ខេត្តស្វាយរៀង ៖ ជនជាតិដើមលាវ រស់នៅឃុំខ្សែត្រ ដែលអ្នកខេត្តស្វាយរៀងតែងហៅថា «លាវខ្សែត្ររហូតបច្ចុប្បន្ននេះ គឺពួកគាត់នៅរក្សាបានភាសាលាវដំណរពីដូនតារបស់ពួកគាត់ដែលប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ជនជាតិលាវ (ឡាវបច្ចុប្បន្ន) ទោសបីដំណរាប់រយឆ្នាំមកក៏ដោយ…
ខេត្តស្វាយរៀង ៖ ជនជាតិដើមលាវ រស់នៅឃុំខ្សែត្រ ដែលអ្នកខេត្តស្វាយរៀងតែងហៅថា «លាវខ្សែត្ររហូតបច្ចុប្បន្ននេះ គឺពួកគាត់នៅរក្សាបានភាសាលាវដំណរពីដូនតារបស់ពួកគាត់ដែលប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ជនជាតិលាវ (ឡាវបច្ចុប្បន្ន) ទោសបីដំណរាប់រយឆ្នាំមកក៏ដោយ ពួកគាត់នៅនិយាយភាសាលាវបាន ដូចជាភាសាខ្មែរយើងដែរ ហើយបើចាស់ទុំនៅស្រុកកំពង់រោទ៍ គេហៅ ថា លាវដាច់ត្រណោត ខ្លះហៅថា លាវខក ភាគច្រើន គេហៅថា លាវខ្សែត្រ ។
លោកតាឈ្មោះអ៊ុល ទឹត្យ អាយុ៨៧ឆ្នាំ និងប្រពន្ធឈ្មោះ ថៃ សារិន អាយុ៧២ឆ្នាំ ជនជាតិដើមលាវ សញ្ជាតិខ្មែរ រស់នៅភូមិខ្សែត្រ ឃុំខ្សែត្រ ស្រុកកំពង់រោទ៍ ខេត្តស្វាយរៀង បានឲ្យដឹងថា គាត់មានកូន០៨នាក់ (ស្រី៥នាក់) បានរៀបការអស់ហើយ ។ លោកតាបានប្រាប់ថា ឳពុកម្តាយរបស់គាត់ជាជនជាតិលាវ ហើយប្រាប់ថា គឺបានមករស់នៅស្រុកខ្មែរដំណរពីដូនតាមកច្រើនដំណរ ហើយក៏ប៉ុន្តែមិនបានដឹងថា ឆ្នាំណានោះទេ ។
ពីដូនតាមករស់នៅឃុំខ្សែត្រនេះ ហើយពេលកូនៗធំពេញវ័យ គឺរៀបការជាមួយជនជាតិលាវ
ដូចគ្នា មិនរៀបការជាមួយកូនខ្មែរទេ ។ ហើយការរៀបការកាលពីបុរាណនោះ គឺគ្រាន់តែតែងខ្លួនស្លៀកសំលៀកបំពាក់ស្អាតៗ សែនព្រេនដូនតា រួចជប់លៀង ស៊ីផឹក រាំរែកលេង គឺបានជាប្តីប្រពន្ធហើយ។ លោកសេង សាមួន អាយុ៦៦ឆ្នាំ ជនជាតិដើមលាវ តួនាទីជាមេភូមិខ្សែត្រ បានមានប្រសាសន៍ថា គ្រួសារគាត់ជនជាតិដើមលាវពីដូនតា គឺជនជាតិលាវកាលពីបុរាណ អ្នកស្រុកខ្សែត្រ គឺនិយាយភាសាលាវទាំងចាស់ទាំងក្មេង មិនចេះនិយាយខ្មែរទេ រហូតមកដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ សម័យប៉ុល ពត គឺគេមិនឲ្យនិយាយភាសាលាវទេ ហើយត្រូវពួកប៉ុល ពត ជម្លៀសចេញពីភូមិទៅរស់នៅខេត្តព្រៃវែង រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ ។
ក្រោយថ្ងៃរំដោះ៧មករាឆ្នាំ១៩៧៩ នៅឆ្នាំ១៩៨០ ទើបបងប្អូនជនជាតិដើមលាវបានត្រឡប់មកស្រុកកំណើតឃុំខ្សែត្រនេះវិញ។ ចំពោះភាសាលាវចាស់ទុំចាប់ផ្តើមនិយាយភាសាលាវឡើងវិញ ។ ចំណែកក្មេងៗកើតក្នុងសម័យប៉ុល ពត មិនចេះនិយាយភាសាលាវទេ ពួកគេចេះតែនិយាយភាសាខ្មែរ ដោយពួកគេមិនដែលឮឳពុកម្តាយនិយាយភាសាលាវ ។ កូនដែលកើតពីឆ្នាំ១៩៧៩ មកដល់១៩៩០ ចេះនិយាយលាវតិចតួច ក៏ប៉ុន្តែពួកគេអាចស្តាប់បានច្រើន។
រីឯកូនកើតត្រឹមឆ្នាំ១៩៩១ មកបច្ចុប្បន្ន គឺពួកគេមិនចេះនិយាយភាសាលាវទេ ក៏បុន្តែពួកគេមួយចំនួនអាចស្តាប់បាន ពេលឪពុកម្តាយនិយាយភាសាលាវរកពួកគេ ពួកគេនិយាយតបជាភាសាខ្មែរ មូលហេតុជនជាតិដើមលាវ ចេះនិយាយភាសាលាវតដំណពីដូនតាឳពុកម្តាយ ក៏ប៉ុន្តែពុំចេះសរសេរអក្សរលាវទេ ហើយលាវពួកគាត់ មិនដឹងថា មានអក្សរ ឬអត់នោះក៏មិនដឹងដែរ។ លោកមេភូមិខ្សែត្របានបញ្ជាក់ថា ចំពោះក្រុមគ្រួសារបស់គាត់ ប្រពន្ធកូន គឺចេះនិយាយភាសាលាវ រីឯចៅៗ ចេះស្តាប់ភាសាលាវ ពេលម៉ែឳ និយាយលាវ ពួកគេតបភាសាខ្មែរដោយពួកគេរៀនតែអក្សរ
ខ្មែរ។
លោក សេង សាមួន បានប្រាប់ឲ្យដឹងថា ភូមិខ្សែត្រ បច្ចុប្បន្ន គិតត្រឹមថ្ងៃទី២៤ ខែសីហា ២០២២ ស្ថិតិប្រជាពលរដ្ឋមានចំនួន២១០គ្រូសារ ស្មើ២០៧ខ្នងផ្ទះ មនុស្សសរុប៩៩១នាក់ស្រី ៤៩៩នាក់ ក្នុង៩៥% ជនជាតិដើមលាវ ៥% ជនជាតិខ្មែរមកស្តីដណ្តឹង ប្រពន្ធ និងប្តី មកពីក្រៅ ដោយពួកគេចំណាកស្រុកទៅធ្វើកម្មករ កម្មការនីរោងចក្រនៅរាជធានីភ្នំពេញ និងទៅធ្វើការនៅរោងចក្រក្រុងបាវិត បានជួបអ្នកធ្វើការជាមួយគ្នាស្រឡាញ់គ្នា ក៏ចូលស្តីដណ្តឹងរៀបការ ។
លោកសេង សាមួន បញ្ជាក់ថា ប្រជាពលរដ្ឋភូមិខ្សែត្រ ជាជនជាតិដើមលាវមែន ក៏ប៉ុន្តែ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩ មក គឺចុះសៀវភៅគ្រួសារ លិខិតស្នាក់នៅ អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ ប្រជាជន ជនជាតិខ្មែរ រហូតមកដល់ឆ្នាំ២០០២ ធ្វើសំបុត្រកំណើត គឺសញ្ជាតិខ្មែរ អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរ ។ មុខរបរពីបុរាណកាលគឺធ្វើស្រែ ចិញ្ចឹមសត្វ គោក្របី ជ្រូក មាន់ទា ។ ចាប់ពីឆ្នាំ២០០៩ មកដល់បច្ចុប្បន្ន ប្រជាពលរដ្ឋភូមិខ្សែត្រ ប្រកបមុខរបរ កសិកម្ម ធ្វើស្រែ និងចិញ្ចឹមសត្វ មនុស្សចាស់ នៅផ្ទះ ធ្វើស្រែ ចិញ្ចឹមគោក្របី ក្នុងចំណោម២១០គ្រួសារ គឺ៦៥%ចិញ្ចឹមគោក្របី ក្នុ១គ្រួសារចាប់ពី៥០ក្បាលទៅ១៥០ក្បាល ចិញ្ចឹមមាន់ទា បន្ទាប់បន្សំ ។ យុវជនអាយុ១៨ ដល់៤៥ឆ្នាំ គឺចំណាកស្រុក ក្នុងនិងក្រៅខេត្តធ្វើជាកម្មករ កម្មការនីរោងចក្រ នៅក្រុងបាវិតនិងភ្នំពេញ គ្រួសារវ័យក្មេងមិនចិញ្ចឹមសត្វទេ កូនៗផ្ញើយាយតាមើលថែ ។
លោកសេង សាមួន មេភូមិខ្សែត្រ បានសំណូមពរដល់ បងប្អូន ជនជាតិដើម លាវ សញ្ជាតិខ្មែរដែលនៅក្នុងសហគមន៍ជនជាតិដើមលាវ ទូទាំងព្រះរាជណាចក្រកម្ពុជា សូមជួយអភិរក្ស ភាសា លាវពីដូនតា បង្ហាត់បង្រៀនកូនចៅឲ្យចេះនិយាយភាសាដើមលាវ ដំណរដូនតា នៅក្នុងគ្រួសារនិងសហគមន៍ កុំឲ្យបាត់ភាសាដើមកំណើតលាវ បើមានកូនចៅចេះសរសេរអក្សរ ភាសាដើមលាវ សូមជួយបង្រៀនកូនចៅក្នុសហគមន៍ផង។
ព័ត៌មានបន្ថែម កោះសន្តិភាពនឹងមានផ្សាយជូនបន្តទៀត ។
ចែករំលែកព័តមាននេះ