អំពើជាបន្ដបន្ទាប់របស់ថៃចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០៧រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្នបានបង្ហាញឱ្យមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្ដរជាតិបានមើលឃើញកាន់តែច្បាស់នូវមហិច្ឆតាយូរអង្វែងរបស់ថៃ ដែលមិនត្រឹមតែជាការទាមទារយកតំបន់ក្បែរប្រាសាទព្រះវិហារប៉ុណ្ណោះទេ តែក៏ត្រូវទាមទារយកប្រាសាទព្រះវិហារខ្មែរទាំងមូលថែមទៀតផង។ កន្លងមកថ្មីៗនេះ ថៃបានប្រើប្រាស់យុទ្ធ នាការអុកឡុកលើវេទិកាអន្ដរជាតិ ដូចជានៅក្នុងឆ្នាំ២០០៨នាទីក្រុងកេបិច ប្រទេសកាណាដា នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៩នាទីក្រុងសេវីលប្រទេសអេស្ប៉ាញ និងនៅឆ្នាំ២០១០នាទីក្រុងប្រេស៊ីលលីយ៉ាប្រទេសប្រេហ្ស៊ីល ពិសេសថៃនឹងបន្ដអុកឡុកក្នុងសម័យប្រជុំលើកទី៣៥ នៃគណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោកដែលនឹងធ្វើនៅឆ្នាំ២០១១ ក្នុងប្រទេសបារេន នាពេលខាងមុខនេះជាក់ជាមិនខាន ។
នៅពេលដែលការបាះឆ្នោតរបស់ថៃជិតមកដល់ ហើយផែនការគ្រប់គ្រងប្រាសាទនឹងត្រូវលើកឡើងក្នុងសម័យប្រជុំលើក ទី៣៥នៃគណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោកដែលនឹងត្រូវធ្វើនៅប្រទេសបារេនក្នុងខែមិថុនាខាងមុខនេះកាន់ តែជិតមកដល់ រដ្ឋាភិបាលអាប់ភីស៊ីតកាន់តែអស់សង្ឍឹមលើនយោបាយការទូតបានសម្រេចប្រកាសធ្វើសង្គ្រាមដែលជាជម្រើសចុងក្រោយ ដើម្បីបើកការវាយលុកដណ្ដើមកាន់កាប់យកប្រាសាទព្រះវិហារ និងតំបន់ជុំវិញ ប្រាសាទដោយកំលាំងតែម្ដង ។ ក៏ប៉ុន្ដែការប្រើ ប្រាស់កំលាំងរបស់អាប់ភីស៊ីតមិនបានសម្រេចដូចបំណងឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញកងទ័ពថៃបានបាញ់គ្រាប់កាំភ្លើងធុនធ្ងន់ដាក់ប្រាសាទបានបណ្ដាលឱ្យប្រាសាទត្រូវទទួលរងនូវការខូច ខាតយ៉ាងដំណំ ។ បួនថ្ងៃបន្ទាប់ពីមានលិខិតមួយច្បាប់របស់ប្រទេសកម្ពុជាផ្ញើជូនលោកជំទាវអេរីណា បូគូវ៉ា អគ្គនាយិការអង្គការយូណេស្កូ ដើម្បីស្នើសុំឱ្យលោកជំទាវចាត់វិធានការការពារប្រាសាទព្រះវិហារ ស្របតាមអនុសញ្ញាឆ្នាំ១៩៥៤ និងស្នើសុំលោកជំទាវចាត់តាំងក្រុមវាយតំលៃការខូចខាតនៃប្រាសាទ គឺអាប់ភីស៊ីតបានយល់ដឹងយ៉ាងច្បាស់អំពីការខូចខាតនៃប្រាសាទ និងការបាក់មុខរបស់ខ្លួនលើឆាកអន្ដរជាតិដោយអំពើឈ្លានពានសារជាថ្មីម្ដងទៀតរបស់ខ្លួនមកលើកម្ពុជា បានចាត់បញ្ជូនលោកអាស្ដា ចាយ៉ាណាម៉ា ប្រធានគណៈកម្មការចម្រុះទទួលបន្ទុកកិច្ចការព្រំដែនគោករបស់ថៃ ដើម្បីធ្វើដំណើជាបន្ទាន់ទៅកាន់ទីក្រុងប៉ារីស ដើម្បីធ្វើការរារាំង គំរាមគំហែង និងព្រមានដល់លោកជំទាវអេរីណា បូគូវ៉ា និងលោកម៉ាត់ស៊ូរ៉ា អតីតអគ្គនាយិកានៃអង្គការយូណេស្កូថា កុំឱ្យមកពិនិត្យមើលការខូចខាតនៃប្រាសាទព្រះវិហារ បើពុំដូច្នោះទេស្ថានការណ៍រឹតតែធ្ងន់ធ្ងរឡើងថែមទៀត។
នៅថ្ងៃទី២៥ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១១ គេហទំព័របាងកកប៉ុស្ដដោយដកស្រង់សំដីរបស់លោកថានី ថុងផាក់ឌី អគ្គនាយកដ្ឋ្កានព័ត៌មាននៃក្រសួងការបរទេសថៃថា បេសកជនពិសេសរបស់អង្គការយូណេស្កូលើប្រាសាទព្រះវិហារនឹងមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតទៅទស្សនាប្រាសាទព្រះវិហារឡើយ ។ ប៉ុន្ដែលោកម៉ាត់ស៊ូរ៉ា នឹងទៅកាន់ក្រុងភ្នំពេញ ហើយនិងមិនធ្វើដំណើទៅកាន់តំបន់ព្រំដែនដែលមានជម្លោះឡើយ។ តើនេះមិនមែនជាចេតនាដ៏អាក្រក់ក្នុងនយោបាយការទូតក្រអឺតក្រទមរបស់ថៃទេឬ ដែលថៃប្រញាប់ទៅគំរាមកំហែងអង្គការយូណេស្កូ ? តើអ្វីទៅជាហេតុការពិតសំរាប់អាប់ភីស៊ីតពន្យល់លោកម៉ាត់ស៊ូរ៉ា ? វាប្រាកដណាស់ ក្នុងដំណើទស្សនៈកិច្ចរបស់លោក ម៉ាត់ស៊ូរ៉ា ទៅកាន់ទីក្រុងបាងកកគ្មានអ្វីដែលជាហេតុការពិត និងតថភាពជាក់ស្ដែងដែលអាប់ភីស៊ីតយកទៅពន្យល់លោកម៉ាត់ស៊ូរ៉ាបានឡើយ ក្រៅតែពីគំនរផេះបាក់បែក និងគ្រាប់អំបែងកាំភ្លើងរបស់អាប់ភីស៊ីតបន្សល់ទុកលើប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលជារមណីយដ្ឋានបេតិកភណ្ឌពិភពលោកប៉ុណ្ណោះ។ ត្រង់ចំណុចនេះថៃត្រូវយល់ដឹងថា ខ្លួនគ្មានចំណែកណាមួយលើប្រាសាទព្រះវិហារខ្មែរឡើយ។ ដូច្នេះហើយថៃគ្មានមូលដ្ឋានដើម្បីជំទាស់ ឬរារាំងដោយគឃ្លើននូវបេសកកម្មរបស់លោកម៉ាត់ស៊ូរ៉ា ដើម្បីធ្វើការពិនិត្យ និងវាយតំលៃការខូចខាតនៃប្រាសាទ ព្រះវិហារបានឡើយ ។ ហើយថៃក៏គ្មានមូលដ្ឋានអះអាងយ៉ាងក្រអឹតក្រទមថា អង្គការយូណេស្កូត្រូវសុំការអនុញ្ញាតថៃ ក្នុងបេសកកម្មទៅកាន់ប្រាសាទព្រះវិហារបានឡើយដែរ។
នៅថ្ងៃទី២៥ កុម្ភៈ ដដែល គេហទំព័របាងកកបានសរសេរថា… ដែលត្រូវបានផ្ដល់សច្ចាប័នដោយប្រទេសកម្ពុជា និងថៃ ។ តើនេះមិនមែនជាអំពើឈ្លានពាន និងការំលោភអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជាឬទេ ? កម្ពុជាជាម្ចាស់ប្រាសាទព្រះវិហារ ហើយកម្ពុជាជារដ្ឋអធិបតេយ្យមានសទ្ធិអំណាចក្នុងការគ្រប់គ្រង និងចាត់ចែងប្រាសាទនេះ ។ ថៃគ្មានចំណែកណាមួយលើប្រាសាទព្រះវិហារខ្មែរបានឡើយ ។ ថៃត្រូវរៀនសូត្រគោរពសាលដីកាតុលាការយុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិឆ្នាំ១៩៦២ ពិសេសថៃត្រូវគោរពតាមសេចក្ដីសម្រេចលេខ32 COM 8B.102របស់គណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភព លោកដែលបានដាក់ប្រាសាទព្រះវិហារជាសម្បត្ដិបេតិកភណ្ឌពិភពលោកក្នុងឆ្នាំ២០០៨នាទីក្រុងកេបិច ប្រទេសកាណាដា តាមសំណើរបស់កម្ពុជា ។ វាជាការចម្លែកខ្លាំងណាស់ថា តើហេតុអ្វីអាប់ភីស៊ីត និងគូកនខ្លាចដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកម៉ាត់ស៊ូរ៉ា ទៅកាន់ប្រាសាទព្រះវិហារ ?
លោកម៉ាត់ស៊ូរ៉ា ជាបេសកកជនពិសេស ត្រូវបានចាត់តាំងដោយលោកជំទាវអេរីណា បូគូវ៉ា អគ្គនាយិកានៃអង្គការយូណេស្កូ គឺជាតំណាងរបស់អង្គការយូណេស្កូបំពេញការងារដ៏ពិសិដ្ឋរបស់អង្គការនេះ ដើម្បីការពារ និងសង្គ្រោះប្រាសាទនេះ ដែលស្ថិតក្នុងការគំរាមគំហែង និងការបំផ្លាញដោយសារអំពើឈ្លានពានរបស់ថៃទៅអនាគត ។ វាច្បាស់ណាស់ កម្ពុជាមានគ្រប់ហេតុផលជឿថា ថៃនឹងមិនស្ទាក់ស្ទើរបំផ្លាញប្រាសាទតាមរយៈការបាញ់កាំភ្លើងធំឡើយ។ ហើយការពិតយ៉ាងណានោះ លោកម៉ាត់ស៊ូរ៉ា នឹងបានមើលឃើញនូវហេតុការពិតជាក់ស្ដែងនៅនឹងកន្លែងដែលកម្ពុជាគ្មានការលាក់បាំងដូចពាក្យចាស់ថា មាសសុទ្ធមិនខ្លាចភ្លើង ។ តើថៃជាមាសក្លែងក្លាយឬបានជាខ្លាចភ្លើង ? ប្រសិនបើថៃជាមាសក្លែងក្លាយមែននោះថៃច្បាស់ណាស់មិនចង់ឱ្យពិភពលោកមើលឃើញនូវការពិតឡើយ។ ហើយអ្វីដែលថៃខ្លាចនោះ គឺស្លាកស្នាម ឬរូបភាពនៃអំពើឈ្លាពានរបស់ខ្លួនកំពុងដិតដាមលើប្រាសាទព្រះវិហារនៅឡើយដែលទាំងអស់នោះ គឺជាគំនផេះបាក់បែក និងគ្រាប់អំបែងកាំភ្លើងរបស់ថៃនោះឯងដែលលោកម៉ាត់ស៊ូរ៉ា និងសហគមន៍អន្ដរជាតិបានមើលឃើញ។ ដូច្នេះហើយបេសកកម្មរបស់លោកម៉ាត់ស៊ូរ៉ាមានតំលៃខ្លាំងណាស់ក្នុងការទទួលខុសត្រូវរួមក្នុងកិច្ចការពារ និងសង្គ្រោះដែលលោកនឹងត្រូវទៅកាន់ប្រាសាទព្រះវិហារ ហើយនិងបានមើលឃើញនូវការហេតុជាក់ស្ដែង និងការពិតទាំងឡាយនៅនឹងកន្លែង ដែលថៃបាននិងកំពុងបិទបាំងសហគមន៍អន្ដរជាតិ និងប្រជាជនខ្លួនឯង។
សំរាប់កម្ពុជាជាម្ចាស់ប្រាសាទមានកាតព្វកិច្ចអនុវត្ដតាមអនុសញាឆ្នាំ១៩៥៤ និងអនុសញាឆ្នាំ១៩៧២ ដែលក្នុងនោះកម្ពុជាមានភ័ស្ដុតាងគ្រប់គ្រាន់ និងជាក់ស្ដែងនៅនឹងកន្លែងដើម្បីជំរាបជូនលោកម៉ាត់ស៊ូរ៉ាអំពីការខូចខាតនៃប្រាសាទដោយសារអំពើឈ្លានពានរបស់ថៃមកលើកម្ពុជា ហើយលោកម៉ាត់ស៊ូរ៉ា នឹងបានយល់យ៉ាងច្បាស់អំពីការពិតទាំងឡាយ ហើយការពិតទាំងនោះនឹងឈ្នះលើការភូតកុហក កាឡៃការពិត និងការបំភាន់មតិមជ្ឈដ្ឋានជាតិ និងអន្ដរជាតិ ។
ចំពោះផែនការគ្រប់គ្រងប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវបានគណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៃអង្គការយូណេស្កូបានព្រមទទួលយកតាមសេចក្ដីសម្រេចរបស់ខ្លួនលេខ 34 COM 7B.66 នាទីក្រុងប្រេស៊ីលីយ៉ាក្នុងសម័យប្រជុំលើកទី៣៤ ឆ្នាំ២០១០កន្លងទៅនេះ។ ក្នុងន័យនេះ កម្ពុជាបានបំពេញកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន និងបានអនុវត្ដតាមសំណើ ក្នុងសេចក្ដីសម្រេចលេខ 33 COM 7B.65 ដែលត្រូវបានអនុម័តនៅសេវីលឆ្នាំ២០០៩ ដោយកម្ពុជាបានដាក់ជូននូវឯកសារ របាយការណ៍ និងផែនការគ្រប់គ្រងដល់គណៈកម្មាធិការ ។ ហើយសេចក្ដីសម្រេច Decision 34 COM.7B.66 ចែងយ៉ាងច្បាស់ដូចខាង ក្រោមនេះ គឺ
គណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ៖
១-បានទទួលឯកសារ WHC-10/34/ COM.Add.3,
២-បានរំលឹកឡើងវិញនូវសេចក្ដីសម្រេច 31 COM 8B.24, និង32 COM 8B.102 និង 33 COM 7B.65 ដែលបានអនុម័តបន្ដបន្ទាប់គ្នានៅក្នុងអង្គប្រជុំលើកទី៣១ (ទីក្រុងក្រៃឆឺច ឆ្នាំ២០០៧) អង្គប្រជុំលើកទី៣២ (ទីក្រុងកេបិច ប្រទេសកាណាដា ឆ្នាំ២០០៨) និងអង្គប្រជុំលើកទី៣៣ (ទីក្រុងសេវីល ប្រទេសអេស្ប៉ាញ ឆ្នាំ២០០៩)។
៣-កត់សំគាល់ថា មជ្ឈមណ្ឌលបេតិកភណ្ឌពិភពលោកបានទទួលឯកសារដែលបានដាក់ជូនដោយរដ្ឋភាគី (កម្ពុជា)។
៤-ស្វាគមន៍ជាបន្ដទៀតអំពីចំណាត់ការដែលបានធ្វើឡើងដោយភាគីកម្ពុជា (កម្ពុជា) សំដៅទៅរកការបង្កើតឡើងនូវគណៈកម្មាធិការសម្របសម្រួលអន្ដរជាតិ(ICC) សម្រាប់កិច្ចការអភិរក្សប្រាសាទព្រះវិហារដោយចីរភាព។
៥-សម្រេចពិចារណាលើឯកសារដែលបានដាក់ជូនដោយរដ្ឋភាគី(កម្ពុជា) នាអង្គប្រជុំលើក៣៥ នៅឆ្នាំ២០១១។
នេះពិតជាជ័យជំនៈរបស់កម្ពុជាក្នុងជំហានទៅមុខ ។ ហើយក្នុងខ្សែភ្នែកអ្នកច្បាប់អន្ដរជាតិបានបង្ហាញឱ្យឃើញនូវចំណុចដ៏សំខាន់ និងរឹងមាំសម្រាប់អនាគត គឺហត្ថលេខារបស់រដ្ឋមន្ដ្រីថៃ ស៊ូវីត ឃុនគិទី លើសេចក្ដីសម្រេច Decision 34 COM.7B.66 ដែលត្រូវបានអនុម័តដោយគណៈកម្មាធិការ។ នេះជាឯកសារអន្ដរជាតិ ដែលមានសេចក្ដីសម្រេចរបស់ក្រៃឆឺច កេបិច និងសេវីល ព្រមទាំងការចុះបញ្ជីប្រាសាទព្រះវិហារក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក និងឯកសារដែលកម្ពុជាបានដាក់ជូនរាប់ទាំងរបាយការណ៍បច្ចេកទេសផែនទី ប្លង់ហ្គ្រាហ្វីក និងកម្មវិធីកំណត់តំបន់ និងបច្ចេកទេស ។ ដូច្នេះហើយវាមិនអាចឱ្យថៃប្រកាន់យកជំហប្រឆាំងនឹងការចុះបញ្ជី និងប្រឆាំងនឹងផែនការគ្រប់គ្រងប្រាសាទបានឡើយ បើទោះបីថៃព្យាយាមយកបញ្ហាព្រំដែនមកលាយឡំជាមួយនឹងកិច្ចការវប្បធម៌ដោយគ្រាន់តែសំអាងលើផែនទីឯកតោភាគីដែលជាផែនទីសម្ងាត់របស់ខ្លួន និងជាផែនទីដែលគ្មានតំលៃជាអន្ដរជាតិនោះបានឡើយ ៕
( ដោយ ៖ ឡុង សុគុណ )
ចែករំលែកព័តមាននេះ