នោះគឺជាទីក្រុងមន-ខ្មែរ សម័យបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលជាឫសកែវនៃវប្បធម៌ខ្មែរ រួមមានវិស័យស្ថាបត្យកម្មមុនសម័យបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រ ពោលគឺមុនការលេចធ្លោឡើងនៃទីក្រុងបែបឥណ្ឌានៅលើទឹកដីនៃព្រះរាជាណាចក្រថៃបច្ចុប្បន្ន ដែលវាបានគូសបញ្ជាក់តាមរបកគំហើញខាងបុរាណវិទ្យា ដែលអ្នកបុរាណវិទូបានជួបប្រទះ ។ ដូច្នេះហើយបានជាបុព្វបុរសខ្មែរមុនការមកដល់នៃជនជាតិថៃ និងលាវ…
នោះគឺជាទីក្រុងមន-ខ្មែរ សម័យបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលជាឫសកែវនៃវប្បធម៌ខ្មែរ រួមមានវិស័យស្ថាបត្យកម្មមុនសម័យបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រ ពោលគឺមុនការលេចធ្លោឡើងនៃទីក្រុងបែបឥណ្ឌានៅលើទឹកដីនៃព្រះរាជាណាចក្រថៃបច្ចុប្បន្ន ដែលវាបានគូសបញ្ជាក់តាមរបកគំហើញខាងបុរាណវិទ្យា ដែលអ្នកបុរាណវិទូបានជួបប្រទះ ។
ដូច្នេះហើយបានជាបុព្វបុរសខ្មែរមុនការមកដល់នៃជនជាតិថៃ និងលាវ គឺលោកបានបង្កើតនូវវប្បធម៌មួយដ៏រុងរឿង មានដូចជាទីក្រុងរាងមូល ឬជាពងក្រពើជាច្រើនក្នុងប្រទេសនេះ ជាពិសេសនៅក្នុងខេត្តឧត្តនរ៉ាតថានី (ឧត្តររាជធានី) បច្ចុប្បន្ន ។ នេះបើតាមឯកសារលោកបណ្ឌិតមីសែល ត្រាណេ ។
ឯកសារដដែលពណ៌នាថា ក្នុងខេត្តនោះ នៅត្រង់ភូមិបានឈៀង ស្រុកណុងហាន បច្ចុប្បន្ន គេបានរកឃើញទីប្រជុំជនមួយ នាសម័យមុនឥណ្ឌាចូលស្រុកដ៏សំខាន់ជាងគេបំផុតក្នុងឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន ។ សូមជម្រាបថា ដូចនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នាសម័យនោះ មនុស្សខ្មែរនៅភូមិបានឈៀង មានការរីកចម្រើនគ្រប់វិស័យរួចទៅហើយក្នុងសហគមន៍របស់ខ្លួន ។
ប៉ុន្តែគេត្រូវរង់ចាំដល់សម័យចេនឡាទើបមានការលេចធ្លោឡើងនូវមូលនិធិសាសនាបែបឥណ្ឌា រួមមានវប្បធម៌រូបី និង អរូបី ។ ករណីភូមិបានឈៀង គឺជាភ័ស្តុតាងវប្បធម៌សម័យបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រ ដែលត្រូវបានធ្វើឡើងដោយដីលើក មិនគ្រាន់តែជានិមិត្តរូបសណ្ឋាននៃនគររាមនិយកម្មវិទ្យាដំបូងបង្អស់ទេ ក៏ប៉ុន្តែទន្ទឹមនឹងនេះជាសក្ខីកម្មនៃការលេចធ្លោឡើងក្នុងសញ្ញាណនៃអំណាចកណ្តាល ដែលជាសណ្ឋាននៃរដ្ឋខ្មែរដំបូងបង្អស់ថែមទៀតផង ។ បើនិយាយម្យ៉ាងទៀតគឺការប្រមូលផ្តុំនូវអំណាចជុំវិញប្រមុខដឹកនាំស្រុកភូមិដែលជាមេកន្ទ្រាញ ។
សូមរំលឹកថា ទីក្រុងខាងលើដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងនោះគឺត្រូវបានផ្តើមឡើងតាំងពីចុងសម័យថ្មថ្មី ឬថ្មរំលីង ប្រមាណជា២៦០០ឆ្នាំ មុនគ.ស ហើយត្រូវបន្តរហូតដល់សម័យលោហៈធាតុ (សំរឹទ្ធិ, ជើក) ដែលត្រូវបានបញ្ចប់នៅស.វទី២នៃគ.ស ។ ដូចនៅលើទឹកដីខ្មែរបច្ចុប្បន្ន ខេត្តកំពង់ចាមជាដើម បុព្វបុរសដែលរស់នៅក្នុងភូមិបានឈៀង មានវប្បធម៌ស្រដៀងនឹងស្ថានីយ ផ្សេងៗឯទៀត ក្នុងភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដែនដីគោក រួមមានសំណង់ស្ថាបត្យកម្ម (ផ្ទះសម្បែងខ្ពស់ពីដី) កសិកម្ម សិប្បកម្ម (តម្បាញ, ភាជន៍ និងគ្រឿងអលង្ការ) តូរ្យតន្ត្រី ការផ្សាំងសត្វ និងពាណិជ្ជកម្មជិតឆ្ងាយជាដើម។ ម្យ៉ាងវិញទៀតខុសពីសម័យប្រវត្តិសាស្ត្រ មនុស្សនាសម័យនោះនិយមការកប់សព ពោលគឺមិនបានបូជា ឬដុតសព ដោយភ្លើងនោះទេ ។
សូមជម្រាបថា ភូមិបានឈៀងខាងលើនេះ គឺជាកន្លែងកប់សពធំជាងគេបង្អស់ក្នុងភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហើយមានលក្ខណៈត្រចះត្រចង់ រុងរឿងថ្កើងថ្កានជាងវប្បធម៌នៅភូមិស្នាយ ក្នុងខេត្តបន្ទាយមានជ័យបច្ចុប្បន្ន មានអាយុតិចជាងបន្តិច ព្រោះស្ថិតក្នុងយុគលោហៈធាតុ (ដែក) បើសំអាងលើការវិភាគនៃសមិទ្ធផលសង្គម ដែលគេបានបន្សល់ទុកក្នុងផ្នូរសព ដែលមានចំនួនដ៏លើសលប់ឥតគណនា ។
តាមរយៈលទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវរបស់អ្នកបុរាណវិទូថៃ បានបង្ហាញពីឫសកែវនៃវប្បធម៌មុនសម័យឥណ្ឌូរូបនិយកម្ម ដែលមានវឌ្ឍនភាពដ៏ឧត្តុង្គឧត្តមរួចទៅហើយ ហើយទន្ទឹមនឹនេះដែរវាក៏ឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញពីការទាក់ទងវប្បធម៌ សេដ្ឋកិច្ច រវាងសហគមន៍មន-ខ្មែរទាំងនោះក្នុងភូមិភាគនេះ និងសហគមន៍មនុស្សជិតឆ្ងាយ ដូចជាចិន និងម៉ាឡេជាដើម ៕ (កែសម្រួលដោយ ៖ បុប្ផា)
ចែករំលែកព័តមាននេះ