រាជធានីភ្នំពេញ ៖ វាសនា និងជីវិតមនុស្សម្នាក់ៗគឺមិនដូចគ្នាទេ ។ អ្នកខ្លះកើតមកក្នុងគ្រួសារដែលមានទ្រព្យសម្បិត្តហូរហៀរ អ្នកខ្លះទៀតមិនមានសំណាង ក៏បានកើតមកក្នុងគ្រួសារដែលក្រីក្រជាដើម។ ប៉ុន្តែយោងតាមការលើកឡើងរបស់អ្នកជំនួញជោគជ័យមួយរូបបានឲ្យដឹងថា កើតមកក្រមិនមែនជាកំហុសយើងនោះទេ តែបើស្លាប់ទៅវិញក្រនោះទើបជាកំហុស។
យ៉ាងណាមិញ ក៏មានការលើកឡើងថា ភាពក្រ គឺតែងតែកើតមានទៅលើមនុស្សប៉ុន្មានប្រភេទនេះដែលភាគច្រើន ចេញពីប្រភេទមនុស្សខ្ជិលគិត ខ្ជិលធ្វើ ឬក៏គិតអ្វីដែលងាយៗ មិនហ៊ានគិតច្រើន ការខ្លាចឧបសគ្គ ខ្លាចការនឿយហត់ ជាដើម។
លោក សោម សម្បត្តិ នាយកប្រតិបត្តិនៃក្រុមហ៊ុន ខាំ ផែន (ថ្នាំពណ៌ជាតិ) បានមានប្រសាសន៍ថា «កាលពី ១៥ ឆ្នាំមុន បុគ្គលិកខ្ញុំតែងតែគិតអ្វីៗ ងាយស្រូលណាស់ ឃើញគេធ្វើបាន លក់បាន ចង់តែទៅធ្វើតាមគេ ដូចគេ។ គាត់ថាមេ គេធ្វើបែបនេះបានផល លក់បាន អ៊ីចឹងយើងធ្វើតាមគេទៅ ។ ហើយខ្ញុំបានសួរទៅគាត់វិញ ឥឡូវយើងទៅបង្កើតតាមគេ ព្រោះយើងឃើញគេលក់បាន ។ ចុះបើ ៦ ខែទៀតគេលក់លែងបាន ឬងាប់បាត់ អ៊ីចឹងមាន័យថាម៉េច យើងមិនងាប់ដូចតែគេ។ ដូចនេះខ្ញុំចង់មានន័យថា របៀបគិតវាងាយ ឬស្រួលពេក ក៏ងាយងាប់ទៅវិញដែរ»។
លោក សោម សម្បត្តិ បានបន្តថា «តែការពិតលទ្ធផលអស្ចារ្យ មិនមែនបានមកពីការគិតបែបងាយៗ ចឹងទេ ហើយយើងក្រឡេកមើលទៅអ្នកក្រ គឺពួកគាត់ខ្លាចរឿងគិត ខ្លាចការលំបាក ខ្លាចឧបស័គ្គ ខ្លាចបញ្ហានានា ដូចនេះគឺពួកគាត់មិនចង់គិតតែម្តង។ អ្វីៗប្រើឱ្យធ្វើការគឺធ្វើបាន ប៉ុន្តែប្រើឱ្យគិត គឺមិនចង់គិត អ៊ីចឹងនេះហើយជាចំណុចរារាំងទីមួយ ដែលធ្វើឱ្យយើងមិនអាចទៅឆ្ងាយ ឬអាចក្លាយជាអ្នកមានបាន។ ដោយសារពួកគាត់ខ្លាចការគិតពិបាកអ៊ីចឹងហើយ ទើបគាត់គិតតែរឿងស្រួលវិញ»។
អ្នកជំនួញដែលពោរពេញដោយបទពិសោធន៍រូបនេះបាន បញ្ជាក់ទៀតថា « ខ្ញុំលើកយកសង្គមជាក់ស្តែងមកឆ្លុះបញ្ចាំងបន្តិច ។ ឧទាហរណ៍ថា គេធ្វើស្រែ អ៊ីចឹងយើងគិតថា គេធ្វើតែអ៊ីចឹងគេបានស៊ី អ៊ីចឹងយើងធ្វើតែអ៊ីចឹងទៅបានស៊ីដែរហើយ។ ខ្ញុំចង់មានន័យថា គ្មានឧបសគ្គណា មករារាំងយើងនោះទេ គឺយើងខ្លួនឯងរារាំងខ្លួនឯងមិនឱ្យក្លាយជាអ្នកមានបាន»។
ទម្លាប់មួយទៀតដែលលោកបានលើកយកមកអះអាងនោះ ភាពក្រគឺមកពីភាពខ្ជិលច្រអូស នៅពេលដែលយើងកើតមកមានរោគខ្ជិល គឺខ្ជិលគិតនិងខ្ជិលធ្វើ ទាំងនោះហើយក៏ជាភាពរារាំងនៃការមានបានដែរ។ មនុស្សខ្លះគាត់តែងគិតថា អើទៅច្រណែនអីនឹងគេ ព្រោះគេចេះយើងមិនចេះ អ៊ីចឹងទៅគេធ្វើបានច្រើនជាងយើងអ៊ីចឹងហើយ ។ ប៉ុន្តែគាត់មិនដែលបានគិតថា ហេតុអ្វីគេចេះ ហើយគាត់មិនចេះនោះទេ។ វាជាចំលើយងាយៗ គឺដោយសារគេឧស្សាហ៍ យើងខ្ជិលនេះឯង ដូចវាជាហេតុផលដែលរារាំងមនុស្សនេះ មិនអាចមានបាន។
លោក សោម សម្បត្តិ បានបន្ថែមថា «អ្នកខ្លះគាត់គិតថា មានប៉ុណ្ណឹងស៊ីបានហើយ គ្រប់គ្រាន់ហើយ ព្រោះពីមុនមិនដែលបានស៊ីប៉ុណ្ណឹងផង ។ មានផ្ទះតូចមួយនឹងបានហើយ ពីមុនមិនមានផ្ទះតូចនឹងនៅផង។ ប៉ុន្តែយើងទៅមើលអ្នកមានវិញ សួរថាប៉ុណ្ណឹងបានទេ? ប្រាកដណាស់ថា ប៉ុណ្ណឹងមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់ទេ។ នោះជារបៀបគិតងាយពេក ពេលខ្លះអាចនាំឱ្យខ្លួន យើងពិបាកទៅវិញ» ។
ងាកមកមើល ប្រទេសដទៃវិញ ដែលជាប្រទេសអ្នកមាន សួរថាហេតុអ្វីគេមាន ហើយមានហើយខំប្រឹងអ្វីខ្លាំងម្ល៉េះ ខំប្រឹងធ្វើអ្វីទៀត។ ប៉ុន្តែបើយើងគិតឱ្យបានស៊ីជំរៅ ទើបយើងដឹងការពិត ថាមិនមែនគេខំទេ យើងខ្លួនឯងខ្ជិលតើ។ សម្រាប់គេ គេទម្លាប់ឱ្យមនុស្សមានភាពឧស្សាហ៍ព្យាយាម ឧទាហរណ៍ថា ប្រសិនបើផ្នែកសិក្សាអ៊ីចឹង គេមានប្រព័ន្ធធ្វើឱ្យមនុស្សខំរៀន ហើយបើការងារ គេមានប្រព័ន្ធធ្វើឱ្យមនុស្សខំធ្វើតែការ មើលត្រឹមប្រទេសសិង្ហបុរីបានហើយ គឺគេធ្វើឱ្យពលរដ្ឋសកម្មតែម្តង។
លោកបាន បន្ថែមថា «តាមពិតយើងមិនបានរីកចំរើន ឬមិនមានបានដូចគេ ក៏ព្រោះតែចូលចិត្តយកលេសបន្ទោសនេះឯង ពេលធ្វើខុសអ្វីមួយ ចូលចិត្តបន្ទោសអ្នកនេះអ្នកនោះ បន្ទោសក្តៅ ត្រជាក់ ឬភ្លៀងជាដើម។ មានន័យថាមកពីក្តៅបានធ្វើអ្វីមិនកើត មកពីភ្លៀងបានពិបាកធ្វើ ប៉ុន្តែបើយើងងាកទៅមើលសិង្ហបុរីវិញ ក្តៅជាងយើងទៅទៀត ហើយបើភ្លៀងវិញមិនដែលទៀងទេ។ តែហេតុអ្វីប្រទេសគេមាន អ្នកចេះដឹងច្រើន មានអ្នកមានច្រើន ហើយសុទ្ធតែធនធានមនុស្ស»។
ក្នុងន័យនេះលោកថា ប្រសិនបើយើង បន្ទោសខ្លួនឯង អាចមានការរីកចំរើនជាង យកកំហុសខ្លួនឯងទៅទំលាក់លើគេ ដូចនេះអ្នកមានគេរៀនបន្ទោសខ្លួនឯង មិនបន្ទោសវាសនា ទេវតា ធម្មជាតិ ឬនរណាម្នាក់ឡើយ៕ (កែសម្រួលដោយ ៖ ធីតា)
ចែករំលែកព័តមាននេះ