នៅថ្ងៃទី៣០ និង៣១ ឧសភា ខាងមុខនេះ តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិក្រុងឡាអេ បានកំណត់ការធ្វើសវនាការមួយទៅតាមសំណើរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលសុំឱ្យតុលាការនេះធ្វើការបកស្រាយសាលដីកាឆ្នាំ១៩៦២ ស្តីពីប្រាសាទព្រះវិហារ ដោយសារតែនយោបាយអនុត្តរភាពនិយម របស់ប្រទេសសៀម ដែលនៅតែមិនបោះបង់ការឈ្លានពានមកលើប្រាសាទខ្មែរតកូនតទៅ
នៅថ្ងៃទី៣០ និង៣១ ឧសភា ខាងមុខនេះ តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិក្រុងឡាអេ បានកំណត់ការធ្វើសវនាការមួយទៅតាមសំណើរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលសុំឱ្យតុលាការនេះធ្វើការបកស្រាយសាលដីកាឆ្នាំ១៩៦២ ស្តីពីប្រាសាទព្រះវិហារ ដោយសារតែនយោបាយអនុត្តរភាពនិយម របស់ប្រទេសសៀម ដែលនៅតែមិនបោះបង់ការឈ្លានពានមកលើប្រាសាទខ្មែរតកូនតទៅ ទោះបីសាលដីកាឆ្នាំ១៩៦២បានប្រកាសមកមានរយៈពេលជាង៤៩ឆ្នាំមកហើយក្តី ។
លោកឡុង សុគុណ អ្នកស្រាវជ្រាវរឿងក្តីស្តីពីប្រាសាទព្រះវិហារ បានផ្តល់អត្ថបទមួយរបស់លោកនៅថ្ងៃទី៩ ឧសភា ដោយចង់បញ្ជាក់ថា តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិនឹងបកស្រាយសាលដីកាឆ្នាំ១៩៦២ស្តីពីប្រាសាទព្រះវិហារ មិនមែនកែប្រែ ឬលុបចោលឡើយ។ បានជាបញ្ជាក់បែបនេះដោយ សារថា ពួកសៀមមួយចំនួនកំពុងតែដេកយល់សប្តិជុំវិញការបកស្រាយសាលដីកាឆ្នាំ១៩៦២ ។ លោកបានធ្វើការរំលឹកថា នៅថ្ងៃទី២៨ មេសា ២០១១ រាជ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានស្នើសុំឱ្យតុលាការយុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិបកស្រាយសាលដីការបស់ខ្លួនឆ្នាំ១៩៦២។ សំណើនេះត្រូវបានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីមានការឈ្លានពាន និងការកាន់កាប់របស់កងទ័ពថៃលើតំបន់ក្បែរប្រាសាទកាលពីថ្ងៃទី១៥ កក្កដា ឆ្នាំ២០០៨ និងអំពើឈ្លានពានរបស់កងទ័ពថៃម្ដងហើយម្ដងទៀតប្រឆាំងនឹងកម្ពុជា ដោយរំលោភទាំងស្រុងទៅនឹងសាលដីកាតុលាការឆ្នាំ១៩៦២ និងច្បាប់អន្ដរជាតិ។
បណ្ឌិតសំប៉ង ស៊ូចារិទគុន ជាអតីតមេធាវីថៃ ដែលបានអមសេនីប្រាមូច នៅពេលដែលសេនីប្រាមូចបានដឹកនាំការតស៊ូក្ដីនៅតុលាការយុត្ដិធម៌នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦២ ។
សារព័ត៌មានថៃបានដកស្រង់បទវិចារណកថា របស់លោកបណ្ឌិតសំប៉ងស៊ូចារិទគុន នៅថ្ងៃទី២៦ ឧសភា ឆ្នាំ១៩៦១ដែលថា «ថៃត្រូវតែជំទាស់ទៅនឹងយុត្ដាធិការរបស់តុលាការ»។ «ការពង្រីកវិសាលភាពនៃរឿងក្ដីរបស់កម្ពុជានាំទៅរកការបើករឿងក្ដីថ្មី»។ «ថៃគូរតែស្នើសុំឱ្យតុលាការលុបចោលសាលដីកា ឬថៃគួរតែមិនចូល រួមក្នុងសវនាការដើម្បីបង្ហាញថាថៃទាត់ចោលយុត្ដាធិការរបស់តុលាការ និងសាលដីកានោះ» ។
បណ្ឌិតសំប៉ង ចារិទគុនគួរចងចាំថា នៅថ្ងៃទី២៦ ឧសភា ឆ្នាំ១៩៦១ តុលាការបានទទួល ស្គាល់សមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួន ដើម្បីវិនិច្ឆ័យលើរឿងក្ដីដាក់ជូនដោយប្រទេសកម្ពុជា ហើយនៅពេលនោះថៃបានទទួលយកយុត្ដាធិការបស់តុលាការ។ បណ្ទិតសំប៉ងបានដឹងយ៉ាងច្បាស់ថា ថៃបានចាញ់ក្ដីក្នុងឆ្នាំ១៩៦២ ។ ថៃអាចស្នើសុំសើរើសាលដីកានោះក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំ ប៉ុន្ដែថៃបានខកខានមិនបានស្នើសុំឱ្យតុលាការសើរើសាលដីកានោះឡើយ។
ការស្នើសុំបកស្រាយសាលដីកាឆ្នាំ១៩៦២ជាដំណើរការបន្ថែមមួយដើម្បីពន្យល់ ប៉ុន្ដែមិនមែន ដើម្បីកែប្រែ ឬលុបចោលអ្វីដែលតុលាការបានសម្រេចក្នុងឆ្នាំ១៩៦២ឡើយ ។ គោលបំណងពិតប្រាកដនៃការបកស្រាយ គឺត្រូវបំភ្លឺអ្វីដែលតុលាការបានសម្រេចដោយជាប់កាតព្វកិច្ចក្នុងការសម្រេចរបស់តុលាការ មិនមែនដើម្បីស្នើសុំឱ្យតុលាការសម្រេចដោយសំអាងលើអង្គហេតុ ឬការលើកឡើងថ្មីឡើយ ។ ហើយការស្នើសុំការបក ស្រាយនឹងមិនមែនជាការបើករឿងក្ដីថ្មីមួយ ដើម្បីផ្ដល់ឱកាសឱ្យថៃដើម្បីស្នើសុំកែប្រែ ឬលុបចោលសាលដីកាឆ្នាំ១៩៦២បានឡើយ ប៉ុន្ដែវាគ្រាន់តែជាការស្នើសុំមួយដើម្បីឱ្យតុលាការបកស្រាយលើភាពមិនច្បាស់លាស់ទាំងឡាយដែលអាចមាននៅក្នុងសាលដីកាឆ្នាំ១៩៦២ប៉ុណ្ណោះ។
មាត្រា៦០ លក្ខន្ដិកៈតុលាការចែងថា សាលដីកាសម្រេចជាស្ថាពរ និងបិទផ្លូវឧទ្ធរណ៍។ មាត្រានេះចែងថា ករណីមានជម្លោះចំពោះអត្ថន័យ ឬវិសាលភាពនៃសាលដីកានោះ តុលាការនឹងត្រូវបកស្រាយតាមសំណើរបស់ភាគីណាមួយ ។ ប៉ុន្ដែ ការស្នើសុំត្រូវទាក់ទងតែលើផ្នែកប្រតិបត្ដិ និងមូលហេតុដែលមិនអាចបំបែកបាននៃសាលដីកានោះ ។ ដោយសារតែការបកស្រាយនឹងត្រូវបានសម្រេចដោយតុលាការ តាមសំណើរបស់កម្ពុជា នឹងបំភ្លឺឱ្យកាន់តែច្បាស់លើអ្វីដែលតុលាការបានសម្រេចក្នុងឆ្នាំ១៩៦២នោះ ការបកស្រាយនៅតែមានកាតព្វ កិច្ចចាប់បង្ខំដូចសាលដីកាឆ្នាំ១៩៦២ដែរ ដែលភាគីក្នុងជម្លោះត្រូវតែអនុវត្ដតាមកាតព្វកិច្ចដែលបានចែងក្នុងការបកស្រាយនោះ។
ឥឡូវនេះ ខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនលើផែនទីឧបសម្ព័ន្ធ១ត្រូវបានតុលាការប្រើប្រាស់ដើម្បីសម្រេចរឿងក្ដីព្រះវិហារក្នុងឆ្នាំ១៩៦២ កំពុងត្រូវបានថៃជំទាស់ដោយអះអាងអំពីផែនទីសម្ងាត់ និងឯកតោ ភាគីរបស់ខ្លួនដែលគេឃើញក្នុងឆ្នាំ២០០៧ ។ ដោយប៉ុនប៉ងអនុវត្ដផែនទីសម្ងាត់ឯកតោភាគីនោះ កងទ័ពថៃបានឆ្លងកាត់ព្រំដែនអន្ដរជាតិហើយបានកាន់កាប់តំបន់ក្បែរប្រាសាទនៅថ្ងៃទី១៥ កក្កដា ឆ្នាំ២០០៨ ដោយរំលោភទាំងស្រុងទៅនឹងសាល ដីកាឆ្នាំ១៩៦២ ។ លិខិតមួយចុះថ្ងៃទី២១ កក្កដា ឆ្នាំ២០០៨ របស់តំណាងអចិន្ដ្រៃយ៍របស់ថៃនៅសហប្រជាជាតិបានអះអាងថា ថៃអនុវត្ដពេញ លេញសាលដីកាឆ្នាំ១៩៦២។ ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ថៃអះអាងថា តុលាការសម្រេចដាក់តែតួរប្រាសាទក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយតុលាការមិនបានសម្រេច អំពីតំបន់ជុំវិញប្រាសាទឡើយ ។ យោងតាមការអះអាងរបស់ថៃ តុលាការមិនបានដោះស្រាយព្រំដែនរវាងកម្ពុជា និងថៃឡើយ។ នេះជាជម្លោះមួយលើទស្សនៈចំពោះអត្ថន័យ និងវិសាលភាពនៃសាលដីកានោះ ហើយទស្សនៈរបស់ថៃបានបង្ហាញកាន់តែច្បាស់ក្នុងគ្រប់ដំណាក់កាលចរចាទ្វេភាគីរវាងកម្ពុជា និងថៃ តាមរយៈការបន្ដទាមទាររបស់ថៃលើអ្វីដែលមានលើផែនទីឯកតោភាគីរបស់ខ្លួន ហើយការចរចាត្រូវបានថៃអូសបន្លាយដោយគ្មានទីបញ្ចប់ ហើយបញ្ហាមិនត្រូវបានដោះស្រាយជាស្ថាពរ និងដោយសន្ដិវិធីតាមការរំពឹងទុករបស់កម្ពុជានោះទេ។
ដូច្នេះហើយការបកស្រាយរបស់តុលាការមានសារសំខាន់ និងចាំបាច់ដែលកម្ពុជាសម្លឹងមើល ឃើញថា ជាមធ្យោបាយផ្លូវដែលអាចនាំទៅរកដំណោះស្រាយដោយសន្ដិវិធីនិងជាស្ថាពរ ព្រោះថា នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦២ តុលាការបានដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែន និងបានកំណត់ទីតាំងច្បាស់លាស់នៃព្រំដែនដូចខាងក្រោម ៖
នៅថ្ងៃទី១៥ កក្កដា ឆ្នាំ១៩៦២ តុលាការបានពិចារណាថា ថៃក្នុងឆ្នាំ១៩០៨-០៩ បានទទួលយក ផែនទីឧបសម្ព័ន្ធ១ថាជាលទ្ធផលការងាររបស់គណៈកម្មការកំណត់ព្រំដែន ហើយបានទទួលស្គាល់ខ្សែបន្ទាត់លើផែនទីថា ជាខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនដែលអានុភាពនៃការទទួលយកនោះដាក់ប្រាសាទ ព្រះវិហារ ស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជា។
ភាគីទាំងពីរ ដោយឥរិយាបថរបស់ខ្លួនបានទទួលស្គាល់ខ្សែបន្ទាត់ ហើយអានុភាពនៃការទទួលស្គាល់នោះបានយល់ព្រមចាត់ទុកខ្សែបន្ទាត់នោះថា ជាខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែន ។ តុលាការក៏បានពិចារណាថា ការព្រមទទួលយកផែនទីឧបសម្ព័ន្ធ១ដោយភាគីទាំងពីរនាំឱ្យផែនទីចូលក្នុងដំណោះ ស្រាយសន្ធិសញ្ញា និងក្លាយជាផ្នែកទាំងស្រុងដែលមិនអាចកាត់ផ្ដាច់ចេញពីសន្ធិសញ្ញា។
ម្យ៉ាងទៀត ភាគីទាំងពីរនៅពេលនោះបានសម្រេចទទួលយកការបកស្រាយមួយនេះក្នុងដំណោះស្រាយសន្ធិសញ្ញាដែលថា ក្នុងករណីមានការខុសគ្នាជាមួយនឹងខ្សែបែងចែកទឹក ខ្សែដែលបានគូសនៅលើផែនទីនេះមានអានុភាពលើសលប់លើបទប្បញ្ញត្ដិផ្សេងទៀតរបស់សន្ធិសញ្ញា។
ការចង្អុលបង្ហាញខ្សែបែងចែកទឹកនៅក្នុងមាត្រា១នៃអនុសញ្ញាឆ្នាំ១៩០៤ គឺគ្រាន់តែជាមធ្យោបាយជាក់ស្ដែង និងងាយស្រួលប៉ុណ្ណោះក្នុងការរៀបរាប់នូវព្រំដែនមួយប្រកដដោយសន្យានុម័ត ទោះជាតាមលក្ខខណ្ឌទូទៅក្ដី។ ប៉ុន្ដែពុំមានហេតុផលណាមួយដែលត្រូវយកមកពិចារណាថាភាគីទាំងពីរបានឱ្យសារសំខាន់ពិសេសណាមួយទៅនឹងខ្សែបែងចែកទឹកបែបនេះទេ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងសារសំខាន់ដែលមានអាទិភាព ពោលគឺផលប្រយោជន៍នៃដំណោះស្រាយជាស្ថាពរក្នុងការគោរពតាមខ្សែនៅលើផែនទីដូចដែលត្រូវបានកំណត់និងត្រូវបានព្រមទទួលយកដោយភាគីទាំងពីររួចហើយ។ នេះជាការសម្រេចពេញលេញរបស់តុលាការដែលថៃមិនត្រូវមើលរំលង ហើយក៏មិនត្រូវធ្វើការបកស្រាយដោយភ័នច្រឡំឡើយ ដើម្បីគេចចេញពីកាតព្វកិច្ចអន្ដរជាតិឡើយ។
ហេតុដូចនេះ តុលាការយល់ថា តាមទស្សនៈនៃការបកស្រាយសន្ធិសញ្ញាត្រូវសម្រេចយកខ្សែ បន្ទាត់ព្រំដែនដូចដែលបានគូសនៅលើផែនទីក្នុងតំបន់ជម្លោះ។
ដើម្បីបំភ្លឺឱ្យបានច្បាស់ថា ខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនលើផែនទីឧបសម្ព័ន្ធ១ត្រូវបានអនុម័តយកដោយតុលាការថាជាខ្សែព្រំដែនអន្ដរជាតិនោះ នៅថ្ងៃទី២៨ មេសា ឆ្នាំ២០១១ កម្ពុជាបានស្នើសុំការបកស្រាយពីតុលាការលើសាលដីកាដែលខ្លួនបានសម្រេច ហើយវាត្រូវបានគេសង្ឃឹមថាការឆ្លើយតបរបស់តុលាការនឹងលុបចោលនូវការមិនច្បាស់ លាស់ ដើម្បីបញ្ជាក់ថា ថៃនឹងមិនអាចបន្ដធ្វើពុតអាក្រក់ថាមានមូលដ្ឋានច្បាប់ណាមួយ ដើម្បីឱ្យខ្លួនច្រានចោលការទទួលស្គាល់ព្រំដែនដែលខ្លួនបានទទួលយកអស់រយៈពេលជាង១០០ឆ្នាំមកហើយនោះបានឡើយ ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ