រាជធានីភ្នំពេញ ៖ មានប្រតិកម្មជាបន្តបន្ទាប់ក្រោយពីតារាចម្រៀងលោកសុះ ម៉ាច អះអាងថា ចង្វាក់កន្ទ្រឹមមិនមែនជាមរតកដូនតាខ្មែរទេ ដោយចាត់ទុកថាចង្វាក់នេះបានហូរចូលពីប្រទេសជិតខាង ពោលគឺមិនមែនជារបស់ខ្មែរសុទ្ធសាធទេ ។ បន្ទាប់ពីការអះអាងដូច្នេះមកមានមហាជន…
រាជធានីភ្នំពេញ ៖ មានប្រតិកម្មជាបន្តបន្ទាប់ក្រោយពីតារាចម្រៀងលោកសុះ ម៉ាច អះអាងថា ចង្វាក់កន្ទ្រឹមមិនមែនជាមរតកដូនតាខ្មែរទេ ដោយចាត់ទុកថាចង្វាក់នេះបានហូរចូលពីប្រទេសជិតខាង ពោលគឺមិនមែនជារបស់ខ្មែរសុទ្ធសាធទេ ។
បន្ទាប់ពីការអះអាងដូច្នេះមកមានមហាជន សិល្បករ និងផលិតករមួយចំនួនប្រតិកម្មតប ជាមួយភាពជាក់លាក់មួយថា ចង្វាក់កន្ទ្រឹមនេះជារបស់ខ្មែរយ៉ាងពិតប្រាកដ ។
អ្នកដឹកនាំសម្តែងប្រចាំផលិតកម្មហង្សមាសលោកកៅ សីហា បញ្ជាក់ថា «ច្បាស់ទេដែលថាចង្វាក់កន្ទ្រឹមមិនមែនជារបស់ដូនតាខ្មែរ ? បើមិនមែនជារបស់ដូនតាខ្មែរគេចាំបាច់ច្រៀងជាភាសាខ្មែរធ្វើអ្វី ? តើពាក្យថាខ្មែរសុរិន្ទ ឬសូរិន្ទមានដើមកំណើតចេញមកពីណាទេ ? ក្រែងលកាយកប់វប្បធម៌ប្រពៃណី ឬប្រវត្តិសាស្ត្រខ្លួនឯង យកល្អគួរតែមានការស្រាវជ្រាវឲ្យបានច្បាស់លាស់សិនទៅ !ចាំប្រាកដតាមក្រោយ ។
ខ្មែរលើ ខ្មែរកណ្ដាល ខ្មែរក្រោម ខ្មែរតែមួយតើ ដូច្នេះវប្បធម៌ខ្មែរទាំងបីសណ្ឋានដី គឺខ្មែរតែមួយដូចគ្នា កុំបែងចែកគ្នា ។ បើអីចឹងតើយើងប្រឹងរក្សាល្ខោនបាសាក់ធ្វើអី ?
ល្ខោនបាសាក់មានប្រភពកំណើតមកពីកម្ពុជាក្រោម ខែត្រព្រះត្រពាំង ។ ចង្វាក់រាំ ផ្សេងៗដែលរាប់ចូលជាចង្វាក់ប្រជាប្រិយខ្មែររបស់ខ្មែរលើ ក៏ជាសម្បត្តិវប្បធម៌មរតករបស់ខ្មែរដែរ ។
មិនចាំ ឬមិនដឹងថា ទឹកដីខ្មែរ បាត់បង់ប៉ុន្មានខែត្រទៅខាងលិច ប៉ុន្មានខែត្រទៅកើត ? ប្រជាជនប៉ុន្មានលាននាក់ត្រូវបន្តរស់នៅលើទឹកដីនោះ ? ការរស់នៅរមែងក្រសោបជាប់វប្បធម៌របស់ខ្លួនតពីដូនតា ។
ត្រូវចាំថា វប្បធម៌ប្រពៃណី កើតមុនខ្មែរបាត់បង់ទឹកដីពីអតីតកាល ។ ប្រសិនដឹងឮដល់ប្រជាជនខ្មែរលើ និងខ្មែរក្រោមនូវពាក្យពេចន៍ទាំងនេះ តើពួកគាត់ឈឺចាប់យ៉ាងណា ខណៈដែលពួកគាត់ប្រឹងតស៊ូថែរក្សាយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវសម្បត្តិទាំងនេះ តែបែរជាមនុស្សនៅដីកណ្ដាលបោះបោលឲ្យអ្នកទាំងឡាយកាត់ចិត្តបំភ្លេចនូវអ្វីដែលជារបស់ខ្លួនបែបនេះទៅវិញ »។
តារាសម្តែងលោកដួងតារា ផាឌីន ក៏បានបង្ហោះសារប្រតិកម្មជុំវិញការអះអាងរបស់លោកសុះ ម៉ាច ដែរថា ខំថែរក្សា ការពារ ឱ្យតម្លៃ វប្បធម៌ប្រពៃណីដូនតាខ្លួន តែត្រូវគេបំផ្លាញទឹកចិត្តអស់ ។ គួរអន់ចិត្តទេ ? ឈឺចាប់ទេ ? ក្នុងនាមជាអ្នកសិល្ប:ស្រករក្រោយពិត តែក្ដីស្រលាញ់របស់ខ្ញុំ គឺធំធេង តែមិនគួរចេញមកបំបាក់ទឹកចិត្តគ្នាខ្លាំងបែបនេះទេ បើការលើកឡើងនេះវាត្រឹមត្រូវក៏មិនថាដែរ តែធ្លាប់ធ្វេីដល់អតីតប្រធានសមាគមសិល្បករខ្មែរ ពីមុនដែរ តែបែរមកនិយាយអារកាត់ ឈិនឆៃ ឆៅៗ គ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ ព្រោះតែយល់ពីសាវតារដូនតាខ្លួនឯងមិនទាន់ច្បាស់មែនទេ លោកបង ? បានជាលេងកាត់ឆៅៗ ជាន់ពន្លិច យកបែបនេះ »។
ចំណែកហ្វេសប៊ុកមួយដែលដាក់ឈ្មោះថា នាយម៉ៃ កូនខ្មែរសុវណ្ណភូមិ បានចេញសារប្រតិកម្មថា «លោកសុះ ម៉ាច គាត់និយាយថាកន្ទ្រឹមមិនមែនជាចង្វាក់របស់ខ្មែរយើងទេ ហេតុអ្វីគាត់និយាយខុសពីការអះអាងរបស់ថៃដែលនិយាយថាកន្ទ្រឹមជាប្រភេទតន្ត្រីប្រចាំបន់របស់ជនជាតិថៃភាគឦសានខាងត្បូងដើមកំណើតខ្មែរខេត្តបុរីរ៉ាំ សុរិន្ទស៊ីសាកេត ផ្នែកខ្លះនៃខេត្តឧបុនរាជធានី និងរ៉យអិត និងខេត្តស៊ីសុផុន និងឧត្តរមានជ័យប្រទេសកម្ពុជា ។ កន្ទ្រឹមប្រៀបបាននឹងស្ពានទាក់ទងវប្បធម៌រវាងបងប្អូនជនជាតិខ្មែរ និងបងប្អូនជនជាតិថៃអំបូរខ្មែរ ឬអាចនិយាយបានថាកន្ទ្រឹមជាតន្ត្រីសម្ព័ន្ធភាពរវាងពីរជាតិសាសន៍ ។ សម្រាប់អ្នកបន្ទាយមានជ័យ និងឧត្តរមានជ័យមានភាពស្និទ្ធស្នាលជាមួយកន្ទ្រឹមខ្លាំងជាងចង្វាក់ប្រជាប្រិយខ្មែរ ផ្សេងៗដូចជា រាំវង់ សារ៉ាវ៉ាន់ ចូកកំពឹស រាំក្បាច់ ឡាំលាវ ម៉ាឌីសុនទៅទៀត ។ កន្ទ្រឹមអាចទើបនឹងមានឈ្មោះបោះសំឡេងនៅក្នុងតំបន់ភូមិភាគកណ្ដាល ឬក៏អាចត្រូវបានបំភ្លេចចោលក្នុងសម័យសង្គ្រាម ហើយទើបនឹងចាប់កំណើតជាថ្មីវិញក៏មិនដឹង តែសម្រាប់ខ្មែរភាគខាងលើបន្ទាយមានជ័យនិងឧត្តរមានជ័យកន្ត្រឹមគឺជាជីវិត »។
លោកសុះ ម៉ាច តបវិញថា «បើតាមការបញ្ជាក់ឱ្យដឹងពីបងប្អូនអ្នកចម្រៀងខ្មែរសុរិន្ទ កន្ទ្រឹមមានវត្តមាននៅសតវត្សរ៍ទី៧របស់បងប្អូននៅខេត្តដែលជាប់ព្រំដែន និងខេត្តមួយចំនួនដែលសព្វថ្ងៃក្លាយជារបស់ថៃ សុរិន្ទ បុរីរម្យ ស៊ីសាកេត កន្ទ្រឹមជាចម្រៀងបញ្ជាន់អារក្សដែលសព្វថ្ងៃក្លាយជាចម្រៀងដ៏មានប្រជាប្រិយរបស់បងប្អូនខ្មែរសុរិន្ទរួមទាំងខ្មែរកណ្តាលផងដែរ…តែសោកស្តាយណាស់ដោយសារខេត្តទាំងនោះទៅជារបស់ថៃយើងពិបាកនឹងយកកន្ទ្រឹមមកគ្រប់គ្រងជារបស់យើងខ្មែរកណ្តាលផ្តាច់មុខវិញ។ រីឯថៃក៏គេមិនអាចថាជារបស់គេដែរ អ៊ីចឹងហើយយើងក៏ពិបាកនឹងថាជារបស់យើងតែម្នាក់ដែរ ដូចដែលខ្ញុំសរសេរថាមិនមែនជារបស់ខ្មែរយើងសុទ្ធសាធនោះ គឺហេតុផលអ៊ីចឹងឯង ។
តែយ៉ាងណាក៏សូមអរគុណបងប្អូនខ្មែរលើដែលថែរក្សាមរតកប្រពៃណីដូនតាយើងរហូតដល់សព្វថ្ងៃ ។ បើខ្មែរលើខ្មែរកណ្តាលរួមគ្នានោះកន្ទ្រឹមនឹងក្លាយទៅជារបស់យើងផ្តាច់មុខ ថៃក៏មិនអាចថាជារបស់គេដែរ ។ ចូរខ្មែរយើងគ្រប់ជំនាន់ទាំងអស់នាំគ្នាថែរក្សាមរតកដូនតាយើងឱ្យបានគង់វង្សទោះខ្មែរនៅទីណាក៏ដោយ។ សូមទោសផងនូវរាល់កង្វះខាតដែលខ្ញុំបានសរសេរផុសកន្លងមកមិនបានសព្វជ្រុងជ្រោយបានអស់សេចក្តី ដែលធ្វើឱ្យបងប្អូនខ្លះគាត់អាចមានការយល់ច្រឡំ» ។
ជាការកត់សម្គាល់មុនមានប្រតិកម្មនេះ អតីតប្រធានសមាគមសិល្បករខ្មែរលោកសុះ ម៉ាច បានបង្ហោះសារថា «ឈប់នាំគ្នាបន្តយល់ច្រឡំទៀតទៅលោក អ្នកកវី និងមិត្តអ្នកសិល្បៈទាំងឡាយ រួមទាំងបងប្អូនមហាជន ដែលនិយមគាំទ្រសិល្បៈជាតិយើងអើយ ។
តាំងពីឆ្នាំ១៩៥០ រហូតមកដល់១៩៧៥ ពុំមានវរកវីវរសិល្បករ-សិល្បការិនីនិពន្ធ និងច្រៀងបទចម្រៀងកន្ទ្រឹមនោះទេ គឺមានតែចង្វាក់ដែលស្រដៀង ហើយរាំដូចគ្នានោះ គឺឡាំលាវប៉ុណ្ណោះ ។កន្ទ្រឹមទើបតែមានវត្តមានក្នុងប្រទេសយើងក្នុងឆ្នាំ១៩៩៦-១៩៩៧នេះទេ ។ កន្ទ្រឹមជារបស់បងប្អូនជាយដែនសុរិន្ទ បុរីរ៉ាំ ស្រះកែវ ស៊ីសាកេត…ដែលច្រៀងជាភាសាខ្មែររដឺនជាមួយភាសាថៃ ដែលប្រគំដោយស្គរដៃនិងទ្រអ៊ូ ដែលសព្វថ្ងៃនេះគេប្រគំបញ្ចូលជាមួយហ្គីតា និងអ៊័ក ស្គរឈុត និយាយជារួមកន្ទ្រឹមមិនមែនជារបស់ខ្មែរសុទ្ធសាធនោះទេ» ។
បន្ថែមពីលើនេះអតីតប្រធានសមាគមសិល្បរខ្មែរលោកសុះ ម៉ាច បានលើកឡើងទៀតថា «គួរឈប់បន្តយល់ច្រឡំរបស់គេថាជារបស់ខ្លួនទៀតទៅ ។ ក្រៅពីរបាំបុរាណរបាំប្រជាប្រិយ និងចម្រៀងប្រពៃណីប្រជាប្រិយ (រាំវង់ រាំក្បាច់ សារ៉ាវ៉ាន់ ឡាំលាវ តាលុង ចូកកំពឹស ប្រឺន ខម) ពុំមែនជារបស់យើងនោះទេ ចូរឈប់យល់ច្រឡំ ហើយនាំគ្នាថែរក្សានូវអ្វីដែលជាសម្បត្តិមរតកដូនតាយើងទាំងនោះឲ្យគង់វង្សទៅ» ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ