លោកPhilip Rudduck តំណាងឲ្យបក្សសេរីនិយមរបស់អូស្ដ្រាលីក្នុងសភាតំណាងរាស្ត្រ កាលពីមុនជារដ្ឋមន្ដ្រីអន្ដោប្រវេសន៍ពីឆ្នាំ១៩៩៦ ដល់ឆ្នាំ២០០៣ ។ ចំណាប់អារម្មណ៍របស់លោកបានត្រូវកាសែតThe Cambodia Daily លើកយកមកផ្សាយនៅថ្ងៃទី៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៤កន្លងទៅនេះ ។ ខ្ញុំផ្ទាល់មានការចាប់អារម្មណ៍ណាស់ពេលបានអានព័ត៌មានដែលលោកបានលើកឡើងអំពីកម្ពុជានិងការបោះឆ្នោត ។
ខ្ញុំនឹកឃើញកាលពីលោកបានធ្វើទស្សនកិច្ចចុងក្រោយនៅកម្ពុជានៅចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ពេលនោះខ្ញុំយល់ថា វាសមរម្យហើយដែលលោកបានលើកឡើងថា កម្ពុជាជាប្រទេស«ឯកបក្ស» ។ (នេះមិនចាំបាច់រិះគន់ថា អ្វីជាឯកបក្សនោះទេ ព្រោះកាលណោះពុំមានគណបក្សច្រើនដែលមានចេតនា ឬក៏ពុះពារដើម្បីកសាងស្រុកទេស និងប្រយុទ្ធជាមួយខ្មែរក្រហមដែលកាលណោះកំពុងគាំទ្រដោយមហាអំណាចបរទេសមួយចំនួន )។ ប៉ុន្ដែក្រោយមកចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣ កម្ពុជាបានឆ្លងកាត់ការបោះឆ្នោតជាច្រើនលើកក្នុងក្របខណ្ឌពហុបក្ស ហើយចុងក្រោយនេះគណបក្សប្រឆាំងទទួលបានអាសនៈសភាតំណាងរាស្ដ្រយ៉ាងសន្ធឹកសន្ធាប់គឺច្រើនជាងគណបក្សសេរីនិយមរបស់លោកដែលជាបក្សប្រឆាំងកាលពីបោះឆ្នោតចុងក្រោយនេះទៅទៀត ។
ក្នុងកាសែតThe Cambodia Daily ដែលខ្ញុំបានអាន លោកបានលើកឡើងថា«គណបក្សប្រជាជនបានដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលអស់រយៈពេលជាយូរឆ្នាំមកហើយ»គឺជាអ្វីដែលបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាជា«រដ្ឋឯកបក្ស»។ ជាការពិតណាស់ហើយដែលគេថាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានបម្រើការក្នុងរាជរដ្ឋាភិបាលតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣ ថ្វីបើក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៩៣-១៩៩៨ គណបក្សនេះជាគណបក្សលំដាប់ទីពីរក្នុងរដ្ឋាភិបាលចម្រុះក៏ដោយ ។ ២១ឆ្នាំគឺពិតជាមានរយៈពេលវែង ។ ក៏ប៉ុន្ដែវាមិនវែងជាង២៣ឆ្នាំ ដែលគណបក្សសេរីនិយមរបស់លោកបានដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលអូស្ដ្រាលី ពីឆ្នាំ១៩៤៩ដល់ឆ្នាំ១៩៧២(ដោយមិនដែលធ្វើជាដៃគូជាគណបក្សតូចទីពីរក្នុងរដ្ឋាភិបាលចម្រុះនោះឡើយ) ។ ខ្ញុំគិតថា ប្រទេសអូស្ដ្រាលីជាប្រទេសឯកបក្សក្នុងរយៈកាលណោះ ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយខ្ញុំឯកភាពជាមួយលោកថា ការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាជារៀងរាល់ដងបានប្រព្រឹត្តទៅមិនដូចជាប្រទេសអូស្ដ្រាលីទេ។ សំណាងណាស់ដែលមិនដូច ។
លោកក៏ប្រហែលជាដឹងឮហើយថា កាលពីបោះឆ្នោតខែកញ្ញាកន្លងទៅដែលបានលើកគណបក្សលោកឲ្យដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលនោះ អាជ្ញាធរកាន់កាប់ការបោះឆ្នោតនៅរដ្ឋអូស្ដ្រាលីខាងលិចបានបាត់សន្លឹកឆ្នោតចំនួន១.៣៧០សន្លឹក ក្នុងអំឡុងពេលបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ។ គេរកឃើញករណីនេះដោយសារកាលណោះលទ្ធផលវាប្រកិតគ្នាពេក ហើយមានបេក្ខជនមួយរូបបានស្នើសុំឲ្យមានការរាប់សន្លឹកឆ្នោតឡើងវិញ ។ យើងសូមសួរថា តើចំនួនសន្លឹកឆ្នោតប៉ុន្មានទៀតដែលដើរខុសគន្លង ខណៈដែលពុំមានបេក្ខជនណាទាមទារឲ្យរាប់ឡើងវិញនោះ?រឿងនេះប្រហែលជានៅតែគ្មាននរណាដឹងទាល់តែសោះ ។ បើរឿងនេះវាមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នឹងបន្តុះបង្អាប់ដំណើរការបោះឆ្នោតនៅអូស្ដ្រាលីនោះ ខ្ញុំសុំលើកយកព័ត៌មានមួយទៀត ដែលបានចុះផ្សាយក្នុងទំព័រកាសែតអង់គ្លេសមួយឈ្មោះThe Guardian កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែកុម្ភៈ ថា គណៈកម្មការបោះឆ្នោតអូស្ដ្រាលី បានកំពុងពិនិត្យឯកសារបោះឆ្នោតរបស់ខ្លួនចំនួន១៩.០០០ករណី ដែលបានបង្ហាញឲ្យឃើញថា ប្រជាពលរដ្ឋបានបោះឆ្នោតលើសពីមួយដង ។ អត្ថបទក្នុងកាសែតនោះបានបន្ថែមទៀតថា មានអ្នកខ្លះម្នាក់ឯងបានបោះឆ្នោត៧ដង ឬ៩ដង ឬដល់ទៅ១៥ដងឯណោះ ។ បើយោងតាមសម្ដីដែលគេស្រង់ពាក្យរបស់អាជ្ញាធរទទួលបន្ទុកការបោះឆ្នោតនោះ បានបញ្ជាក់ថា ករណីជាង៨.០០០«ត្រូវបានទាត់ចោលថាជាកំហុសផ្លូវការ» ។ ចុះលោកវិញ តើលោកគិតថា អ្នកគ្រប់គ្រងការបោះឆ្នោតនោះគួរឆ្លើយយ៉ាងដូចម្ដេចទៅវិញ ?
លើសពីនេះទៅទៀតភាពអាស្រូវនេះមិនមែនកើតឡើងទទេៗដោយគ្មានហេតុផលនោះទេ ។ ក្នុងអំឡុងដែលអូស្ដ្រាលីជាប្រទេសឯកបក្សឆ្នាំ១៩៥៤-១៩៦១ និង១៩៦៩ ការបោះឆ្នោតទាំង៣លើកនោះគណបក្សពលកម្មដែលជាគណបក្សប្រឆាំងទទួលសំឡេងឆ្នោតច្រើនជាងគណបក្សសេរីនិយម(តាមលទ្ធផលផ្លូវការរបស់គណៈកម្មការបោះឆ្នោត) ក៏ប៉ុន្ដែគណបក្សសេរីនិយមនៅតែទទួលបានអាសនៈភាគច្រើនក្នុងសភា ។ មើលទៅទម្លាប់នេះហាក់ដូចជាមិនទាន់រលត់បាត់ស្រមោលនៅឡើយ ។ បន្ទាប់ពីគណបក្សសេរីនិយមត្រូវបានជាប់ឆ្នោតដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលនៅឆ្នាំ១៩៩៦មក នៅឆ្នាំ១៩៩៨ មានការបោះឆ្នោតលើកទីមួយក្នុងអាណត្តិរបស់ខ្លួន គណបក្សពលកម្មបានឈ្នះ៥១% (ក្នុងការបោះឆ្នោតដែលមានគណបក្សតែពីរ) រីឯគណបក្សសេរីនិយមបានសំឡេងឆ្នោត៤៩% ។ វាជាលទ្ធផលដែលប្រកាសជាផ្លូវការដោយគណៈកម្មការបោះឆ្នោត ។ តែគណបក្សសេរីនិយមបែរជាបានទទួល៨០អាសនៈ រីឯបក្សប្រឆាំងទទួលបានតែ៦៧អាសនៈទៅវិញ!(គណបក្សសេរីនិយមក៏ធ្លាប់“ឈ្នះ” និងដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលកាលពីឆ្នាំ១៩៤០ ដែរ ដោយទទួលសំឡេងតិចតួចជាងគណបក្សពលកម្មទទួលបាន ។ មានតែមួយលើកគឺនៅឆ្នាំ១៩៩០ ពេលដែលគណបក្សទាំងពីរឈ្នះបានសន្លឹកឆ្នោតខុសគ្នាតែ០,២%ប៉ុណ្ណោះ ។ គណបក្សពលកម្មឈ្នះហើយបានដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល ខណៈខ្លួនឈ្នះគណបក្សសេរីនិយមតែសន្លឹកឆ្នោតលើសខ្វះគ្នាតិចតួចប៉ុណ្ណោះ ។
យោងតាមប្រវត្តិសាស្ដ្រនេះនិងរឿងអាស្រូវទាំងនេះនៅក្នុងពេលបោះឆ្នោតខែកញ្ញា (ចុះមាននរណាទៀតដឹងថា មានរឿងអាស្រូវដែលត្រូវបានលាក់បាំងប៉ុន្មានទៀត?) ពលរដ្ឋអូស្ដ្រាលីមិនអាចមានទំនុកចិត្តលើលទ្ធផលផ្លូវការនោះទេ ។ ដូច្នេះក្នុងនាមជាប្រជាជនអូស្ដ្រាលីស្នេហាជាតិមួយរូប ខ្ញុំចង់ឲ្យសាធារណជនដឹងអំពីតម្រូវការឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតដែលគ្រប់គ្រងដោយអង្គការសហប្រជាជាតិឥតលំអៀងទៅលើភាពមិនប្រក្រតីនានាក្នុងការបោះឆ្នោតខែកញ្ញា ។ ប្រសិនបើការស៊ើបអង្កេតបែបនោះត្រូវបានបង្កើតឡើងវាប្រហែលជាត្រូវការជំនួយពីអង្គការសង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជាដែលមានជំនាញក្នុងការរកកំហុសឆ្គងនៃការបោះឆ្នោត ។ លោកប្រហែលជាអ្នកដែលបានផ្ដល់មូលនិធិដល់អង្គការទាំងនោះផង ។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា លោកតំណាងរាស្ដ្រនឹងចូលរួមជាមួយនឹងខ្ញុំដើម្បីគាំទ្រការទាមទារសុំឲ្យមានគណៈកម្មការអន្ដរជាតិមួយដើម្បីស៊ើបអង្កេតការបោះឆ្នោតខែកញ្ញា នៅអូស្ដ្រាលី ។
ដោយការគោរពដើម្បីការបោះឆ្នោតយុត្តិធម៌
Allen Myers
ចែករំលែកព័តមាននេះ