ខេត្តស្វាយរៀង ៖ វត្តស្វាយជ្រំ ជាវត្តមួយមានវ័យចំណាស់ ដែលមានអាយុកាលរាប់រយឆ្នាំហើយមហាជនក៏ដូចមន្ត្រីរាជការតូចធំដែលមានដើមកំណើត នៅក្នុងខេត្តស្វាយរៀងច្រើនណាស់តែងតែមកបន់ស្រន់សុំសេចក្តីសុខ និងបន់សុំឡើងឋានៈតួនាទី ។ រីឯសិស្សានុសិស្សមកបន់សុំឲ្យប្រឡងជាប់ហើយអ្នកខ្លះទៀតពេលប្តឹងផ្តល់គ្នាក៏មកស្បថនៅវត្តស្វាយជ្រំនេះដែរ ។
បើតាមព្រះសង្ឃមួយអង្គព្រះនាមព្រហ្មបញ្ញោ ព្រំ គឹមសាន ព្រះជន្ម៨២ព្រះវស្សា ជាព្រះគ្រូសូត្រស្តាំវត្តស្វាយជ្រំបានមានថេរដីកាថា ព្រះអង្គមានស្រុកកំណើតនៅភូមិបឹងវែង ឃុំស្វាយជ្រំ ស្រុកស្វាយជ្រំនេះ ហើយកើតមក គឺបានឃើញមានវត្តស្វាយជ្រំកសាងរួចហើយ មានកុដសង់អំពីឈើប្រក់ក្បឿងស្រកាលេញ មានព្រះវិហារសង់អំពីឈើសសរមូលធំៗ ជញ្ជាំងក្តារប្រក់ក្បឿងស្រកាលេញ និងមានឧប្បដ្ឋានសាលាមួយខ្នងសង់អំពីឈើដំបូលប្រក់ក្បឿងដែរ ។
ព្រះតេជគុណបន្តទៀតថា បើតាមចាស់ទុំបានិយាយប្រាប់តៗគ្នាថា វត្តស្វាយជ្រំកសាងឡើងក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៨៦៧ ស្ថិតនៅភូមិបឹងវែង ឃុំស្វាយជ្រំ ឬស្រុកស្វាយជ្រំខេត្តរំដួល បច្ចុប្បន្នភូមិបឹងវែង ឃុំស្វាយជ្រំ ស្រុកស្វាយជ្រំ ខេត្តស្វាយរៀងមានអាយុ១៥២ឆ្នាំមកហើយ ។ មានព្រះគ្រូចៅអធិការជាច្រើនអង្គមកហើយ ក៏ប៉ុន្តែនៅចាំត្រឹម៩អង្គទេ គឺ១-ព្រះគ្រូចៅអធិការព្រះនាម ប៉ែន ។ ២-ព្រះគ្រូ ហែន ។ ៣-ព្រះគ្រូ ប្រាជ្ញ ជា ។ ៤-ព្រះគ្រូ ដុក ផង់ ។ ៥-ព្រះគ្រូប្រាជ្ញឡឹង ។ ៦-ព្រះគ្រូ គង់ ស៊ុំ ។ ៧-ព្រះគ្រូ រស់ ឆុន ។ ៨-ព្រះគ្រូ សៅ សុភឿន ។ ៩-ព្រះនាម ញ៉ែម ភារម្យ ព្រះជន្ម៣៣ព្រះវស្សា ជាគ្រូចៅអធិការពីឆ្នាំ២០១៥ រហូតបច្ចុប្បន្ន ។
ចំពោះជំនឿរបស់មហាជនក៏ដូចប្រជាពុទ្ធបរិស័ទ ព្រះអង្គនិទានថា គឺដោយមានរឿងដំណាលៗគ្នាកើតឡើងនៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩០៨ នៅក្នុងខែភទ្របទរដូវបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ខណៈនោះទឹកឡើងធំ ស្រាប់តែមានការភ្ញាក់ផ្អើលដល់ប្រជាពុទ្ធបរិស័ទ និងអ្នកស្រុកដោយបានប្រទះឃើញរូបព្រះបដិមាមួយព្រះអង្គ ជាខ្លឹមឈើតាត្រាវ ទ្រង់បិណ្ឌបាតមានកម្ពស់១,៦៥ម៉ែត្រ ទម្រង់ប៉ុនមនុស្ស អណ្តែតបញ្ច្រាសទឹកមកទើរនៅមាត់បឹងវែង ជិតវត្តស្វាយជ្រំនេះ ។
ព្រះបដិមាគឺទ្រង់បិណ្ឌបាតដូចព្រះសង្ឃទ្រង់បិណ្ឌបាតលើគោកអីុចឹង ។ ខណៈនោះអ្នកស្រុកនិងគណៈកម្មការវត្តស្វាយជ្រំ ក៏បានយកខ្សែពួរធំយកទៅចងសែងលើកឡើងគោកក៏ប៉ុន្តែដោយឫទ្ធិបារមីព្រះអង្គបដិមាអង្គនេះពូកែសក្តិសិទ្ធិ គ្នារាប់សិបនាក់ក៏លើកមិនរួចអស់មួយថ្ងៃ លើកមិនរួចក៏ចងព្រះបដិមាទុករួចនាំគ្នាដេកយាម ។ លុះពេលដេកលក់ក៏សុបិនឃើញលោកតាចាស់ម្នាក់មកប្រាប់ថា បើចង់លើកព្រះអង្គឡើងយកទៅវត្តបានត្រូវស្រាយចំណងពួរនេះចេញ ហើយយកអំបោះ៧សរសៃមកចងត្រង់ចង្កេះ រួចដាក់ស្នែងសែងទៅលើករួចហើយ ។ មុននឹងសែងលើកឡើងត្រូវលេងភ្លេងពិណពាទ្យ៧ចប់សុំខមាទោស ហើយសែងលើកឡើងទៅរួចហើយ ។
កាលណោះក្រោយពីយល់សុបិនឃើញក៏នាំគ្នាស្រាយចំណងខ្សែពួរចេញទាំងយប់ ដោយយកខ្សែអំបោះ៧សរសៃ ទៅចងត្រង់ចង្កេះព្រះបដិមាទាំងយប់ លុះព្រឹកឡើងក៏និមន្តព្រះសង្ឃមកសូត្រជយន្តោរួចលេងភ្លេងពិណពាទ្យ៧ចប់សុំខមាទោសសុំនិមន្តព្រះអង្គ ទៅគង់នៅក្នុងព្រះវិហារវត្តស្វាយជ្រំ ។ គ្រាន់តែបែរបន់សុំរួចក៏ដាក់ស្នែងសែងដោយចងអំបោះ៧សរសៃ គឺសែងរួចចេញពីមាត់ទឹក ។ កាលណោះព្រះសង្ឃនិងប្រជាពុទ្ធបរិស័ទមានចិត្តត្រេកអរជាខ្លាំង ហើយនាំគ្នាដង្ហែរូបបដិមាអង្គនោះ យកទៅដាក់ក្នុងព្រះវិហារគោរពបូជារហូតរៀងមក ។
លោកមានដីកាទៀតថា ដោយមានការយល់សុបិន្តឃើញលោកតាចាស់ម្នាក់មកប្រាប់នោះប្រាប់ថា គាត់ឈ្មោះតាមោគ ក៏បាននាំគ្នាកសាងតូបដាក់រូបសំណាកលោកតាមោគ ដើម្បើគោរពបូជាដែរ ។ បន្ទាប់មកក៏យល់សុបិនឃើញលោកយាយម្នាក់ទៀត មកនៅធ្វើធម៌តាំងសីលនៅក្បែរនោះទៀត គណៈកម្មការអាចារ្យវត្តក៏បានកសាងអាស្រមមួយខ្នងទៀត ព្រមទាំងដាក់រូបសំណាកាឈ្មោះលោកយាយទេព ក្បែរអាស្រមលោកតាមោគ ហើយបានធ្វើបុណ្យធំមួយអភិសេកព្រះបដិមានិងធ្វើពិធីឡើងអ្នកតាមោគ លោកយាយទេពយ៉ាងអធិកអធមទៀតផង ។
តំណរមកវត្តស្វាយជ្រំ មានឫទ្ធិបារីខ្លាំងពូកែល្បីទូទាំងខេត្តជិតឆ្ងាយមានជំនឿ ក៏នាំគ្នាមកបន់ស្រន់សុំសេចក្តីសុខនិងតាមបំណងប្រាថ្នារបស់ពួកគេរហូតមក ។
ព្រះអង្គមានពុទ្ធាដីកាបន្តថា ដល់ឆ្នាំ១៩៧៦ ពួកខ្មែរក្រហមបានយកទីតាំងវត្តស្វាយជ្រំនេះធ្វើជាជង្រុកស្រូវ បានរុះកុដិ សាលាឆាន់ យកទៅធ្វើរោងបាយរួមអស់ ។ រីឯព្រះវិហារយកធ្វើជាជង្រុកស្រូវ ។ ពួកខ្មែរក្រហមបានយករូបព្រះបដិមា ចេញនិងវាយបំបាក់យកទៅទម្លាក់ចោលក្នុងទឹកស្រះអស់ដែរ ។ ចំណែករូបព្រះបដិមា ដែលអណ្តែតទឹកទ្រង់បិណ្ឌបាតសាងអំពីឈើខ្លឹមតាត្រាវនោះ ត្រូវពួកខ្មែរក្រហមពុះបំបែកជាបំណែកៗរួចដុតបំផ្លាញចោលអស់ទៅ ។
លុះដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ ក្រោយថ្ងៃរំដោះ៧មករា ពុទ្ធបរិស័ទបានកសាងវត្តស្វាយជ្រំឡើងវិញ ហើយបានកសាងអាស្រមអ្នកតាមោគ និងអាស្រមលោកយាយទេពឡើងវិញហើយគោរពបូជាក៏មានបារមីកាន់ពូកែសក្តិសិទ្ធិឡើងវិញដែរ ។ រហូតនៅឆ្នាំ១៩៨៧ ព្រះគ្រូ សូ ឆែម អតីតជាសង្ឃគង់នៅវត្តស្វាយជ្រំ ក្នុងទសវត្ស៦០និងទសវត្ស៧០ បានទៅបួសជាព្រះសង្ឃនៅវត្តឧណ្ណាលោម រាជធានីភ្នំពេញឆ្នាំ១៩៨០ ហើយនៅឆ្នាំ១៩៨៧ក៏បានធ្វើបុណ្យកឋិនទានដង្ហែមកវត្តស្វាយជ្រំនេះ និងបានឲ្យវិចិត្រករឆ្លាក់រូបព្រះបដិមា មួយអង្គអំពីឈើខ្លឹមធ្នង់ ទ្រង់បិណ្ឌបាត្រកម្ពស់១ម៉ែត្រ៦៥ដដែលក៏ប៉ុន្តែទម្រង់តូចជាងមុនបន្តិចលាបពណ៌ទឹកមាសដង្ហែពីរាជធានីភ្នំពេញមកដាក់ក្នុងព្រះវិហារហើយធ្វើបុណ្យអភិសេករួចនៅថ្ងៃបុណ្យកឋិននោះ ។
ចាប់តាំងពីដាក់រូបបដិមាស្នងមក គឺវត្តស្វាយជ្រំចាប់ផ្តើមមានឫទ្ធិបារមីកាន់តែខ្លាំងពូកែជាងមុនធ្វើឲ្យប្រជាពុទ្ធបរិស័ទមន្ត្រីរាជការតូចធំ និងសិស្សានុសិស្ស ព្រមទាំងមហាជនជិតឆ្ងាយមានជំនឿនាំគ្នាមកបន់ស្រន់រំដោះទុក្ខភ័យបានតាមបំណងប្រាថ្នា ។
បើតាមលោកតាអិុន សន អាយុ៨៦ឆ្នាំ ជាគ្រូអាចារ្យវត្តស្វាយជ្រំបានឲ្យដឹងថា ជាទូទៅគេនាំគ្នាមកបន់ស្រន់ស្ទើររាល់ថ្ងៃ ជាពិសេសនៅថ្ងៃសីល ថ្ងៃពេញបូរមី ថ្ងៃខែដាច់ ថ្ងៃសៅរ៍និងថ្ងៃអង្គារ សិស្សានុសិស្សមកបន់សុំឲ្យប្រឡងជាប់ ។ មន្ត្រីរាជការបន់សុំឡើងឋានៈតួនាទី ។ អ្នករកស៊ីបន់ឲ្យរកស៊ីបានចំណេញច្រើនរីកចម្រើន អ្នកខ្លះបន់ឲ្យលក់ដីដាច់បានថ្លៃខ្ពស់ ខ្លះទៀតបន់ឱ្យក្រុមគ្រួសារដែលបែកបាក់បានជួបជុំគ្នាវិញ ។ ពេលពួកគេទទួលបានលាភសក្ការៈតាមប្រាថ្នា ក៏នាំគា្នមកថ្វាយលាបាណន់ ។
អ្នកខ្លះមានជម្លោះដីធ្លី ឬរឿងផ្សេងក៏មកធ្វើសម្បថ ស្បថនៅខាងមុខអ្នកតាមោក លោកយាយទេពរួចទៅស្បថក្នុងព្រះវិហារ ហើយបើតាមការសង្កេតមើល បើជនណាម្នាក់ហ៊ានស្បថបំពាន គឺជួបគ្រោះទាន់ហន់ណាស់ ។
លោកតាថា បច្ចុប្បន្នការមកបន់ស្រន់នេះ គឺគេតែងតែមកបន់៣កន្លែង គឺទី១-បន់នៅក្នុងអាស្រមលោកតាមោក ។ ទី២-គេបន់នៅក្នុងអាស្រមលោកយាយ ទេព និងទី៣-គេទៅសំពះបន់ស្រន់នៅចំពោះព្រះភ័ក្ត្រព្រះបដិមាទ្រង់បិណ្ឌបាត្រក្នុងព្រះវិហារជាកិច្ចចុងក្រោយ ។ ពេលគេទទួលបានលាភសិក្ការៈតាមបំណងប្រាថ្នា ហើយពួកគេក៏មកថ្វាយលាបាណន់តាមដែលពួកគេបានសន្យាថ្វាយរៀងៗខ្លួន ។ បើនៅតាមអាស្រមលោកតាមោក និងលោកយាយទេព គេថ្វាយមាននំ ផ្លែឈើ ចេក មាន់ស្ងោរ ទាខ្វៃ ជ្រូកខ្វៃ អ្នកខ្លះថ្វាយសត្វរស់មាន មាន់ ស្វា យកមកលែងក្នុងវត្តកើតកូនរាប់សិបក្បាលរស់នៅយ៉ាងសុខសាន្ត ។ បើថ្វាយនៅក្នុងព្រះវិហារ គឺថ្វាយចេក ផ្លែឈើ និងផ្កាភ្ញី ខ្លះមានថ្វាយសាធម៌ដៃ និងសាធម៌ដូងក៏មាន ។
បើតាមលោក សុខ ហ៊ិន អាយុ៧២ឆ្នាំ មេភូមិបឹងវែង បានមានប្រសាសន៍ថា បើតាមការសង្កេតមើលឃើញថា វត្តស្វាយជ្រំនេះ មានមន្ត្រីរាជការថ្នាក់ដឹកនាំឯកឧត្តម អ្នកឧកញ៉ា មន្ត្រីរាជការ មហាជនពុទ្ធបរិស័ទជិតឆ្ងាយមានជំនឿមកធ្វើបុណ្យកសាងវត្តរួមមានកុដិ សាលាឆាន់ សាលាពុទ្ធិកៈ ព្រះវិហារ ដងទង់ ស្រះទឹក ចាក់សាបទីធ្លាវត្ត ធ្វើរបង ខ្លោងទ្វារ អណ្តូងទឹក និងសមទ្ធិផលនានាជាច្រើនទៀតក្នុងវត្ត។
លោក ទីវ សភា ប្រធានមន្ទីរធម្មការនិងសាសនាខេត្តបានឲ្យដឹងថា ខេត្តស្វាយរៀងមាន២៤៤វត្ត ក្នុងនោះវត្តធម្មយុត្តិកនិកាយ១វត្ត មានព្រះសង្ឃគង់នៅចំនួន២.១៣៦អង្គ ព្រះសង្ឃវត្តធម្មយុត្តិកនិកាយ២អង្គ ។ ក្នុងវត្តទាំង២៤៤វត្តនេះ វត្តស្វាយជ្រំ គឺមន្ត្រីរាជការ និងប្រជាពុទ្ធបរិស័ទមានជំនឿថាមានបារមីគ្រប់គ្រងសក្តិសិទ្ធិជាងគេក្នុងខេត្ត ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ