លោកមិត្ត សាខុន ជាអ្នកនិពន្ធដ៏ល្បី១រូប ផ្នែកប្រលោមលោក និងទំនុកច្រៀង នាអំឡុងចុងទសវត្ស៦០ ដល់ពាក់កណ្តាលទសវត្ស ៧០ ។ ស្នាដៃរបស់លោកមិត្ត សាខុន មួយចំនួនបានផលិតជាខ្សែភាពយន្ត ។
លោកមិត្ត សាខុន ជាអ្នកនិពន្ធដ៏ល្បី១រូប ផ្នែកប្រលោមលោក និងទំនុកច្រៀង នាអំឡុងចុងទសវត្ស៦០ ដល់ពាក់កណ្តាលទសវត្ស ៧០ ។ ស្នាដៃរបស់លោកមិត្ត សាខុន មួយចំនួនបានផលិតជាខ្សែភាពយន្ត ។
លោកមិត្ត សាខុន បានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍នៅអាយុ១៩ឆ្នាំ ខណៈដែលភរិយារបស់លោកមានវ័យ១៣ឆ្នាំ ។ គូស្វាមី-ភរិយានេះមានបុត្រ៩នាក់ ប៉ុន្តែពុំសូវមានសុភមង្គល ហើយពុំសូវបានរស់នៅជួបជុំគ្នាទេ ។ ជីវិតរបស់លោកមិត្ត សាខុន រសាត់ទៅឆ្ងាយគ្រួសារជា រឿយៗដោយសារបញ្ហាជីវភាព ។
ឈ្មោះពិតរបស់អ្នកនិពន្ធមិត្ត សាខុន គឺម៉ក់ សាខុន កើតនៅថ្ងៃទី៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៣៨ នៅភូមិសូរិយា ឃុំលលកស ស្រុកបាកាន ខេត្តពោធិ៍សាត់ ។ ឪពុកឈ្មោះម៉ក់ នៅ និងម្តាយឈ្មោះ សែម ។ ម្តាយរបស់លោកមិត្ត សាខុន បានលាចាកលោកនេះទៅ ក្នុងពេលលោកទើបតែមានវ័យ៦ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ។
មិត្ត សុម៉ាលី ជាឈ្មោះមួយទៀតរបស់អ្នកនិពន្ធមិត្ត សាខុន ត្រូវបានគេស្គាល់នៅក្នុងសង្គមកវីនាជំនាន់នោះ ។
ឆ្នាំ១៩៤៤ ក្នុងវ័យ៦ឆ្នាំ លោកមិត្ត សាខុន បានទៅស្នាក់នៅវត្តសូរិយា និងរៀននៅសាលាវត្តនោះដែលជាភូមិកំណើតរបស់ខ្លួន ។ ពុំមានការអះអាងទេ ប៉ុន្តែទំនងពេលរស់នៅក្នុងវត្តនេះហើយដែលបានបណ្តុះចិត្តរបស់លោកមិត្ត សាខុនឱ្យស្រឡាញ់ចូលចិត្តតែងនិពន្ធ ។ ឆ្នាំ១៩៥៥ ពោលគឺក្នុងវ័យ១៧ឆ្នាំ អនាគតកវីរសាត់អណ្តែតរូបនេះ បានប្រឡងជាប់សញ្ញាបត្រមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ ។ ដោយហេតុខ្វះខាតខាងជីវភាព លោកមិត្ត សាខុន បានបង្ខំចិត្តបោះបង់ការសិក្សា
ហើយទៅធ្វើជាអ្នកបកប្រែភាសាបារាំងឱ្យជនជាតិបារាំងនៅចំការកៅស៊ូជប់ខេត្តកំពង់ចាម ។
អ្នកចងក្រងឯកសារលោកខឿន សាឃាង រៀបរាប់ថា ចាប់ពីពេលនោះទៅស្មារតីតែងនិពន្ធរបស់លោកមិត្ត សាខុន ហាក់បានលាក់ខ្លួនពួនសម្ងំនៅក្នុងបេះដូងដ៏អាថ៌កំបាំងមួយរយៈ ខណៈដែលលោករសាត់អណ្តែតនៅក្នុងពិភពជីវភាពលិចអណ្តែតដែលអាចចាត់ទុកថាជាបទពិសោធន៍មួយជាប្រយោជន៍ដល់ការតែងនិពន្ធរបស់លោកនាពេល ក្រោយៗមក ។
វ័យ១៩ ឆ្នាំគឺនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៥៧ លោកមិត្ត សុខុន បានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាមួយយុវតីឌី សុន្ធរី ហៅឌី សាខន ដែលទើបតែមានវ័យ១៣ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។ ដោយហេតុតែពួកគេសុទ្ធតែមានវ័យក្មេងខ្ចីពេក ជាហេតុនាំឱ្យមានភាពលំបាកស្មុគស្មាញច្រើនខាងជីវភាព ហើយពុំសូវស៊ីសង្វាក់គ្នាផង ។ ក្រៅពីនេះគូភរិយាស្វាមីដ៏ក្មេងល្ហក់មួយគូនេះស្ថិតនៅចំកណ្តាលភាពរកាំរកូសគ្នានៃគ្រួសារទាំងសងខាងទៀតផង។ ទោះយ៉ាងណាក្តី ពួកគេអាចរស់នៅជាមួយគ្នាដោយមិនបែកបាក់គ្នាឡើយ ហើយគូស្វាមី ភរិយាដ៏ក្មេងខ្ចីស្ទើរតែមិនអាចជឿនេះបានផ្តល់កំណើតឱ្យបុត្រ ដល់ទៅ៩នាក់ ស្រី៤នាក់ និងប្រុស៥នាក់ ។
ក្នុងបំណងគេចចេញពីក្តីលំបាកទាំងឡាយនេះ ទើបអ្នកទាំងពីរសម្រេចចិត្តនាំគ្នាទៅរស់នៅចោមចៅដែលជាស្រុកកំណើតរបស់អ្នកស្រីឌី សុន្ធរី ។ បន្ទាប់ពីអ្នកស្រីសុន្ធរី ផ្តល់កំណើតឱ្យកូនម្នាក់រួច ទ្រាំនឹងក្តីលំបាកដែលកើតពីកង្វះខាតផ្នែកជីវភាពមិនបាន លោកមិត្ត សាខុន សម្រេចចិត្តទុកភរិយាចោលនៅទីនោះមួយរយៈ ហើយលោកបានចាកចេញទៅធ្វើការនៅខេត្តកោះកុងដើម្បីរកប្រាក់ផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ។ ទីនោះហើយដែលលោកមិត្ត សាខុន បានបណ្តុះទឹកចិត្តស្នហាផ្នែកតែងនិពន្ធរបស់លោកឡើងវិញ ។
ក្នុងអំឡុងពេលទៅធ្វើការនៅខេត្តកោះកុង លោកមិត្ត សាខុន បានឆ្លៀតពេលសរសេររឿងខ្លីមួយចំនួន ដូចជារឿង «ឈាមហូរលើវាលខ្សាច់កោះកុង»ជាដើម ។
ត្រឡប់ពីកោះកុងវិញ លោកមិត្ត សាខុន បានយកស្នាដែទាំងនោះទៅបោះពុម្ព ប៉ុន្តែពុំមានរោងពុម្ពណាទទួលយកស្នាដៃរបស់លោកទេ។ ទីបំផុតលោកសាខុនរកបានរោងពុម្ពដើម្បីបោះពុម្ពសាកល្បង ។ ក្រោយមកស្នាដៃរបស់លោកមិត្ត សាខុនទទួលបានជោគជ័យខ្លាំង ទើបមានចាងហ្វាងផលិតកម្មមួយចំនួនដូចជា លោកអុី វង់ហែម ជាដើមទាក់ទងយកស្នាដៃ របស់លោកថតជាខ្សែភាពយន្ត ។ ស្នាដៃរបស់លោកមិត្ត សាខុន ទាំងអស់ត្រូវបានបណ្ណាគារពស់មាស ទទួលបោះពុម្ពផ្តាច់មុខ ។
លោកមិត្ត សាខុន បានចូលជាសមាជិកនៃ សមាគមអ្នកនិពន្ធខ្មែរ នៅឆ្នាំ១៩៦០ ។
ពីឆ្នាំ១៩៦០ដល់១៩៧៥ លោកមិត្ត សាខុន នៅតែមិនបានរស់នៅជួបជុំជាមួយប្រពន្ធ និងកូនដដែល ដោយលោករស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ជួលផ្ទះគេស្នាក់នៅ ឯភរិយា និង កូនៗរបស់លោកនៅស្រុកកំណើតដដែល ។
នៅឆ្នាំ១៩៧០ ពោលគឺបន្ទាប់ពីលោកមិត្ត សាខុន ទទួលបានជោគជ័យផ្នែកតែងនិពន្ធរបស់លោកនោះ លោកបានសង់ផ្ទះ១ខ្នងនៅស្រុកកំណើតសម្រាប់ កូនៗ និងភរិយារបស់លោក ។
នៅក្នុងរបបប៉ុល ពត លោកមិត្ត សាខុននិងគ្រួសារត្រូវបានជម្លៀសទៅរស់នៅភូមិបឹងត្រយង ស្រុកភ្នំក្រវាញ ខេត្តពោធិ៍សាត់ ។ លោកមិត្តសាខុន ត្រូវបានប៉ុល ពត សម្លាប់នៅឆ្នាំ១៩៧៦ នៅតំបន់ព្រំដែនខ្មែរ-ថៃ ខណៈពេលដែលលោកកំពុងត្រៀមភៀសខ្លួនទៅប្រទេសថៃ ។
សៀវភៅអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរ ឆ្នាំ១៩៧០-១៩៧៥ របស់លោកហាក់ វ៉ាន់ដារ៉ា បានកត់សម្គាល់ថា កូនរបស់លោកមិត្ត សាខុនបានបាត់បង់ជីវិតក្នុងរបបប៉ុល ពត ៦នាក់ ហើយកូន៣នាក់ដែលនៅរស់គឺកូនស្រីច្បង, កូនប្រុសទី៤ និងកូនប្រុសទី៥ ។
-ស្នាដៃផ្នែកប្រលោមលោករបស់លោកមិត្ត សាខុន
១-កម្មខ្ញុំ ឆ្នាំ១៩៦៦ ។
២-យុទ្ធជនការពាព្រះវិហារ ឆ្នាំ១៩៦៦ ។
៣-លំពែងជ័យស្រីចិត្តដែក ឆ្នាំ១៩៦៦ ។
៤-ជីវិតរុះរោយ ឆ្នាំ១៩៦៧ ។
៥-ឈាមហូរលើវាលខ្សាច់កោះកុង ឆ្នាំ១៩៦៧ ។
៦-មហាកំពែងទ័ពទាំងប្រាំ ឆ្នាំ១៩៦៧ ។
៧-សញ្ញាមកុដរាជ ឆ្នាំ១៩៦៧ ។
៨-សន្ទុះដាវចិន្តាមណី ឆ្នាំ១៩៦៧ (មានជាល្ខោនបាសាក់ ) ។
៩-អាថ៌កំបាំងត្បូងពេជ្រ ឆ្នាំ១០៦៧ ។
១០-ឥន្ទ្រីក្រហម ឆ្នាំ១៩៦៧ ។
១១-កូនក្រកខ្មៅ ឆ្នាំ១៩៦៨ ។
១២-នារីផ្សងព្រេង ឆ្នាំ១៩៦៨ ។
១៣-អាថ៌កំបាំងទូកលេខ១១ ឆ្នាំ១៩៦៨ ។
១៤-ដែនជ្រោយលោហិត ឆ្នាំ១៩៦៩ ។
១៥-ទេវរូបសម្ងាត់ ឆ្នាំ១៩៦៩ ។
១៦-ផ្កាយលង្ហិន ឆ្នាំ១៩៦៩ ។
១៧-ព្យុះដាវសងសឹក ឆ្នាំ១៩៦៩ ។
១៨-មហាពលីកម្ម ឆ្នាំ១៩៦៩ ។
១៩-ម្រាមដៃលោហិត ឆ្នាំ១៩៦៩ ។
២០-សោមាសសម្ងាត់ ឆ្នាំ១៩៦៩ ។
២១-ស្រមោលខ្មៅ ឆ្នាំ១៩៦៩ ។
២២-ដាវកំបុត ឆ្នាំ១៩៧០ ។
២៣-ទង់មរណៈ ឆ្នាំ១៩៧០ ។
២៤-ព្រួញទេវរាជ្យ ឆ្នាំ១៩៧០ ។
២៥-ព្រួញពិសអាថ៌កំបាំង ឆ្នាំ១៩៧០ ។
២៦-មហាជ័យនៃយុទ្ធមិត្តយើង ឆ្នាំ១៩៧០។
២៧-មហារំអិល ឆ្នាំ១៩៧០ ។
២៨-វីរជនភ្នែក១ ឆ្នាំ១៩៧០ ។
២៩-សមុទ្រឈាម ឆ្នាំ១៩៧០ ។
៣០-ស្បៃទិព្វ ឆ្នាំ១៩៧០ ។
៣១-អ្នកដាវឯកបីរូប ឆ្នាំ១៩៧០ ។
៣២-ថ្ងៃលិចអូនស្រណោះ ឆ្នាំ១៩៧១ ។
៣៣-ដប់ឆ្នាំចាំបង ឆ្នាំ១៩៧…?
៣៤-ចោរខ្លែងមាស ឆ្នាំ១៩៧២ ។
៣៥-ដាវម៉ឺនដាវពេជ្រ ឆ្នាំ១៩៧២ ។
៣៦-ឈាមអ្នកប្រដាល់ ឆ្នាំ១៩៧៣ ។
៣៧-ឈ្នះដប់ទិស ឆ្នាំ១៩៧៣ ។
៣៨-ធីតាមុខបី ឆ្នាំ១៩៧៣ ។
៣៩-អ្នកប្រដាល់១៣ស្រុក ឆ្នាំ១៩៧៣ ។
ផ្នែកចម្រៀង
១-ថ្ងៃលិចអូនស្រណោះ (រស់ សេរីសុទ្ធា) ។
២-ថ្ងៃស្អែកអូនលាបង (ស៊ិន ស៊ីសាមុត និងរស់ សេរីសុទ្ធា ) ។
៣-ទឹកភ្នែកជូនបង (សូ សាវឿន)។
៤-រំដួលពោធិ៍សាត់ (ស៊ិន ស៊ីសាមុត) ។
៥-អនុស្សាវរីយ៍ស្ទឹងពោធិ៍សាត់ (អីុន យ៉េង) ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ