ADផ្ទាំងផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម

Picture

មិន​មែន​​ជាសង្គ្រាម​​តែ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេ​តែ​​ជា​សង្គ្រាម​បំផ្លាញ​​ប្រា​សាទ​ព្រះវិហារ

13 ឆ្នាំ មុន

មួ​យស​ប្ដា​ហ៍​បន្ទាប់​ពី​ការ​ប្រយុទ្ធ​គ្នា​យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ​ផ្ទុះ​ឡើង​ក្នុង​រយៈពេល​៤​ថ្ងៃពី​ថ្ងៃ​ទី៤ ដល់ ថ្ងៃ​ទី​៧ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១១ រវាង​កងទ័ព​កម្ពុជា និង​កងទ័ព​ថៃ ដែល​អាប់​ភី​ស៊ី​ត ​វេចា​ជីវ៉ា ត្រូវ​បាន​គេ​ស្គាល់​ជា​ទូទៅ​ថា​ ជា​អ្នក​មេគំនិតបាន​បញ្ជាឱ្យ​មានការ​ធ្វើ​សមយុទ្ធ​យោធា​មួយ​នៅ​ព្រំដែន​ក្បែរ​ប្រាសាទព្រះវិហារ​ ។ រយៈពេល​ពីរ​បីថ្ងៃ​ក្រោយមក អាប់​ភី​ស៊ី​តបាន​ទាមទារ​ឱ្យ​កម្ពុជា​ដក​​ទង់ជាតិ​ចេញពី​វត្ដ​កែវ​សិក្ខា​គី​រី​ស្វា​រៈ និង​រើ​វត្ដ​ចេញ​ ។ វា​ច្បាស់​ណាស់​ថា អាប់​ភី​ស៊ី​ត

មួ​យស​ប្ដា​ហ៍​បន្ទាប់​ពី​ការ​ប្រយុទ្ធ​គ្នា​យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ​ផ្ទុះ​ឡើង​ក្នុង​រយៈពេល​៤​ថ្ងៃពី​ថ្ងៃ​ទី៤ ដល់ ថ្ងៃ​ទី​៧ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១១ រវាង​កងទ័ព​កម្ពុជា និង​កងទ័ព​ថៃ ដែល​អាប់​ភី​ស៊ី​ត ​វេចា​ជីវ៉ា ត្រូវ​បាន​គេ​ស្គាល់​ជា​ទូទៅ​ថា​ ជា​អ្នក​មេគំនិតបាន​បញ្ជាឱ្យ​មានការ​ធ្វើ​សមយុទ្ធ​យោធា​មួយ​នៅ​ព្រំដែន​ក្បែរ​ប្រាសាទព្រះវិហារ​ ។ រយៈពេល​ពីរ​បីថ្ងៃ​ក្រោយមក អាប់​ភី​ស៊ី​តបាន​ទាមទារ​ឱ្យ​កម្ពុជា​ដក​​ទង់ជាតិ​ចេញពី​វត្ដ​កែវ​សិក្ខា​គី​រី​ស្វា​រៈ និង​រើ​វត្ដ​ចេញ​ ។ វា​ច្បាស់​ណាស់​ថា អាប់​ភី​ស៊ី​ត ពិតជា​បាន​រៀបចំ​ផែនការ​ធ្វើសង្គ្រាម​យ៉ាង​ល្អ​ប្រឆាំង​នឹង​កម្ពុជា ក្នុង​គោលបំណង​កាន់កាប់​តំបន់​ជុំវិញ​ប្រាសាទព្រះ​វិហារ ឬបំផ្លាញ​ប្រាសាទ​ឱ្យ​បាន​ឆាប់​កាន់តែ​ល្អ​មុន​សម័យប្រជុំ​នៃ​គណៈ​កម្មាធិការ​បេតិកភណ្ឌ​ពិភពលោក​លើក​ទី៣៥ ដែល​នឹង​ធ្វើ​នៅ​ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១១ នៅ​ប្រទេស​បារេន។

ស​ង្គ្រាម​ពិតប្រាកដ​បាន​ចាប់ផ្ដើម​ផ្ទុះនៅ​ពេល​ដែលកងទ័ព​ថៃ​សំរុកចូល​ទៅ​ក្នុង​តំបន់​ដែល​កាន់កាប់​តាម​ច្បាប់ និង​ជាក់ស្ដែង​របស់​កម្ពុជា​។ កងទ័ព​ថៃ​បាន​បាញ់​គ្រាប់​កាំភ្លើង​ផ្លោង និង​គ្រាប់​ចង្កោម​ដាក់​ប្រាសាទព្រះវិហារ និង​ដាក់​តំបន់​ដទៃ​ទៀត​ក្បែរ​ប្រាសាទព្រះវិហារដែល​បាន​បណ្ដាល​ឱ្យ​មានការ​ខូចខាត​យ៉ាងដំណំ​។ វា​មិន​មាន​សារសំខាន់​អ្វី​ឡើយ​ដែល​ត្រូវ​លើក​ឡើង​ថា តើ​អ្នក​ណា​បាញ់​មុន អ្នក​ណា​បាញ់​ក្រោយ ប៉ុន្ដែ​សំខាន់បំផុត​ទាក់ទង​ទៅ​នឹង​ការ​ផ្ទុះអាវុធ​នេះគឺថា តើ​អ្នក​ណា​បង្កើត​ឱ្យ​មាន​បុព្វ​ហេតុ​នាំ​ឱ្យ​មាន​សង្គ្រាម​ផ្ទុះ​ឡើង​រវាង​កងទ័ព កម្ពុជា និង​កងទ័ព​ថៃ​នោះ? តើ​ហេតុ​អ្វី​កងទ័ព​ថៃ​បាន​បាញ់កាំភ្លើង​ធុន​ធ្ងន់​គ្រប់​ប្រភេទ​ដាក់​ប្រា​សាទ​នៅ​ពេល​ដែល​កងទ័ព​ថៃបាន​យល់​ដឹង​ច្បាស់​ថា ប្រាសាទព្រះវិហារ​ជា​រមណីយដ្ឋាន​បេតិកភណ្ឌ​ពិភពលោកដែល​ត្រូវ​ទទួល​បាន​នូវ​កិច្ចការពារ និង​ការ​អភិរក្ស​ដែល​ត្រូវ​បាន​ធានា​ដោយ​អនុសញ្ញា​ឡាអេ​ឆ្នាំ១៩៥៤​?

មជ្ឈដ្ឋាន​ជាតិ និង​អន្ដរជាតិ​បាន​យល់​ដឹង​យ៉ាង​​ច្បាស់​ថា មាន​បុព្វហេតុ​ខ្លះ​ៗដែល​បណ្ដាល​មក​ពី​ប្រទេស​ថៃទី​១ ប្រើប្រាស់​ផែន​ទីស​ម្ងា​ត់ ឯកតោភាគី និង​ជា​ផែនទី​ដែល​អន្ដរជាតិ​មិន​បាន​ទទួលស្គាល់ ដើម្បី​យក​មក​អះអាង​ទាមទារ តំបន់​​ក្បែរ​ប្រាសាទដែល​បាន​រំលោភ​ទាំងស្រុង​ទៅ​នឹង​សាលដីកា​តុលាការ​យុត្ដិធម៌​អន្ដរជាតិ​ក្រុង​ឡា​អេ​ឆ្នាំ​១៩៦២​ ។ ទី​ពីរ អាប់​ភី​ស៊ី​ត​បាន​បញ្ជា​ឱ្យ​មាន​សមយុទ្ធ​យោធា​មួយ​នៅ​ក្បែរ​ព្រំ​ដែន​ដោយ​មិន​បាន​ជូនដំណឹង​ដល់​ប្រទេស​កម្ពុជា​មុនឡើយ ដែល​ជា​បំណង​ចង់​កាន់កាប់​តំបន់​ដូច​ដែល​បាន​រៀបរាប់​ខាងលើ ឬបំផ្លាញ​ប្រាសាទ​នោះ​ឱ្យ​បាន​ឆាប់​កាន់តែ​ល្អបន្ទាប់​ពី​ចលនា​អាវ​លឿង​ដាក់​សម្ពាធ​លើ​អាប់​ភី​ស៊ី​ត ​។

ក្នុង​ឆ្នាំ២០០៨បក្ស​ប្រជាធិបតេយ្យ​នៅ​ជា​បក្ស​ប្រឆាំង​ក្នុង​ពេល​នោះ អាប់​ភី​ស៊ី​ត​បាន​ញុះ ញង់​ឱ្យ​ចលនា​អាវលឿង​ប្រឆាំង​ទៅ​នឹង​ការ​ដាក់​ប្រាសាទព្រះវិហារ​ចូល​ក្នុង​បញ្ជី​បេតិកភណ្ឌ​ពិភព​លោកដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​មានការ​ឈ្លានពានរបស់​ថៃ​មក​លើ​ទឹកដី​កម្ពុជាក្នុង​តំបន់​ក្បែរ​ប្រាសាទ​កាលពី​ថ្ងៃ​ទី១៥ កក្កដា ឆ្នាំ​២០០៨​។ ដោយ​មានការ​គាំទ្រ​ពេញទំហឹង​ពី​ចលនា​អាវ​លឿងអាប់​ភី​ស៊ី​ត​បាន​សន្យា​យក​ប្រាសាទព្រះវិហារ​ត្រឡប់​មក​វិញ​ជូន​ប្រទេស​ថៃ ​។ តែ​ក្រោយមក អាប់​ភី​ស៊ី​ត​បាន​បរា​ជ័យ​យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ​ក្នុង​ការ​រារាំង​ផែនការ​គ្រប់គ្រង បរាជ័យ​ក្នុង​ការ​ទប់ស្កាត់​ការ​ចុះបញ្ជី​ប្រាសាទ ព្រះ​វិហារ និង​បរាជ័យ​ក្នុង​ការ​ទាមទារ​ឱ្យ​មាន​ការ​ចុះបញ្ជី​ប្រាសាទ​រួម​គ្នាក្នុង​អំឡុង​សម័យប្រជុំ​របស់​កណៈក​ម្មា​ធិ​ការបេតិកភណ្ឌ​លើក​ទី៣៤ នាទី​ក្រុង​ប្រេ​ហ្ស៊ី​លី​យ៉ា​នៃ​ប្រទេស​ប្រេ​ហ្ស៊ី​ល​កាលពី​ឆ្នាំ២០១០​កន្លង​ទៅ​។

មក​ដល់​ពេល​នេះ អាប់​ភី​ស៊ី​ត និង​កា​ស៊ី​ត កំពុង​យក​កម្ពុជា​ធ្វើ​ជា​ចំណាប់ខ្មាំង​ក្នុង​ជម្លោះ​នយោបាយ​ផ្ទៃក្នុងរបស់​ថៃ ដើម្បី​បង្វែ​រការ​យក​ចិត្ដទុកដាក់​ពី​ក្រុង​បាងកកមក​ក្រុងភ្នំពេញ​វិញ ពិសេសដើម្បី​ជំរុញ​ឱ្យ​បក្ស​ប្រជាធិបតេយ្យ​ឈ្នះ​ឆ្នោត​នៅ​ក្នុង​ការ​បោះ​ឆ្នោត​ខាង​មុខ​នេះ​ ។ បុព្វ​ហេតុ​ពិតប្រាកដ​នៃ​ជម្លោះ​នេះ​ជាក់ស្ដែង​បាន​កើត​ចេញពី​ការដែលប្រទេស​ថៃ​បាន​ប្រើប្រាស់​ផែន​ទ​ី​សម្ងាត់ឯកតោភាគីដែល​អន្ដរជាតិ​មិន​បាន​ទទួល​​ស្គាល់​ ។ រហូត​មក​ដល់​ពេល​នេះ តាម​ដែល​យើង​បានដឹង​នោះផែនទី​នោះ​ទទួលស្គាល់​ដោយ​ថៃ​តែ​ម្នាក់ឯង​ប៉ុណ្ណោះ ក្នុង​បំណង​បន្ដ​ទាមទារ​យក​តំបន់​ក្បែរប្រាសាទ​។

ក្នុង​ឆ្នាំ១៩៦២ តុលាការ​យុត្ដិធម៌​អន្ដរជាតិ​ក្រុង​ឡា​អេ​បាន​ប្រើប្រាស់​ផែនទី​ឧ​ប​សម្ព័ន្ធ១ជា​មូលដ្ឋាន ដើម្បីសម្រេច​ថា ប្រាសាទព្រះវិហារ និង​តំបន់​ជុំវិញ​ប្រាសាទ​ស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ទឹ​ក​ដី​ក្រោម​អធិបតេយ្យ​របស់​កម្ពុជា ​។ នៅ​ក្នុង​ហេតុផល​នៃ​ការ​សម្រេច​របស់​ខ្លួនតុលាការ​យុត្ដិធម៌​អន្ដរជាតិ បាន​បង្ហាញ​យ៉ាង​ច្បាស់លាស់​បំផុត​នូវ​នីត្យានុ​កូលភាព​នៃ​ខ្សែបន្ទាត់​ព្រំដែនដែល​ត្រូវ​បាន​គូស​លើ​ផែនទី​ឧ​ប​សម្ព័ន្ធ១ដោយ​គណៈកម្មាធិការ​ចំរុះ​បារាំង និង​សៀម ហើយ​ដែល​ភាគីទាំង​ពីរ​បាន​ព្រមព្រៀង​ទទួលយក​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ១៩០៨​។ ដូច្នេះ មិន​មានការ​សង្ស័យ​ឡើយ​ដែល​វត្ដ​កែវ​សិក្ខា​គី​រី​ស្វា​រៈស្ថិត​នៅ​ក្នុង​ចម្ងាយ៣០០​ម៉ែត្រ​ពី​ប្រាសាទ និង៧០០​ម៉ែត្រ​ស្ថិត​នៅ​ជ្រៅ​ក្នុង​ទឹកដី​របស់​កម្ពុជា​ ។

អាជ្ញាធរ​ថៃ​មិន​ដែល​បាន​ធ្វើការ​ជំទាស់​ទៅ​នឹង​ការ​សាងសង់​វត្ដ​នោះ​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៩៨ ព្រម​ជាមួយ​គ្នា​នឹង​ផ្សារ​មួយ បន្ទាប់​ពី​ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន​ទទួល​នូវ​សុខ​សន្ដិភាព និង​ស្ថិរ​ភាព​នយោ​បាយ​នៅ​ទូ​ទាំង​ប្រទេស​ក្នុង​ប្រវត្ដិសាស្ដ្រ​របស់ ខ្លួន ​។ ក្នុង​ន័យ​នេះ រដ្ឋាភិបាល​ថៃ​មិន​អាច​និយាយ​​បាន​ថា ពួក​គេ​មិន​បានដឹង​អំពី​ការ​សាង​សង់​វត្ដ​នោះ​តាំងពី​ឆ្នាំ​១៩៩៨ឡើយ​ ។ ចំពោះ​អត្ដភាព​នៃ​វត្ដ​នេះក្នុង​ឆ្នាំ២០០៨ អភិបាលខេត្ដ​ស៊ី​សាកេ​ត​ថៃ​បាន​ទទួលស្គាល់​ថា វត្ដ​កែវ​សិក្ខា គី​រី​ស្វា​រៈត្រូវ​បាន​សាងសង់​ក្នុង​ឆ្នាំ១៩៩៨​ ។ វា​ច្បាស់​ណាស់​ថា នីត្យានុកូលភាព​នៃ​វត្ដ​នេះមិន​ត្រូវ​បាន​អាជ្ញាធរ​ថៃជំទាស់​តវ៉ា​ឡើយរហូត​ដល់​ពេល​ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន​ស្នើ​ដាក់​ប្រាសាទ​ព្រះ​វិហារ​ចូល​ក្នុង​បញ្ជី​បេតិកភណ្ឌ​ពិភពលោក​នៅ ទីក្រុង​ក្រៃ​ឆឺ​ច​ប្រទេស​ណូ​វែ​ល​ហ្សឺ​ឡង់​ក្នុង​ឆ្នាំ ២០០៧ ហើយ​ចុង​ក្រោយ​ត្រូវ​បាន​ចុះបញ្ជី​ជា​ផ្លូវការ​នៅ​ទីក្រុង​កេ​បិ​ច ប្រទេស​កា​ណា​ដា​ក្នុង​ឆ្នាំ ២០០៨​។

នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ២០០០ប្រទេស​កម្ពុជា និង​ថៃ​បាន​ចុះហត្ថលេខា​លើ​អនុស្សរ​ណៈ​នៃ​ការ​យោគយល់​គ្នា​មួយ​ស្ដី​ពី​ការវាស់វែង និង​ខ​ណ្ឌ​សីមា​ព្រំដែន​គោកដែល​ទាំង​វត្ដ និង​ផ្សារមិន​ត្រូវ​បាន​រដ្ឋា​ភិ​បាល​ថៃ​លើក​ឡើង ឬជំទាស់​តវ៉ាឡើយ​។ យោង​តាម​មាត្រា១ (​គ​) នៃ​អនុស្សរ​ណៈ​នៃ​ការ​យោគ​យល់​គ្នាភាគី​ទាំង​ពីរ​បាន​ឯកភាព​គ្នា​ប្រើប្រាស់​ផែនទីរបស់​គណៈកម្មការ​បារាំង​-​សៀម ដែល​ត្រូវ​បាន​ង្កើ​ត​ឡើង​ដោយ​អនុសញា​ឆ្នាំ១៩០៤ និង​សន្ធិសញ្ញា​ឆ្នាំ១៩០៧ ដែលក្នុង​នោះសំដៅ​ដល់​ផែនទី​ឧ​ប​សម្ព័ន្ធ១ដែល​ត្រូវ​បាន​តុលាការ​យុត្ដិ​ធម៌​អន្ដរជាតិ​ប្រើប្រាស់​ក្នុង​សាលដីកា​របស់​ខ្លួន​ក្នុងឆ្នាំ១៩៦២ ត្រូវ​បាន​រាប់​ប​ញ្ជូ​ល​សំរាប់​ធ្វើការ​វាស់វែង និង​ខ​ណ្ឌ​សីមា​ព្រំដែន​គោ​រវាង​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​ ។

ពេល​នេះ​ការ​ជឿ​ទុកចិត្ដ​របស់​ថៃ​ក្នុង​ទំនាក់​ទំនង​អន្ដរជាតិ​របស់​ខ្លួន​ជាមួយ​ប្រទេស​កម្ពុជា កំពុង​ត្រូវ​បានសហគមន៍​អន្ដរជាតិ​ឃ្លាំមើល​យ៉ាង​យកចិត្ដទុកដាក់ ហើយ​ដែល​ស​ហគមន៍​អន្ដរ​ជាតិ​បាន​មើលឃើញ​ថា ថៃ​ជាប្រទេស​គំរាម​កំ​ហែង​កម្ពុជាដែល​ជា​ប្រទេស​សមាជិក​តូច​មួយ​របស់​សមាគម​ប្រជាជាតិ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​។ ដោយ​សារ​តែអំពើ​ឈ្លានពាន​របស់​កងទ័ព​ថៃ​មក​លើ​កម្ពុជា ប្រទេស​ថៃ​កំពុង​ប្រឈម​មុខ​យ៉ាង​អា​ក្រ់​ទៅ​នឹង​ការ​បាក់មុខ បាត់​សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ​លើ​ឆាក​អន្ដរ​ជាតិ​ដោយសារ​តែ​មហិច្ឆតា​ចិញ្ចឹ​ម​ចិត្ដ​ទាម​ទារ​យក​តំបន់​ក្បែរ​ប្រាសាទរំលោភ​ទៅ​នឹង​ច្បាប់​អន្ដរ​ជាតិ​ ។ ក្នុង​ទ​ង្វើ​ដ៏​អា​ក្រ់​របស់​ថៃ​បែប​នេះ ប្រទេស​​ថៃ​កំពុង​ក្លាយទៅជា​អ្នក​គំរាម​កំហែងដ៏​ធំ​មួយ ជា​អ្នកលេង​កោងកាចអន្ដរជាតិ​ដែល​កំពុង​រំលោភច្បាប់​អន្ដរជាតិ ហើយ​តាំងខ្លួន​ដូច​ជា​អ៊ីទ្លែរជា​ឧក្រិដ្ឋជន​អន្ដរជាតិ និង​ជា​ជន​អនាធិប​តេយ្យបំផ្លាញ​របៀបរបប និង​សណ្ដាប់​ពិភព​លោក​​ដែល​ត្រូវ​បាន​ចារឹក​ក្នុង​ធម្មនុញ្ញសហ​ប្រជា​ជាតិ​។

មជ្ឈដ្ឋាន​ជាតិ និង​អន្ដរជាតិ អាប់​ភី​ស៊ី​ត​មិន​អាច​បង្កើត​ជា​លេស​ថា ​ខ្លួន​រក្សា​សិទ្ធិស្វ័យការ​ពារ​បាន​ឡើយ​នៅ​ពេលដែល​ប្រាសាទព្រះវិហារ​ត្រូវ​បាន​ទទួល​ការ​ខូចខាត​យ៉ាងដំណំដោយ​ការ​បាញ់កាំភ្លើង​ធំ​របស់​កងទ័ព​ថៃ​ដោយ​ផ្ទាល់​។ អាប់​​ភី​ស៊ី​តបាន​យល់​ដឹង​យ៉ាង​ច្បាស់​ថា ប្រា​សាទព្រះវិហារ​មិនមែន​ជា​មូលដ្ឋាន​កងទ័ព​ឡើយ​។ ផ្ទុយ​ទៅ​វិញ​ប្រាសាទព្រះ​វិហារ​គឺជា​ទីកន្លែង​សំរាប់​គោរព​បូជា និង​ទេសចរណ៍ ​។ នៅ​គ្រប់ពេល​មាន​តែ​កងកំលាំង​នគរបាល​មួយ​ចំនួន​តូច​ដែលកាន់​អាវុធ​ស្រាល​ៗ ដើម្បី​ការ​ពារ​សុ​វត្ថិ​ភាព​ដល់​អ្នក​ទេសចរនៅ​ប្រាសាទ​ប៉ុណ្ណោះ ​។ ទោះ​បីជា​យ៉ាងណា​ក៏​ដោយ ក៏​អាប់​ភី​ស៊ី​ត​មិន​អាច​លើក​ឡើង​នូវ​ទឡ្ហីករណ៍ចំពោះ​ការ​បាញ់​របស់​ថៃ​មក​លើ​ប្រាសាទព្រះវិហារនៅ​ពេល​ដែល​ប្រាសាទជា​សម្បត្ដិ​បេតិកភណ្ឌ​ពិភព​លោកដែល​ត្រូវ​តែ​ទទួល​បាន​នូវ​កិច្ច​ការពារ និង​ការ​អភិរក្ស​ក្នុង​ពេល​មាន​ជម្លោះ​ប្រដាប់​អាវុធ ដូច​បាន​ធានា​ក្នុង​អនុសញ្ញាឡា​អេ​ឆ្នាំ១៩៥៤ ដែល​ភាគី​ហត្ថ​លេខី​ទាំងអស់​បាន​ប្ដេជ្ញា​ចាត់​រាល់​វិធានការ​ទាំង​អស់​ដែលអាច​ធ្វើ​ទៅ​បាន​ដើម្បី​រក្សា​ការពារ​សម្បត្ដិ​​បេតិកភណ្ឌ​វប្បធម៌​។

របាយ​ការ​ការណ៍​របស់​មជ្ឈមណ្ឌល​កំចាត់​មីន​កម្ពុជា​បាន​បង្ហាញ​ថា កងទ័ព​ថៃ​បាន​បាញ់​គ្រាប់​កាំភ្លើង​ចង្កោម​ដាក់ប្រាសាទព្រះវិហារ ដែល​គ្រាប់កាំភ្លើង​ចង្កោម​ខ្លះ​បាន​ផ្ទុះ​លើ​ប្រាសាទ ហើយ​គ្រាប់​ច​ងោ្ក​ម​ខ្លះ​ទៀត​មិន​ទាន់​ផ្ទុះ​នៅឡើយ ប៉ុន្ដែ​គ្រាប់​ចង្កោម​ដែល​មិន​ទាន់​ផ្ទុះ​ទាំងនោះ  នឹង​​សម្លាប់​ជីវិត​មនុស្ស​ច្រើន​ទៀត​ច្រើន​ទសវត្ស​ក្រោយមក បន្ទាប់​ពី​ការប្រយុទ្ធ​គ្នា​នឹង​បញ្ចប់​។ នេះ​ជា​សង្គ្រាម​យ៉ាង​ពិតប្រាកដ មិនមែន​ជា​ការ​ប៉ះទង្គិច​គ្នា​ដោយ​ប្រដាប់​អាវុធ​ឡើយ ពី​ព្រោះ កងទ័ព​ថៃ​បាន​បាញ់កាំភ្លើង​ផ្លោង​ធំ​ៗ​ដាក់​ប្រា​សាទ​ ។ នេះ​ជា​សង្គ្រាម​យ៉ាង​ពិតប្រាកដ​ដោយ​សារ​កងទ័ព​ថៃ​បាន​បាញ់​គ្រាប់កាំភ្លើង​ធំ​ៗ និង​​គ្រាប់​ចង្កោម​ដាក់​ប្រាសាទក្រោម​បញ្ជាធ្វើ​សង្គ្រាម​​ដោយ​អាប់​ភី​ស៊ី​ត ហើយ​អាប់​ភី​ស៊ី​ត​ត្រូវ​ទទួលខុសត្រូវចំពោះ​សង្គ្រាម​នោះ​។

ក្នុង​ន័យ​នេះ យោង​តាម​អនុសញ្ញាឆ្នាំ១៩៥៤ កិច្ចការ​សំខាន់​បំផុត និង​បន្ទាន់​នោះត្រូវ​មាន​អ្នក​ស​ង្កេត​ការយោធា​សហប្រជាជាតិ​ព្រម​ជាមួយ​និង​​ក្រុម​វាយតំលៃ​របស់​អង្គការ​យូ​ណេ​ស្កូមក​សិក្សា​វាយតំលៃ​ការ​ខូចខាត​នៅ​នឹង​កន្លែងចាប់​តាំងពី​ប្រាសាទ​បាន​ទទួល​ឋានៈ​ជា​សម្បត្ដិ​បេតិក​ភណ្ឌ​ពិភពលោក​ក្នុង​ឆ្នាំ២០០៨ នាទី​ក្រុង​កេ​បិ​ច​ប្រទេស​កា​ណា​ដា​ ។ អាស្រ័យ​ដោយការ​ខូចខាត​នេះ ប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវ​ទាមទារ​ឱ្យ​មានការ​ចូលរួម​ពី​អន្ដរជាតិ​សំរាប់​កិច្ច​ការពារ និង​ការ អភិ​រក្ស​ជា​បន្ទាន់​ស្រប​តាម​ការ​អនុវត្ដ​ផែនការ​គ្រប់គ្រងដែល​កម្ពុជា​បាន​ដាក់​ជូន​គណៈ​កម្មា​ធិការ​បេតិកភណ្ឌ​ពិភពលោកក្នុង​សម័យ​ប្រជុំ​លើក​ទី៣៤ នៅ​ប្រទេស​ប្រស៊ីលឆ្នាំ​២០១០​កន្លង​ទៅ​ ។​ កម្ពុជា​បាន​ទទួល​ការ​គាំទ្រ​យ៉ាង​លេញ​ក្នុងការ​អនុវត្ដ​នូវ​ផែនការ​គ្រប់​គ្រង​តាម​រយៈ​របាយការណ៍​ចេញ​ដោយ​មជ្ឈ​មណ្ឌល​បេតិក​ភណ្ឌ​ពិភពលោកដែល​បំរើ​ជា​លេខាធិ​ការដ្ឋាន​របស់​គណៈកម្មាធិការ​បេតិក​ភណ្ឌ​ពិភពលោក​។

ដូច្នេះប្រទេស​ជា​សមាជិក​ទាំង២១នៃ​គណៈ​កម្មាធិការ​បេតិកភណ្ឌ​ពិភពលោកត្រូវ​ពិចារណា​យ៉ាង​យកចិត្ដ​ទុកដាក់​ដល់​កិច្ច​ការពារ និង​ការ​អភិរក្ស​ជា​បន្ទាន់​ដល់ប្រាសាទដែល​ត្រូវ​បាន​បំផ្លាញ​យ៉ាងដំណំ​ដោយ​គ្រាប់​កាំ​ភ្លើ​ផ្លោង​របស់ កងទ័ព​ថៃ​ ។ ព្រលឹង​នៅ​រស់​របស់​ប្រាសាទ​ព្រះ​វិហារកំពុង​ស្រែកហៅ​ឱ្យ​អង្គការ​យូ​ណេ​ស្កូ​ជួយ​ដែល​ជា​ស្ថាប័ន​មួយ​នៃអង្គការ​សហប្រជាជាតិ​ដ៏​មាន​អំណាច និង​សហគម​ន៍​អន្ដរជាតិ​សុំ​ការពារ និង​ការ​សង្គ្រោះ ដើម្បី​រក្សា​ឱ្យ​បាន​គង់​វង្ស​យូរ​អង្វែងទុកជា​សម្បត្ដិ​បេតិកភណ្ឌ​វប្បធម៌​របស់​មនុស្សជាតិ​ទាំងអស់​ ៕

ឡុង សុគុណ