ប្រវត្តិកវីអ៊ុកនៃរឿង «មរណមាតា»
«មរណមាតា» ជារឿងដែលរចនាឡើងជាបទកំណាព្យដោយកវីអ៊ុក នៅឆ្នាំ១៨៧៧ ទាញចេញពីគម្ពីរភាសាបាលី ។ មរណមាតា ជារឿងកម្សត់បត់បែនច្រើនវគ្គ និងមានប្រជាប្រិយភាពយ៉ាងខ្លាំងរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ។
«មរណមាតា» ជារឿងដែលរចនាឡើងជាបទកំណាព្យដោយកវីអ៊ុក នៅឆ្នាំ១៨៧៧ ទាញចេញពីគម្ពីរភាសាបាលី ។ មរណមាតា ជារឿងកម្សត់បត់បែនច្រើនវគ្គ និងមានប្រជាប្រិយភាពយ៉ាងខ្លាំងរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ។ មរណមាតា ជារឿងដែលបានធ្វើឱ្យប្រជាជនខ្មែរខ្លះមិនហ៊ានបរិភោគសាច់ត្រីដំរីទេ ។
យោងតាមសៀវភៅ «មហាបុរសពុទ្ធសាសនានៅប្រទេសខ្មែរ » សរសេរថា តាំងពីចុងសតវត្សទី១៩ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះក្តី បើកាលណាគេចង់ជេរត្មះដៀលស្ត្រីណាម្នាក់ដែលគេគិតថា ជាស្ត្រីមានចរិតអាក្រក់ជួជាតិ ចងអាឃាត ព្យាបាទ ឥតកេរ្តិ៍ខ្មាស ឆ្នាសឆ្នើម និន្ទាឈ្នានីស ប្រជាជនខ្មែរច្រើនតែជេរថា មេកាឡី ឬមេឆន្ទា ។ ទាំងនេះមកពីគេសំដៅប្រដូចមនុស្សស្រីរូបនោះទៅនឹងនាងកាឡី និងនាងឆន្ទា ជាតួអង្គអាក្រក់ក្នុងរឿងមរណមាតានេះឯង ។ ប៉ុន្មានឆ្នាំ ថ្មីៗមុននេះរឿង«មរណមាតា» ត្រូវគេផលិតជាខ្សែភាពយន្ត ។
ព្រឹក្សានានាដរាប គ្មានខ្ពស់គ្មានទាប មិនតូចមិនធំស្មើគ្នា ។
ស្តេចយាងទតព្រៃព្រឹក្សា សប្បាយទយា មនោមាក្សេមក្សាន្ត ។
ព្រឹក្សាផលាមែនមាន ព្រីងព្រួសភូដាន ទ្រមូងទ្រមួចខ្នុរខ្នា ។
ចេកចាន់សណ្តាន់សណ្តា សណ្តែកទៀបទា- ទឹមទេសទុរេន លាំងសាត ។
មាក់ប្រាងមាក់សាងមាក់បាត មាក់ដោកស្វាយស្វាត ពង្រពង្រៀងក្រូចក្រាយ ។
យោធសេនាទាំងឡាយ ឡើងបេះប្រញាយ ប្រញាប់ដណ្តើមគ្នា ។ ស្ពាយរែកកាប់មែកប្រឡេះ ខ្លះផ្ទុករទេះ ខ្លះបេះមកថ្វាយក្សត្រា ។
ខាងលើនេះជាសម្រង់ចេញពីរឿង«មរណមាតា » វគ្គព្រះរាជាយាងប្រពាតព្រៃ ។ ពុំបានដឹងច្បាស់កាលបរិច្ឆេទ និងទីកំណើតរបស់កវីឡើយ ។ តាមសេចក្តីផ្តើមនៃរឿង «មរណមាតា» អាចដឹងថា កវីនាមអ៊ុក ហើយបាននិពន្ធរឿង «មរណមាតា» នាពុទ្ធសករាជ២៤២០ មហាសករាជ១៧៩៩ ចុល្លសករាជ១២៣៩ ត្រូវនឹងគ្រឹស្តសករាជ ១៨៧៧។
អ្នកសិក្សាខ្លះបានអះអាងថា កវីអ៊ុក កាលអាយុ១២ឆ្នាំ បានទៅសិក្សានៅវត្ត។ អ្នករៀបរៀងអត្ថបទយល់ថា កុមារអ៊ុក បានបួសជាសាមណេរនៅពេលមានអាយុ១២ឆ្នាំ ព្រោះក្នុងសេចក្តីផ្តើមនៃរឿងនេះ មានឃ្លាពីរថា … កោរសក់គ្រាន់គ្រប់ នាំមកបួសរៀន… ។ លុះអាយុ២២ឆ្នាំ បានបួសជាភិក្ខុ ដោយមានឆាយានាម «ឥន្ទប្បញ្ញា»។ ព្រះភិក្ខុ ឥន្ទប្បញ្ញា អ៊ុកបានចាប់់និពន្ធរឿង «មរណមាតា» បន្ទាប់ពីលោកបានបួសជាភិក្ខុពោលគឺក្នុងអំឡុងពេលដែលលោកទើបមានវ័យ២២វស្សា ។
តាមការគណនាថយក្រោយដោយសម្អាងតាមអារម្ភបទនៃរឿង «មរណមាតា» ទៅឃើញថា ព្រះភិក្ខុអ៊ុក មានព្រះជន្ម២២ព្រះវស្សា នៅឆ្នាំ១៨៧៧ ដោយហេតុនេះ ទើបត្រូវគេប៉ាន់ប្រមាណថា លោកបានកើតនៅអំឡុងគ្រឹស្តសករាជ ១៨៥៥ ។
«មរណមាតា» ជារឿងទាក់ទងទៅនឹងគតិលោក និងគតិធម៌ ហើយជាវណ្ណគតិខាងអក្សរសិល្ប៍មួយដ៏ល្អគាប់ ត្រូវបានបកប្រែមកពីភាសាបាលី និងរចនាតាក់តែងជាបទកំណាព្យក្នុងរជ្ជកាលនៃព្រះករុណានរោត្តម ។ ក្នុងសេចក្តីផ្តើមនៃរឿងនេះមានការចាប់អារម្មណ៍ឃើញថា ច្បាប់ដើមនៃរឿងជាគម្ពីរភាសាបាលីឈ្មោះ «ចេតនាពុទ្ធា» ។
អ្នករៀបរៀងលើកឡើងថា ក្នុងវ័យកុមារ ភាព និងយុវភាពរបស់លោកតែងតែឮឪពុកម្តាយ និងមនុស្សចាស់ទុំតំណាលរឿង«មរណភាពមាតា» ឱ្យលោកស្តាប់ ប៉ុន្តែពួកគាត់ច្រើនហៅថារឿងត្រីដំរីឡើយ ។ លោកបានឃើញនឹងភ្នែកផងថា មនុស្សភាគច្រើនមិនបរិភោគសាច់ត្រីដំរីឡើយ ។ ចំពោះរូបលោកខ្លួនឯងទោះកាលនោះមិនបានចេះចាំសាច់រឿងច្បាស់លាស់ក្តី ក៏លោកបានទទួលឥទ្ធិពលដោយផ្ទាល់ក្នុងការមិនបរិភោគសាច់ត្រីដំរីដែរ រហូតដល់វ័យជាង៣០ឆ្នាំហើយ ក៏នៅតែមិនមានអារម្មណ៍ស្និទ្ធស្នាលក្នុងការបរិភោគសាច់ត្រីមួយប្រភេទនេះដែរ។ ប្រសិនបើគេនេសាទបានត្រីដំរី គេលែងវាទៅក្នុងទឹកវិញ ឬយកទៅចិញ្ចឹមថែរក្សាក្នុងអាង ឬពាងឯផ្ទះ ហើយបើត្រីនោះធំបន្តិច គេច្រើនយកទៅលែងនៅក្នុងទឹកស្រះ វត្ត ។ ប្រសិនបុគ្គលណាបរិភោគសាច់ត្រីដំរីនោះ ត្រូវអ្នកផងតិះដៀលថា ជាមនុស្សឃោរឃៅ ពុំមានមេត្តា ជាបក្សពួករបស់នាងកាឡី ។ ទាំងនេះដ្បិតគេយល់ថា ត្រីដំរីមានកំណើតមកពីមនុស្ស គឺម្តាយរបស់នាងមរណមាតាដែលគេអាណិតអាសូរ ។
ប្រការនេះសរបញ្ជាក់ឱ្យឃើញថា រឿងមរណមាតា មិនគ្រាន់តែត្រូវជនជាតិខ្មែរចងចាំទេ ថែមទាំងដិតជាប់ក្នុងផ្នត់គំនិត ហើយបង្កើតបានជាទស្សនៈគោលសីលធម៌ប្រចាំជីវិតផង ។
គេឃើញមានរឿងព្រេងថៃមួយដែលមានដំណើររឿងប្រហាក់ប្រហែលនឹងរឿងមរណមាតា របស់កវីអ៊ុក ខ្មែរយើងដែរ ដែលបកប្រែ មកពីភាសាបារាំងមានឈ្មោះថា Le gobie d’or ។
អ្នកសិក្សាភាគច្រើនមានទស្សនៈថា ដោយសាររឿង «មរណមាតា»កម្សត់ និងពីរោះគួរចាប់អារម្មណ៍ក្រៃពេក ទើបព្រះសង្ឃស្ទើរគ្រប់វត្តអារាមទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានចារចម្លង តៗគ្នាដាក់ស្លឹករឹតសម្រាប់កុមារសិស្សវត្តសិក្សាអក្សរសាស្ត្រជាតិតាំងពីសម័យនោះមក ។
ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ បានចាត់ឱ្យចារចម្លងរឿងមរណមាតា ចេញពីសាស្ត្រាស្លឹករឹត ដែលមានក្នុងបណ្ណាល័យនៃវិទ្យាស្ថាននេះ ពិនិត្យផ្ទៀងផ្ទាត់ ហើយចាត់ការបោះពុម្ពផ្សាយនៅឆ្នាំ១៩៦៥ ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ