បើកការស្រាវជ្រាវអាថ៌កំបាំង តើព្រែកបុរាណមួយទាក់ទងនឹងការសង់អង្គរ?
- ភ្នំពេញ
ក្រុមអ្នកជំនាញនៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បានបើកដំណើរការស្រាវជ្រាវនៅព្រែកបុរាណមួយកន្លែង ដែលមានឈ្មោះថា
ក្រុមអ្នកជំនាញនៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បានបើកដំណើរការស្រាវជ្រាវនៅព្រែកបុរាណមួយកន្លែង ដែលមានឈ្មោះថា «ព្រែកស្រមោច» ដែលមានប្រភពចាប់ពីភ្នំគូលែន ចុះរហូតដល់កំពង់ឃ្លាំង ជាប់មាត់ទន្លេសាប ។
លោក ទិន ទីណា អនុប្រធាននាយកដ្ឋានស្រាវជ្រាវបណ្តុះបណ្តាល និងផ្សព្វផ្សាយ និងជា ប្រធានគម្រោង បានឲ្យដឹងថា ការស្រាវជ្រាវនេះ គឺដើម្បីស្វែងរកចម្លើយជុំវិញសំណួរមួយចំនួន ដែលរួមមាន ៖ តើគេជីកព្រែកដ៏ធំនេះ ដើម្បីទាញយកទឹកប្រើប្រាស់? បើដូច្នេះ ហេតុអ្វី ក៏ទទឹងធំម្ល៉េះ? ដើម្បីដឹកជញ្ជូនភាជន៍ ពីកន្លែងផលិតនៅលើភ្នំគូលែន ចុះមកទន្លេសាប? ឬមួយមានតួនាទីជាផ្លូវដឹកថ្មពីអូរថ្មដាប់ ដែលជាកន្លែងដាប់យកថ្ម ទៅកសាងប្រាសាទនៅអង្គរ?
លោកបានបន្តថា នៅក្នុងដំណើរការស្រាវជ្រាវ ក្រុមការងារបានប្រើប្រាស់រូបថតពីលើអាកាស ដែលបោះពុម្ពក្នុងឆ្នាំ១៩៤១ និងរូបភាពពីលើអាកាសតាមរយៈ Google Earth ។
លោកបានបន្តថា តាមឯកសារដែលជាមូលដ្ឋាន ព្រែកស្រមោចនេះ វាសណ្ដូកតាមទិសខាងជើងទៅត្បូង ចេញពីភូមិសាស្ត្រឃុំកំពង់ឃ្លាំង ជាប់មាត់ទន្លេសាប កាត់តាមផ្លូវជាតិលេខ៦ ត្រង់ភូមិថ្នល់ចែក ឃុំដំដែក ឡើងទៅដល់ភូមិសំរោង ឃុំសំរោង ស្រុកសូទ្រនិគម។
លោកបានបន្តថា តាមការស្រាវជ្រាវនៅដំណាក់កាលទី១ បានបង្ហាញថា ព្រែកជីកនេះ លាតសន្ធឹង មិនដល់ភ្នំគូលែនទេ គឺនៅត្រឹមម្ដុំវត្តសំរោងតែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះពុំមានស្លាកស្នាមបន្តទៀតទេ។ ព្រែកជីកនេះ មានប្រវែងសរុប២៣គីឡូម៉ែត្រ កន្លែងខ្លះមានទទឹងពី៣០០ម៉ែត្រ កន្លែង ខ្លះមានទទឹង១៥០ម៉ែត្រ និងមានកម្ពស់ជាង៤ម៉ែត្រ។
ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវ សន្និដ្ឋានថា ប្រភពទឹកហូរចូលព្រែកនេះ អាចមានប្រភព២សំខាន់ៗ គឺ ទី១. ប្រភពទឹកពីភ្នំគូលែន ស្ថិតនៅខាងជើងវាលរាបអង្គរ រួចហូរចូលព្រែកជីកនេះ និងទី២. ប្រហែលទឹកឡើងមកពីទន្លេសាប ច្រាលចូលក្នុងព្រែក តែអ្នកស្រាវជ្រាវនៅពុំដឹងថា ព្រែកជីកដ៏ធំនេះ កសាងនៅសម័យណាទេ តែគេអាចសន្និដ្ឋានថា អាចកើតមុនរាជ្យព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ឬប្រហែលអាចជាមុននោះយូរផង។
ក្រោយមក ប្រហែលជាព្រែកជីកនេះ មានដំណើរការរអាក់រអួល និងខូចខាតដោយអន្លើ ទើបក្នុងរាជ្យព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ បានធ្វើផ្លូវ មានទាំងស្ពានមួយចំនួន ដែលសព្វថ្ងៃនេះ ក្លាយមកជាផ្លូវជាតិលេខ៦ កាត់ព្រែកជីកឱ្យដាច់ជាពីរផ្នែកនៅត្រង់ចំណុច «ថ្នល់ចែក» ម្តុំភូមិថ្នល់ចែក ឃុំដុំដែក ស្រុកសូទ្រនិគម។ អ្នកស្រុក រស់នៅតាមទំនប់ព្រែកជីកមួយចំនួននៅចាំតៗគ្នាថា ព្រែកស្រមោច ឬផ្លូវសំពៅនេះ ជាផ្លូវទឹកបុរាណមួយ ដែលមានសំពៅ ចរាចរណ៍ចុះឡើងចន្លោះពីទន្លេសាប ទៅដល់ភ្នំគូលែន និងជាផ្លូវដឹកជញ្ជូនថ្ម ទៅសាងសង់ប្រាសាទនៅអង្គរដែរ។
នៅក្នុងឆ្នាំ២០២៤នេះ ក្រុមស្រាវជ្រាវ បានបន្តធ្វើកំណាយនៅទីតាំងភូមិថ្មី ឃុំកំពង់ឃ្លាំង ស្រុកសូទ្រនិគម ក្នុងបំណងឈ្វេងយល់បន្ថែមពីព្រែកស្រមោច និងឈ្វេងយល់ពីការតាំងទីរបស់ប្រជាជន និងពេលវេលាដែលពួកគេរស់នៅទីនេះ។ ក្នុងពេលធ្វើកំណាយនេះក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវបានរកឃើញ កុលាលភាជន៍ខ្លះៗដូចជា កុលាលភាជផុយ និងភាជន៍មានស្រទាប់រលោង ដែលមានអាយុកាលមុនសម័យអង្គរផង៕
ដោយ ៖ ស ផាត
ចែករំលែកព័តមាននេះ