រាជធានីភ្នំពេញ ៖ ខណៈសមរភូមិពាក្យសម្តីរវាងមហាអំណាចចិននិងអាមេរិកកំពុងកើតមានយ៉ាងក្តៅគគុកនៅកម្ពុជាពាក់ព័ន្ធនឹងទំហំពាណិជ្ជកម្មទ្វេរភាគីនៃប្រទេសកម្ពុជា-ចិន និងកម្ពុជា-អាមេរិកនោះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខឥសាន បានថ្លែងនាថ្ងៃអាទិត្យ ម្សិលមិញនេះថា កម្ពុជាមិនប្រកាន់យកការធ្វើទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសចិន ហើយទាត់ចោលប្រទេសសហរដ្ឋអាមេរិក នោះទេ គឺមានន័យថា បើទោះបីជា ពាណិជ្ជកម្មទ្វេរភាគីរវាងកម្ពុជា-ចិន និងកម្ពុជា-អាមេរិក មានទំហំខុសគ្នាក្តី។
ផ្តល់បទសម្ភាសន៍ជាមួយកោះសន្តិភាពនាព្រឹកថ្ងៃទី២១ ខែមេសា អ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាច លោក សុខ ឥសាន បានបញ្ជាក់ថា ទោះបីជាមាន ទំហំពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសទាំងពីរ (ចិន-អាមេរិក)ជាមួយប្រទេសកម្ពុជាមិនដូចគ្នាក្តី ក៏ប៉ុន្តែទំហំពាណិជ្ជ កម្មរវាងកម្ពុជានិងមហាអំណាចទាំងពីរ គឺផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ច្រើនដល់ប្រជាជនកម្ពុជានិងប្រទេសកម្ពុជា។ ជាក់ស្តែង ការវិនិយោគរបស់ប្រទេសចិនមកកម្ពុជាមានចំនួនច្រើនលើសលប់ ជាពិសេសចិន បាននឹងកំពុងនាំមុខគេ ក្នុងការជួយកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្សេងៗដល់កម្ពុជា ផ្លូវថ្នល់ ស្ពាន សាលា និងលើគ្រប់វិស័យទាំងអស់ ។ លោកសុខ ឥសាន មានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ថា «យើងមិនអាចប្រលងណាំងប្រជែងជាមួយប្រទេសមហាអំណាចនេះបានទេ ។ ដូច្នេះយើងធ្វើពាណិជ្ជកម្មទ្វេរភាគីជាមួយមហាអំណាចទាំងពីរ មិនចោលមួយ យកមួយនោះទេ»។
សូមបញ្ជាក់ថាស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃទី ១៩ ខែមេសា កន្លងទៅបានសរសេរសារលើបណ្តាញសង្គមរបស់ខ្លួនដោយលើកឡើងថាកម្ពុជាមិនបានចំណេញពីការចាប់ដៃគូពាណិជ្ជកម្មជាមួយនឹងប្រទេសចិនឡើយ ។ ស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជាបានសរសេរវាយប្រហារចិនយ៉ាងដូច្នេះថា «ប្រទេសចិនគឺជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំជាងគេរបស់ប្រទេសកម្ពុជា តែទំនាក់ទំនងនេះចំណេញខ្លាំងទៅខាងប្រទេសចិន។ ប្រហែល ៨៧% នៃទំនិញដោះដូរគ្នាគឺជាទំនិញនាំចូលមកពីប្រទេសចិន ដែលមិនជួយដល់ការធ្វើអោយមានការងារ ឬជួយដល់ឧស្សាហកម្មដូចទំនាក់ទំនងរបស់ប្រទេសកម្ពុជាជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ឬសហភាពអឺរ៉ុបនោះទេ។ នេះគ្រាន់តែជាផ្លូវមួយទៀតដែលប្រទេសកម្ពុជា បានងាកចេញពីយុទ្ធសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ចដែលមានតុល្យភាព និងលក្ខណៈចម្រុះច្រើន ទៅរកយុទ្ធសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ចដែលមានការពឹងផ្អែកច្រើនទៅលើប្រទេសចិន។
ព្រមជាមួយគ្នានោះស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជាក៏បានបង្ហញនូវបញ្ហាឱនភាពពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជា-អាមេរិក និងកម្ពុជា-ចិន ។ អាមេរិកបានបង្ហាញការប្រៀបធៀបនៃ ពាណិជ្ជកម្មសរុបកម្ពុជា – អាមេរិក គឺការនាំចេញរបស់កម្ពុជាទៅសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ២០១៧មានទំហំដល់ទៅជាង ៣ ០៦៦ លានដុល្លារអាមេរិក ខណៈការនាំចេញរបស់កម្ពុជាទៅកាន់ប្រទេសចិនគឺមានចំនួនតែ ៧៥៣ លានដុល្លារអាមេរិក តែការនាំចូលពីចិនមកកម្ពុជាគឺមានទំហំដល់ទៅជាង ៥ ២៨៦ លានដុល្លារអាមេរិក ។
ភ្លាមៗក្រោយពីការបង្ហោះនូវសារមាន លក្ខណៈវាយប្រហារប្រឆាំងនឹងការពាណិជ្ជ កម្មរបស់ចិន ហាក់ផ្តល់ប្រយោជន៍តិចតួចដល់កម្ពុជានោះ ស្ថានទូតចិនប្រចាំនៅប្រទេសកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមេសា បានសរសេរនៅក្នុងហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួនថាអាមេរិកកំពុងបង្កបញ្ហាម្តងទៀតជាមួយអ្វីដែលគេហៅថាបញ្ហាឱនភាពពាណិជ្ជកម្ម។ ស្ថានទូតចិនបានសរសេរថា «មិត្តកម្ពុជាទាំងអស់ចូរប្រុងប្រយ័ត្ន! សហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងតែបង្កបញ្ហាម្តងទៀតជាមួយនឹងអ្វីដែលគេហៅថា បញ្ហាឱនភាពពាណិជ្ជកម្ម ។ វាគឺជារឿងធម្មតាទេ ព្រោះនៅក្នុងពិភពនៃសកលភាវូបនីយកម្ម សកម្មភាពពាណិជ្ជកម្មតែងតែធ្វើដំណើរហួសពីកម្រិតទ្វេភាគី។ នៅក្នុងករណីកម្ពុជាវិញ ប្រទេសកម្ពុជាបាននាំចូលនូវវត្ថុធាតុដើមវាយនភ័ណ្ឌ និងគ្រឿងម៉ាស៊ីនវាយនភ័ណ្ឌយ៉ាងច្រើនពីប្រទេសចិន សម្រាប់បម្រើវិស័យកាត់ដេរខណៈដែលខ្លួនបាននាំចេញផលិតផលសម្រេចទៅកាន់គ្រប់ទីកន្លែងទូទាំងសកលលោក ក្នុងនោះរួមមានទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបផងដែរ» ។
នៅក្នុងករណីនេះ វាគឺជាភាពសកម្មបំផុតរបស់កម្មករខ្មែរ ដែលបម្រើក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម។ ក្រៅពីនេះ ទំនាក់ទំនងរវាងរដ្ឋ និងរដ្ឋ គឺមិនមែនត្រឹមតែដើម្បីពាណិជ្ជកម្មនោះឡើយ។ អ្វីដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ គឺប្រទេសចិនបានកសាងផ្លូវចំនួន៣១ខ្សែ និងស្ពានចំនួន ៨ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានប្រវែងសរុបជាង ៣,០០០គីឡូម៉ែត្រ។ចុះតើសហរដ្ឋអាមេរិកវិញធ្លាប់បានជួយធ្វើអ្វីខ្លះដល់កម្ពុជាសម្រាប់វិស័យមួយនេះ0x017d7 ចិនបានជួយកសាងស្ថានីយវារីអគ្គិសនីទាំងអស់នៅកម្ពុជា (ស្មើនឹង ៨០%នៃសមត្ថភាពផលិតថាមពលអគ្គិសនី ដែលមានដំណើរការនៅកម្ពុជា)។ ចុះតើសហរដ្ឋអាមេរិកបានធ្វើអ្វីខ្លះដែរ? យ៉ាងណាមិញ លោក ខៀវ កញ្ញារីទ្ធ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន បានសរសេរសារលើ ហ្វេសប៊ុករបស់លោកកាលពីថ្ងៃទី ២០ ខែមេសា ហាក់វាយបកទៅអាមេរិក ដែលមានខ្លឹមសារទាំងស្រុងថា «ប្រហែលមានតែនៅស្រុកខ្មែរទេ ដែលស្ថានទូតមួយបញ្ចេញដំណឹងក្លែងបន្លំ (fake news) វាយប្រហារប្រទេសម្ចាស់ផ្ទះផង វាយប្រហារប្រទេសមួយទៀតដែលខ្លួនមានទំនាក់ទំនងស្ថានទូតជាមួយផង ។ អ្នក«វិភាគ» នៅទីនេះ ខំបង្ហាញថា គឺពាណិជ្ជកម្មជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកទេដែលបានបង្កើតការងារនៅស្រុកខ្មែរ តែគេ«ភ្លេច» បង្ហាញរឿងមួយដ៏សំខាន់នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចផងដែរ នោះគឺទំហំវិនិយោគចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជាវិញតើមានប៉ុន្មាន ? យើងមានតែចង់កសាងទំនាក់ទំនងល្អជាមួយគ្រប់ប្រទេស ពិសេសជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក តែមនុស្សខ្លះប្រឹងដុតកម្លោចទំនាក់ទំនងនេះ ព្រោះតែអគតិរបស់ខ្លួនទៅវិញ» ។
ទាក់ទំនងនឹងការលើកឡើងថាកម្ពុជាកំពុងតែងាកទៅរកចិនខ្លាំងជាងអាមេរិកត្រូវបានលោក សុខ ឥសានបានបញ្ជាក់ថា «មិនដូច្នោះទេ នយោបាយការបរទេសរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលក៏ដូចជាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដឹកនាំដោយសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន គឺរាប់អានគ្រប់បណ្តាប្រទេសលើកពិភពលោក ប៉ុន្មានរយប្រទេសគឺជាមិត្តរបស់កម្ពុជាទាំងអស់ ផ្អែកលើមូលដ្ឋានគោលអធិបតេយ្យភាព ឯករាជ្យទឹកដីរបស់គ្នា ជាពិសេសមិនលូកដៃចូលកិច្ចផ្ទៃក្នុងផងគ្នា»។ អ្នកនាំពាក្យរូបនេះបន្តថា អាមេរិកក៏បានជួយច្រើនដែរក្នុងផ្នែកមនុស្សធម៌ ទោះបីជាផ្នែកផ្សេងទៀតអាមេរិកមិនជួយក៏ដោយ។ លោកក៏បានគូសបញ្ជាក់ថា «និយាយរួមកម្ពុជា និងបណ្តាប្រទេសលើសកលលោក បានរាប់អានគ្នាមិត្តដូចគ្នា ។ ប៉ុន្តែដោយឡែកចំណងទាក់ទងរវាងកម្ពុជា-ចិន គឺជាចំណង
មិត្តភាពគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ។ ហើយចំណង មិត្តភាពកម្ពុជា – អាមេរិក គឺជាចំណងទាក់ទងមិត្តភាពសាមគ្គីភាព សហប្រតិបត្តិការនៅលើចំណុចណាដែលរាជរដ្ឋាភិបាល នឹងរដ្ឋាភិបាល ឯកភាព ដូចជាបញ្ហាបញ្ជូលឧក្រិដ្ឋជនខ្មែរ ដែលធ្វើអំពើផ្តេសផ្តាសមកខ្មែរ ការដោះមីន ស្តារ និងកែលម្អរតំបន់ប្រាសាទមួយចំនួនដែរ»។
អ្នកនាំពាក្យកាន់អំណាចក៏បានសម្តែងសុទិ ដ្ឋិនិយមថាសហអាមេរិកនឹងមិនដកអនុគ្រោះពន្ធដូចសហភាពអឺរ៉ុប មកលើកម្ពុជានោះទេ ។ លោកបញ្ជាក់ថា «រាល់ថ្ងៃនេះអាមេរិកបើកចំហរពាណិជ្ជកម្មហើយបានជាអាមេរិក បើកទីផ្សារឲ្យយើងចូលដោយមិនយកពន្ធដោយប្រព័ន្ធ GSP និង MSN ។ អាហ្នឹងហើយបានជា យើងឃើញអាមេរិកចំពោះយើង»។ លោក សុខឥសានក៏បានបញ្ជាក់បន្ថែមថា៖«ខ្ញុំជំនឿរជឿជាក់ថាបើគាត់កុំយកបញ្ហា នយោបាយមកផ្សាភ្ជាប់ជាមួយគ្នា ខ្ញុំយល់ថាសហរដ្ឋអាមេរិកនៅតែបើកទូលាយ ក្នុងការផ្តល់អនុគ្រោះពន្ធក្នុងប្រព័ន្ធGSP និង MSNមកកម្ពុជាធម្មតា»៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ