ខេត្តប៉ៃលិន ៖ តាមអ្នកស្រុកប៉ៃលិនរៀបរាប់ឱ្យដឹងថា របាំក្ងោកមានតែជារឿងព្រេងនិទានតៗគ្នាប៉ុណ្ណោះ គ្មានកាលបរិច្ឆេទនិពន្ធច្បាស់លាស់ទេ ហើយវាហាក់ដូចជាការជួយផ្តល់ព័ត៌មានមួយខាងការពន្យល់ពីផ្ទាំងរឿងដែលជាឈុតរបាំទៅវិញ ។ ចំពោះប្រវត្តិរបាំក្ងោកលោក លឹម ប៊ុនហេង ប្រធានមន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្តប៉ៃលិនបានឱ្យអ្នកយកព័ត៌មានដឹងនាពេលថ្មីៗនេះថា តាមសេចក្តីតំណាលមួយថា ព្រះរាជបុត្រីមួយអង្គពេលផ្ទំលង់លក់យល់សុបិនឃើញថា មានសត្វក្ងោកឈ្មោលមួយក្បាលបានពង់យ៉ាងល្អចេះចំរើនមន្តអាគម និងចេះទេសនាយ៉ាងពីរោះក្បោះក្បាយថ្វាយព្រះនាងស្ដាប់ ។
លុះព្រះនាងតើនឡើងក៏រំពឹងក្នុងព្រះចិន្តាថា មិនដឹងធ្វើម្តេចនឹងបានក្ងោកដ៏ល្អឆើតឆាយនោះមកទេសនាថ្វាយព្រះនាងស្តាប់ម្តងទៀតទេ?ម្លោ៉ះហើយព្រះនាងតែងតែជ្រប់ព្រះភ័ក្ត្រវិតក្ក(រំពឹងគិត) ជារៀងរាល់ថ្ងៃទ្រង់សោយ និងផ្ទំពុំបានស្រួលឡើយ ។ កាលព្រះបិតាយល់ព្រះភ័ក្ត្ររាជបុត្រីសៅហ្មងដូចនេះក៏ត្រាស់សួរទៅព្រះរាជបុត្រីរបស់ព្រះអង្គ ។ ព្រះនាងក្រាបបង្គំទូលសព្វគ្រប់តាមព្រះសុបិន និងព្រះបំណងរបស់ព្រះនាង ។
កាលនោះព្រះរាជាជ្រើសរើសរកព្រានយ៉ាងជំនាញផុតគេឱ្យដើរស្វែងរកសត្វក្ងោកដែលមានរូបឆោមល្អ ចេះមន្តគាថា និងទេសនាពីរោះនោះឱ្យបានយកមកថ្វាយព្រះនាង ។ ព្រានម្នាក់ដែលមានថ្វីដៃលើសគេទទួលព្រះរាជបញ្ជា ហើយខំស្វះស្វែងរកសព្វព្រៃទាំងអស់ ។ ព្រានចេះតែដើរទៅៗរកកល់នឹងអស់សង្ឃឹមទៅហើយ ស្រាប់តែព្រឹកមួយព្រានប្រទះឃើញក្ងោកឈ្មោលធំមួយកំពុងឈរសញ្ជប់ភាវនានៅលើមែកឈើ បែរមុខឆ្ពោះទៅកាន់ទិសព្រះអាទិត្យ ។ បន្ទាប់មកក្ងោកលោតចុះពីលើមែកឈើទៅរេរាំហាក់ដូចជាសប្បាយរីករាយខ្លាំងណាស់ ។
លោកប្រធានមន្ទីរនិទានបន្តទៀតថា ពេលនោះនាយព្រានត្រេកអរពន់ប្រមាណក៏ដំឡើងស្នាបាញ់តម្រង់កាត់ដំណើរកុំឱ្យក្ងោកហើររួចប្រយោជន៍នឹងចាប់យកទៅថ្វាយព្រះរាជបុត្រី ប៉ុន្តែព្រានបាញ់ជាច្រើនលើកមិនត្រូវសោះ ។ដូច្នេះហើយព្រានលបលួចចាំមើលតើហេតុអ្វីបានជាខ្លួនបាញ់មិនត្រូវ ប្រាកដជាក្ងោកនេះចេះមន្តអាគមសក្តិសិទ្ធិជាមិនខាន ។ មួយថ្ងៃពីរថ្ងៃក្រោយមកទើបព្រានដឹងច្បាស់ថា ក្ងោកនេះកាលណាភ្ញាក់ឡើងពីព្រលឹមក៏តាំងសីលសែកមន្តគាថា ប្រណម្យឆ្ពោះទៅព្រះអាទិត្យខាងកើត លុះដល់ល្ងាចក៏ភាវនាទៀត បែរឆ្ពោះទៅលិចមុនចូលទ្រនំដេក ។ ព្រានសញ្ជឹងហើយយល់ថា តើគួរធ្វើយ៉ាងណាឱ្យក្ងោកភ្លេចចម្រើនភាវនាមន្តគាថាតែមួយថ្ងៃខ្លួននឹងលបបាញ់បានជាមិនខាន ។
ថ្ងៃតមកព្រានទៅទាក់ក្ងោកញីមួយក្បាលយ៉ាងស្រស់ប្រិមប្រិយពីទីដទៃមក ហើយយកទៅលែងពីមុខទ្រនំលំនៅឋាននៃក្ងោកឈ្មោលនោះ ។ ព្រលឹមស្វាងឡើងក្ងោកឈ្មោលទទះស្លាបប្រុងនឹងចាប់ផ្តើមភាវនាមន្តអាគមស្រាប់តែក្រឡេកទៅប្រទះឃើញក្ងោកញីឆើតឆាយនៅពីមុខក៏កើតក្តីត្រេកមេត្រី ហើយហក់លោតចុះពីមែកឈើទៅមយូរីដ៏ស្រស់នោះ ។ ពេលនោះហើយដែលក្ងោកឈ្មោលចេះមន្តគាថា ត្រូវជាប់អន្ទាក់ព្រានដែលលបលួចដាក់តាំងពីព្រលប់ម្លេ៉ះ ។
ព្រានចូលទៅចាប់ក្ងោកបានដោយក្តីត្រេកអរទើបក្ងោកពោលសោក ៖ «ព្រានអើយ! ព្រានប្រាថ្នារូបខ្ញុំយកទៅធ្វើអ្វី? ខ្ញុំនេះខំលះបង់ព្រៃរៀងអាយមកនៅព្រៃជ្រៅប្រាថ្នាឱ្យផុតពីការសៅហ្មង និងរបរប្រមាញ់នេសាទគ្រប់យ៉ាង ហេតុអ្វីក៏ព្រានតាមមកធ្វើបាបខ្ញុំទៀត» ។ព្រានឮសម្តីក្ងោកគួរអាណិតណាស់ក៏ឆ្លើយដោយពាក្យពីរោះពិសាទៅវិញថា៖ «ក្ងោកអើយ! ខ្ញុំមិនមែនយកអ្នកទៅសម្លាប់ទេ ។ ឃើញអ្នកជាអ្នកចេះធម៌អាថ៌ព្រលឹមឡើងតែងតែចំរើនធម៌អាថ៌ជានិច្ច ហេតុនេះខ្ញុំចាប់អ្នកនាំទៅថ្វាយព្រះរាជបុត្រីនៃព្រះចៅផែនដី ដ្បិតព្រះនាងយល់សុបិនឃើញក្ងោកចេះទេសនា ហើយព្រះនាងទ្រង់ចង់ស្ដាប់ធម៌ទេសនានេះ!»។ ក្ងោកសើច ហើយឆ្លើយតបវិញថា ៖ «បើដូចនោះទេសុំអ្នកកុំព្រួយខ្ញុំនឹងធានាទៅសម្តែងធម៌ថ្វាយព្រះនាងស្តាប់រៀងរាល់ថ្ងៃសីល ចាប់តាំងពីសីលនេះតទៅ »។
លោកលឹម ប៊ុនហេងបន្តទៀតថា ចាប់តាំងពីពេលនោះមកក្ងោកតែងហិចហើរទៅថ្វាយធម្មទេសនាដល់ព្រះរាជបុត្រីជានិច្ច ។
អាស្រ័យរឿងក្ងោកនេះហើយបានជាពួកខ្មែរកូឡានៅប៉ៃលិននិយមលេងរបាំក្ងោកនៅថ្ងៃសីលរៀងរហូតមក ។បើតាមការស្រាវជ្រាវពីប្រវត្តិរបាំក្ងោកដោយលើកយកក្បាច់រាំគ្រឿងភ្លេង និងសម្លៀកបំពាក់មកពិចារណាឃើញថា របាំនេះសេសសល់មកពីអារ្យធម៌អូស្ដ្រូអាស៊ីដូចជារបាំប្រជាប្រិយដទៃៗទៀតដែរ ប៉ុន្តែទំនងជាឆ្លងចូលមកពីជនជាតិដើមដែលនៅក្បែរស្រុកទេសយើងដូចជាមានប្រើប៉ី និងឆាបជាដើម ។ ដូចជាយើងដឹងហើយថា ជាធម្មតាពួកជនជាតិដើមជារដ្ឋវាសីទាំងនេះរមែងមានការទាក់ទិនគ្នាយ៉ាងជិតស្និទ្ធណាស់ខាងវប្បធម៌ ជួនក្លាយពីយើងទៅគេ ជួនក្លាយពីគេមកយើងវិញ ។ មួយទៀតនៅសម័យបុរាណមុនគ្រឹស្តសករាជនោះដែនដីនៃជនជាតិទាំងនេះ ពុំទាន់កំណត់ទៀងទាត់ថា ជាស្រុកណាប្រទេសណា ប្រាកដនៅឡើយទេ េដោយហេតុថា អ្នកស្រុកដើមប្រកាន់ទំនៀមទម្លាប់ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាទាំងអស់ ។
រីឯទំនុកច្រៀងនៃរបាំក្ងោកពុំទាន់មានរលាយជាពាក្យខ្មែរសុទ្ធនៅឡើយ គេនៅច្រៀងជាពាក្យកូលា តែមានន័យសុទ្ធតែជាសេចក្តីបួងសួងប្រសិទ្ធពរជូនដល់អ្នកស្រុកដូចជា «សុំឱ្យបានសុខចំរើន មានភ្លៀងគ្រប់គ្រាន់ធ្វើស្រែបានផល និងជីកដីរកត្បូងបានជួបប្រទះផលល្អជាដើម» ។ ក្រៅពីនេះមានទំនុកថ្វាយស័ព្ទសាធុការពរចំពោះព្រះរាជាម្ចាស់ផែនដីផង ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ