បុណ្យកុសលដែលពុទ្ធបរិស័ទធ្វើដោយនាំយកស្បង់ ចីវរ សង្ឃាដីទៅប្រគេនចំពោះភិក្ខុសង្ឃដែលបានគង់ចាំវស្សាអស់ត្រីមាស ក្នុងវត្តអារាមណាមួយ ហើយដើម្បីឲ្យភិក្ខុសង្ឃក្រាលគ្រងនោះហៅថាកឋិនទាន។ បុណ្យនេះដូចបុណ្យចីវរទាននានាដែរ តែមានឈ្មោះវិសេសប្លែកជាងទានដទៃ ដែលធ្វើហៅថាកាលទាន ជាទានមានផលច្រើនជាងចីវរទានទាំងពួង។ ព្រោះប្លែកពីចីវរទានឯទៀតដោយលក្ខណៈ៥យ៉ាងគឺៈ…
បុណ្យកុសលដែលពុទ្ធបរិស័ទធ្វើដោយនាំយកស្បង់ ចីវរ សង្ឃាដីទៅប្រគេនចំពោះភិក្ខុសង្ឃដែលបានគង់ចាំវស្សាអស់ត្រីមាស ក្នុងវត្តអារាមណាមួយ ហើយដើម្បីឲ្យភិក្ខុសង្ឃក្រាលគ្រងនោះហៅថាកឋិនទាន។ បុណ្យនេះដូចបុណ្យចីវរទាននានាដែរ តែមានឈ្មោះវិសេសប្លែកជាងទានដទៃ ដែលធ្វើហៅថាកាលទាន ជាទានមានផលច្រើនជាងចីវរទានទាំងពួង។ ព្រោះប្លែកពីចីវរទានឯទៀតដោយលក្ខណៈ៥យ៉ាងគឺៈ
១-ប្លែកដោយកាល ព្រោះមានពុទ្ធានុញ្ញាតថា កឋិនកាលមានតែ២៩ថ្ងៃគឺខែអស្សុជមាន១៤ថ្ងៃ ពីត្រឹម១រោច ដល់១៤រោច ដាច់ខែអស្សុជ។ ចំណែក ខែកត្តិកមាន១៥ថ្ងៃពីត្រឹម១កើតដល់១៥កើតពេញបូណ៌មី។ រយៈកាលនេះ ពាក្យសាមញ្ញហៅថារដូវកឋិន ក្នុងរដូវនេះបរិស័ទចង់ធ្វើថ្ងៃណាមួយក៏បានឲ្យតែស្ថិតក្នុងថ្ងៃ ទាំង២៩នេះហើយវត្តមួយធ្វើបានតែម្ដងប៉ុណ្ណោះ។
២-ប្លែកដោយវត្ថុ គឺសំពត់ដែលក្រាលកឋិននោះ បានតែស្បង់ ឬចីវរ ឬក៏សង្ឃាដី ដែលគេធ្វើត្រឹមត្រូវតាមពុទ្ធប្បញ្ញត្តិ។ សំពត់ក្រៅពីនេះធ្វើពុំបាន ហើយសំពត់ទាំង៣មុខនេះទៀតសោតនឹងយកទាំងអស់ជាអង្គកឋិនក៏ពុំបានគឺបានតែ១មុខ ទោះបីទាយកយកចីវរ១ត្រៃគឺ ចីវរ១ ស្បង់១ សង្ឃាដី១ ជាសំពត់កឋិនមកវេរប្រគេនក៏ភិក្ខុអ្នកក្រាលគ្រងលោករើសយកតែវត្ថុណាមួយធ្វើជាអង្គកឋិន គឺលោកចង់យកស្បង់ក៏បាន ចីវរក៏បាន ឬសង្ឃាដីក៏បាន ស្រេចលើព្រះទ័យលោក ឲ្យតែវត្ថុនោះត្រឹមត្រូវតាមវិនយប្បញ្ញត្តិ។ តែតាមធម្មតាលោកអ្នកក្រាលគ្រងច្រើនយកសង្ឃាដី ជាអង្គកឋិនដោយលោកយល់ថាបណ្ដាចីវរ១ត្រៃ សង្ឃាដីជាចីវរធំជាងគេ។
៣-ប្លែកដោយអំពើ គឺបុគ្គលអ្នកធ្វើគប្បីធ្វើឲ្យបានត្រូវរបៀបតាមផ្លូវព្រះវិន័យទើបបាន។
៤-ប្លែកដោយបដិគ្គាហកៈគឺអ្នកទទួលសំពត់កឋិនបានតែភិក្ខុ ក្រៅពីភិក្ខុពុំបានឡើយ ហើយភិក្ខុនោះទៀត សោតលុះណាតែបាននៅគង់ចាំវស្សាគ្រប់៣ខែក្នុងវត្តណាមួយទើបអាចទទួលក្រាលគ្រងនិងអនុមោទនា កឋិនក្នុងវត្តនោះបាន ភិក្ខុដែលមិនបានចាំវស្សាឬបាននៅចាំវស្សាដែរ តែឲ្យដាច់ក៏ទទួលពុំបាន។
៥-ប្លែកដោយអានិសង្ស គឺភិក្ខុអ្នកទទួល និងភិក្ខុអ្នកក្រាលគ្រង់កឋិនក៏បានអនិសង្ស៥យ៉ាងក្នុងរវាង៥ខែដូចមានក្នុងវិន័យបិដកត្រង់កឋិនក្ខន្ធកថាៈ
១-អនាមន្តចារោ ត្រាច់ទៅកាន់ទីដទៃ ដោយមិនបាច់លាភិក្ខុផងគ្នានឹងមិនមានទោស។
២-អសមាទានចារោ ត្រាច់ទៅដោយមិនបាច់យកត្រៃចីវរគ្រប់ប្រដាប់ទៅជាមួយបាន។
៣-គណភោជនំ ឆាន់អាហារភោជនបាន។
៤-យាវទត្ថចីវរំ ទុកដាក់អតិរេកចីវរបានតាមត្រូវការ។
៥-យោ ច តត្ថ ចីវរុប្បាទោ សោ នេសំ ភវិស្សតិ ចីវរដែលកើតឡើងក្នុងអាវាស ចីវរនោះនឹងមានដល់ភិក្ខុនោះ។
ដោយកឋិនទានជាទាននាំឲ្យភិក្ខុសង្ឃជាអ្នកទទួលក្រាលគ្រង និងអនុមោទនា បានអានិសង្ស៥យ៉ាង ដូចពោលមកនេះហើយបានជាទាយកអ្នកធ្វើកឋិនត្រូវបានអានិសង្សច្រើនជាអនេក សមដូចព្រះពុទ្ធដីកាថា សុខស្ស ទាតា មេធាវី សុខំ សោ អធិគច្ឆតិ ជនអ្នកមានប្រាជ្ញាណាមួយបានឲ្យនូវសេចក្ដីសុខស្រួលដល់អ្នកដទៃ ជននោះឯងរមែងបានជួបប្រទះនឹងសេចក្ដីសុខវិញជាក់ជាមិនខាន ។
ចែករំលែកព័តមាននេះ