រាជធានីភ្នំពេញ ៖ កោះសន្តិភាព កាលពីថ្ងៃទី២៥ វិច្ឆិកា បានទទួលលិខិតមួយច្បាប់របស់លោកបណ្ឌិតរ៉ាអ៊ូល ម៉ាក់ជឺណា ដែលលោកជាអ្នកនិពន្ធជនជាតិបែលហ្ស៊ិកសញ្ជាតិខ្មែរ ។ ខ្លឹមសារលិខិតរបស់លោក គឺជាការពិនិត្យឃើញមួយជ្រុងរបស់លោកជុំវិញវត្តមានរបស់លោកប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់ អូបាម៉ា នៅរាជធានីភ្នំពេញ ក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន និងកិច្ចប្រជុំអាស៊ីបូព៌ាកាលពីថ្ងៃ១៩-២០ វិច្ឆិកាកន្លងមក នេះ។ លិខិតរបស់លោកបានដាក់ចំណងជើងថា«ការខកខានមិនបានធ្វើរបស់អូបាម៉ានៅភ្នំពេញ» ។
ខាងក្រោមនេះ គឺជាខ្លឹមសារនៃលិខិតរបស់លោករ៉ាអ៊ូល ម៉ាក់ជឺណា ទាក់ទិនទៅនឹងវត្តមានលោកអូបាម៉ានៅកម្ពុជា ។
ការខកខានមិនបានធ្វើរបស់អូបាម៉ានៅភ្នំពេញ
សូមគោរពជូនលោកនិពន្ធនាយក
ខ្ញុំសូមអនុញ្ញាតបង្ហាញនូវការខកចិត្តយ៉ាងខ្លាំងរបស់ខ្ញុំ បន្ទាប់ពីដំណើរទស្សនកិច្ចខ្លីមួយដែលធ្វើឡើងដោយលោកប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកបារ៉ាក់ អូបាម៉ា នៅទីក្រុងភ្នំពេញ និងអ្វីដែលលោកប្រធានាធិបតីខកខានមិនបានធ្វើនិងបានថ្លែងឡើង ។
នៅអំឡុងទស្សនកិច្ចថ្មីៗនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ជាទីកន្លែងដែលលោកចូលរួមក្នុងវេទិកានៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីបូព៌ា លោកប្រធានាធិបតីបារ៉ាក់ អូបាម៉ា បានជួបពិភាក្សាការងារជាមួយសម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន ។ បើយោងតាមទីប្រឹក្សារងផ្នែកសន្តិសុខជាតិរបស់អាមេរិកគឺលោកប៊ិន រ៉ូដ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះ«លោកប្រធានាធិបតីបានលើកឡើងពីបញ្ហាមួយចំនួនដែលលោកមានការព្រួយបារម្ភទាក់ទងនឹងបញ្ហាខាងក្នុងរបស់កម្ពុជា ជាពិសេសទាក់ទងនឹងតម្រូវការនៃការរៀបចំការបោះឆ្នោតដោយយុត្តិធម៌ និងសេរី តម្រូវការដើម្បីឱ្យមានគណៈកម្មាធិការបោះឆ្នោតមួយដែលឯករាជ្យដើម្បីរៀបចំការបោះឆ្នោត តម្រូវការនៃការអនុញ្ញាតឱ្យមានការដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ និងអនុញ្ញាតឱ្យគណបក្សប្រឆាំងអាចបំពេញការងាររបស់ខ្លួនបានដោយសេរី» ។
លោករ៉ូដ ដែលលើកឡើងថា ជំនួបអាចពិពណ៌នាថា«មានភាពតានតឹង»បានថ្លែងថា លោកអូបាម៉ា បានផ្តោតការអត្ថាធិប្បាយរបស់ខ្លួនទៅលើបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងបានថ្លែងប្រាប់សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន ថា ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវខិតខំប្រឹងប្រែងបន្ថែមទៀតដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនេះនៅពេលអនាគត ។(ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានរ៉យទ័រ ថ្ងៃទី២០ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១២) អ្វីដែលលោកបារ៉ាក់ អូបាម៉ា បានថ្លែងទៅកាន់នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គឺមានសារសំខាន់ ។ នេះគឺមិនមានការសង្ស័យទេ។ ជាការពិត គឺត្រូវមានការងារជាច្រើនទៀតដែលត្រូវធ្វើឡើងដើម្បីឱ្យមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកាន់តែរឹងមាំ ។ ប៉ុន្តែគ្រប់គ្នាបានដឹងហើយថា វាជាការលំបាកណាស់នៅក្នុងការបោះជំហានទៅមុខ ត្រឹមតែនៅក្នុងរយៈពេលជិត៤ទសវត្សរ៍នោះពីយុគថ្មដែលបង្កើតឡើងដោយសង្គ្រាមរបស់អាមេរិក(១៩៧០-១៩៧៥) ដោយក្រុមខ្មែរក្រហម(១៩៧៥-១៩៧៩) ហើយកម្ពុជាទទួលរងគ្រោះជាងមួយទសវត្សបន្តទៀត ដោយត្រូវស្ថិតនៅក្នុងសភាពឯកោ ដែលដាក់បង្ខំដោយសម្ព័ន្ធភាពមួយដែលមានអាមេរិកជាអ្នកដឹកនាំ(១៩៧៩-១៩៩១) ឆ្ពោះទៅរកលិទ្ធប្រជាធិបតេយ្យមួយដ៏ពេញលេញ ជាមួយនឹងនីតិរដ្ឋមួយពិតប្រាកដដែលជាធម្មតាគេត្រូវការរយៈពេលរាប់សតវត្សដើម្បីអាចសម្រេចបាននូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមួយ(ដែលមិនល្អឥតខ្ចោះ) ដូចនៅក្នុងពិភពនៃពួកបស្ចិមប្រទេស ។ ប្រជាជនកម្ពុជាភាគច្រើន ក៏កំពុងរង់ចាំស្តាប់លោកប្រធានាធិបតីអូបាម៉ា លើកឡើងពីការព្រួយបារម្ភផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សស្រដៀងគ្នានេះដែរ នៅពេលដែលលោកនឹងជួបជាមួយមេដឹកនាំទាំងឡាយមកពីប្រទេសអីុស្រាអែល រវ៉ាន់ដា និងអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ផងដែរ ។
អ្វីដែលប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកបានថ្លែងទៅកាន់សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គឺជាការសំខាន់ ប៉ុន្តែអ្វីដែលប្រធានាធិបតីអាមេរិករូបនេះមិនបានធ្វើ និងមិនបាននិយាយគឺកាន់តែមានសារសំខាន់ថែមទៀត ។
ទី១ ផ្ទុយពីអ្វីដែលមេដឹកនាំពិភពលោកដទៃទៀត ដែលស្នាក់នៅទីក្រុងភ្នំពេញដូចគ្នាបានធ្វើ គឺប្រធានាធិបតីអូបាម៉ា មិនបានអញ្ជើញទៅគោរពព្រះវិញ្ញាណក្ខន្ធព្រះបរមសព ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ នរោត្តម សីហនុ ដែលបានយាងសោយទិវង្គតកាលពីមួយខែកន្លងទៅនេះ ហើយព្រះបរមសពរបស់ព្រះអង្គត្រូវបានតម្កល់នៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំងដើម្បីរង់ចាំព្រះរាជពិធីបូជាព្រះបរមសព ។ សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ គឺជាព្រះមហាក្សត្រមួយអង្គដែលបានដឹកនាំប្រទេសឆ្ពោះទៅរកឯករាជ្យភាពនៅឆ្នាំ១៩៥៣ ។ មានព្រះរាជតួនាទីជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ សម្តេចឪ នរោត្តម សីហនុ ត្រូវបានទម្លាក់ពីតួនាទីនៅក្នុងខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ដោយរដ្ឋប្រហារមួយដែលគាំទ្រដោយរដ្ឋបាលសហរដ្ឋអាមេរិក ។ នៅឆ្នាំ១៩៩៣ យោងតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនៃប្រទេសកម្ពុជា សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ត្រូវបានអភិសេកឡើងគ្រងរាជសម្បត្តិសាជាថ្មីម្តងទៀត ជាព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ។ នៅទីក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃ លោកប្រធានាធិបតីអូបាម៉ា បានចូលថ្វាយបង្គំគាល់ព្រះមហាក្សត្រថៃ ។ រីឯនៅទីក្រុងភ្នំពេញ លោកបានខកខានមិនបានចូលគោរពព្រះវិញ្ញាណក្ខន្ធរបស់ព្រះវររាជបិតាជាតិខ្មែរ ។
យោងតាមឯកសាររបស់មន្ទីរបញ្ចកោណ(ក្រសួងការពារជាតិអាមេរិក) ដែលត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ឡើងវិញ គឺចន្លោះពីថ្ងៃទី៤ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៦៥ រហូតដល់ថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៧៣ កម្លាំងកងទ័ពជើងអាកាសរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកបានទម្លាក់គ្រាប់បែកចំនួន២.៧៥៦.៩៤១តោន នៅក្នុងបេសកកម្មរបស់ខ្លួនចំនួន២៣០.៥៦១ លើកមកលើប្រទេសអព្យាក្រឹតមួយដែលមិនមែនធ្វើសង្គ្រាមជាមួយអាមេរិក(ទម្លាក់ចំនួន១៦០.០០០តោនលើប្រទេសជប៉ុន និង១,៣៥លានតោននៅក្នុងប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ ក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២)។ ប្រជាជន និងអ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រភាគច្រើនបានយល់ឃើញ និងទទួលស្គាល់ថា ការទម្លាក់គ្រាប់បែករបស់សហរដ្ឋអាមេរិកលើប្រទេសកម្ពុជា បានជំរុញកសិករជាច្រើនពាន់នាក់ចូលក្នុងចលនាតស៊ូខ្មែរក្រហម ។ នៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចជាលើកទី១ របស់ប្រធានាធិបតីអាមេរិកក្នុងតំណែងមកកាន់កម្ពុជាលោកអូបាម៉ា បានខកខានមិនបានបង្ហាញទោះបីជាបន្តិចបន្តួចក្តីនូវការសោកស្តាយចំពោះការទទួលខុសត្រូវរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងសោកនាដកម្មកម្ពុជា។
ប្រធានាធិបតីអូបាម៉ា ខកខានមិនបានបង្ហាញពីការវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះអ្វីដែលអាជ្ញាធរកម្ពុជាបានបំពេញ ចាប់តាំងពីមុនកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដែលនៅក្នុងពេលនោះគឺមិនមានទំនាក់ទំនងការទូតរវាងកម្ពុជា និងសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងការធ្វើសហប្រតិបត្តិការជាមួយក្រុមការងារអាមេរិក ក្នុងការស្វែងរកអដ្ឋិធាតុនៃកងទ័ពអាមេរិកដែលបានបាត់បង់ជីវិតក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។
ប្រធានាធិបតី អូបាម៉ា បានធ្វើមិនដឹងចំពោះកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដែលធ្វើឡើងដោយកម្ពុជា ហើយនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងកម្រិតខ្ពស់ជាមួយរដ្ឋបាលអាមេរិក ក្នុងក្របខណ្ឌនៃសង្គ្រាមប្រឆាំងនឹងអំពើភេរវកម្ម បន្ទាប់ពីមានការវាយប្រហារដោយគ្រាប់បែកនៅកោះបាលី ។ គឺមិនមានពាក្យអ្វីមួយម៉ាត់ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះទាល់តែសោះ ។
ទីបញ្ចប់ ប្រធានាធិបតីអូបាម៉ា ខកខានមិនបានបង្ហាញពីការព្រួយបារម្ភរបស់ខ្លួនទាក់ទងនឹងបញ្ហាមួយដែលរសើបបំផុតសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជា គឺបំណុលដែលជំពាក់ដោយរដ្ឋាភិបាលលន់ នល់ ដែលមានសហរដ្ឋអាមេរិកនៅពីក្រោយខ្នងនៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៧០ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ ។ បំណុលដែលរហូតមកទល់ពេលនេះមានចំនួនទឹកប្រាក់៤៤៥លានដុល្លារអាមេរិក ។ ទឹកប្រាក់ដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ដើម្បីធ្វើសង្គ្រាមប្រឆាំងនឹងប្រជាជនកម្ពុជា ។ សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន បានលើកសំណើឡើងដើម្បីផ្ទេរបំណុលនេះទៅជាជំនួយមនុស្សធម៌វិញ សម្រាប់ប្រតិបត្តិការដោះមីន និងបំផ្លាញចោលនូវគ្រាប់រំសេវមិនទាន់ផ្ទុះដែលនៅសល់ពីសង្គ្រាម ។ សំណើដែលត្រូវបានទាត់ចោលភ្លាមៗ ។
នេះអាចនិយាយបានថា គឺជាការប្រមែប្រមូលនូវការខកខានក្នុងឱកាសទាំងឡាយ ។ ប៉ុន្តែវាមិនមែនមានតែប៉ុណ្ណឹងទេ រដ្ឋបាលសហរដ្ឋអាមេរិក ក៏បានបង្ហាញនូវឫកពាក្រអឺតក្រទមជាជាងមិត្តភាព និងការយោគយល់គ្នានៅពេលដែលទាក់ទងជាមួយប្រទេសមួយដែលតូចក្រីក្រ និងទន់ខ្សោយ ៕
សូមទទួលនូវការគោរពអំពីខ្ញុំបាទ ។
ចែករំលែកព័តមាននេះ