ក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍ខ្មែរ មានកម្មវិធីជាច្រើន ដែលត្រូវប្រារព្ធដោយខានពុំបានឡើយ ដើម្បីបំពេញសិរីមង្គលដល់គូរស្វាមីភរិយាថ្មោងថ្មី ដូច្នេះត្រូវប្រើពេលវេលារហូតបីថ្ងៃបីយប់ទើបរួចរាល់
រាជធានីភ្នំពេញ ៖ ក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍ខ្មែរ មានកម្មវិធីជាច្រើន ដែលត្រូវប្រារព្ធដោយខានពុំបានឡើយ ដើម្បីបំពេញសិរីមង្គលដល់គូរស្វាមីភរិយាថ្មោងថ្មី ដូច្នេះត្រូវប្រើពេលវេលារហូតបីថ្ងៃបីយប់ទើបរួចរាល់ ពិធីមង្គលការ ឬអាចហៅបានថា ពិធីរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ គឺជាពិធីមួយដែលរៀបចំឡើងសម្រាប់ផ្សំផ្គុំមនុស្សប្រុស និងមនុស្សស្រី ឲ្យក្លាយជាប្ដីប្រពន្ធនឹងគ្នា ។
ពិធីមង្គលការនៅកម្ពុជា មានដើមកំណើតនៅដើមសតវត្ស៍ទី១ ដែលកើតចេញពីរឿងព្រេងនិទានខ្មែរ «រឿងព្រះថោងតោងស្បៃនាងនាគ»។ យ៉ាងណា បច្ចុប្បន្ននៅក្នុងពិធីមង្គលការខ្មែរពិធីមួយចំនួនត្រូវបានគេលុបបំបាត់ចោលស្ទើរទាំងស្រុង ដោយយោងលើកក្តាពេលវេលា ថវិកា និងការកង្វះធនធានសម្រាប់អ្នកដឹកនាំ រៀបចំពិធីឲ្យត្រូវតាមក្បួនខ្នាតពីបរមបុរាណរបស់ដូនតាខ្មែរ។
លោកបណ្ឌិត សុខ សុផល នៅនាយកភាពយន្ត នៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ បានធ្វើការចងក្រងឯកសារមួយចំនួនពាក់ព័ន្ធនឹងទម្រង់អាពាហ៍ពិពាហ៍ខ្មែរ ដោយនៅក្នុងនោះលោកក៏បានបង្ហាញនូវទម្រង់មួយចំនួនដែលមិនត្រូវបានគេធ្វើឡើងទៀតឡើយ ក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍ខ្មែរនាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ពិធីទាំងនោះមានដូចជា ៖
១- ពិធីពុះ និងដោតផ្កាស្លា ៖ ពិធីនេះសំខាន់ណាស់, សព្វថ្ងៃនេះ មិនមានវត្តមានពិធីនេះទេ គឺការពុះ ផ្កាស្លាស្រេចលើលោកអាចារ្យ ឬក៏អ្នកផ្សេងពុះទៅវិញ និងបានរៀបចំដោតជាស្រេច នេះដោយសារបងប្អូនមិនបានចេះដឹង ឬពេលរវល់ពេកក៏ចេះតែបណ្ដោយឲ្យឆាប់តែបានចប់, ការនេះក៏ចេះតែបាននេះ បើប៉ះអ្នកពុះផ្កា គាត់ជាអ្នកមានសិរីនោះជាសំណាង តែបើអ្នកពុះផ្កានោះ ជាអ្នកមិនមានសិរីនោះ នឹងនាំឲ្យអាប់ឱនដល់សិរីរបស់កូនស្រី ។ ហើយដូនតាខ្មែរពីបុរាណលោកប្រកាន់ណាស់ គឺមិនដែលចោលពិធីនេះឡើយ ហើយទុកភារៈកិច្ចនេះឲ្យអ្នកម្ដាយកូនក្រមុំជាអ្នកពុះ ព្រោះជាថ្ងៃដំបូងដែលកូនស្រីនិងមានស្វាមី ហើយគឺមានតែអ្នកម្ដាយជាអ្នកផ្ដល់សិរីនេះឲ្យទៅកូនសំណព្វរបស់ខ្លួន។
បើតាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវ គឺមានន័យធៀបមួយទៀតដែលបានបង្កប់ន័យថា លោកមេបាចង់បង្ហាញពីកូនស្រីខ្លួននៅស្អាតបរិសុទ្ធ ហើយពេលនេះមាតាបិតាលើកកូនស្រីខ្លួនឲ្យមានគូរស្រករតាមគន្លងប្រពៃណីខ្មែរ។
២- ពិធីជុំពេលា ៖ ពិធីនេះក៏បានបាត់ចេញអំពីការ (អាពាហ៍ពិពាហ៍) ខ្មែរដែរ ។ បច្ចុប្បន្ន ពិធីការបានប្រព្រឹត្តិទៅដោយស្រេចលើការរៀបចំរបស់លោកអាចារ្យ និងភ្នួង ទាំងមិនបានពិភាក្សាជាមួយមេបាឡើយ នេះអាស្រ័យដោយលោកមេបាទាំងសងខាងលោកមិនបានយល់ដឹងពីទំនៀមទម្លាប់នៃប្រពៃណីខ្មែរឲ្យបានច្បាស់។ ពិធីនេះសំខាន់ណាស់ ព្រោះវាពាក់ព័ន្ធនឹងសុភមង្គលរបស់សាម៉ីខ្លួនទាំងពីរ ព្រោះថាការយកថ្ងៃខែឆ្នាំកំណើតរបស់កូនប្រុសកូនស្រីទៅបូកលេខអត្ត ដោយគ្រូហោរដើម្បីឈានទៅរកពេលរៀបចំពិធី ការរៀបចំនេះក៏ចង់ឲ្យកូនចៅបន្ទាប់ពីថ្ងៃការនេះទៅបានប្រកបតែនឹងសេចក្ដីសុខ និងសេចក្ដីចម្រើនក្នុងគ្រួសារ។
យើងឃើញថា ការរៀបចំនេះបានសមប្រកបទើបចាស់បុរាណដែលជាជីដូនជីតាខ្មែរមិនដែលចោលពិធីនេះឡើយ ឯម្យ៉ាងទៀតក៏ជាការជូនដំណឹងដល់ញាតិជិតខាងឲ្យបានជ្រាបពីរពេលវេលាដែលនឹងត្រូវរៀបចំពិធី។
៣- ពិធីជូនប្រាក់ស្នាប់ទឹកដោះ ៖ ពិធីនេះក៏ជាពិធីតូចមួយ ស្ថិតនៅក្នុងពិធីកាត់ខាន់ស្លាដែរ ពិធីនេះគឺជាការជូនប្រាក់ថ្លៃទឹកដោះទៅមាតាបីតាខាងស្រីដែលខិតខំចិញ្ចឹមថែរក្សាកូនកន្លងមក (មាតាធិបតេយ្យ)។ បច្ចុប្បន្នពិធីនេះ ក៏ស្ទើរតែមិនបានប្រព្រឹត្តទៅនៅក្នុងពិធីមង្គលដែរ គឺសព្វថ្ងៃមាតាបីតាខាងកូនប្រុស និងមាតាបីតាខាងកូនស្រី ចរចាគ្នាហើយក៏ជូននៅខាងក្រៅពិធី ដោយមិនឲ្យញាតិមិត្តណាដឹង ។
តាមការយល់ឃើញរបស់ក្រុមជំនាញការរៀបចំពិធី គឺជាការលើកត្រដាងការពិតនៃចំនួនទឹកប្រាក់ និងភស្តុភារបណ្ណាការដែលមាតាបីតាខាងប្រុសលើកជូនមាតាបីតាខាងកូនស្រីដែលនេះគឺជាកិច្ចសំខាន់ម្យ៉ាង គឺលើកតម្លៃនៃកិត្តិយសកូនស្រី និងម្យ៉ាងទៀតគឺជាការលើកជូនដោយមានញាតិមិត្តជិតខាងជាសាក្សីនៃជំនូននេះ។ ដូច្នេះពិធីនេះ មិនគួរឲ្យបាត់ចេញពីអាពាហ៍ពិពាហ៍ខ្មែរឡើយ។
៤- ពិធីអប់រំកូនស្រី (កូនក្រមុំ) ៖ នេះជាពិធីមួយនៅក្នុងពិធីកាត់ខាន់ស្លា ដែលចាស់បុរាណលោកបានចងទុកឲ្យកូនចៅជំនាន់ក្រោយ ពិធីនេះត្រូវបានអមដោយចម្រៀងអប់រំដែលមានអត្ថន័យដ៏ជ្រាលជ្រៅសម្រាប់កូនក្រមុំនាពេលនេះ តែនឹងក្លាយទៅជាមេផ្ទះនៅថ្ងៃអនាគត ក្នុងនោះចម្រៀងក៏បានរៀបរាប់ពីគំរូរបស់អ្នកម្ដាយដែលខិតខំគ្រប់បែបយ៉ាង ដើម្បីកូនៗតាំងតែពីកូននៅក្នុងផ្ទៃមាតា រហូតដល់ពេញរូបរាង និងមានថ្ងៃរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ (ការ) ដែលពីថ្ងៃនេះទៅកូននឹងស្នងដំណែងមាតា ដោយនឹងដើរតាមគន្លងមួយដែលមាតាបានប្រព្រឹត្តមកអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ មិនថាផ្អែម ប្រៃ ល្វីង ជូរចត់ឡើយ ដើម្បីតែពាក្យម្យ៉ាងគត់ គឺសុភមង្គលក្នុងគ្រួសារ និងដើម្បីសេចក្ដីសុខ, សេចក្ដីចម្រើនរបស់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ។
បច្ចុប្បន្ន យើងតែងសង្កេតឃើញថា ពិធីនេះស្ទើរតែបាត់ចេញពីអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ខ្មែរយើង ដោយអាស្រ័យពេលវេលាខ្លី ឬលោកអាចារ្យ និងអ្នកភ្លេងមិនបានរៀនចេះចាំ ឬអ្នកភ្នួង (អ្នកតែងការ) ជាអ្នកទទួលការងារសរុបទៅរកពឹងតែអ្នកមិនចេះដោយប្រើតម្លៃថោក ដោយគិតថាថ្ងៃពិធីគេរវល់គ្រប់គ្នាមិនមានគេចាប់អារម្មណ៍រឿងខុសឬត្រូវ… តែសូមកុំភ្លេចថា ថ្ងៃអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់គូរស្វាមីភរិយាថ្មោងថ្មីនេះ គឺជាថ្ងៃសុំពរជ័យពីវត្ថុស័ក្តិសិទ្ធ, ពីជីដូនជីតា និងសាច់សារលោហិតទាំងលោកធ្វើមរណកាល និងទាំងលោកនៅមានព្រះជន្ម ដូច្នេះមានតែភាពសុក្រឹត ទើបលោកទទួលយកបាន ហើយឲ្យពរជ័យដល់គូរស្វាមីភរិយានេះ។
៥- ពិធីអង្គុយលើអង្កររាប ៖ ពិធីនេះក៏បានបាត់ចេញពីអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ខ្មែរយើងនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះដែរ បើតាមការសិក្សាការបាត់នេះ គឺបណ្ដាលមកពីអតីតកាលនៃសង្គ្រាមនៅក្នុងប្រទេស ហើយដោយពេលវេលាខ្លី គឺការប្រារព្ធពិធីធ្វើឡើងឲ្យតែបានឆាប់ចប់តែប៉ុណ្ណោះ តំណរក្រោយមកដោយការមិនចេះផង គួបផ្សំនឹងពិធីបច្ចុប្បន្នធ្វើឡើងតែមួយថ្ងៃ ឬមួយថ្ងៃកន្លះផង ធ្វើឲ្យពិធីអង្គុយលើអង្កររាបនេះ ក៏កាន់តែរសាត់ទៅឆ្ងាយពិសន្ដានចិត្តប្រជាជនខ្មែរយើងសព្វថ្ងៃនេះ។ សូមបញ្ជាក់ថា ពិធីអង្គុយលើអង្កររាបនេះ គឺជាការអញ្ជើញស្រីគ្រប់ល័ក្ខណ៍ឲ្យមកគ្រប់គ្រងភូមិឋានថ្មីនៃគ្រួសារថ្មីរបស់គូរស្វាមីភរិយាដោយយកព្រះមេជាតំណាង។
៦- ពិធីបញ្ជាន់អង្កររាប ៖ ពិធីនេះ ក៏បានត្រូវបាត់ ឬលែងឃើញមានប្រើប្រាស់នៅក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍ខ្មែរយើងសព្វថ្ងៃនេះដែរ គួរឲ្យសោកស្ដាយព្រោះពិធីនេះចាស់បុរាណលោករៀបចំឡើងក្នុងន័យកសាងភូមិឋានថ្មីសម្រាប់គ្រួសារថ្មី ពិធីនេះមានកិច្ចសំខាន់ៗជាច្រើនដែលយើងមិនអាចរៀបរាប់ឲ្យអស់សេចក្ដីបាន។
៧- ពិធីមង្គលធ្វើធ្មេញបំពេញល័ក្ដ ( ល័ខ ) ៖ ពិធីនេះស្ទើរតែបាត់ទាំងស្រុង អំពីកម្មវិធីអាពាហ៍ពីពាហ៍ខ្មែរសព្វថ្ងៃ ដោយបច្ចុប្បន្នការរៀបពិធីត្រូវបានបង្ខើចឲ្យនៅខ្លី ឬក៏អ្នករៀបចំពិធីខ្លះលោកមិនបានចេះចាំពីន័យខ្លឹមសារនៃពិធី ក៏ត្រូវបានបំភ្លេចចោល ។ បងប្អូនជនរួមជាតិ ពិធីមង្គលធ្វើធ្មេញបំពេញល័ក្ដនេះ មានពិធីតូចៗជាច្រើនទៀត ដែលចងផ្ដុំគ្នាជាពិធីធំមួយ ហើយមានអត្ថន័យយ៉ាងជ្រាលជ្រៅនៅក្នុងសង្គមខ្មែរនាអតីតកាល ក៏ព្រោះតែមានជំនឿរថា ការប្រារព្ធពិធីនេះនឹងនាំឲ្យគូរស្វាមីភរិយារួមរស់ជាមួយគ្នារហូតដល់ចាស់កោងខ្នងរាងៗខ្លួន៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ