ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ៖ យោងសេចក្តីសម្រេចរបស់លោកអភិបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លេខ៤៨ សសរ ចុះថ្ងៃទី០៣ មីនា ឆ្នាំ២០១៤ បង្កើតគណៈកម្មការចម្រុះមួយមានសមាសភាព១៥រូប ដឹកនាំដោយលោកស្រី ដោក សុទ្ឋា អភិបាលរងខេត្ត កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី២៧ មីនា បានអញ្ជើញទៅដោះស្រាយវិវាទដីធ្លីរវាងអ្នកភូមិ៥២គ្រួសារ នៅភូមិទ្បពាង ឃុំតាជេស ស្រុកកំពង់ត្រទ្បាច ជាមួយក្រុមហ៊ុន ខេឌីស៊ី នៅសាលាឃុំតាជេស ក្នុងគោលបំណងបញ្ចប់វិវាទដែលកើតមានជាយូរឆ្នាំតាមគោលនយោបាយឈ្នះៗទាំងអស់គ្នា ។
ប្រការដែលគួរឱ្យសោកស្តាយ តាមគោលការណ៍របស់គណៈកម្មការដោះស្រាយវិវាទ គឺមានរយៈពេល២ថ្ងៃ ប៉ុន្តែកិច្ចពិភាក្សាបានតែមួយព្រឹក ស្រាប់តែក្រុមអ្នកលោភលន់ អ្នកដែលគ្មានឯកសារ ដែលគិតថា «ឈ្នះបានដី ចាញ់បានលុយ» នាំគ្នាស្ទុះងើបចេញពីពិធីប្រជុំមិនព្រមស្តាប់ការបកស្រាយរបស់គណៈកម្មការទេ ដែលបញ្ហានេះធ្វើឱ្យការដោះស្រាយហាក់មិនទទួលលទ្ធផល ។ ទោះយ៉ាងនេះក្តី ក៏គណៈកម្មការបន្តការងាររបស់ខ្លួន រហូតចប់ចុងចប់ដើមតាមការគ្រោងទុក ព្រោះក្នុងចំណោមនោះ មានមេខ្យល់ជាមនុស្សកំពូលខូចខាងចាក់រុកស្វែងរកលាភសក្ការ ដែលជាមនុស្សមិនគោរពច្បាប់ឈ្មោះ រាជ សេម៉ា ។
តាមការគ្រោងទុកកិច្ចពិភាក្សាមានរយៈពេល២ថ្ងៃ គឺថ្ងៃទី២៧ មីនា ត្រូវឱ្យអ្នកភូមិ៣២គ្រួសារ (ព្រឹក១២គ្រួសារ រសៀល២០គ្រួសារ)និងព្រឹកថ្ងៃទី២៨ មីនា ឱ្យចូល២០គ្រួសារទៀត ដើម្បីឱ្យពួកគាត់ធ្វើការបកស្រាយ បង្ហាញភស្តុតាងនិងសាក្សី ដែលបានបញ្ជាក់ថា ពួកគាត់ពិតជាមានទំនាស់ដី ក្នុងភូមិទ្បពាងពិតប្រាកដមែន។ ប៉ុន្តែការបកស្រាយបំភ្លឺរបស់ពួកគាត់បានត្រឹម១២នាក់ (អវត្តមានម្នាក់) ។ តាមការគ្រោងទុក គឺនៅម៉ោង១២ថ្ងៃត្រង់ ដល់វេនមេធាវីរបស់ក្រុមហ៊ុនជាអ្នកបំភ្លឺវិញម្តង ស្រាប់តែមេធាវីទើបបំភ្លឺបានត្រឹម២គ្រួសារ អ្នកភូមិខិលខូចមួយក្តាប់តូច ដែលគ្មានដីសោះ និងជាមនុស្សមិនគោរពច្បាប់ បានស្ទុះងើបចេញហើយបានស្រែទ្បូទ្បា មិនស្តាប់និងមិនគោរពលក្ខន្តិកៈរបស់គណៈកម្មការទ្បើយ ។ ដែលទង្វើបែបនេះ ត្រូវបានគេមើលឃើញថា មានអ្នកនៅពីក្រោយខ្នង ពិសេសបុរសឈ្មោះ រាជ សេម៉ា ប្រហែលជាចង់រស់នៅក្រៅច្បាប់ ដែលជាមេដឹកនាំការតវ៉ា និងជាមនុស្សទំនងចង់ធ្វើមេអប្បគមគួរឱ្យសង្ស័យ ។
ពាក់ព័ន្ធដល់បញ្ហាវិវាទដីធ្លីខាងលើ លោក ផាត់ ពៅសៀង មេធាវីរបស់ក្រុមហ៊ុនបានបញ្ជាក់ជូនគណៈកម្មការទាំង១៥រូបតាមផ្លូវច្បាប់ថា ក្រុមហ៊ុន ខេឌីស៊ី បានទិញយ៉ាងស្របច្បាប់ពីម្ចាស់ដើម៥១២ហិកតា ៥៤អា២០សង្ទីអា នៅឆ្នាំ២០០៧ ដែលម្ចាស់ដើមគេមានប្លង់ត្រឹមត្រូវចេញដោយមន្ទីរសុរិយោដីនៅឆ្នាំ១៩៩៧ ។ ហើយពីឆ្នាំ១៩៩៧ ដល់ឆ្នាំ២០០៧ ខណៈដែលម្ចាស់ដើមធ្វើប្លង់ត្រឹមត្រូវ ហេតុអីគ្មានអ្នកតវ៉ាម្នាក់សោះ ។ លុះឆ្នាំ២០០៧ ក្រោយពីក្រុមហ៊ុនបានទិញដីនោះ ក៏ស្រាប់តែមានផ្ទុះការតវ៉ា ។ តាមផ្លូវច្បាប់ភូមិបាល និងក្រិត្យច្បាប់លេខ៣៨ ក្រ.ច គឺផុតអាយុកាលតវ៉ាហើយ ព្រោះពីពេលចេញប្លង់កាន់កាប់មកដល់ឆ្នាំ២០០៧ គ្មានការតវ៉ាសោះ ។ លោកមេធាវីបន្តថា ចំពោះការតវ៉ារបស់អ្នកភូមិ១១នាក់រយៈពេលមួយព្រឹកនេះ គឺបានជ្រើសយកអ្នកខ្លាំងក្នុងចំណោមអ្នកតវ៉ា៥២នាក់ ។ ប៉ុន្តែក្រោយការបកស្រាយរបស់ពួកគាត់ជាមួយគណៈកម្មការនៅពេលនេះ គឺម្នាក់ៗគ្មានឯកសារ គ្មានប្លង់ និងឆ្លើយព្រំដីប៉ាតណាប៉ាតណី ខុសពីពាក្យបណ្តឹងរបស់ពួកគាត់ទៅសាលាដំបូង មិនអាចយកជាការបាន ។
លោកបានលើកយកករណីឈ្មោះ អ៊ុន ទុំ គឺគ្មានដីនោះទេ ផ្អែកតាមឯកសារដែលលែងលះជាមួយប្តី ហើយបានខ្ចីដីក្រុមហ៊ុនស្នាក់នៅបណ្តោះអាសន្ន ព្រោះក្រុមហ៊ុនអាណិត ។ បន្ទាប់មក កូនៗមានឈ្មោះ រាជ សេម៉ា ឈ្មោះ ស្ងួន ញៀន ឈ្មោះ កែវ សុខា ហៅកែវ ថា និងដល់ចៅឈ្មោះ សាន សុខុម សុទ្ធតែផ្អែកលើដីកេរម៉ែចែកឱ្យទាំងអស់ ខណៈដែលម្តាយ គ្មានដីពិតប្រាកដ ខ្ចីដីក្រុមហ៊ុនស្នាក់នៅសោះ ដែលចាត់ទុកជាមនុស្សខូច ។ នៅមានទៀតឈ្មោះ ផេង រ៉ុម កើតឆ្នាំ១៩៧៣ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ ឈ្មោះនេះទើបមានអាយុ៦ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ តើមានសិទ្ធិកាន់កាប់ដីដែរទេ ហេតុអីមកអះអាងថា ខ្លួនមានដី ។ ឈ្មោះ បុណ្យ ជា កើតថ្ងៃទី១១ សីហា ឆ្នាំ១៩៧៨ គិតដល់ថ្ងៃទី៧ មករា ឆ្នាំ១៩៧៩ ឈ្មោះនេះទើបមានអាយុ៥ខែ តើមានសិទ្ធិទទួលចំណែកដីធ្លីដែរឬទេ តាមពិតគ្មានអីសោះ ។ នោះគ្រាន់តែឧទាហរណ៍ត្រួសៗ ដែលបញ្ជាក់ថា ពួកគាត់គ្មានដីពិតប្រាកដនោះទេ ។
អ្នកតាមដានក្តាប់សភាពការណ៍ និងអ្នកភូមិខ្លះយល់ថា ពួកគេនេះជាចោរ ។
លោក សួស ស៊ីផៃ មេឃុំតាជេស បានមានប្រសាសន៍ថា ការបង្កើតគណៈកម្មការនេះ គឺយោងតាមសំណូមពររបស់អ្នកភូមិ ពិសេសលោក សំ ចាន់គា ប្រធានសិទ្ធិមនុស្សអាថហុក ប្រចាំខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ក៏ដូចជា ការយោគយល់របស់ក្រុមហ៊ុន ខេឌីស៊ី ដែរ ដែលចង់បញ្ចប់វិវាទនេះ ។ ប៉ុន្តែពួកគាត់មិនយល់ បើទោះបីពួកគាត់គ្មានឯកសារបញ្ជាក់ថា មានដីឬមិនមានដីក្តី ក៏ក្រុមហ៊ុននឹងឈានដល់ការធ្វើសម្បទានខ្លះដែរ កុំឱ្យល្ហេមល្ហាមពេក ផ្ទុយទៅវិញ ម្នាក់ៗមកទារសុទ្ធតែ១ហិកតា ពី១ទៅ២ម៉ឺនដុល្លារ ខណៈដីមានចម្ងាយពីថ្នល់ជាតិ៥គីទ្បូម៉ែត្រ មានហាងឆេង១ហិកតា ពី១ទៅ២ពាន់ដុល្លារប៉ុណ្ណោះ ។ បើពួកគាត់យល់និងព្រមស្តាប់ការសម្របសម្រួលរបស់គណៈកម្មការ ពួកគាត់នឹងទទួលបានសម្បទានខ្លះពីក្រុមហ៊ុនប្រៀបដូចពិតមែនចាញ់ទាំងដុលប៉ុន្តែបានលុយ មិនខុសពីអ្នកឈ្នះបានដី អ្នកចាញ់បានលុយទ្បើយ តែអ្នកចាញ់នេះ ចង់បានធ្វើអ្នកមាន ។ លោកស្រី ដោក សុទ្ឋា អភិបាលរងខេត្ត និងជាប្រធានគណៈកម្មការដោះស្រាយវិវាទនេះ បានបញ្ជាក់ប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មានថា បញ្ហានេះបើគ្មានអ្នកលូកដៃពីខាងក្រៅទេ ការដោះស្រាយនឹងអាចបញ្ចប់បាន ប៉ុន្តែគួរសោកស្តាយណាស់ពេលនេះ ទម្រាំមានការជួបជុំរកដំណោះស្រាយបែបនេះ គឺលំបាកខ្លាំងណាស់ ។ ហើយបើទោះបីបែបនេះក្តី ក៏គណៈកម្មការនឹងយកព័ត៌មាននេះ រាយការណ៍ជូនលោកអភិបាលខេត្ត ដើម្បីរកវិធីដោះស្រាយដែរ ។
គួររំឮកថា នេះជាលើកទី៤ហើយ ដែលមានការដោះស្រាយរបៀបនេះ ប៉ុន្តែនៅតែគ្មានលទ្ធផល មិនខុសពីពាក្យថា ក្រុមអ្នកតវ៉ានេះ ប្រើស្នៀតឈ្នះបានដី ចាញ់បានលុយនោះទេ ។ ប៉ុន្តែអ្នកចាញ់ឬចោរចង់បានលុយច្រើនពេក មើលទៅមានតែទុកឱ្យច្បាប់យកអ្នកខូចទៅទុកម្តុំទើបរាង ។ គួរបញ្ចាក់ថា តាមការលើកទ្បើងក្នុងអង្គប្រជុំរបស់អ្នកច្បាប់ បានបង្ហាញច្បាស់ថា ឈ្មោះ រាជ សេម៉ា ជាមេក្លោងប្រចាំភូមិ និងបង្ខំអ្នកភូមិមួយក្រុមមិនឱ្យគោរពច្បាប់រដ្ឋទេ រហូតដល់ដឹកនាំអ្នកភូមិឱ្យប្រឆាំងជាមួយរដ្ឋអំណាច ប្រឆាំងភាពស្របច្បាប់របស់ក្រុមហ៊ុនវិនិយោគ ធ្វើឱ្យអ្នកវិនិយោគមិនហ៊ានបោះទីតាំងស្ថាបនារោងចក្រជាដើម ។ កន្លងមក ក្រុមដែលដឹកនាំដោយឈ្មោះ រាជ សេម៉ា បានដុតបំផ្លាញផ្ទះអ្នកយាមដី ព្រមទាំងមានបំណងធ្វើឃាតអ្នកចាំដីថែមទៀត ដែលក្រុមហ៊ុនមានឯកសារគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់បង្ហាញឱ្យសាលាដំបូងកាត់ទោស។
ក្រុមអ្នកតាមដានយល់ថា មានតែយកឈ្មោះ រាជ សេម៉ា ទៅកាត់ទោសតាមច្បាប់ ទើបថ្ងៃក្រោយអាចដោះស្រាយបញ្ហាដីរបស់ក្រុមហ៊ុន ខេឌីស៊ី នេះបានស្របតាមច្បាប់ ។ ឈ្មោះ រាជ សេម៉ា ជាមេអាសន្នរោគប្រចាំភូមិទ្បពាង ដែលអ្នកភូមិភាគច្រើនស្គាល់មារយាទគាត់ច្បាស់ជាងគេ ។ ប្រភពមួយទៀតនិយាយថា ឈ្មោះ រាជ សេម៉ា អាចនឹងត្រូវសាលាដំបូង លើកយកសំណុំរឿងចាស់មកបើកសវនាការ នាពេលឆាប់ៗនេះ ដើម្បីកុំឱ្យមនុស្សខូចនៅក្រៅច្បាប់តទៅទៀត នាំខូចភូមិទ្បពាង ដែលមានអ្នកភូមិភាគច្រើនជាមនុស្សល្អ ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ