស្តង់នេះគឺរោងជួសជុលវត្ថុសិល្បៈ ។
ថែវខាងត្បូង ៖ ថែវនេះមានវត្ថុសិល្បៈជាច្រើនធ្វើអំពីថ្មភក់ចាប់តាំងពីសតវត្សទី៦ រហូតដល់សតវត្សទី១១ (រចនាបថបាពួន) ។
ថែវខាងលិច ៖ មានតែពីររចនាបថប៉ុណ្ណោះគឺរចនាបថអង្គរវត្ត និងរចនាបថបាយ័ន ។ ស្តង់សម្រាប់វត្ថុសិល្បៈក្នុងរចនាបថបាយ័ន ត្រូវបានចែកចេញជាពីរ គឺស្តង់ «A» ជាស្តង់ដែលមានព្រះបដិមាព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ និងស្តង់ «B» ដែលមានប្រាជ្ញាបាមិតាលុតជង្គង់ ។
ថែវខាងជើង ៖ ជាថែវផែ្នកជាតិពន្ធុ ចុងខាងកើតនៃថែវនេះគឺជាស្តង់ផែ្នកកុលាលភាជន៍។ អ្នកទស្សនាក្រោយពីបានទស្សនាកុលាភាជន៍ហើយត្រូវចូលទៅស្តង់ព្រះពុទ្ធបដិមា រួចទើបចូលទៅទស្សនាស្តង់ «A» នៃស្តង់សំរឹទិ្ធ ។ ចំពោះភ្ញៀវណាដែលចាប់អារម្មណ៍អំពីគ្រឿងលម្អផែ្នកស្ថាបត្យកម្ម អាចចេញតាមទ្វារធំ (ខាងក្រោយគ្រុឌ) ទៅសិក្សាវត្ថុដែលដាក់តាំងនៅតាមសំយាបថែវខាងត្បូង ខាងលិច និងខាងជើងថែមទៀត ។ តាមសំយាបថែវ នីមួយៗ មានតាំងផែ្តរ និងបដិមាជាច្រើនទៀត ។ នៅសំយាបថែវ ខាងជើងភាគខាងកើតមានតាំងផ្ទាំងសិលាចារឹក និងផ្ទាំងក្បាច់ក្រឡោតទាប បន្ទាយឆ្មារពីរផ្ទាំង ធំៗ ។
ការប្រៀបធៀបពីភ្ញៀវទេសចរចូលទស្សនាសារមនី្ទរជាតិ
នៅក្នុងទសវត្ស ឆ្នាំ១៩៨០ ចំនួនភ្ញៀវទេសចរដែលចូលទស្សនាសារមនី្ទរជាតិ នៅមានកម្រិតទាប។ បើប្រៀបធៀបក្នុងទសវត្សបន្តបន្ទាប់ដោយ ហេតុថាស្ថានភាព ក្នុងស្រុកមិនទាន់មានស្ថិរភាពគ្រប់គ្រាន់ និងសង្គ្រាមស៊ីវិល មិនទាន់បានបំបាត់ទាំងស្រុង។ ផែ្អកតាមសិ្ថតិភ្ញៀវទស្សនាសារមនី្ទរជាតិក្នុងទសវត្សនោះភ្ញៀវទស្សនាភាគច្រើនគឺមកតាមរយៈគណៈប្រតិភូពីបណ្តាប្រទេស ផ្សេងៗ ពិសេសបណ្តាប្រទេសជាមិត្ត។ ចំពោះភ្ញៀវក្នុងស្រុកភាគច្រើនជានិស្សិតដែលទៅសិក្សាស្រាវជ្រាវតែប៉ុណ្ណោះ។
តាមរយៈការពិនិត្យទូទៅចំនួនភ្ញៀវបរទេស ដែលបានចូលទស្សនាសារមនី្ទរជាតិ មានការប្រែប្រួលទៅតាមរដូវដែលអ្នកទាំងនោះបានទទួលការសម្រាកពីការងារ ។ អត្រាកំណើននៃភ្ញៀវទេសចរបានកើនឡើងខ្ពស់ពីដើម ខែកញ្ញា រហូតដល់ខែវិចិ្ឆកា និងថយចុះ វិញចាប់ពីខែមីនា ភ្ញៀវទេសចរត្រូវថយចុះវិញបន្តិចម្តងៗ ។ ដោយឡែកចំនួនភ្ញៀវទេសចរក្នុងស្រុកមិន អាស្រ័យទៅតាមរដូវកាលនេះទេ។
ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៣ ស្ថានភាពក្នុងស្រុកមានការប្រែប្រួលច្រើន កំណើនទេសចរក៏មានសន្ទុះកើនឡើងដែលជំរុញឲ្យវិស័យសិល្បៈ វប្បធម៌ រីកលូតលាស់យ៉ាងឆាប់រហ័ស ហើយ កំណើនភ្ញៀវទេសចរទស្សនាសារមនី្ទរជាតិគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ។ ចំពោះភ្ញៀវទេសចរក្នុងស្រុកក៏បានកើនឡើងជាបន្តបន្ទាប់ ពិសេសក្នុងពិធីបុណ្យប្រពៃណីជាតិអុំទូក បានទាក់ទាញភ្ញៀវក្នុងស្រុកយ៉ាងច្រើនមក រាជធានីភ្នំពេញ ហើយក្នុងឱកាសដ៏កម្រនេះដែរ សារមនី្ទរជាតិបានបើកទ្វារទទួលភ្ញៀវក្នុងស្រុកបានយ៉ាងច្រើនកុះករមកពី បណ្តាខេត្តនានា ។ ផែ្អកតាមសិ្ថតិនៃភ្ញៀវក្នុងស្រុកទស្សនាសារមនី្ទរជាតិបង្ហាញថាកំណើតភ្ញៀវក្នុងស្រុកចាប់កើនខ្ពស់ពីឆ្នាំ១៩៩៧មក ហើយកំណើននេះកើនឡើងខ្ពស់ជាងភ្ញៀវបរទេស។ សិ្ថតិនេះបញ្ជាក់ឲ្យឃើញថាប្រជាពលរដ្ឋខែ្មរបានចាប់អារម្មណ៍កាន់តែច្រើនឡើងចំពោះវិស័យសិល្បៈ វប្បធម៌ខែ្មរ ពិសេសនិស្សិតដែលមកពីបណ្តាស្ថាប័នអប់រំខេត្តក្រុងនានា ។ ក្នុងទិសដៅលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋអំពីសិល្បៈវប្បធម៌ខែ្មរ ជាពិសេសសំដៅចំពោះយុវជនជំនាន់ក្រោយ ដែលជាទំពាំងស្នងឫស្សី ។ សារមនី្ទរបានផ្តល់ឱកាសបម្រើជូនសិស្សនិស្សិតព្រះសង្ឃ និងកងទ័ពចូលទស្សនាដោយឥតគិតថៃ្ល។ ចំពោះប្រជាពលរដ្ឋទូទៅត្រូវទិញសំបុត្រក្នុងតមៃ្លទាប ៥០០រៀល បើប្រៀបធៀបទៅ នឹងតមៃ្លសំបុត្រចូលទស្សនា សម្រាប់ជនបរទេសដែលមានតមៃ្ល២ដុល្លារ។ ក្នុងចំណោមភ្ញៀវទស្សនាសារមនី្ទរជាតិក៏មានភ្ញៀវជាគណៈប្រតិភូ ក្នុងស្រុក និងបរទេសដែលចូលទស្សនាសារមនី្ទរជាតិជាផ្លូវការដែរ ។
ផែ្អកតាមតារាងស្ថិតិ នៃភ្ញៀវចូលទស្សនាសារមនី្ទរជាតិក្នុងអំឡុងពេលចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៣ រហូតដល់ឆ្នាំ២០០០ ឃើញថា ពីឆ្នាំ១៩៩៣ មក ភ្ញៀវក្នុងស្រុកមានកម្រិតទាបនៅឡើយ ប៉ុនែ្តរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩៧ភ្ញៀវក្នុងស្រុកចាប់ មានកំណើនខ្ពស់ជាបន្តបន្ទាប់រហូតដល់ បច្ចុប្បន្ន ។ ដោយឡែកភ្ញៀវបរទេសចាប់មានកំណើននៅឆ្នាំ១៩៩៥ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។ សរុបសេចកី្តផែ្អកទៅតាមតារាងស្ថិតិភ្ញៀវទស្សនាសារមនី្ទរជាតិមានការកើនឡើង ឬថយចុះអាស្រ័យទៅតាមស្ថានភាព ប្រែប្រួលនៅក្នុងប្រទេស និងការយល់ដឹងពីសិល្បៈ វប្បធម៌ របស់ប្រជាពលរដ្ឋយើង ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ