រាជធានីភ្នំពេញ ៖ ការស្ថាបនាអគារសារមន្ទីរជាតិចាប់ផ្ដើមនៅឆ្នាំ១៩១៧ នៅលើទីតាំងរបស់សាលាសិល្បៈខ្មែរ (សាលារចនា)។ ពិធីសម្ពោធជាផ្លូវការមួយ ត្រូវបានធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី១៣ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩២០ ដែលជាថ្ងៃទីមួយនៃពិធីចូលឆ្នាំខ្មែរ ។
រាជធានីភ្នំពេញ ៖ ការស្ថាបនាអគារសារមន្ទីរជាតិចាប់ផ្ដើមនៅឆ្នាំ១៩១៧ នៅលើទីតាំងរបស់សាលាសិល្បៈខ្មែរ (សាលារចនា)។ ពិធីសម្ពោធជាផ្លូវការមួយ ត្រូវបានធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី១៣ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩២០ ដែលជាថ្ងៃទីមួយនៃពិធីចូលឆ្នាំខ្មែរ ។
ព្រះមហាក្សត្រព្រះករុណាស៊ីសុវត្ថិ បានចេញព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយដាក់ឈ្មោះសារមន្ទីរនេះថា “អាល់ប៊ែរសារ៉ូត៍” ដើម្បីជាកិត្ដិយសដល់លោកទេសាភិបាលបារាំងប្រចាំឥណ្ឌូចិន ។ គោលបំណងជាដំបូងនៃការស្ថាបនាសារមន្ទីរជាតិនេះ គឺដើម្បីបានជាមជ្ឈមណ្ឌលសំរាប់ការទុកដាក់ការការពារ និងការតាំងបង្ហាញនូវវត្ថុដ៏មានតំលៃផ្នែក សិល្បៈប្រវត្ដិសាស្ដ្រ និងផ្នែកបុរាណវិទ្យារបស់ខ្មែរ។ បារាំងបានគ្រប់គ្រងនូវគ្រប់សកម្មភាពទាំងអស់របស់សារមន្ទីររហូតដល់ ឆ្នាំ១៩៥១ បន្ទាប់មកទើបសារមន្ទីរនេះស្ថិតនៅក្រោមអំណាចរបស់រដ្ឋាភិបាលខ្មែរ និងត្រូវបានផ្លាស់ឈ្មោះថា “សារមន្ទីរជាតិនៃកម្ពុជា” វិញ ។ លុះមកដល់ឆ្នាំ១៩៦៦ ទើបមានអភិរក្សខ្មែរជាលើកទីមួយ គឺលោកជា ថៃសេង ដែលត្រូវបានចាត់តាំងឱ្យមកដឹកនាំគ្រប់សកម្មភាពទាំងអស់របស់សារមន្ទីរ ។
អគារសារមន្ទីរត្រូវបានគូរប្លង់រួមបញ្ចូលទាំងការតុបតែងលំអផ្នែកស្ថាបត្យកម្មខ្មែរផង ដោយអ្នកប្រវត្ដិវិទូបារាំងដ៏ចំណានម្នាក់ឈ្មោះហ្ស៊ក គ្រោលីយេ ។ ទ្វារចូលធ្វើអំពី ឈើដ៏ធ្ងន់ និងបង្អួចត្រូវបានច្នៃប្រឌិតឡើង ដោយសាស្ដ្រាចារ្យ និងនិស្សិតសាលារចនាដោយបានឆ្លាក់ជាក្បាច់ភ្ញី ដែលគេបានឃើញនៅប្រាសាទបន្ទាយស្រី (សតវត្សទី១០)។
សន្លឹកបង្អួចជួរខាងលិចនៃថែវដ៏សំខាន់នេះ (ផ្នែកខាងក្នុងថែវសំរឹទ្ធិ) ត្រូវបានគូរគំនូរតាមវត្ដខ្លះៗនៃរឿងរាមកេរ្ដិ៍ និងតាមរឿងព្រេងខ្មែរជាច្រើនទៀត ។ តាំងពីឆ្នាំ ១៩៧០ ក្នុងសម័យសង្គ្រាមស៊ីវិល វត្ថុសិល្បៈជាច្រើនត្រូវបានដឹកនាំពីសារមន្ទីរខេត្ដនានាយកមកទុកនៅសារមន្ទីរជាតិដើម្បីរក្សាសុវត្ថិភាព ។
ក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមត្រួតត្រា (១៩៧៥ -១៩៧៨) សារមន្ទីរជាតិត្រូវបានគេបោះបង់ចោល រីឯមន្ដ្រីរាជការរបស់សារមន្ទីរក៏ ត្រូវបានគេបង្ខំឱ្យចេញពីភ្នំពេញជាមួយនឹងប្រជាជនដែលនៅសេសសល់ ។ តាំងពីពេលនោះមក សារមន្ទីរត្រូវបានរងគ្រោះយ៉ាងដំណំដោយសារគេមិនយកចិត្ដទុកដាក់។ ក្រោយការរំដោះទីក្រុងភ្នំពេញនាថ្ងៃទី៧ មករា ១៩៧៩ សារមន្ទីរត្រូវបានជួបប្រទះនូវភាពទ្រុឌទ្រោមដោយសារដំបូលពុក និងរូបចំលាក់ជាច្រើននៅរាយប៉ាយតាមថែវ និងតាមទីធ្លាខាងក្នុង ។
សារមន្ទីរត្រូវបានរៀបចំ និងបើកឡើងវិញជូនសាធារណជនទស្សនានៅថ្ងៃទី១៣ មេសា ឆ្នាំ១៩៧៩។ ជាងពីរទសវត្សមក ហើយដោយមានការឧបត្ថម្ភគាំទ្រពីរដ្ឋាភិបាលបរទេស និងពីអង្គការនានា ជាពិសេសប្រទេសអូស្ដ្រាលី បារាំង និងយូណេស្កូសារ មន្ទីរជាតិត្រូវបានរីកចំរើនជាលំដាប់ក្នុងការថែរក្សាអគារ និងសមុច្ច័យទាំងអស់ ។ ទោះ ជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏នៅតែមានឧបសគ្គសំខាន់ៗជាច្រើនដែលធ្វើឱ្យសារមន្ទីរជាតិពុំអាចឈានទៅដល់កំរិត ស្ដង់ដាអន្ដរជាតិបាន ។ ប្រភពដ៏ធំពីររបស់ឧបសគ្គនោះមាន ១-ការខ្វះខាតថវិកាជាចំបងសំរាប់ទ្រទ្រង់ ផែនការអភិវឌ្ឍ, ២-មន្ដ្រីរាជការជាច្រើនគ្មានជំនាញ។
គេនៅតែសង្ឃឹមជានិច្ចថា ឧបសគ្គទាំងពីរនេះនឹងអាចដោះស្រាយបានតាមរយៈជំនួយសប្បុរសធម៌ពីសំណាក់សហគមន៍អន្ដរជាតិដែលគេបានយល់ពីសារសំខាន់នៃការថែរក្សាវប្បធម៌របស់មនុស្សលោក ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ