ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ៖ សំរោងសែន ជាស្ថានីយបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រមួយ ត្រូវបានចងក្រងទុក ក្នុងឯកសារស្រាវជ្រាវពីស្ថានីយបុរេប្រវត្តិនានាក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។ បច្ចុប្បន្ន ទីទួលសំរោងសែន បានក្លាយជាភូមិមួយឈ្មោះភូមិសំរោងសែន…
ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ៖ សំរោងសែន ជាស្ថានីយបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រមួយ ត្រូវបានចងក្រងទុក ក្នុងឯកសារស្រាវជ្រាវពីស្ថានីយបុរេប្រវត្តិនានាក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។ បច្ចុប្បន្ន ទីទួលសំរោងសែន បានក្លាយជាភូមិមួយឈ្មោះភូមិសំរោងសែន ដែលមានវត្តអារាម សាលារៀន និងមានប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅចំនួន៥២៧គ្រួសារ ។
ភូមិនេះ ស្ថិតក្នុងឃុំសំរោងសែន ស្រុកកំពង់លែង ។ ភូមិ និងឃុំសំរោងសែន មានទីតាំងដាច់ស្រយាលពីភូមិឃុំនានា ក្នុងស្រុកកំពង់លែង ជាតំបន់លិចទឹក ក្នុងរដូវវស្សា មានផ្លូវគោកទៅដល់តែខែប្រាំងប៉ុណ្ណោះ ។
តើនរណារកឃើញស្ថានីយបុរេប្រវត្តិសំរោងសែន ហើយឃើញពីពេលណា ហើយផ្អែកលើភស្តុតាងអ្វីខ្លះ?
យោងតាមឯកសារស្រាវជ្រាវនានាបានបង្ហាញថា ៖ ស្ថានីយបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រសំរោងសែន ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ត្រូវបានរកឃើញដំបូងបំផុតដោយលោក រ៉ុក (Roque) នៅឆ្នាំ១៨៧៦ ។ ក្រោយមកនៅឆ្នាំ១៨៧៧ លោកម៉ូរ៉ា (J.Moura) មកមើលស្ថានីយនេះម្តងទៀត ព្រមទាំងបានរើសយកឧបករណ៍វត្ថុសិល្បៈមួយចំនួន ទៅប្រទេសបារាំង រួចប្រគល់ឲ្យលោក នូលេ (J.B Noulet) ជាប្រធានសារមន្ទីរទូលូ (Toulouse) ដើម្បីពិនិត្យ ។ បន្ទាប់ពិនិត្យរួច លោក នូលេ (J.B Noulet) បានធ្វើការបោះពុម្ពអត្ថបទ យុគថ្មរំលីង ឬសិលានៅកម្ពុជា ។
នៅឆ្នាំ១៨៨៧ ដល់១៨៨៨ ។ លោក ជេម (L.Jamme) បានមកធ្វើកំណាយជាច្រើនកន្លែងនៅតំបន់ទន្លេសាបក៏ប្រទះឃើញវត្ថុសិល្បៈរាប់ពាន់ នៅស្ថានីយសំរោងសែន និងតំបន់ក្បែរៗនោះ ៦កន្លែងផ្សេងទៀត ។ ឆ្នាំ១៩០១ លោក ហង់រី ម៉ង់ស៊ុយ (Henri Mansuy) បានមកធ្វើកំណាយដោយបានជួបប្រទះថ្មសំលៀង បំណែកថ្ម កុលាលភាជន៍ ដែលធ្វើពីដីដុត កាកសំណល់ឆ្អឹង វត្ថុធ្វើអំពីសំរឹទ្ធិ គ្រឿងអលង្ការ និងឧបករណ៍ផ្សេងៗទៀត ។ តឹកតាងនៃការធ្វើនេសាទមានវត្ថុធ្វើអំពីសំរឹទ្ធិដូចជា ក្បាលព្រួញ ផ្លែសន្ទូច និងឧបករណ៍ជើងមង សម្រាប់នេសាទត្រីជាដើម ។
នៅឆ្នាំ១៩០២ លោក ហង់រី ម៉ង់ស៊ុយ ដដែលបានធ្វើកំណាយជាថ្មីម្តងទៀតក្នុងជម្រៅ៤,៥០ ម៉ែត្រ និងមានបរិមាណប្រមាណ (ជាង៤០០ ម៉ែត្រគូប) ដោយប្រទះឃើញវត្ថុសិល្បៈ និងឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ជាច្រើនដែលមានឆ្អឹងមនុស្ស៦០ដុំ និងកុលាលភាជន៍មានរូបរាងល្អចំនួន៣ ផ្សេងទៀត ។ នៅឆ្នាំ១៩១៤ លោក ហង់រី ម៉ង់ស៊ុយ និងលោក វីថូត (H.Mansuy & F.Vitout) បានបញ្ជាក់បន្ថែមនូវការសម្គាល់ស្ថានីយសំរោងសែន និងស្ថានីយអន្លង់ផ្តៅ នៅក្បែរនោះថា មានវត្ថុសិល្បៈធ្វើអំពីថ្ម កុលាលភាជន៍ សំរឹទ្ធ សម្បកខ្យងជាច្រើនទើបលោកសន្និដ្ឋានថា ស្ថានីយនេះស្ថិតនៅក្នុងចុងយុគថ្មរំលីង ។
តាមការធ្វើកាលបរិច្ឆេទ គឺសំអាងតែលើវិទ្យុសកម្មកាបូន -១៤(C-14) ទៅលើសម្បកខ្យងនោះ ត្រូវបានគេដឹងថា ស្ថានីយនេះមានអាយុពី១៧៤៩ឆ្នាំ ដល់១២៥៣ឆ្នាំ មុនគ្រិស្តសករាជ ។ ប៉ុន្តែលោក នូតាល់ និងលោក កាតៃហាក់(J.Noutal & E.Catailhac) បានភ្ជាប់អាយុកាលរបស់ស្ថានីយសំរោងសែននេះថា ស្ថិតនៅក្នុងយុគសម័យសំរិទ្ធិទៅវិញ ។
មានភ័ស្តុតាងជាច្រើន ដែលបានបន្សល់ទុកពីសម័យបុរេប្រវត្តិអាចឲ្យគេធ្វើការអះអាងថា«កម្ពុជា« ជាទឹកដីដ៏យូរលង់ គឺតាំងពីរាប់ពាន់ឆ្នាំមុនគ្រិស្តសករាជ ។ គ្រាន់តែតាមរយៈនៃការធ្វើកំណាយនៅ«សំរោងសែន» ដែលជាស្ថានីយបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រមួយ និងតំបន់ក្បែរៗនោះ៦កន្លែងផ្សេងទៀត (តំបន់ទន្លេសាប) គេបានជួបប្រទះពពួកវត្ថុសិល្បៈអំពីថ្មរំលីងជាច្រើន ជាភ័ស្តុតាងនៃការផលិតឧបករណ៍ដ៏ល្អបំផុតប្រចាំតំបន់ នៅភូមិភាគអាស៊ីខាងកើតនេះ ។
ទីទួលសំរោងសែន សម្បូរទៅដោយសំបកលៀសយ៉ាងច្រើន បានកប់ក្នុងដីរាយប៉ាយពេញទីទួលសំរោងសែន គ្រាន់តែកន្លែងខ្លះ កប់រាក់ កន្លែងខ្លះទៀតកប់ជ្រៅ ។ ក្នុងសម័យមុនអាណានិគមបារាំង អ្នកស្រុកនៅតំបន់នោះមានរបរជីករកសម្បកលៀស យកទៅលក់ ដោយគេយកសម្បកលៀសធ្វើជាកំបោរសម្រាប់ឲ្យលោកយាយចាស់ៗពិសាជាមួយស្លាម្លូរ និងយកទៅដុត ដើម្បីលាយធ្វើជាបាយ-អ សម្រាប់ជំនួសស៊ីម៉ង់ត៍ ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ