ជាព្រះមាតាស្តេចចុងក្រោយរបស់រាជវង្ស ឆេង និងជារបបស្តេចចុងក្រោយក្នុងប្រទេសចិន ព្រះមហាក្សត្រិយានីចឺស៊ី ត្រូវបានចាត់ទុកជាស្ត្រីមានអំណាចបំផុតក្នុងប្រទេសមួយដែលមានប្រពៃណីរើសអើងនារីភេទនេះ ។ មនុស្សមិនតិចទេដែលស្លាប់ដោយសារទ្រង់ ។ ព្រះមហាក្សត្រិយានីចឺស៊ីមិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យអ្នកផងនឹកឃើញទ្រង់ជានិច្ច ពេលទ្រង់គង់នៅព្រះជន្មទេ សូម្បីពេលសោយទិវង្គតហើយក៏ដោយ ក៏ពិធីបុណ្យ សពរបស់ទ្រង់នៅតែធ្វើឱ្យប្រជាជនចិនចងចាំ រហូតដល់សព្វថ្ងៃ ព្រោះវាចម្លែកគ្មានពីរក្នុងលោក ។
អាថ៌កំបាំងជុំវិញមឈូសនិងម៉ុងព្រះមហាក្សត្រិយានីចឺស៊ីតាំងពីនៅគង់ព្រះជន្ម ព្រះមហាក្សត្រិយានីចឺស៊ី ត្រូវបានចាត់ទុកជាអ្នកជំនាញខាងគ្រឿងអលង្ការ មាស ពេជ្រ ត្បូង ថ្ម មានតម្លៃក្នុងលោក ។ ព្រះមហាក្សត្រិយានីអង្គនេះស្រឡាញ់មាស ពេជ្រ កែវកង… ពិសេសត្បូងពេជ្រក្រហមមានឆ្នូតអង្កាញ់ៗ។ ហេតុនេះពេលដឹងខ្លួនជិតដល់ដំណាក់កាលចប់វត្តមានលើលោក ទ្រង់រៀបគម្រោងយកគ្រឿងអលង្ការមានតម្លៃគ្រប់ប្រភេទតាមខ្លួនចូលមឈូស ដើម្បីមានរូបិយប័ណ្ណចាយវាយនៅបរលោក។ ក្នុងគំនិតយករតនវត្ថុតាមខ្លួនបានច្រើន ទ្រង់បញ្ជាឱ្យធ្វើមឈូសមានទំហំធំ និងមានកម្ពស់រហូតដល់១,៦០ម៉ែត្រ។ អាមាត្យលី សៀនអេង អ្នកចាត់ចែងគ្រប់យ៉ាងតាមបញ្ជាព្រះមហាក្សត្រិយានី បានកត់ត្រាឈ្មោះរតនវត្ថុគ្រប់ប្រការដែលដាក់តាមសពក្នុងមឈូសព្រះមហាក្សត្រិយានីនាឆ្នាំ១៩០៨ ។
ពិនិត្យកំណត់ត្រានោះ គេដឹងថា ក្រោមព្រះកាយសពក្រាលសំពត់ពិសេសកម្រាស់៧តឹក ដែលត្បាញពីសរសៃមាសសុទ្ធទាំងអស់ ជាយសងខាងសំពត់ពិសេសនោះភ្ជាប់ត្បូងចំនួន២.៦០៤គ្រាប់ ថ្មមានតម្លៃ៨៥គ្រាប់ និងបន្ទះត្បូងពណ៌ចំនួន២០៣បន្ទះ ។ ចំណែកភួយគ្របព្រះកាយសពប៉ាក់ធម៌ព្រះពុទ្ធចំនួន២៥.០០០តួអក្សរ ជាភួយពិសេសត្បាញពីសរសៃមាសសុទ្ធដូចគ្នា សងខាងជាយភ្ជាប់គជ់ពិសេសចំនួន៨២០គ្រាប់ ភ្លឺចាំងផ្លេកៗ ។
ពេលដាក់ចូលមឈូស ព្រះកេសព្រះមហាក្សត្រិយានីចឺស៊ី ពាក់មួកមានកំប៉ោយ លើចុងកំប៉ោយភ្ជាប់គជ់ពិសេសមួួយគ្រាប់ទំហំប៉ុនពងមាន់ ដែលតាមតម្លៃរបស់វាពេលនោះគឺ១០លានតម្លឹងប្រាក់ ។ ចំណែកក្នុងព្រះឱសព្រះមហាក្សត្រិយានី បៀមត្បូងរាត្រីមួយគ្រាប់ ដែលគេនិយាយថា ជាត្បូងមានតម្លៃគ្មានអ្វីប្រៀបផ្ទឹមបាន ព្រោះវាអាចជះពន្លឺពេលយប់ឆ្ងាយ១០០ជំហាន ។ កាន់តែពិសេសជាងនេះទៀតនោះ គេនិយាយថា ត្បូងរាត្រីបើដាក់ក្នុងមាត់សព នឹងជួយឱ្យសាច់ឈាមសពនៅគង់វង្សដូចជានៅរស់ អត់រលេះរលួយ ។ ពុំដឹងថាពាក្យនេះពិត ឬមិនពិតយ៉ាងណាទេ តែពួកទុច្ចរិតមានអំណាចដែលចូលក្នុងផ្នូរព្រះមហាក្សត្រិយានីនាឆ្នាំ១៩២៨ សង្វាតរកត្បូងរាត្រីមុនអ្វីៗទាំងអស់ ។
គេតំណាលថា ពេលគាស់គម្របមឈូសភ្លាម ពួកទុច្ចរិតទាំងនោះភ្ញាក់ផ្អើលចំហមាត់គ្រប់គ្នា ព្រោះឃើញព្រះសពព្រះមហាក្សត្រិយានីនៅគង់វង្សសាច់ឈាមដូចមនុស្សដេកលក់ ។ ប៉ុន្តែក្រោយពេលយកត្បូងរាត្រីចេញពីព្រះឱសប៉ុន្មានម៉ោង សាច់ឈាមប្តូរពណ៌ភ្លាម បន្ទាប់មកថែមប៉ុន្មានថ្ងៃទៀតសាច់ឈាមស្ងួតស្វិតដូចសពស្លាប់យូរថ្ងៃ ។ និយាយពីគ្រឿងអលង្ការជាប់ជាមួយព្រះមហាក្សត្រិយានី ព្រះសុរងរបស់ទ្រង់ពាក់អង្កាំ៣ខ្សែ ដែល២ខ្សែជាគ្រាប់អង្កាំធ្វើពីគជ់ ១ខ្សែទៀតធ្វើពីថ្មមានតម្លៃ ពណ៌ក្រហមឆ្នូតអង្កាញ់ៗ ។ ចំណែកព្រះកាយវិញ គ្រងព្រះពស្ត្រព្រះភូសា សុទ្ធតែត្បាញពីសរសៃមាសសុទ្ធ ព្រះហស្តស្តាំកាន់ផ្កាឈូកដែលឆ្លាក់ពីត្បូងដុលយ៉ាងធំ ។ រីឯប្រឡោះសងខាងព្រះកាយសពតម្រៀបណែនណាន់តាន់តាប់ដោយពុទ្ធបដិមាឆ្លាក់ពីថ្លើមថ្ម ត្បូង និងមាស លាយចម្រុះជាមួយផ្កាថ្មសមុទ្រ និងថ្មមានតម្លៃខ្ពស់ច្រើនប្រភេទ ។
ដើម្បីឱ្យ«មហាកំណប់» នេះមានសុវត្ថិភាពក្នុងម៉ុង ដោយមិនមាននរណាអាចលួចប្លន់បាននោះ ព្រះមហាក្សត្រិយានីចឺស៊ី ពេលនៅគង់ព្រះជន្មនៅឡើយបានបញ្ជាម៉ឺងម៉ាត់ឱ្យមន្ត្រីវាំងទទួលកិច្ចការសាងសង់ម៉ុងរបស់ព្រះអង្គ ត្រូវតែរៀបចំឱ្យបានមាំទាំបំផុត ឱ្យស៊ីនឹងឈ្មោះ«ដែក-ឈើ-ថ្ម អស្ចារ្យបីយ៉ាង»។ បានសេចក្តីថា វត្ថុចម្បងបីប្រភេទក្នុងការកសាងម៉ុងត្រូវតែជារបស់ល្អបំផុត រឹងមាំបំផុត ។ តាមការវាយតម្លៃរបស់អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រឃើញថាម៉ុងព្រះមហាក្សត្រិយានីចឺស៊ីជាម៉ុងរឹងមាំបំផុត សម័យនោះ ពួកចោរធម្មតាពិបាកចូលដល់មឈូសដាក់ព្រះសពណាស់ ។ ឯកសារកត់ត្រាព្រឹត្តិការណ៍ក្នុងរាជវាំងបានឱ្យដឹងថា ផ្នែកខាងក្នុងម៉ុង មនុស្សធម្មតាឃើញភ្លាមពិតជាឈរភាំង ព្រោះគ្រាន់តែមាសសន្លឹកបិទតាមកន្លែងសំខាន់ៗ មានទម្ងន់សរុប៤.៥៩២តម្លឹង ចម្លាក់នាគមាសសុទ្ធមានចំនួន២.៤០០រូប។ ផ្នែកខាងក្នុងម៉ុងមានសសររហូតដល់៦៤ជួរ ឃើញថា វិសាលភាពធំសម្បើមមែនទែន ហើយគ្រប់សសរឆ្លាក់រូបនាគនិងជ្រឹងដេរដាសពីលើដល់ក្រោម និងបិទមាសសន្លឹកចាំងផ្លេកៗស្ទើរព្រិលភ្នែក ។
សពព្រះមហាក្សត្រិយានីចឺស៊ីចូល មឈូស៣ដងជាមួយមាស ពេជ្រ កែវកងយ៉ាងច្រើន ព្រមទាំងគ្រឿងអលង្ការមានតម្លៃមហាសាលជាប់តាមខ្លួននោះ ព្រះសពព្រះមហាក្សត្រិយានីចឺស៊ី ផ្ទុំសុខសាន្តក្នុងម៉ុងបានតែ២០ឆ្នាំដំបូងប៉ុណ្ណោះ បន្ទាប់ពីនោះរងគ្រោះយ៉ាងទារុណ ។ ថ្ងៃមួយក្នុងខែតុលាឆ្នាំ១៩២៨ ឧត្តមសេនីយ៍ស៊ុន ទៀនអេង មេបញ្ជាការកងពលធំលេខ១២ របស់រដ្ឋាភិបាលជាតិនិយមដែលគ្រប់គ្រងប្រទេសបន្តពីរបបរាជានិយមចិន ដោយដឹងថាម៉ុងព្រះមហាក្សត្រិយានីចឺស៊ី ជាមជ្ឈមណ្ឌលកំណប់ធំសម្បើមមួយក៏កើតគំនិតលោភលន់ ប្រើកាំភ្លើងធំបាញ់រំលើងច្រើនសិបគ្រាប់ ។ ម៉ុងដ៏រឹងមាំដែលពីមុនគេថាគ្មានអ្វីអាចបំបែកបាននោះទប់ទល់លែងបានជាមួយកម្លាំងគ្រាប់កាំភ្លើងធំ ។ បន្ទាប់ពីត្រូវបាញ់ផ្ទួនៗរាប់ម៉ោង ទ្វារម៉ុងក៏របើករបាញអាចចូលដល់កន្លែងតម្កល់មឈូសដោយគ្មានពិបាក ។ ការឆក់ ប្លន់កើតយ៉ាងកោលាហល ឧត្តមសេនីយ៍ស៊ុន ទៀនអេង និងបក្សពួកសំរុកចូលគាស់គម្របមឈូសយករបស់មានតម្លៃ ។
តាមការកត់ត្រាក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រចិន ពួកបំផ្លិចបំផ្លាញលើកសពព្រះមហាក្សតិយានីបោះចេញក្រៅមឈូស ហើយបកយកទាំងភួយគ្របលើសព ទាំងសំពត់ក្រាលទ្រាប់សព រហូតដល់សម្រាតយកព្រះពស្ត្រព្រះភូសាទៀត ព្រោះសុទ្ធតែត្បាញពីសរសៃមាសសុទ្ធ និងភ្ជាប់ជាមួយគជ់ ត្បូង ថ្ម មានតម្លៃខ្ពស់ជាច្រើន។ ពេលនោះព្រះសពសល់តែខោខ្លីូមួយប៉ុណ្ណោះ ។គេនិយាយថា មានរឿងចម្លែកមួយ ពេលស៊ុន ទៀនអេង និងបក្សពួកគាស់គម្របមឈូសបានភ្លាម ស្រាប់តែមានពន្លឺចាំងច្រាលចេញពីមឈូសធ្វើឱ្យមនុស្សជុំវិញភ្ញាក់ព្រើត។ ភ្លាមនោះស៊ុន ទៀនអេង និងបក្សពួកដែលម្នាក់ៗត្រៀមពិលយកជាប់តាមខ្លួនហើយស្រេច ស្ទុះស្រចុចពិលមើលចូលក្នុងមឈូស។ ពួកគេចំហមាត់បើកភ្នែកធំៗ ដោយការងឿងឆ្ងល់ ព្រោះព្រះសពថ្វីបើបញ្ចុះក្នុងម៉ុង២០ឆ្នាំហើយ តែនៅស្រស់ញញឹមដូចមនុស្សទើបដេកលក់ ។ រឿងចម្លែកមួយទៀតដែលពួកគេបានឃើញក្នុងពេលនោះដែរ គឺលើមេដៃស្តាំព្រះសពមានដុះរោមមួយសរសៃវែងរាប់តឹក ពុំដឹងថារោមនោះមានតាំងពីនៅគង់ព្រះជន្ម ឬទើបតែមានក្រោយពេលអស់ព្រះជន្មសង្ខារ ។ ការឆក់ ប្លន់ កើតមានយ៉ាងកោលាហល់ ក្នុងពេលមិនយូរប៉ុន្មាន ។ ស៊ុន ទៀនអេង ស្រវាយកត្បូងរាត្រីមុនគេ ឯបក្សពួកស្រវាយកគ្រឿងមានតម្លៃផ្សេងៗ ម្នាក់ៗដឹងតែស្រវាយកឱ្យបានច្រើនរៀងៗខ្លួន ។
មិនយូរប៉ុន្មានសកម្មភាពបំផ្លិចបំផ្លាញរបស់ស៊ុន ទៀនអេង និងបក្សពួក ឮសុសសាយពេញប្រទេសចិន ។ អង្គការសង្គមនានាក្រេវក្រោធឥតឧបមា បញ្ជូនសារតវ៉ាឡើងរដ្ឋាភិបាលជាតិនិយម ទាមទារឱ្យបើកការស៊ើបអង្កេត និងផ្តន្ទាទោសពួកជនដៃដល់ឱ្យបានធ្ងន់បំផុត ។ ថ្វីបើរដ្ឋាភិបាលជំនាន់នោះមិនចង់ដោះស្រាយរឿងនេះព្រោះខ្លួនមានគំនុំប៉ុនភ្នំថៃសានជាមួយរាជវង្សឆេង តែដោយកម្លាំងគាបសង្កត់របស់សាធារណមតិកាន់តែធ្ងន់ឡើង ជៀងកាយជៀកក៏ចេញបញ្ជាឱ្យត្រូវតែយកព្រះសពព្រះមហាក្សត្រិយានីចឺស៊ី ដាក់ចូលមឈូសវិញ រួមជាមួយរតនវត្ថុដែលឆក់ ប្លន់ ទាំងប៉ុន្មានផង ។ ពិតណាស់បញ្ជាដាច់ខាតនេះ គ្មានអ្នកណាហ៊ានប្រឆាំងឡើយ តែរតនវត្ថុដែលប្រមូលយកមកវិញ បានតែមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះ ពុំបានគ្រប់មួយរយភាគរយទេ ព្រោះវារប៉ាត់រប៉ាយធ្ងន់ពេក ។
ឆ្នាំ១៩៨៣ រដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនីស្តដែលវាយបណ្តេញរដ្ឋាភិបាលជាតិនិយមទៅដល់កោះតៃវ៉ាន់នោះ បានបង្កើតក្រុមការងារពិសេសមួយ រួមមានមនុស្ស១៣នាក់ ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកនីន អ៊ូហ្វុ៊ក ។ ភារកិច្ចចម្បងរបស់ក្រុមការងារនេះគឺស្តារព្រះសពព្រះមហាក្សត្រិយានីចឺស៊ីឡើងវិញ និងជួសជុលម៉ុងរបស់ព្រះអង្គតាមភាពដើម ។ ការបើកគម្របមឈូសលើកនេះក៏មិនខុសពីការបើកគម្របមឈូសនាឆ្នាំ១៩២៨ ដោយក្រុមបំផ្លិចបំផ្លាញស៊ុន ទៀនអេងដែរ លោកនីន អ៊ូហ្វុ៊ក ប្រធានក្រុមការងារសរសេរក្នុងរបាយការណ៍ដូចតទៅៈ«ប្រវត្តិសាស្ត្រត្រឡប់មកវិញម្តងទៀត ។ ពុំដឹងថាកម្លាំងអរូបីណាកើតឡើងទេ គ្រាន់តែពួកខ្ញុំគាស់គម្របមឈូសភ្លាម ស្រាប់តែមានពន្លឺចាំងច្រាលចេញពីក្នុងមឈូស។ មិនត្រឹមពួកខ្ញុំទាំង១៣នាក់ទេ ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រដែលមានវត្តមាននៅពេលនោះដែរ ក៏បើកភ្នែកក្រឡង់គ្រប់គ្នា ។ មានប្រការចម្លែកមួយទៀត ព្រះសពព្រះមហាក្សត្រិយានីចឺស៊ី ដែលឮថាត្រូវបំពានធ្ងន់ដោយការលើកបោះចុះបោះឡើងដូចបោះសពសត្វធាតុនោះ ឃើញមានសភាពគង់វង្សដដែល គ្រាន់តែស្បែកស្ងួតក្តោបជាប់ឆ្អឹងអត់នៅស្រស់ថ្លាប៉ុណ្ណោះ »។
តាមលោកនីន អ៊ូហ្វុ៊ក ក្រោយពេលក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រចូលរួមពិនិត្យមើលរួច ក្រុមការងាររបស់គាត់ប្រញាប់រាយការណ៍ជូនក្រសួងវប្បធម៌និងប្រវត្តិសាស្ត្រចិនឱ្យបានជ្រាប ។ ភ្លាមនោះក្រសួងបញ្ជាមកវិញ«បិទគម្របមឈូសវិញ ដោយរក្សាអ្វីៗឱ្យនៅសភាពដើមដដែលសិន» ។
មួយឆ្នាំក្រោយគឺឆ្នាំ១៩៨៤ដើម្បីថែរក្សាព្រះសពព្រះមហាក្សត្រិយានីចឺស៊ីឱ្យបានគង់វង្សល្អ ក្រុមការងាររបស់លោកនីន អ៊ូហ្វុ៊ក បានទទួលបញ្ជាជាលើកទី២ឱ្យទៅបើកគម្របមឈូសរបស់ព្រះអង្គដើម្បីពិនិត្យមើលម្តងទៀតតើមានអ្វីប្រែប្រួលទេ? ក្នុងការងារត្រួតពិនិត្យលើកនេះ ក្រុមការងារមិនឃើញមានពន្លឺចម្លែកចាំងចេញពីមឈូសដូចលើកមុនឡើយ ។ ប៉ុន្តែទោះដូច្នេះក្តី ក្រុមការងារក្រោយពេលត្រួតពិនិត្យព្រះសពយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ ឃើញក្នុងបាតព្រះហស្តស្តាំរបស់ព្រះសពព្រះមហាក្សត្រិយានីចឺស៊ី មានថង់តូចមួួយក្តាំងជាប់ជាមួយស្បែកដៃ ។ ក្នុងថង់តូចនោះមានព្រះទន្ត១ និងក្រចកព្រះហស្ត២ របស់ព្រះអង្គ ។ ដោយហេតុរបស់ទាំង២មុខនេះនៅក្នុងកូនថង់តូចពេក ហើយថែមទាំងជាថង់មានពណ៌ព្រលាំស្បែកក្រិនស្ងួតផង ទើបកាលពីឆ្នាំ១៩២៨ ស៊ុន ទៀនអេង និងបក្សពួកពុំបានចាប់អារម្មណ៍ ជាហេតុធ្វើឱ្យវានៅគង់វង្សល្អ ។ បន្ទាប់ពីព្រួសថ្នាំសម្លាប់មេរោគហើយ ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រចិនតម្រែតម្រង់ព្រះសពស្ថិតក្នុងឥរិយាបថដើមវិញ ។ ពេលនោះថ្វីបើស្បែកព្រះសពមានស្នាមប្រេះច្រើនកន្លែងមែន តែស្បែកទាំងអស់ក្តាំងជាប់ជាមួយឆ្អឹងមិនបាច់ប្រើខ្សែចងដើម្បីរក្សាទម្រង់ក៏បាន ។
ហេតុនេះទើបការងារគ្រប់យ៉ាងធ្វើតែមួយថ្ងៃចប់សព្វគ្រប់ទាំងអស់ រាប់ទាំងការងារលើកព្រះសពដាក់ចូលក្នុងមឈូសកម្ពស់១,៦០ម៉ែត្រ និងរៀបរតនវត្ថុនៅសេសសល់ចូលជាមួយផង ។ តាំងពីពេលនោះ ព្រះសពព្រះមហាក្សត្រិយានីចឺស៊ី ដែលធ្លាប់មានអំណាចធំធេងក្នុងប្រទេសចិននាចុងរាជវង្សឆេងបានផ្ទុំយ៉ាងសុខសាន្តរហូតសព្វថ្ងៃ លែងមានអ្នកណារំខានទៀត ៕
តាមឯកសារបរទេស
ចែករំលែកព័តមាននេះ