ឈ្វេងយល់ពីជំងឺគាំងបេះដូង
រោគគាំងបេះដូង ដែលភាសាអង់គ្លេសហៅថា heart attack ឬmyocardial infarction គឺជាការខូចខាតជារៀងរហូតនៃសាច់ដុំបេះដូង ។ `«Myo»មានន័យថា សាច់ដុំ…
រោគគាំងបេះដូង ដែលភាសាអង់គ្លេសហៅថា heart attack ឬmyocardial infarction គឺជាការខូចខាតជារៀងរហូតនៃសាច់ដុំបេះដូង ។ `«Myo»មានន័យថា សាច់ដុំ “cardial”មានន័យថាបេះដូង និង “infarction”មានន័យថាជាការស្លាប់ជាលិកា ដោយមកពីការផ្គត់ផ្គង់ឈាមមិនគ្រប់គ្រាន់ ។
តើមានអ្វីខ្លះកើតឡើងនៅក្នុងរោគគាំងបេះដូង ?
សាច់ដុំបេះដូងត្រូវការជាប្រចាំនូវការផ្គត់ផ្គង់ឈាម ដែលសម្បូរទៅដោយអុកស៊ីសែន ដើម្បីចិញ្ចឹមសាច់ដុំនោះ ។ គឺសរសៃឈាមអាកទែរចិញ្ចឹមបេះដូង (coronary arteries) ដែលជាអ្នកធានាក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ឈាមនេះ ។ បើសិនជាសរសៃឈាមអាកទែរចិញ្ចឹមបេះដូងមានជម្ងឺ វានឹងទៅជារួមតូច ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យឈាម មិនអាចរត់តាមតម្រូវការបានទេ ។
សារជាតិខ្លាញ់ កាល់ស្យូម ប្រូតេអ៊ីន និងកោសិការលាក (inflammatory cells) បង្កបានទៅជាបន្ទះ(plaques) ដែលមានទំហំ ផ្សេងៗ នៅក្នុងសរសៃអាកទែរនោះ ។ បន្ទះដែលកកើតឡើងនេះ មានសភាពរឹងពីខាងក្រៅ តែទន់និង គ្រើមៗ (mushy) ពីខាងក្នុង ។
កាលណាបន្ទះមួយឡើងរឹង សំបកខាងក្រៅរបស់វាប្រេះបែក (plaque rupture) ធ្វើឲ្យប្លាកែត (កោសិកាគ្រាប់ឈាមដែលជួយធ្វើឲ្យឈាមកក) លេចចេញមក ហើយបង្កឲ្យកើតមានក្រមរឈាមនៅជុំវិញនោះ ។ កាលណាក្រមរឈាមកក ហើយធ្វើឲ្យស្ទះសរសៃអាកទែរនោះសាច់ដុំបេះដូងនឹងខ្វះខ្យល់អុកស៊ីសែន ហើយមិនយូរប៉ុន្មាន កោសិកាសាច់ដុំបេះដូងនោះ ក៏នឹងស្លាប់បាត់ទៅ បណ្តាលឲ្យមានការខូចខាតជារៀងរហូត ។ នេះឯងគឺជារោគគាំងបេះដូង ។
ជួនកាលរោគគាំងបេះដូង ក៏អាចត្រូវបានបង្កឡើងដោយការកន្ត្រាក់ខ្លាំងពេករបស់សរសៃឈាមចិញ្ចឹមបេះដូង (a spasm of a coronary artery) ផងដែរ ។ នៅក្នុងពេលដែលមានការកន្ត្រាក់ខ្លាំង អាកទែរចិញ្ចឹមបេះដូងកន្ត្រាក់ចុះឡើង ធ្វើឲ្យបរិមាណឈាមដែលផ្គត់ផ្គង់ទៅឲ្យសាច់ដុំបេះដូងថយចុះ ដែលគេហៅថា ischemia ។ ហេតុការណ៍នេះ អាចកើតមានឡើងនៅក្នុងពេលសម្រាក ហើយនិងចំពោះអ្នកដែលមិនធ្លាប់មានជំងឺបេះដូងផងដែរ ។
សរសៃអាកទែរមួយនាំឈាមទៅកាន់តំបន់មួយនៃសាច់ដុំបេះដូង ។ បរិមាណសាច់ដុំបេះដូងដែលរងការខូចខាត អាស្រ័យទៅតាមទំហំនៃកន្លែងដែលត្រូវទទួលឈាម ពីសរសៃអាកទែរដែលស្ទះ និងទៅតាមរយ:ពេលចន្លោះពីការរបួសទៅដល់ការព្យាបាល។
ដំណើរសះជាដោយខ្លួនឯងរបស់សាច់ដុំបេះដូង ចាប់ផ្តើមភ្លាមបន្ទាប់ពីមានរោគគាំងបេះដូង ហើយត្រូវការរយ:ពេលចំនួន៨សប្តាហ៍ ។ ដូចជាការមានរបួសនៅលើស្បែកដូច្នេះដែរ របួស បេះដូងអាចសះជាទៅវិញដោយខ្លួនឯង ដោយបន្សល់ទុកនូវស្លាកស្នាមត្រង់កន្លែងរបួសនោះ ។ ក៏ប៉ុន្តែជាលិកាស្លាកស្នាមនោះ វាមិនកន្ត្រាក់ទេ ។ ម្ល៉ោះហើយសមត្ថភាពច្របាច់បូមឈាម របស់បេះដូងបានថយចុះយ៉ាងខ្លាំង បន្ទាប់ពីមានរោគគាំងបេះដូងរួចមក ។ ការចុះខ្សោយនេះអាស្រ័យទៅតាមទំហំ និងទីតាំងរបស់ស្លាកស្នាមរបួសនោះ ។
រោគសញ្ញានៃរោគគាំងបេះដូង
1.ភាពមិនស្រួលក្នុងខ្លួន (discomfort) ថាហាក់ដូចជាមានសម្ពាធរាងដូចជា ធ្ងន់ៗ ឬឈឺក្នុងទ្រូង ឈឺដៃ ឬឈឺក្រោមឆ្អឹងទ្រូង
2.ភាពមិនស្រួលរាលដាលចាក់ទៅក្រោយ ទៅដល់ថ្គាម បំពង់ក ឬដៃ
3.តឹងពោះ(fullness) ចាក់ច្រាស(indigestion) ឬមានអារម្មណ៍ថាដូចជា ថប់ៗ (choking feeling) (ដូចជាឆ្អល់ចុងដង្ហើមជាដើម heartburn)
4.បែកញើស(sweating) ចង់ក្អួត(nausea) ក្អួត(vomiting) វិលមុខធីងធោង(dizziness)
5.អស់កម្លាំងខ្លាំង ថប់អារម្មណ៍(anxiety) ឬដង្ហើម ដង្ហក់ៗ(shortness of breath)
6.បេះដូងដើរញាប់ ឬខុសធម្មតា(rapid or irregular heartbeats) ។
នៅពេលមានរោគគាំងបេះដូង រោគសញ្ញាលេចចេញមកអស់រយៈកាលប្រមាណជា៣០នាទី ឬយូរជាងនេះ ហើយមិនបាត់ទៅវិញទេដោយការសម្រាកស្ងៀម ឬការបៀមថ្នាំ nitroglycerin ។ មានអ្នកខ្លះកើតរោគគាំងបេះដូងដោយមិនមានរោគសញ្ញាអ្វីទាំងអស់ ដែលគេហៅថា ជាជំងឺគាំងបេះដូងស្ងៀមស្ងាត់(a silent myocardial infarction – silent MI)។ ហេតុការណ៍នេះ អាចកើតមានលើមនុស្សគ្រប់រូបភាគច្រើន គឺលើអ្នកកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែម ។
តើត្រូវធ្វើដូចម្តេចពេលកើតរោគគាំងបេះដូង ?
បន្ទាប់ពីមានកើតរោគគាំងបេះដូងភ្លាម ការឆាប់ព្យាបាលដើម្បីបើកសរសៃឈាម ដែលស្ទះមាន សារ:សំខាន់ខ្លាំងណាស់ក្នុងការកាត់បន្ថយការខូចខាតសាច់ដុំបេះដូង ។ រយ:ពេលល្អបំផុតដើម្បីព្យាបាលរោគគាំងបេះដូង គឺក្នុងអំឡុងពេលពី១ទៅ២ម៉ោង បន្ទាប់ពីមានលេចរោគសញ្ញាដំបូង ។ ការរេរាបង្អង់យូរធ្វើឲ្យបេះដូងខូចខាតកាន់តែច្រើន និងកាត់បន្ថយភ័ព្វរស់រានមានជីវិត ។ ដូច្នេះត្រូវប្រញាប់ទូរស័ព្ទរកគ្រូពេទ្យជូយជាបន្ទាន់ បើសង្ស័យនរណាម្នាក់មានរោគគាំងបេះដូង ។
សូមចងចាំថា ការមិនស្រួលក្នុងទ្រូង អាចត្រូវបកស្រាយបានច្រើនយ៉ាង ។ វាអាចកើតមាននៅក្នុងទ្រូង លើដៃ ខ្នង ឬថ្គាម ។ បើសិនជាលោកអ្នកមានរោគសញ្ញាដូចរៀបរាប់មកនេះ សូមកត់ចំណាំថានោះគឺជាសញ្ញាថា មានរោគគាំងបេះដូងហើយ សូមប្រញាប់ប្រញាល់រកការថែទាំភ្លាម ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ