អ្នកស្រីសូ សាវឿន ជាអ្នកច្រៀងចង្វាក់សារ៉ាវ៉ាន់ ដំបូងគេនៅកម្ពុជា
- ភ្នំពេញ
១-ប្រភពដើម ៖ អ្នកស្រីសូ សាវឿន មានថ្ងៃ ខែ ឆ្នាំកំណើតថ្ងៃទី១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៤៥ និងកន្លែងកំណើតឃុំបឹងងោង…
១-ប្រភពដើម ៖ អ្នកស្រីសូ សាវឿន មានថ្ងៃ ខែ ឆ្នាំកំណើតថ្ងៃទី១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៤៥ និងកន្លែងកំណើតឃុំបឹងងោង…
១-ប្រភពដើម ៖ អ្នកស្រីសូ សាវឿន មានថ្ងៃ ខែ ឆ្នាំកំណើតថ្ងៃទី១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៤៥ និងកន្លែងកំណើតឃុំបឹងងោង ស្រុកគងពិសី ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ។ លោកសូ ប៉ុក អតីតទាហានជំនាន់ខ្មែរឥស្សរៈ និងអ្នកស្រីតាត វិល ជាឪពុកម្តាយរបស់អ្នកស្រីសូ សាវឿន ។ បងប្អូនបង្កើតរបស់អ្នកស្រីសូ សាវឿន មានតែ២នាក់ប៉ុណ្ណោះ ។
លូតលាស់ពីវង់ល្ខោនបាសាក់ក្លាយជាអ្នកចម្រៀងសម័យដោយ មានឪពុកធំស្នាក់នៅដំណាក់លោកឃុន តាក ដែលជាថៅកែល្ខោនបាសាក់នោះ អ្នកស្រីសូ សាវឿន បានចាកចេញពីស្រុកកំណើតមករស់នៅទីនោះដែរ។ អ្នកស្រីសូ សាវឿន បានចូលជាសមាជិកក្រុមល្ខោនបាសាក់ផ្សារស៊ីឡឹប នៅរាជធានីភ្នំពេញ ។ ទីនោះហើយដែលជាមាគ៌ានាំជីវិតអ្នកស្រីសូ សាវឿន ក្លាយជាបុគ្គលល្បីឈ្មោះនាពេលក្រោយ តាមរយៈអាជីពចម្រៀងសម័យ ។
លោក កែវ ឯម ជាតន្ត្រីករ និងជាអ្នកសម្រួលតន្ត្រីមានឈ្មោះល្បីមួយរូប ក្នុងពិភពសិល្បៈចម្រៀងសម័យបានពេញចិត្តចំពោះទឹកដមសំឡេងរបស់ អ្នកស្រីសូ សាវឿន ។ អ្នកស្រីសូ សាវឿន បានហាត់រៀនផ្នែកចម្រៀងសម័យក្រោមការបង្ហាត់បង្រៀនបណ្តុះបណ្តាលពី លោកកែវ ឯម ។ ដោយមានទឹកដមសំឡេងល្អ និងទេពកោសល្យពីធម្មជាតិ អ្នកស្រីសូ សាវឿន បានលូតលាស់បែកត្រួយពីវង់ល្ខោនទៅជាអ្នកចម្រៀងសម័យ ។ ក្នុង ជីវិតជាអ្នកចម្រៀងអ្នកស្រីសូ សាវឿន បានដុះពន្លកក្នុងក្រុមតន្ត្រីយោធាភិរម្យ ។
អ្នកចម្រៀងក្នុងក្រុមតន្ត្រីយោធាភិរម្យស្រករគ្នានឹងអ្នកស្រីសូ សាវឿន មានអ្នកម្នាងសៀង ឌី, អ្នកស្រីឈួន ម៉ាឡៃ, អ្នកស្រីឈុន វណ្ណា និងអ្នកស្រី ម៉ៅ សារ៉េត ។ អ្នកស្រីសូ សាវឿន បានរំលេចជីវិតក្នុងពិភពសិល្បៈចម្រៀងមានភាពលេចធ្លោប្រដំប្រសងនឹង អ្នកចម្រៀង ផ្សេងៗនាជំនាន់ជាមួយគ្នានោះ ។
២-ជាអ្នកច្រៀងចង្វាក់ប្រជាប្រិយសារ៉ាវ៉ាន់មុនគេ ៖ តាម រយៈបទចម្រៀង «ឱ!ពពេចចៀប» ស្នាដៃនិពន្ធរបស់លោកវ៉ែន សុន អ្នកស្រីសូ សាវឿន គឺជាអ្នកច្រៀងបទចង្វាក់ប្រជាប្រិយសារ៉ាវ៉ាន់ដំបូងគេនៅប្រទេស កម្ពុជា ។
បទចម្រៀង «ឱពពេចចៀប» ថតផ្សាយដោយក្រុមតន្ត្រីរាជតម្រួតភិរម្យនៅពេលដង្ហែព្រះមហាក្សត្រ ព្រះនរោត្តម សីហនុ ពេលយាងទៅស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ខេត្តស្ទឹងត្រែង ។ អ្នកនិពន្ធ ទំនុកច្រៀងសម្រាប់អ្នកស្រីសូ សាវឿន ក្រៅពីលោកវ៉ែន សុន មានលោកគង្គ ប៊ុនឈឿន លោកម៉ា ឡៅពី និងលោកស្វាយសំអឿជាដើម ។
៣-ងារអ្នកចម្រៀងសំឡេងរៃកណ្តឹង ៖ ទឹកដម សំឡេងគ្រលួចស្រួយស្រេះញ៉ាំងឱ្យអ្នកស្រីសូ សាវឿន ទទួលបានងារជា «អ្នកចម្រៀងសំឡេងរៃកណ្តឹង» ។ លោកម៉ា ឡៅពី ជាអ្នកនិពន្ធទំនុកច្រៀងដ៏ល្បីឈ្មោះ គឺជាអ្នកប្រសិទ្ធនាមងារ «អ្នកចម្រៀងសំឡេងរៃកណ្តឹង» នេះជូនអ្នកស្រីសូ សាវឿន ។ ទឹកដម សំឡេងពីរោះគ្រលួចស្រួយស្រេះពីធម្មជាតិរបស់អ្នកស្រីសូ សាវឿន មានការលើកឡើងថា អ្នកចម្រៀងដទៃពិបាកនឹងច្រៀងត្រាប់តាមអ្នកស្រីបាន ។
៤-បទចម្រៀងពេញនិយម ៖ បទចម្រៀងដែល អ្នកស្រីសូ សាវឿន ថតផ្សាយមានច្រើនបទទាំងបទបែបសម័យ ទាំងបទបែបបុរាណ ពិសេសបទប្រពៃណី ។ ចំពោះបទចម្រៀងពេញនិយមរបស់អ្នកស្រីសូ សាវឿន មានដូចជា បទស្ពានកំពង់ហ្លួង, វាលវែងឆ្ងាយ, សុវិទ្យា,
អ្នកបម្រើតាមយន្តហោះ, ក្លិនស្នេហ៍ (មហាជនច្រើនស្គាល់ថាបទព្រៃល្បាស់ខៀវខ្ចី),ចំណងដៃទឹកភ្នែក, វិញ្ញាណផ្នូរខ្ញុំ, ថ្ពាល់និងច្រមុះ, ម្ចាស់ចិត្តបយ៉ាខា, ឱពពេចចៀប, ឱ្យផ្កាយលើមេឃ, ឱដើមគគីរ, ម្លប់ដូង, បងអើយស្តាប់ផ្គរ, សារ៉ាវ៉ាន់ស្លៀកខ្យល់, លលកវាយំ (និពន្ធបទភ្លេង និងទំនុកច្រៀងដោយលោកវ៉ែន សុន),
ស្នេហាក្នុងពេលរាត្រី, គេលេងភ្លេងហើយ, ឃ្មុំឡើងក្បាលទឹក, ល្ងាចអូនទៅដល់, ជូនអូនទៅម៉ែ, ទឹកលិចភូមិអូន, រាត្រីរាំវង់, ផ្កាក្រវាន់ព្រៃ, កង្កែបរាំវង់, ក្រមុំជនបទ (ច្រៀងរួមគ្នាជាមួយអ្នកស្រីប៉ែន រ៉ន), ក្អែកបូល (ឆ្លើយឆ្លងជាមួយលោកមាស សាម៉ន), អាគកខ្នាយវែង (ឆ្លើយឆ្លងជាមួយលោកមាស សាម៉ន), ជាតិខ្មែរមិនមែនល្ងង់ខ្លៅ (ឆ្លើយឆ្លងជាមួយលោកមាស សាម៉ន),
ផ្កាសារ៉ាយ (ឆ្លើយឆ្លងជាមួយលោកជា សាវឿន), ទិញស្រាឱ្យឪ (ឆ្លើយឆ្លងជាមួយលោកតូច តេង), លាបងចូលម្លប់ (ឆ្លើយឆ្លងជាមួយលោកសុះ ម៉ាត់), ឱ្យតែបាន (ឆ្លើយឆ្លងជាមួយលោកស៊ីន ស៊ីសាមុត), ម៉ែអូននៅផ្ទះ (ច្រៀងឆ្លើយឆ្លងជាមួយលោកថេត សម្បត្តិ) និងបទមិនជឿទេប្រុសសម័យ (ឆ្លើយឆ្លងជាមួយលោកស៊ីន ស៊ីសាមុត) ជាដើម ។
៥-ចូលរួមសម្តែងភាពយន្ត ៖ អ្នកស្រី សូ សាវឿន បានចូលរួមសម្តែងក្នុងខ្សែភាពយន្តចំនួន២រឿង គឺរឿង «ស្លៀកខ្យល់ដណ្តប់មេឃ» របស់ផលិតកម្មឃ្លាំងមឿង និងដឹកនាំរឿងដោយលោកគង្គ ប៊ុនឈឿន ។ មួយទៀតគឺរឿង «មុខមួយភ្នែកបួន» របស់ផលិតកម្មឃ្លាំងមឿង និងដឹកនាំរឿងដោយលោកគង្គ ប៊ុនឈឿន ដែរ ។ រឿង «ស្លៀកខ្យល់ដណ្តប់មេឃ» បានដាក់បញ្ចាំងនាឆ្នាំ១៩៧៤ ប៉ុន្តែរឿង «មុខមួយភ្នែកបួន» មិនទាន់បានដាក់បញ្ចាំងទេ ព្រោះរបបប្រល័យពូជសាសន៍បានចូលមកដល់ ។
៦- ស្នេហា ៖ ភាពស្និទ្ធស្នាលរវាងគ្រូបង្រៀន បណ្តុះបណ្តាលសិល្បៈចម្រៀង លោកកែវ ឯម និងកូនសិស្សក្រមុំសូ សាវឿន ញ៉ាំងបេះដូងឱ្យទោរទន់រកគ្នា ហើយវេញត្របាញ់ជាស្នេហា ។ ម្នាក់ជាតន្ត្រីករ និងជាអ្នកសម្រួលតន្ត្រីល្បីឈ្មោះ និងម្នាក់់ជាពន្លកអ្នកចម្រៀងបានក្លាយជាគូស្នេហា ។
លោកកែវ ឯម មិនត្រឹមតែបង្រៀនអ្នកស្រីសូ សាវឿន ឱ្យចេះច្រៀងប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងចេះមេរៀនស្នេហាទៀតផង ។ លោកកែវ ឯម និងអ្នកស្រីសូ សាវឿន បានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាមួយគ្នា ។ គូស្វាមី-ភរិយាអ្នកសិល្បៈមួយគូនេះមានកូនបីនាក់ ក្នុងនោះប្រុស២នាក់ ។ ប្រវត្តិស្នេហារបស់អ្នកស្រីសូ សាវឿន និងលោកកែវ ឯម បង្ហាញជាទូទៅតាមរយៈបទចម្រៀងមនោសញ្ចេតនាប្រជាប្រិយមួយបទ គឺបទ «ស្ពានកំពង់ហ្លួង» ដែលច្រៀងដោយអ្នកស្រីសូ សាវឿន ផ្ទាល់ និងលោកកែវ ឯម ជាអ្នកសម្រួលតន្ត្រី ។
លោកគង្គ ប៊ុនឈឿន ដែលជាអ្នកនិពន្ធទំនុកច្រៀងបទ «ស្ពានកំពង់ហ្លួង» បានរំឭកឱ្យដឹងនៅ ក្នុងសៀវភៅ «កំណាព្យស្នេហ៍មាស» របស់លោកថា ប្រវត្តិដើមបទ «ស្ពានកំពង់ហ្លួង» លោកបាននិពន្ធ និងថតនៅក្នុងឆ្នាំជាមួយគ្នានឹងបទ «វិញ្ញាណផ្នូរខ្ញុំ» ដែរ ប៉ុន្តែខ្លឹមសាររបស់ទំនុកច្រៀង គឺយោងទៅតាមសំណូមពររបស់អ្នកស្រីសូ សាវឿន ព្រោះចង់ឱ្យលោកសរសេរពីភូមិកំណើតរបស់អ្នកស្រី គឺភូមិកំពង់ហ្លួង។
អ្វីទាំងអស់ ដែលជាជីវិតស្នេហាបឋមវ័យរបស់អ្នកស្រីសូ សាវឿន បានត្រូវប្រមូលផ្តុំបកស្រាយនៅក្នុងបទចម្រៀង «ស្ពានកំពង់ហ្លួង»ពិសេសគឺទីតាំងដ៏សំខាន់ដែលធ្វើឱ្យស្នេហារបស់អ្នកស្រីចាប់កំណើត ឡើង និងរលាយទៅវិញនៅលើស្ពានកំពង់ហ្លួង ។ បទនេះប្រគំដោយវង់តន្ត្រីយោធាភិរម្យ ថតនៅស្ទូឌីយោវិទ្យុជាតិ ប៉ុន្តែក្រោយពីចាក់ផ្សាយទៅមានប្រជាប្រិយភាពល្បីល្បាញខ្លាំង ទើបក្រុមហ៊ុនថតថាស បានទិញយកទៅថតបញ្ចូលក្នុងថាស និងដាក់ក្នុងកាស្សែត ។
តែក្នុងស្រុកខ្មែរ ក៏គេនិយមច្រៀងបទ «ស្ពានកំពង់ហ្លួង» ស្ទើរគ្រប់ទិសទីដែរ ខ្លះក៏ច្រៀងតាមទំនុកដើមទាំងស្រុង ខ្លះក៏យកទៅកែប្រែទំនុកច្រៀងថ្មីវិញ ។ លោកគង្គ ប៊ុនឈឿន សម្តែងការសោកស្តាយដែលក្រុមហ៊ុនថតខារា៉អូខេខ្លះបានយកបទ «ស្ពានកំពង់ហ្លួង» ទៅថតដោយសរសេរខុសទំនុកច្រៀងច្រើនអន្លើ ប្រហែលជាស្តាប់អ្នកចម្រៀងដើមមិនច្បាស់ក៏មិនដឹង ។
អាស្រ័យហេតុនេះ លោកគង្គ ប៊ុនឈឿន ស្នើឱ្យអ្នកច្រៀងបទ «ស្ពានកំពង់ហ្លួង» កុំភ័ន្តច្រឡំទំនុកតទៅទៀត ។ លោក គង្គ ប៊ុនឈឿន ឧទ្ទិសបទ «ស្ពានកំពង់ហ្លួង» ដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធលោកកែវ ឯម ដែលបានខ្នះខ្នែងជួយជ្រោមជ្រែងសម្រួលតន្ត្រីនិងរៀបចំប្រគំរហូត ទាល់តែបានសម្រេច ចេញជារូបរាងទុកជាកេរមរតករហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ។ ស្ពាន កំពង់ហ្លួង គឺជាស្ពានស្នេហារវាងលោក កែវ ឯម និងអ្នកស្រីសូ សាវឿន ដែលស្ថិតនៅជាអមតៈក្នុងបេះដូងប្រិយមិត្តអ្នកស្តាប់គ្រប់ពេល ជំនាន់ ។
បទ «ស្ពានកំពង់ហ្លួង» រាយទំនុកថា ៖
១- សុរិយាលាព្រៃរៃយំបោកប្រាណ ក្លិនក្លែបរុះរោយលើស្ពានជាឋានវិមានស្នេហ៍ខ្ញុំ ពាមនីកដួងចិត្ត ប្រឌិតរឿងសោករណ្តំ ភូមិសង្វរព្រៃជ្រៅធំ ទួញយំសុំក្តីមេត្តា ។
២- រាត្រីដែលយើងជួបគ្នាដំបូង លើស្ពាននៅកំពង់ហ្លួងផ្កាយព្រោងព្រាតលើមេឃា ពេលដែលយើងបែក ស្ពានស្រែកអង្វរសួរថា តើម្ចាស់ខ្ញុំទៅឋានណា ប្រាថ្នាសូមជួបជាថ្មី ។
បន្ទរ-ឱ!កំពង់ហ្លួងជួងមាសដាស់ កម្ម កន្សែងចិញ្ចៀនស្រែកផ្តាំ ចារចាំចិត្តចងនឹងថ្លៃ បើបងរៀបការប្រាថ្នាគូថ្មី បងអើយកុំភ្លេចហៅស្រី ចងដៃប្រុសថ្លៃកុំខាន ។
៣-គូពុំបានព្រៀងច្រៀងតែកម្មផល លេបឆ្អែតទុក្ខសោកកង្វល់ដែលផ្តល់ឱ្យយើងចែកឋាន កាត់សាច់មួយដុំប្រាថ្នាសុំឱ្យសុខសាន្ត បើជាតិនេះប្រែខកខាន ជាតិក្រោយសូមបានជួបអើយ ។
៧-រំដោះជីវិតផុតពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ៖ អ្នកសិល្បៈ រួមជំនាន់ជាច្រើនបានបាត់បង់ជីវិតក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុន្តែអ្នកស្រីសូ សាវឿន បានរំដោះជីវិតចេញផុតពីរបបនោះ ។
ថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ អ្នកស្រីសូ សាវឿន បានឆ្លងកាត់របបនេះអស់រយៈកាលជាង១ឆ្នាំ ។ មិនសូ៊ទ្រាំសេចក្តីស្លាប់មកដល់ ឬរបបប្រល័យពូជសាសន៍ផុតរលត់ក្នុងវេលាដែលមិនអាចដឹងបាន អ្នកចម្រៀងសូ សាវឿន បានភៀសខ្លួនចេញផុតពីកម្ពុជានាចុងឆ្នាំ១៩៧៦ ហើយបានទៅដល់ប្រទេសបារាំង ។ នៅទីនោះ នាក្រុងប៉ារីស អ្នកស្រីសូ សាវឿន បានសាងជីវិតថ្មី ខណៈមាតុភូមិកម្ពុជារបស់អ្នកស្រីនៅបន្តរងគ្រោះអាក្រក់ ក្រោមក្រញាំដៃពួកខ្មែរក្រហមទម្រាំដល់ថ្ងៃរំដោះ៧មករា១៩៧៩ ។
រយៈពេល ប្រមាណ២ឆ្នាំក្រោយមក គឺនៅឆ្នាំ១៩៧៨ អ្នកស្រីសូ សាវឿន ប្រើប្រាស់ទេពកោសល្យសិល្បៈចម្រៀងឡើងវិញសម្រាប់ចិញ្ចឹមជីវិត ។ មិនដូចជនរួមជាតិបាត់សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងរបបខ្មែរក្រហម នៅប្រទេសបារាំង អ្នកស្រីសូ សាវឿន មានសិទ្ធិសេរីភាព ព្រមទាំងសិទ្ធិច្រៀងបទអ្វីតាមតែអ្នកស្រីចង់ច្រៀង។ជីវិតជា អ្នកចម្រៀងនៅប្រទេសបារាំង បទចម្រៀងមួយបទរបស់អ្នកស្រីសូ សាវឿន គឺបទ «ស្ទឹងសែនប៉ារីស» ល្បីជាងបទនានារបស់អ្នកស្រី ។ បទ«ស្ទឹងសែនបា៉រីស» ពេញនិយមមកដល់បច្ចុប្បន្ន (ឆ្នាំ២០១៥)។
៨-ប្រាថ្នាត្រឡប់មករស់នៅស្រុកកំណើតវិញ ៖ ប៉ុន្មាន ឆ្នាំក្រោយពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ដួលរលំទៅ គឺនៅឆ្នាំ១៩៨៦ អ្នកចម្រៀងសូ សាវឿន មានឱកាសបានមកលេងមាតុភូមិកំណើតកម្ពុជាជាលើកដំបូង ។
ដោយឡែក កាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំ មុនឆ្នាំ២០១៥ អ្នកស្រីសូ សាវឿន បានមកលេងស្រុកកំណើតម្តងទៀត ។ អំឡុងពេលនោះមហាជនបានឃើញមុខ និងស្តាប់អ្នកស្រីសូ សាវឿន ក្នុងវ័យចំណាស់ច្រៀងតាមទូរទស្សន៍ ។
អ្នកស្រីសូ សាវឿន ស្ថិតក្នុងចំណោមអ្នកចម្រៀងតែប៉ុន្មាននាក់ប៉ុណ្ណោះជំនាន់លោកស៊ីន ស៊ីសាមុត ដែលនៅគង់ជីវិតពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ។ តាមរយៈការ បង្ហាញមុខលើកញ្ចក់ទូរទស្សន៍នោះ អ្នកស្រីសូ សាវឿន បានបង្ហាញបំណងចង់វិលត្រឡប់មករស់នៅមាតុភូមិវិញ ប៉ុន្តែឧបសគ្គត្រង់ថា អ្នកស្រីគ្មានផ្ទះសម្បែង ហើយគ្មានលទ្ធភាពទិញទេ ។
តាមរយៈសម្តីបែបនោះវាបង្ហាញថា ថ្វីដ្បិតតែបានទៅរស់នៅប្រទេសបារាំងជឿនលឿនរីកចម្រើន ប៉ុន្តែអ្នកស្រីសូ សាវឿន មិនមានជីវភាពធូរធារទេ ។ អាជីពជាអ្នកចម្រៀងរបស់អ្នកស្រីសូ សាវឿន នៅស្រុកគេនោះបានត្រឹមតែទ្រទ្រង់ជីវភាពរស់នៅប៉ុណ្ណោះ ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ