ទីក្រុងគ្លង់ ប្រទេសស្វ៊ីស ៖ អង្គការWWF បានស្នើយ៉ាងទទូចថា បណ្តាក្រុមហ៊ុនដែលមានបំណងចូលរួមដេញថ្លៃយកការសិក្សាវាយតម្លៃឡើងវិញមួយលើការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនី សាយ៉ាបូរី ដែលគេបានស្នើឡើងនៅលើដងទន្លេមេគង្គក្រោម ត្រូវតែបង្ហាញឆន្ទៈអនុវត្តបច្ចេកទេសសិក្សា និងវាយតម្លៃដែលមានលក្ខណៈស្តង់ដាត្រឹមត្រូវ
ទីក្រុងគ្លង់ ប្រទេសស្វ៊ីស ៖ អង្គការWWF បានស្នើយ៉ាងទទូចថា បណ្តាក្រុមហ៊ុនដែលមានបំណងចូលរួមដេញថ្លៃយកការសិក្សាវាយតម្លៃឡើងវិញមួយលើការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនី សាយ៉ាបូរី ដែលគេបានស្នើឡើងនៅលើដងទន្លេមេគង្គក្រោម ត្រូវតែបង្ហាញឆន្ទៈអនុវត្តបច្ចេកទេសសិក្សា និងវាយតម្លៃដែលមានលក្ខណៈស្តង់ដាត្រឹមត្រូវអនុលោមតាមគោលការណ៍នៅក្នុងវិស័យវារីអគ្គិសនី ។
អង្គការ WWF បានស្នើឡើងយ៉ាងទទូចដូច្នេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គបានសម្រេចចិត្តពន្យារការសម្រេចចិត្តលើការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីសាយ៉ាបូរី ដោយផ្អែកលើការផ្តល់យោបល់រិះគន់ពីសំណាក់ក្រុមអ្នកជំនាញផ្នែកបរិស្ថាននៃប្រទេសកម្ពុជា វៀតណាម និងថៃ ផ្អែកលើក្តីបារម្ភនានារបស់ប្រជាជនសហគមន៍ និងផ្អែកលើភស្តុតាងជាច្រើនដែលបង្ហាញពីកង្វះខាតព័ត៌មានចាំបាច់ស្តីអំពីហេតុផលប៉ះពាល់សំខាន់ៗអាចកើតចេញពីការសាងសង់ ក៏ដូចជាដំណើរការទំនប់ ។ ហេតុប៉ះពាល់ទាំងនេះអាចបង្កជាផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរដល់ការផ្គត់ផ្គង់ស្បៀង និងការចិញ្ចឹមជីវិតរបស់ប្រជាជនរាប់សិបលាននាក់ ។
លោកបណ្ឌិត Jian hua Meng អ្នកឯកទេសផ្នែកនិរន្តរភាពវារីអគ្គិសនីនៃអង្គការ WWF អន្តរជាតិ និយាយថា ៖ « បើនិយាយឱ្យត្រង់ទៅ ការចងក្រងព័ត៌មានស្តីអំពីការសិក្សា និងវាយតម្លៃទំនប់សាយ៉ាបូរីលើកមុន មិនត្រូវបានគេអនុវត្តតាមបច្ចេកទេសស្តង់ដាជាអន្តរជាតិឡើយ ហើយវាឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពកំសោយរបស់ក្រុមហ៊ុនដែលពាក់ព័ន្ធនោះ » ។
លោកបន្តថា ៖«អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ អង្គការ WWF បាននិងកំពុងធ្វើការយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយដៃគូ ក្នុងវិស័យវារីអគ្គិសនីអន្តរជាតិសំដៅលើកកម្ពស់ស្តង់ដានិរន្តរភាព ហើយយើងស្គាល់ថាអ្វីទៅជាបច្ចេកទេស និងបទដ្ឋានស្តង់ដា ដែលមាននៅក្នុងយុគសម័យបច្ចុប្បន្ន ហើយវាច្បាស់ណាស់ថាករណីនៃការសិក្សា និងវាយតម្លៃទំនប់មួយនេះ នឹងអាចបង្កហេតុប៉ះពាល់អវិជ្ជមានជាច្រើន » ។
ដោយមានការសម្របសម្រួលពីអង្គការ WorldFish និងដោយមានការចូលរួមពីអង្គការស្បៀង និងកសិកម្មនៃសហប្រជាជាតិ (FAO) និងអង្គការ WWF គេបានឱ្យមានការពិនិត្យមើលសាឡើងវិញមួយលើលទ្ធផលនៃការសិក្សាពីលទ្ធភាពសាងសង់ទំនប់ និងលើការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន ហើយរកឃើញថាមានកំហុស និងកង្វះខាតព័ត៌មានជាច្រើន ដែលនាំឱ្យគេធ្វើការសន្និដ្ឋានថា ការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថានសម្រាប់ការសាងសង់ទំនប់សាយ៉ាបូរី ដែលគេបានស្នើឡើងនេះ មិនមានលក្ខណៈស្តង់ដាត្រឹមត្រូវឡើយ ។
ជាធម្មតា រាល់ការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់ទាំងអស់ត្រូវផ្តោតលើតំបន់ប៉ែកខាងលើ និងប៉ែកខាងក្រោមទន្លេនៅក្នុងតំបន់គ្រោងសាងសង់ ។ ដោយឡែក ការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាននៃទំនប់សាយ៉ាបូរី មិនបានផ្តោតតំបន់អាងទន្លេប៉ែកខាងលើទេ គឺគ្រាន់តែធ្វើកិច្ចការនោះនៅក្នុងតែរង្វង់ផ្ទៃ១ភាគ៣នៃតំបន់គ្រោងសាងសង់ប៉ុណ្ណោះ ហើយមិនបានផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់លើហេតុប៉ះពាល់ដែលអាចកើតមានក្រៅបរិវេណចម្ងាយ២គីឡូម៉ែត្រនៅប៉ែកខាងក្រោមទំនប់ ។
ពាក់ព័ន្ធនឹងជលផល អង្គការ WWF មានក្តីបារម្ភចម្បងមួយ គឺការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បានមើលរំលងលទ្ធផលការសិក្សាមុនៗជាច្រើន ហើយផ្អែកទាំងស្រុងលើការប្រមូលសំណាកជីវចម្រុះតិចតួច ពោលគឺមានចំនួនតិចជាង១ភាគ៣ ពីក្នុងតំបន់គ្រោងសាងសង់ ។ ក្នុងចំណោមត្រីប្រភេទធ្វើចរាចរដែលគេបានចងក្រងទុកក្នុងឆ្នាំ១៩៩៤ មានតែចំនួន៥ប្រភេទប៉ុណ្ណោះ ដែលគេបានបញ្ចូលក្នុងការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន ។ ក្នុងចំណោមការសិក្សាមុនៗអំពីចរាចរត្រីនៅក្នុងតំបន់អាងទន្លេ មេគង្គចំនួនជាង២៨ មាន៣ប៉ុណ្ណោះ ដែលត្រូវបានគេយកមកធ្វើឯកសារយោងក្នុងការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន ។ ផ្ទុយមកវិញ ការសិក្សាថ្មីៗកន្លងមកនេះបានបង្ហាញថា មានត្រីចំនួន២២៩ប្រភេទ ដែលត្រូវការទីជម្រកនៅប៉ែកខាងលើដងទន្លេនៃតំបន់គ្រោងសាងសង់ទំនប់សម្រាប់ធ្វើការពងកូន និងរស់នៅពេលរដូវទឹកស្រក ។ ក្នុងចំណោមប្រភេទត្រីទាំងនេះ មានត្រីចំនួន៧០ប្រភេទ ត្រូវបានគេចាត់ថ្នាក់ជាប្រភេទត្រីធ្វើចរាចរឡើងចុះ ។
លទ្ធផលនៃការពិនិត្យសាឡើងវិញក៏បានបង្ហាញដែរថា គំរូផ្លូវសម្រាប់ត្រីឆ្លងកាត់ដែលគម្រោងសាងសង់ទំនប់បានស្នើឡើង មើលរំលងនូវគោលការណ៍បទដ្ឋាន ខ្វះខាតព័ត៌មានសំខាន់ៗរួមមានស្តីពីប្រភេទត្រី ដែលគេតម្រូវឱ្យឆ្លងកាត់ ហើយគំរូកសាងទីជម្រាល និងច្រកចរាចរជាដំណាក់ៗ ដែលសូម្បីតែត្រីសាលមុន (Salmon) ជាប្រភេទមានសមត្ថភាពហែលខ្លាំង និងលោតខ្ពស់ជាងប្រភេទត្រីនៅក្នុងទន្លេមេគង្គនោះ ក៏ពិបាកនឹងហែលឆ្លងដែរ ។
កំណត់សម្គាល់សំខាន់ៗដែលអ្នកធ្វើការសិក្សា និងវាយតម្លៃទំនប់គួរដឹង ស្របពេលដែលមានការស្នើយ៉ាងទទូចឱ្យមានការសិក្សា និងការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់ថ្មីត្រូវតែគោរពតាមលក្ខខណ្ឌស្តង់ដាបច្ចេកទេសអន្តរជាតិ អង្គការ WWF បានលើកយកឧទាហរណ៍ក្រុមហ៊ុនវិស្វកម្មនៃប្រទេសស្វ៊ីស Colenco ដែលជាអ្នកបានសរសេរសំណើច្រកចរាចរត្រីសម្រាប់គម្រោងសាយ៉ាបូរី ។
លោកបណ្ឌិត Mengនិយាយថា ៖«បទដ្ឋានស្តង់ដានៃការងារដែលអនុវត្តដោយក្រុមហ៊ុន Colenco សម្រាប់គម្រោងសាងសង់ទំនប់សាយ៉ាបូរី គឺជាស្តង់ដាការងារមួយដែលមិនអាចទទួលយកបាននៅក្នុងក្របខណ្ឌនៃស្តង់ដាក្រុមហ៊ុនស្វ៊ីសមួយនេះ ហើយវាមិនបានអនុលោមតាមក្រឹត្យក្រមបទដ្ឋាន សីលធម៌នៃការទទួលខុសត្រូវផ្នែកបរិស្ថាន និងសង្គម » ។
លោកបន្តថា ៖«ខណៈពេលដែលតួអង្គសំខាន់នៅក្នុងវិស័យវារីអគ្គិសនី កំពុងបោះជំហានទៅមុខក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងលើកកម្ពស់ការអនុវត្តស្តង់ដានិរន្តរភាពនៃគម្រោងសាងសង់ទំនប់របស់ពួកគេ ក្រុមហ៊ុននានាតួយ៉ាងដូចជា Colenco ត្រូវតែមានការប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះការជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយគម្រោងសាងសង់ទំនប់ ដែលគ្មានការសិក្សាគ្រប់គ្រាន់ច្បាស់លាស់ ហើយដែលនឹងអាចបង្កឱ្យមានហេតុផលអវិជ្ជមានជាច្រើនដល់ទន្លេ និងប្រជាជនរាប់សិបលាននាក់ទៀតដែលពឹងអាស្រ័យលើធនធានទន្លេនេះសម្រាប់ការចិញ្ចឹមជីវិត » ។
ការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់ត្រូវតែអនុវត្តបច្ចេកទេសស្តង់ដាអន្តរជាតិ អង្គការWWF ស្វាគមន៍ការថ្លែងរបស់លោក Viraphon Viravong ជាអគ្គនាយកនៃនាយកដ្ឋានអគ្គិសនីឡាវថា ការពិចារណាឡើងវិញលើក្តីព្រួយបារម្ភរបស់ប្រទេសជិតខាង ស្តីពីការសាងសង់ទំនប់សាយ៉ាបូរី អាចមានបច្ច័យដល់ការសម្រេចចិត្តលើការសាងសង់ទំនប់មួយនេះ ។
លោកបណ្ឌិត Meng និយាយថា «ក្រុមហ៊ុនដែលប្រាថ្នាចូលខ្លួនដេញថ្លៃដើម្បីធ្វើការសិក្សាឡើងវិញមួយត្រូវបង្ហាញឱ្យច្បាស់អំពីឆន្ទៈក្នុងការអនុវត្តបច្ចេកទេសស្តង់ដា ដោយបង្ហាញថា ពួកគេនឹងដឹកនាំធ្វើការសិក្សាឡើងវិញដោយផ្អែកលើវិធីសាស្ត្រ និងបច្ចេកទេសប្រកបដោយលក្ខណៈស្តង់ដា ដែលមានឧទាហរណ៍ដូចជា យន្តការវាយតម្លៃនិរន្តរភាពវារីអគ្គិសនី ដែលអង្គការ WWF និងភាគីពាក់ព័ន្ធដទៃទៀតបានជួយជ្រោមជ្រែងបង្កើតឡើងក្រោមកិច្ចសហការជាមួយសមាគមវារីអគ្គិសនីជាតិ» ។
លោកបន្តថា ៖«វិធីសាស្ត្រវាយតម្លៃនិរន្តរភាពវារីអគ្គិសនីបង្កើតឡើង ជាពិសេសសម្រាប់តំបន់អាងទន្លេមេគង្គ ក្រោមកិច្ចសហការរវាងគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ និងធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី ក៏ជាវិធីសាស្ត្រសម្រាប់វាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់មួយទៀតដែលគេគួរយកទៅពិចារណាដែរ ។ វិធីសាស្ត្រទាំងនេះរួមបញ្ចូលគ្នា អាចផ្តល់លទ្ធភាពក្នុងការកំណត់ជម្រើសផ្សេងៗដើម្បីស្នើគម្រោងមួយឡើង ដែលមានហេតុប៉ះពាល់អវិជ្ជមានកម្រិតទាប និងដើម្បីធ្វើការវាយតម្លៃអំពីនិរន្តរភាពនៃទំនប់ » ។
អង្គការ WWF បាននិងកំពុងទទូចសុំឱ្យមានការពន្យាររយៈពេល១០ឆ្នាំ ចំពោះរាល់ការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីទាំងឡាយដែលគេបានស្នើឡើងនៅលើដងទន្លេមេគង្គប៉ែកខាងក្រោមរហូតដល់មានការសិក្សាច្បាស់លាស់ ក៏ដូចជាការប្រមូលព័ត៌មានគ្រប់គ្រាន់ស្តីពីហេតុប៉ះពាល់នានាសិន ។ ការស្នើយ៉ាងដូច្នេះ ក៏ត្រូវបានភាគីប្រទេសវៀតណាម បាននិងកំពុងអំពាវនាវផងដែរ ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ