ADផ្ទាំងផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម

Picture

ការ​សិក្សា​ពី​បញ្ហា​អេដស៍​ របាយ​ការណ៍​ពីផល​ប៉ះពាល់​ដោយ​មេរោគអេដស៍​លើ​បុគ្គល​និង​សង្គម​កម្ពុជា

13 ឆ្នាំ មុន

រាជធានី​ភ្នំេពញ ៖ អាជ្ញា​ធរ​ជាតិ​ប្រ​យុទ្ធ​នឹង​ជំ​ងឺ​អេដស៍ និង​អង្គ​ការ​សហ​ប្រ​ជា​​​ជាតិ​ប្រ​ចាំ​នៅ​កម្ពុជា​បានធ្វើ​ការ​ផ្សព្វ​ ផ្សាយ​របាយ​ការណ៍​ជាតិ​ស្តី​អំ​ពី​ផល​ប៉ះ​ពាល់​ខាង​សេដ្ឋ​កិច្ច​ សង្គម​​នៃ​មេរោគ​អេដ​ស៍​មក​លើ​ក្រុម​គ្រួ​សារ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​កាល​ ពី ថ្ងៃ​ទី​២៥​ សី​ហា។ របាយ​ការណ៍​ស្តី​​អំ​ពី​ផល​ប៉ះ​ពាល់​ខាង​សេដ្ឋ​កិច្ច​សង្គម​នៃ​មេ​រោគ​

រាជធានី​ភ្នំេពញ ៖ អាជ្ញា​ធរ​ជាតិ​ប្រ​យុទ្ធ​នឹង​ជំ​ងឺ​អេដស៍ និង​អង្គ​ការ​សហ​ប្រ​ជា​​​ជាតិ​ប្រ​ចាំ​នៅ​កម្ពុជា​បានធ្វើ​ការ​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​របាយ​ការណ៍​ជាតិ​ស្តី​អំ​ពី​ផល​ប៉ះ​ពាល់​ខាង​សេដ្ឋ​កិច្ច​ សង្គម​​នៃ​មេរោគ​អេដ​ស៍​មក​លើ​ក្រុម​គ្រួ​សារ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​កាល​ពី ថ្ងៃ​ទី​២៥​ សី​ហា។ របាយ​ការណ៍​ស្តី​​អំ​ពី​ផល​ប៉ះ​ពាល់​ខាង​សេដ្ឋ​កិច្ច​សង្គម​នៃ​មេ​រោគ​អេដស៍​មក​លើ​ក្រុម​គ្រួ​សារ​​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន​រំ​លេច​ឡើង​អំ​ពី​បញ្ហា​ប្រ​ឈម​នានា​ខាង​ផ្នែក​សេដ្ឋ​កិច្ច​ និង​សង្គម​​ដែល​គ្រួ​សារ​អ្នក​ផ្ទុក​មេរោគ​អេដស៍​ជួប​ប្រ​ទះ​នៅ​កម្ពុជា​ និង​ទាញ​ការ​ចាប់​អារម្មណ៍​ឱ្យ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​​ទៅ​លើ​តម្រូវ​ការ​ក្នុង​ការ​រៀប​ចំ​បង្កើត​យន្ត​ការ​ជាតិ​ការ​ពារ​សង្គម​សម្រាប់​អ្នក​ផ្ទុក​​មេ​រោគ​អេដស៍​។

ស្របពេល​ដែល​ប្រ​ទេស​កម្ពុជា​បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​មាន​ការ​រី​ក​ចម្រើន​គួរ​ឱ្យ​កត់​សម្គាល់​ក្នុង​ការ​ទប់​ស្កាត់​ និងកាត់​បន្ថយ​ការ​ឆ្លង​រីក​រាល​ដាល​នៃ​មេរោគ​អេដស៍​នៅ​ទូ​ទាំង​ប្រទេស និង​ពង្រីក​សេវា​ផ្តល់​ថ្នាំ​ព្យា​បាល​ប្រ​ឆាំង​នឹង​មេ​រោគ​អេដស៍​ព្រម​ទាំង​សេវា​​ព្យា​បាល​ជំ​ងឺ​​ឱ​កាស​និ​យម​នោះ​របាយ​ការណ៍​ក៏​បាន​រក​ឃើញ​ដែរ​ថា មេ​រោគ​អេដស៍​​នៅ​តែ​​បន្ត​​ធ្វើ​ឱ្យ​ប៉ះ​ពាល់​យ៉ាង​ខ្លាំង​ទៅ​លើ​ក្រុម​គ្រួ​សារ​នៅ​កម្ពុជា​​។​ ​ផ្អែក​លើ​ទិន្នន័យ​ដែល​ប្រ​មូល​បាន​​តាម​រយៈ​ការ​អង្កេត​ថ្នាក់​ជាតិ​លើ​គ្រួ​សារ​ចំនួន​៤.១៧២​គ្រួ​សារ​ (​គ្រួ​សារ​អ្នក​ផ្ទុក​មេ​រោគ​​អេដស៍​ចំនួន​២.៦២៣​គ្រួ​សារ និង​គ្រួ​សារ​អ្នក​គ្មាន​ផ្ទុក​មេ​រោគ​អេដស៍​ចំនួន​១.៥៤៩ គ្រួ​សារ) របាយ​ការណ៍​បាន​សិក្សា​​​ទៅ​លើ​ផល​ប៉ះ​ពាល់​នៃ​មេ​រោគ​​អេដស៍មក​លើបុគ្គ​ល និង​ក្រុម​គ្រួសារក៏​ដូច​ជា​​ផល​ប៉ះ​ពាល់​​មក​លើ​ប្រ​ជា​ពល​រដ្ឋ និង​លើ​ការ​លូត​លាស់​ខាង​ម៉ា​ក្រូ​សេដ្ឋ​កិច្ច​។

របាយ​ការណ៍​លើក​ឡើង​ពី​ផល​ប៉ះ​ពាល់​មក​លើ​បុគ្គល និង​គ្រួ​សារ​មាន​ដូច​ត​ទៅ៖​ ​ផ្លាស់​ប្តូរ​រចនា​សម្ព័ន្ធ​គ្រួ​សារ៖ គ្រួ​សារ​អ្នក​ផ្ទុក​មេ​រោគ​អេដស៍​មាន​គ្រួ​សារ​ជា​​ស្ត្រី​មេ​ម៉ាយ​​ចំនួន​ពីរ​ដង​ច្រើន​ជាង​គ្រួ​សារ​អ្នក​គ្មាន​ផ្ទុក​មេរោគ​​អេដស៍ (៣៤ភាគ​រយទល់​នឹង​១៧ភាគ​រយ)​។ ​គ្រួ​សារ​អ្នក​ផ្ទុក​មេ​រោគ​អេដស៍​ចំនួន​ជាង​មួយ​ភាគ​បី​មើល​ថែ​ទាំ​កុ​មារ​​កំព្រា​​ដោយ​សារ​មេ​រោគ​អេដស៍​។

ថយ​ចុះ​ប្រាក់​ចំណូល​សម្រាប់​អ្នក​ផ្ទុក​មេ​រោគ​អេដស៍​២៧​ភាគ​រយ នៃ​អ្នក​ចូល​រួម​ឆ្លើយ​ក្នុង​ការ​សិក្សា​បាន​លើក​ឡើងថា ​បាន​បាត់​បង់​ការ​ងារ​(ឬ​ប្រ​ភព​ប្រាក់​ចំណូល​ផ្សេង​ទៀត)​​ ចាប់​តាំង​ពី​បាន​ធ្វើរោគ​វិ​​និ​ច្ឆ័យ​ថា មាន​ផ្ទុក​មេ​រោគ​អេដស៍​។ សម្រាប់​អ្នក​​ដែល​​នៅ​មាន​ការងារ​ធ្វើ​ប្រាក់​ចំណូល​មាន​ការ​ថយ​ចុះ​​៤៧​ភាគ​រយ​តិច​ជាង​មុន​ពេល​ធ្វើ​រោគ​វិ​និច្ឆ័យ​។ ជា​ទូ​ទៅ​​ក្នុង​គ្រួ​សារ​​អ្នក​ផ្ទុក​មេរោគ​អេដស៍​ស​មា​ជិក​ម្នាក់​ៗ​អាច​រក​ប្រាក់​ចំណូល​បាន​២៥​ភាគ​រយ​ទាប​ជាង​​អ្នក​រស់​នៅ​ក្នុង​​​គ្រួ​សារ​​អ្នក​គ្មាន​ផ្ទុក​មេរោគ​អេដស៍​។

ថយ​ចុះ​ប្រាក់​ចំណូល​សម្រាប់​អ្នក​​ថែ​ទាំ​ ជាង​២៥​ភាគ​រយ នៃ​អ្នក​ផ្ទុក​មេ​រោគ​​អេដស៍​​មាន​​អ្នក​ថែ​ទាំ ​ហើយ​១៨​​ភាគ​រយ នៃ​អ្នក​ថែ​ទាំ​ទាំង​នោះ​​បាន​លើក​ឡើង​ថា ពួក​គេ​បាន​បោះ​បង់​ការងារ​ដោយ​សារ​តែ​​ងាក​មកនៅ​ថែ​ទាំ​។ សម្រាប់​អ្នក​ដែល​​​នៅ​មាន​ការ​ងារ​ធ្វើ​ពួក​គេ​បាន​​បាត់​ប​ង់​ប្រាក់​ចំណូល​របស់​ខ្លួន​ប្រ​មាណ​ជា៥០​ភាគ​រយ។
ការ​យឺត​យ៉ាវ​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​​​​រោគ​វិ​និច្ឆ័យ​នាំ​​ទៅ​រក​ការ​ថយ​ចុះ​នូវ​​ប្រាក់​សន្សំ និង​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ ២៥​ភាគ​រយ នៃ​​អ្នក​ផ្ទុក​មេ​រោគ​អេដស៍​បាន​​ទទួល​ការ​ធ្វើ​រោគ​វិ​និ​ច្ឆ័យ​បន្ទាប់​ពី​មាន​ជំ​ងឺ​រ៉ាំ​រ៉ៃ។ ប្រ​ការ​នេះ​នាំ​ឱ្យ​​មានការ​ចំណាយប្រាក់​ពី​ហោ​ប៉ៅ​ផ្ទាល់​ខ្លួន ដោយ​សារ​តែ​បុគ្គ​ល​នោះ​​(ក)​​ ស្វែង​រក​​ការ​ព្យា​បាល​មុន​ពេល​ដែល​ដឹង​ថា ​ខ្លួន​អាច​ទទួល​បាន​សេវា​ពី​កម្ម​វធី​អេដស៍​ដែល​ផ្គត់​ផ្គង់​ថ​វិ​កា​​​ពី​រដ្ឋា​ភិបាល​ (ខ)​ ត្រូវ​ការ​ចំណាយ​លើ​ការ​ព្យា​បាល​យ៉ាង​​ច្រើន​​ដោយ​​សារ​តែ​​គេ​មិន​ទទួល​បាន​សេវា​​​ព្យា​បាល​​ប្រ​ឆាំង​នឹង​មេរោគ​អេដស៍​។ ហេតុដូច្នេះ​​ហើយ​បាន​ជា​ជាង​៣៣ភាគ​រយ នៃ​គ្រួ​សារ​​អ្នក​​ផ្ទុក​​មេ​រោគ​​អេដស៍​បាន​លើក​ឡើង​ថា បាន​លក់​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ ឬ​​ខ្ចី​បុល​ប្រាក់​គេ​មុន​ពេល​ធ្វើ​រោគ​វិនិច្ឆ័យ​។ លើ​ស​នេះ​ទៀត១២​ភាគ​រយ​បាន​​​ប្រើ​ប្រាក់​សន្សំ​ ដើម្បី​ចំណាយ​លើ​ការ​ថែទាំ​មុន​ពេល​ធ្វើ​រោគ​វិ​និ​ច្ឆ័យ​។

កើ​ន​ឡើង​នូវ​ប្រាក់​​បំណុល​៦៥​ភាគ​រយ​នៃ​គ្រួសារ​អ្នក​ផ្ទុក​មេ​រោគ​អេដស៍​ យ៉ាង​ហោ​ច​ណាស់​​ក៏​ខ្ចី​ប្រាក់​គេ​ម្តង​ដែរ ​បើ​ប្រៀប​ធៀប​​ទៅ​នឹង​គ្រួ​សារ​អ្នក​គ្មាន​ផ្ទុក​មេរោគ​អេដស៍​គឺ​មាន​តែ​៥៣​ភាគ​រយ​ប៉ុណ្ណោះ​។ គ្រួ​សារ​អ្នកផ្ទុក​មេរោគ​អេដស៍​មិន​សូវ​ជំពាក់​បំណុល​គេ​ដោយ​សារ​តែ​ការ​សាង​សង់​នោះ​ទេ ឧ​ទហរណ៍​​ដូច​ជា ការ​កែ​លំ​អ​​លំ​នៅ​ឋាន​ ឬ​ការ​វិ​និ​យោគ​ទៅ​លើ​​​​ការ​ផលិត​ដំណាំ​​​ក​សិ​កម្ម​។ គ្រួ​សារ​អ្នក​ផ្ទុក​មេ​រោគ​អេដស៍​បាន​ខ្ចី​ប្រាក់​ពី​អ្នក​រក​ស៊ី​​ចង​ការ​ប្រាក់​ច្រើន​ជាង​គ្រួ​សារ​​​អ្នក​គ្មាន​ផ្ទុក​មេ​រោគ​អេដស៍ (២២​ភាគ​រយ​ទល់​នឹង​២១​ភាគ​រយ)​ ព្រម​ទាំង​​បង់​ការ​ប្រាក់​ខ្ពស់ជាង​ (​៥,៤​ភាគ​រយ​ទល់​នឹង​៤,៣​ភាគ​រយ)​។

សន្តិ​សុខ​ស្បៀង​​៥១​ភាគ​រយ​នៃ​គ្រួ​សារ​អ្នក​ផ្ទុក​មេរោគ​​អេដស៍​បាន​លើក​ឡើង​ថា ពួក​គេ​មាន​ការ​ស្រេក​​ឃ្លាន​ និង​​មិន​មាន​ចំណី​​​អា​ហារ​គ្រប់​គ្រាន់​ដើម្បី​បរិភោគ​កាល​ពី​ឆ្នាំ​មុន​ បើ​ប្រៀប​ធៀប​ទៅ​នឹង​គ្រួ​សារ​អ្នក​គ្មាន​ផ្ទុក​មេ​រោគ​អេដស៍​គឺ​មាន​តែ​៣៥​ភាគ​រយ​ប៉ុណ្ណោះ​។

កើន​ឡើង​នូវ​កម្លាំង​ពល​កម្ម​កុមារ កុមារ​ដែល​រស់​នៅ​ក្នុង​​គ្រួ​សារ​អ្នក​ផ្ទុក​មេរោគ​អេដស៍​ហាក់​ដូច​ជា​ធ្វើ​ការ​​ងារ​ច្រើន​ជាង​កុមារ​ដែល​រស់​នៅ​ក្នុង​គ្រួ​សារ​​អ្នក​គ្មាន​ផ្ទុក​មេ​រោគ​អេដស៍​។ កុមារ​ដែល​រស់​នៅ​ក្នុង​គ្រួ​សារ​អ្នក​ផ្ទុក​មេរោគ​អេដស៍​​​ធ្វើ​ការ​ងារ​មាន​ចំនួន​ពី​រ​ដង​ច្រើន​ជាង​កុមារ​​ដែល​រស់​នៅ​ក្នុង​គ្រួ​សារ​​អ្នក​គ្មាន​ផ្ទុក​មេរោគ​អេដស៍​ ​(១០​ភាគ​រយ​ទល់​នឹង​៥​ភាគ​រយ)។

កើន​ឡើង​​ចំនួន​អ​វត្ត​មាន​ពី​សាលា និង​រៀន​ត្រួត​ថ្នាក់​ កម្រិត​ចុះ​ឈ្មោះ​ចូល​រៀន​ក្នុង​សាលា​​ក្នុង​ចំណោម​គ្រួ​សារអ្នក​ផ្ទុក និង​គ្រួ​សារ​អ្នក​គ្មាន​ផ្ទុក​មេ​រោគ​អេដស៍ គឺ​មាន​ចំនួន​ប្រ​ហាក់​ប្រ​ហែល​គ្នា​ (​៨៦​ភាគ​រយទល់​នឹង​​៨៥​ភាគ​រយ​)។ យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ ​គ្រួ​សារ​អ្នក​ផ្ទុក​មេ​រោគ​​អេដស៍​មាន​ចំនួន​ច្រើន​ជាង​គ្រួ​សារ​អ្នក​គ្មាន​ផ្ទុក​មេ​រោគ​អេដស៍​បាន​និយាយ​ថា កូនៗ​របស់​ពួក​គេ​មិន​បាន​ចូល​រៀន​ដោយ​​សារ​តែបញ្ហា​ហិរញ្ញ​វត្ថុ (២១​ភាគ​រយ​ទល់​នឹង​១៥​ភាគ​រយ​)។ កុមារ (​អាយុ​​​៥-៩​ឆ្នាំ) ដែល​រស់​នៅ​ក្នុង​គ្រួសារ​អ្នក​ផ្ទុក​មេរោគ​អេដស៍​បាន​​អវត្ត​មាន​ពី​សាលា​​រៀន​លើ​ស​ពី​១០​ថ្ងៃ​ កាល​ពី​ឆ្នាំ​មុន​​មាន​ចំនួន​ច្រើន​ជាង​កុមារ​ដែល​រស់​នៅ​ក្នុង​គ្រួសារ​ អ្នក​គ្មាន​ផ្ទុក​មេ​រោគ​អេដស៍​(១៥​ភាគ​រយ​ទល់​នឹង​៨​ភាគ​រយ)។ កុមារី​ដែល​រស់​នៅ​ក្នុង​គ្រួ​សារ​អ្នក​ផ្ទុក​មេ​រោគ​អេដស៍​ បាន​រៀន​ត្រួត​ថ្នាក់​៣០​ភាគ​រយ​ ច្រើន​ជាង​កុមារី​ក្នុង​គ្រួ​សារ​​អ្នក​គ្មាន​ផ្ទុក​មេរោគ​អេដស៍​។

ការ​មាក់​ងាយ​​ និង​រើស​អើង​ ២៣​ភាគរយ​នៃ​ស្ត្រី​បាន​លើ​ក​ឡើង​ថា ពួក​គេ​ទទួល​​បាន​ការ​​រំ​លោភ​​បំពាន​​ដោយ​ពាក្យ​សម្តី​ កាលពី​ឆ្នាំ​មុន​ដោយ​សារ​តែ​ស្ថា​ន​ភាព​ផ្ទុក​មេរោគ​អេដស៍​របស់​ពួក​គេ​ (​ធៀប​ទៅ​នឹង​បុរស​គឺ​មាន​តែ​១៦​ភាគ​រយ​ប៉ុណ្ណោះ) ខណៈ​ដែល​៧​ភាគ​រយ​បាន​​លើ​ក​ឡើង​ថា ពួក​គេ​បាន​ទទួល​ការ​រំ​លោភ​បំពាន​ផ្នែក​រាង​កាយ​ ដោយ​សារ​តែ​ស្ថាន​ភាព​ផ្ទុក​មេរោគ​អេដស៍​របស់​ពួក​គេ (​ធៀប​ទៅ​​នឹង​បុរស​គឺ​មាន​៤ភាគ​រយ)​។

ផល​ប៉ះ​ពាល់​ខាង​ចិត្ត​សង្គម ៦៥​ភាគ​រយ​នៃ​អ្នក​ផ្ទុក​មេ​រោគ​​អេដស៍​បាន​លើក​ឡើង​ថា ពួក​គេ​​បាន​ឱ្យ​តម្លៃ​ខ្លួន​ឯង​ទាប​៤៩​ភាគ​រយ​បាន​លើក​ឡើង​ថា ​ពួក​គេ​មាន​ការ​​អៀន​ខ្មាសដោយ​សារ​តែ​​ស្ថា​នភាព​ផ្ទុក​មេរោគ​អេដស៍​របស់​ពួក​គេ ៤៧​ភាគ​រយ បាន​លើក​ឡើង​ថា ​ពួក​គេ​​​ទទួល​បាន​​ការ​​ដាក់​ទណ្ឌ​កម្ម និង​១៦​ភាគ​រយ​​​បាន​លើក​ឡើង​​ថា ​ពួក​គេ​​មាន​បំណង​ចង់​​ធ្វើ​អត្ត​ឃាត​ កាល​​ពី​ឆ្នាំ​កន្លង​ទៅ​។

លើ​ស​នេះ​ទៀត​​របាយ​ការណ៍​បាន​ព្យា​ករណ៍​ថា ការ​ឆ្លង​រីក​រាល​ដាល​មេរោគ​អេដស៍​នៅ​ទូ​ទាំង​ប្រ​ទេស​នឹង​ធ្វើ​ឱ្យ​ផលិត​ផលក្នុង​​ស្រុក​សរុប​​ធ្លាក់​ចុះ​១៦,៥​ភាគ​រយ​នៅ​ចន្លោះ​ឆ្នាំ​១៩៩​៣ និង​ឆ្នាំ​២០២០​។ យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ របាយ​​ការណ៍​ប៉ាន់​​ប្រ​មាណ​ថា ការ​គ្រប​ដណ្តប់​នៃ​សេវា​​ផ្តល់​ថ្នាំ​ព្យា​បាល​ប្រឆាំង​នឹង​មេរោគ​អេដស៍​(​៩៦,៧​ភាគ​រយ​នៃ​​មនុស្ស​ពេញ​វ័យ និង​កុមារ​ដែល​មាន​​សិទ្ធិ​​ទទួល​បាន​​ជោគ​ជ័យ​ដោយ​អាច​ការពារ​កម្លាំង​​ពល​កម្ម​បាន​ចំនួន​២១.៤៩៧នាក់ ឱ្យ​រួច​ផុត​ពី​ការ​ស្លាប់​នៅ​ចន្លោះ​ឆ្នាំ​២០០៣ និង​២០០៩ ព្រម​ទាំង​អាច​កាត់​បន្ថយ​បាន​នូវ​​ការ​​បាត់​បង់​​ផលិត​ផល​ក្នុង​ស្រុកសរុប​ GDP ​ដែល​មាន​ទឹក​ប្រាក់​ចំនួន​១០០​លាន​ដុល្លារ​អាមេរិក​ក្នុង​មួយ​ឆ្នាំ​ៗ ក្នុង​រយៈ​ពេល​ដូច​គ្នា​នេះ ​ជា​ការ​បង្ហាញ​ឱ្យ​ឃើញ​ពី ប្រសិទ្ធ​ភាព​តម្លៃនៃ​ការ​គ្រប​ដណ្តប់​ជា​សាកល​នៃ​សេវា​​ផ្តល់​ថ្នាំ​ព្យា​បាល​ប្រ​ឆាំង​នឹងមេរោគអេដស៍។

ការ​សិក្សា​នេះ​គឺ​ជា​ការ​សិក្សា​ដ៏​ធំ​ និង​មាន​វិសាល​ភាព​​ទូលំ​ទូលាយ​បំ​ផុត​ ដែល​ត្រូវ​បាន​ធ្វើ​ឡើង​ដើម្បី​ពិនិត្យ​មើល​លើ​ផល​ប៉ះ​ពាល់​ខាង​សេដ្ឋ​កិច្ច​សង្គម​នៃ​មេ​រោគ​អេដស៍​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​។ លទ្ធ​ផល​រក​ឃើញ នឹង​ត្រូវ​បាន​ប្រើ​ប្រាស់​ដើម្បី​ពង្រឹង​យុទ្ធ​សាស្ត្រ​ដែល​មាន​ស្រាប់​នៃ​ការ​ការពារ​ ព្យា​បាល ថែ​ទាំ និង​កាត់​បន្ថយ​ផល​ប៉ះ​ពាល់​​ដែល​បណ្តាល​​មក​ពី​មេរោគ​អេដស៍​ណែ​នាំ​កិច្ច​អន្ត​រា​គមន៍​ថ្មី​ ដោយ​ផ្អែក​លើ​ភស្តុ​តាង និង​ដើម្បី​ធានា​ថា ធន​ធាន​ត្រូវ​បាន​ប្រើ​ប្រាស់​ប្រ​កប​ដោយ​ប្រ​សិទ្ធ​ភាព និងមាន​ប្រ​សិទ្ធ​ពល៕