ខ្ញុំធ្លាប់បានអានសារព័ត៌របស់ថៃធំៗដូចជា ឌឹណេស្សិន និងបាងកកប៉ុស្ដិ៍តាំងពីឆ្នាំ១៩៨៥ ក៏ប៉ុន្ដែអ្វីដែលខ្ញុំបានចាប់អារម្មណ៍គឺទើបតែក្នុង ចុងឆ្នាំ២០០៧ប៉ុណ្ណោះ ដែលសារព័ត៌មានទាំង នេះ បានចាប់ផ្ដើមប្រើប្រាស់ពាក្យថា តំបន់ មានជម្លោះ តំបន់ត្រួតស៊ីគ្នា ហើយនៅដើមឆ្នាំ ២០០៨ មានប្រើពាក្យស្នើសុំឱ្យមានការគ្រប់គ្រងរួមលើប្រាសាទព្រះវិហារខ្មែរ និងក្រោយ មកទៀតស្នើសុំឱ្យមានការចុះបញ្ជីរួមគ្នា ។ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ពាក្យទាំងអស់ត្រូវ គេដឹងជាទូទៅថា បាននិយាយចេញពីមាត់អ្នកនយោបាយថៃជ្រុលនិយមមួយចំនួនតូច និងអ្នកវង្វេងប្រវត្ដិសាស្ដ្រថៃខ្លះ បានបង្កើតឱ្យមានគំនិតជាតិនិយមជ្រុលក្នុងចំណោមប្រជាជនថៃ ក្នុងគោលបំណងដើម្បីអំណាច និងបង្វែរ ការយកចិត្ដទុកដាក់ពីវិបត្ដិនយោបាយផ្ទៃក្នុងរបស់ថៃ ដែលបានកើតឡើងក្រោយព្រឹត្ដិការណ៍ថ្ងៃទី១៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៦ ទំលាក់ លោកថាក់ស៊ីន ចេញពីអំណាចដោយរដ្ឋ ប្រហារយោធា គួបផ្សំនឹងបញ្ហានៅភូមិភាគខាងត្បូងដែលថៃគ្មានលទ្ធភាពដោះស្រាយបាននៅឡើយ ។
ស្ថានការណ៍នយោបាយផ្ទៃក្នុងប្រទេសថៃ កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរថែមទៀត នៅពេលដែលគណបក្សអំណាចប្រជាជនដឹកនាំដោយលោកសាម៉ាក់ ឡើងកាន់អំណាច ដោយការបោះឆ្នោតជាសាកល ។ ការឈ្នានីសគ្នា និងការដណ្ដើម អំណាចគ្នា ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍អ្នកនយោបាយចាស់ ពួកអភិជននៅបាងកក និងក្រុមក្បែរស្ដេច ជាឱកាសល្អផ្ដល់ឱ្យគណបក្សប្រឆាំងប្រជាធិបតេយ្យប្រើប្រាស់នយោបាយជាតិនិយមជ្រុលលើបញ្ហាព្រំដែន និងប្រាសាទព្រះវិហារខ្មែរ រួមកំលាំងជាមួយនឹងចលនាសម្ព័ន្ធភាពប្រជាជនដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដឹកនាំ ដោយសុនធិ លឹមថងគុន និងចម្លងស្រ៉ីមឿង ដែលជាសត្រូវនយោបាយដ៏ជូរចត់ជាមួយនឹង លោកថាក់ស៊ីន ដើម្បីទំលាក់លោកសាម៉ាក់ ចេញពីអំណាច ហើយបន្ទាប់មកទំលាក់លោក ស៊ុមឆៃ វង្សសូវ៉ាត ។ ក្រោយមក អាប់ភីស៊ីត បានឡើងកាន់អំណាចដូចបំណង ដោយបានការជួយគាំទ្រពេញទំហឹងពីចលនាសម្ព័ន្ធភាពប្រជាជនដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ហើយ លោកកាស៊ីត ដែលជាមនុស្សរបស់ក្រុមអាវលឿង មានភ័ព្វវាសនាឡើងកាន់តំណែងប្រមុខការទូតខ្ពស់បំផុតរបស់ប្រទេសថៃ ។
នៅថ្ងៃទី០៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១០ អាប់ភីស៊ីត បានប្រកាសជាចំហក្នុងកិច្ចប្រជុំជាសាធារណៈជាមួយបក្សសម្ព័ន្ធភាពជាមួយប្រជាជន ដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យថា ថៃនឹងប្រើប្រាស់ទាំងមធ្យោបាយការទូត និងទាំងយោធា បើ សិនបញ្ហាព្រំដែនមិនអាចដោះស្រាយបាន ។ នៅថ្ងៃបន្ដបន្ទាប់ អាប់ភីស៊ីត បានថ្លែងប្រាប់ ឱ្យប្រជាជនកម្ពុជាចេញពីតំបន់ដែលថៃអះអាងថា តំបន់ជម្លោះ ឬតំបន់ដែលស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីថៃ ហើយថា បញ្ហាកើតឡើងដោយសារកម្ពុជា ទន្ទ្រានចូលទៅក្នុងទឹកដីថៃ ហើយកម្ពុជាបានរំលោភទៅនឹងអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នា ។ រហូតដល់ថ្ងៃទី១៦ ខែសីហា លោក ប្រាសុង ស៊ិនសុរិ អតីតរដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួងការបទេសថៃ បានផ្ដល់បទសម្ភាសន៍ផ្សាយតាមសារព័ត៌មានមតិជនអនឡាញថា ថៃត្រូវប្រើប្រាស់កំលាំងទាហានជាមួយនឹងការទូត ដោយការប្រើប្រាស់ទាហានឡោមព័ទ្ធតំបន់នោះបន្ដិចម្ដងៗ នៅក្នុងខណៈពេលដែលការចរចាជាមួយកម្ពុជា ដោយត្រូវធ្វើឱ្យប្រជាជនខ្មែរចេញពីតំបន់៤,៦គីឡូម៉ែត្រក្រឡាឱ្យបានមុនការចរចាទ្វេភាគី បើមិនដូច្នេះទេ ថៃនឹងគ្មានអំណាចតវ៉ាទាំងអស់ ។ ការថ្លែងរបស់អាប់ភីស៊ីត និងប្រាសុង មិនមែនចៃដន្យឡើយ តែបានឆ្លុះបញ្ចាំងនូវការពិត និងជាក់ស្ដែងតាមរយៈការ លួចគូសផែនទីសម្ងាត់ឯកតោភាគី ហើយបានបញ្ជូនកងទ័ពឈ្លានពានចូលកាន់កាប់តំបន់ក្បែរប្រាសាទព្រះវិហាររបស់កម្ពុជានៅថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨ ។
ត្រង់ចំណុចនេះ សម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ ក្នុងលិខិតជម្រាបជូនប្រធានក្រុមប្រឹក្សាសន្ដិសុខ និងប្រធានមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិដែលថា ប្រទេសថៃបានរំលោភទៅ នឹងសាលដីកាតុលាការយុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិ ដោយប្រទេសថៃ បច្ចុប្បន្ននៅរក្សាទុកកងកំលាំងទាហាន នៅក្នុងវត្ដកែវសិក្ខាគីរីស្វារៈរបស់កម្ពុជា ដែលមានទីតាំងតែប្រមាណជា៣០០ម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះពីប្រាសាទព្រះវិហារ ហើយនៅជ្រៅមកក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ។ ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ប្រាសាទព្រះ វិហារខ្មែរត្រូវបានសម្រេចដាក់ក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៃអង្គការយូណេស្កូនៅទីក្រុងកេបិច ប្រទេសកាណាដា នាឆ្នាំ២០០៨ ហើយក្រោយមករដ្ឋបាលអាប់ភីស៊ីតបានដាក់កំហុស លើលោក សាម៉ាក់ និងណុបប៉ាដន ។ នយោបាយជាតិនិយមជ្រុលបានផុងជ្រៅធ្លាក់ទៅក្នុងល្បែងនយោបាយផ្ទៃក្នុងប្រទេសថៃ ហើយទាញទំលាក់លើបញ្ហាព្រំដែន ដែលអ្នកនយោបាយថៃខ្លះអះអាងថា មានជម្លោះព្រំដែន ។ ការបណ្ដុះគំនិតជាតិនិយមជ្រុលបានបង្កើតឱ្យមានការយល់ដឹងខុសក្នុងចំណោមប្រជាជនថៃលើបញ្ហាព្រំដែន និងប្រាសាទព្រះវិហារខ្មែរ ។
ផ្អែកលើទិដ្ឋភាពច្បាប់អន្ដជាតិ ជម្លោះព្រំដែន និងប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវបានដោះស្រាយ ដាច់ស្រេចក្នុងឆ្នាំ១៩៦២ ដោយតុលាការយុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិក្រុងឡាអេ ។ សាលដីកាតុលាការ ក្រុងឡាអេសម្រេចថា ប្រាសាទព្រះវិហារ និង តំបន់ជុំវិញប្រាសាទស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ។ ក្នុងលិខិតរបស់អាប់ភីស៊ីតចុះថ្ងៃទី១០ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១០ ថៃគោរពពេញលេញទៅនឹងសាល ដីកាតុលាការយុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិ បើដូច្នោះ អាប់ភីស៊ីត មិនអាចនិយាយថា កម្ពុជារំលោភទៅ នឹងអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នាឆ្នាំ២០០០ឡើយ ខណៈពេលដែលផ្លូវឡើងទៅកាន់វត្ដកែវ សិក្ខាគិរីស្វារៈ និងសហគមន៍នៅក្នុងតំបន់ក្បែរប្រាសាទស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជា តាមសាលដីកាតុលាការយុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិឡាអេ ។ តំបន់ដែល អាប់ភីស៊ីតអះអាងថា មានជម្លោះ ឬតំបន់ត្រួត ស៊ីគ្នានោះ ស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ហើយកម្ពុជា បាននិងកំពុងអនុវត្ដដោយប្រសិទ្ធភាព និងជាបន្ដរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននូវអធិបតេយ្យដែនដី របស់កម្ពុជា ។ កងទ័ព និងប្រជាជនកម្ពុជា បាននិងកំពុងរស់នៅលើតំបន់នោះ ដែលតំបន់នោះ ស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជាតាមអំណាចនៃសាលដីកាតុលាការយុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិលើដីជាក់ស្ដែង ។ សាធារណមតិជាតិ និងអន្ដរជាតិបានយល់ដឹង និងមើលឃើញច្បាស់ណាស់ថា គ្មានប្រជាជនថៃណាម្នាក់ធ្លាប់បានរស់នៅក្នុងតំបន់ក្បែរប្រាសាទព្រះវិហារកម្ពុជា ក្រោយសាលដីកាតុលាការយុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិឆ្នាំ១៩៦២សម្រេចក្ដីលើរឿងជម្លោះអធិបតេយ្យដែនដីនៅត្រង់ព្រះវិហារ ។ អ៊ីចឹងទាំងអាប់ភីស៊ីត ទាំងអ្នកច្បាប់ និងអ្នកប្រត្ដិសាស្ដ្រថៃ មិនត្រូវធ្វើជាយល់ខុស ឬបកស្រាយខុសចំពោះសាលដីកាតុលាការយុត្ដិធម៌ អន្ដរជាតិឡើយ ។ បញ្ហាវិវាទអំពីអធិបតេយ្យដែនដីត្រង់តំបន់ព្រះវិហារ ត្រូវបានបញ្ចប់ ដោយគ្មានអត្ថាធិប្បាយបានឡើយតាំងពីឆ្នាំ១៩៦២ ពិសេសត្រូវចប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧២ ដែលថៃគ្មានសិទ្ធិរក្សាទុក ដើម្បីទាមទារប្រាសាទ ឬតំបន់ក្បែរនោះបានឡើយ ល្គឹកណាដែលថៃ លួចគូសផែនទីសម្ងាត់ជាឯកតោភាគី ដូចពួកហ៊ីទ្លែរ និងមូសូលីនីប៉ុណ្ណោះដែលអាចធ្វើដូច្នោះបាន ។
ការអនុវត្ដនយោបាយជាតិនិយមជ្រុល បង្កើតឱ្យមានជំនឿខុសផ្ទុយពីការពិតក្នុងប្រវត្ដិសាស្ដ្រ គឺជាប្រភពនៃជម្លោះរវាងប្រទេសជិតខាង ដែលមិនអាចទទួលយកបាន ក្នុងនិន្នាការ តំបន់បច្ចុប្បន្ន ដែលកម្ពុជា និងថៃជាសមាជិក នៃសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដូចគ្នា ដែលប្ដេជ្ញារួមរស់នៅក្នុងគ្រួសាអាស៊ានតែមួយ ។ ការអនុវត្ដនយោបាយសមាហរណកម្ម ក្នុងតំបន់មិនអាចទៅរួចទេ នៅពេលដែលប្រទេសនីមួយៗ អនុវត្ដនយោបាយជាតិនិយម ជ្រុលលើបញ្ហាព្រំដែន ហើយយកបញ្ហាព្រំដែន ធ្វើជាឧបករណ៍នយោបាយដើម្បីអំណាចក្នុងប្រទេស ហើយអូសទាញប្រទេសជិតខាងដូចជា កម្ពុជាឱ្យធ្លាក់ចូលទៅក្នុងចំណាប់ខ្មាំងរបស់ថៃ លើបញ្ហាព្រំដែនដែលបានដោះស្រាយរួចហើយនោះ ។ ដូច្នេះកម្ពុជាមិនដែលបានទន្ទ្រានចូលទៅក្នុងទឹកដីថៃឡើយ ។ ផ្ទុយទៅវិញថៃត្រូវគោរព និងអនុវត្ដតាមសាលដីកាតុលាការយុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិ ហើយត្រូវតែអនុវត្ដតាមគោលការណ៍អនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នាឆ្នាំ២០០០ ស្ដីការវាស់វែង និងខណ្ឌព្រំសីមាព្រំដែនគោករវាងប្រទេសទាំងពីរដោយសុច្ឆន្ទៈ ។
ការចុះបញ្ជីប្រាសាទព្រះវិហារចូលក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកដោយកម្ពុជាជាឯកតោភាគី គឺដោយហេតុថា កម្ពុជាជាម្ចាស់ទ្រព្យសម្បត្ដិបេតិកភណ្ឌដោយអនុវត្ដតាមអនុសញ្ញាឆ្នាំ១៩៧២ ស្ដីពីការការពារបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ និងធម្មជាតិពិភពលោក ក្នុងឋានៈប្រទេសកម្ពុជា ជារដ្ឋសមាជិកនៃអនុសញ្ញានេះ ។ ដូច្នេះ គ្មានហេតុផលណាដែលកម្ពុជាត្រូវចុះបញ្ជីរួម ឬស្នើឱ្យមានការចាត់ចែងរួមគ្នាលើប្រាសាទព្រះវិហារខ្មែរបានឡើយ ខណៈពេលដែលប្រាសាទព្រះវិហារ និងតំបន់ជុំវិញប្រាសាទ ស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជាតាមអំណាចនៃសាលដីកាតុលាការយុត្ដិធម៌អន្ដជាតិឆ្នាំ១៩៦២ ដែលអាប់ភីស៊ីត មិនត្រូវធ្វើល្ងីល្ងើ ដោយមិនបានយល់ដឹងជ្រៅជ្រះអំពីសាលដីកាតុលាការយុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិឡើយ ។
នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៧ ភាគីថៃបានលើកឡើង នូវផែនទីសម្ងាត់ឯកតោភាគីរបស់ខ្លួនដែលអន្ដរជាតិមិនបានទទួលស្គាល់ ។ ផែនទីសម្ងាត់ឯកតោ ភាគីរបស់ថៃ ឬហៅថា ផែនទី L៧០១៧ បានលួចគូសដោយឯកចិត្ដក្រោយពីថៃបានចាញ់ក្ដី នៅឡាអេ ឆ្នាំ១៩៦២ ហើយថៃលួចគូសវាង ដាក់តួប្រាសាទព្រះវិហារក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ចំណែកដីក្នុងភាគខាងជើង និងខាងត្បូងប្រាសាទដាក់ក្នុងទឹកដីថៃ ។ តើអ្នកណាបង្កើតបញ្ហានៅត្រង់ចំណុចនេះ? ការលួចគូសផែន ទីសម្ងាត់ឯកតោភាគីរបស់ថៃ គឺជាប្រភពនៃជម្លោះដែលបង្កើតឱ្យមានគំនិតមហិច្ឆតាយូរអង្វែង ហើយបណ្ដុះនូវគំនិតជាតិនិយមក្នុងចំណោមប្រជាជនថៃឱ្យមានជំនឿខុសផ្ទុយពីការពិតក្នុងប្រវត្ដិសាស្ដ្រក្នុងយុត្ដិធម៌ និងច្បាប់ អន្ដរជាតិ ។
អំពើនៃការំលោភរបស់ថៃ បានបង្ហាញឱ្យឃើញតាមការឈ្លានពានរបស់កងទ័ពថៃចូល ទៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨ ។ ការឈ្លានពានរបស់កងទ័ពថៃនៅ ថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨ បានបង្ហាញថា ថៃរំលោភទាំងស្រុងទៅនឹងសាលដីកាតុលាការយុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិឆ្នាំ១៩៦២ ហើយរំលោភ ទៅនឹងធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិ និងរំលោភទៅនឹងធម្មនុញ្ញរបស់អាស៊ានផងដែរ ។ បើដូច្នោះ ការលើកឡើងនៅក្នុងលិខិតរបស់អាប់ភីស៊ីត ទៅប្រធានមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ និងប្រធានក្រុមប្រឹក្សាសន្ដិសុខ គឺគ្រាន់តែជាការភូតកុហកសុទ្ធសាធ ។
ដូច្នេះ កម្ពុជាមិនដែលបានរំលោភទៅនឹងអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នាឆ្នាំ២០០០ ឡើយ ព្រោះតំបន់ជុំវិញនោះ ស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីរបស់កម្ពុជារួចស្រេច ដូចដែលខ្សែព្រំដែនអន្ដរជាតិបានគូសនៅលើផែនទីឧបសម្ព័ន្ធ១ស្រាប់។ ការកសាងផ្លូវ វត្ដ និងសហគមន៍នៅក្នុងតំបន់ជុំវិញនោះ ជាសិទ្ធិពេញលេញក្នុងអធិបតេយ្យដែនដីរបស់កម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះ ហើយកម្ពុជា មិនដែលរំលោភចូលទៅក្នុងទឹកដីថៃឡើយ ។ អ៊ីចឹងការចុះបញ្ជីប្រាសាទព្រះវិហារខ្មែរចូលក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៅក្នុងទីក្រុងកេបិច ប្រទេសកាណាដានាឆ្នាំ២០០៨ មិនមែនជាប្រភពនៃការនាំឱ្យមានភាពតានតឹងខាងយោធានៅតាមបណ្ដោយព្រំដែនរវាងកម្ពុជា និងថៃឡើយ ហើយការពិតភាពតានតឹងនេះបានកើតឡើងដោយថៃ់គូសផែនទីសម្ងាត់ឯកតោភាគី ដែលអន្ដរជាតិមិនបានទទួលស្គាល់ ហើយបញ្ជូនកងទ័ពមកឈ្លានពានចូលទៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជាក្នុងតំបន់ក្បែរប្រាសាទព្រះវិហារ ។
ដំណោះស្រាយពិតប្រាកដ ថៃត្រូវលះបង់ចោលនូវគំនិតជាតិនិយមជ្រុលដែលបានបណ្ដុះ គំនិតឱ្យប្រជាជនថៃមានជំនឿខុសផ្ទុយពីការ ពិតក្នុងប្រវត្ដិសាស្ដ្រ និងគតិយុត្ដិធម៌ក្នុងច្បាប់អន្ដរជាតិ ដែលផ្ដល់ឱ្យកម្ពុជា និងថៃនូវខ្សែ បន្ទាត់ព្រំដែនអន្ដរជាតិមានស្រាប់មានស្ថិរភាព និងស្ថាពរជារៀងរហូតមក អស់រយៈ ពេលជាង១០០ឆ្នាំ ។ ពីព្រោះគំនិតជាតិនិយមជ្រុលបង្កើតឱ្យមានការយល់ដឹងខុស ហើយការយល់ដឹងខុសជាប្រភពនៃជម្លោះរវាងកម្ពុជា និងថៃ ។ ថៃត្រូវគោរព និងអនុវត្ដពេញលេញ តាមសាលដីកាតុលាការយុត្ដិធម៌អន្ដរជាតិឆ្នាំ១៩៦២ ហើយអនុវត្ដតាមអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នាឆ្នាំ២០០០ ដោយដកកងទ័ពថៃទាំងអស់ចេញពីតំបន់ជុំវិញប្រាសាទដោយ បង្កើតឱ្យមានស្ថានភាពធម្មតា ដូចមុនថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៨ ។ ថៃត្រូវបង្ហាញនូវសុច្ឆន្ទៈពិតប្រាកដដោយអនុវត្ដនូវការងារវាស់វែង និងខណ្ឌព្រំសីមាព្រំដែនគោករវាងប្រទេសទាំងពីរ ដោយមិនត្រូវយកការងារបច្ចេកទេស ព្រំដែនជាចំណាប់ខ្មាំងខាងនយោបាយដើម្បី អំណាចផ្ទាល់ខ្លួនឡើយ ។ ពីព្រោះកម្ពុជា មិនអាចបន្ដធ្វើជាចំណាប់ខ្មាំងរបស់ថៃក្នុងរឿងព្រំដែនបានឡើយ ហើយការពាក់ព័ន្ធនឹងដំណោះស្រាយពហុភាគី ឬដោយអង្គការតំបន់ជាការ ត្រឹមត្រូវអាស្រ័យដោយកម្ពុជា និងថៃជាសមាជិកក្នុងគ្រួសារអាស៊ានមួយ ដែលបានប្ដេជ្ញារួមរស់ជាមួយគ្នាក្នុងសហគមន៍អាស៊ានមួយក្នុងឆ្នាំ២០១៥ខាងមុខនេះ ។ ដូច្នេះច្បាស់ណាស់ជម្លោះកម្ពុជា និងថៃជាជម្លោះទ្វេភាគី ក៏ប៉ុន្ដែ ជម្លោះរវាងកម្ពុជា និងថៃប៉ះពាល់ដល់គោលបំណង គោលដៅ ពិសេសគោលនយោបាយ របស់អង្គការតំបន់មួយនេះទាំងបច្ចុប្បន្ន និងទៅអនាគត ។ ដូច្នោះហើយ ការពាក់ព័ន្ធរបស់អាស៊ានក្នុងជម្លោះនេះ ជាការត្រឹមត្រូវ ហើយ ទាមទារឱ្យមានដំណោះស្រាយជាបន្ទាន់ ក្នុងស្មារតីបង្កើតឱ្យមានការជឿទុកចិត្ដក្នុងអាស៊ាន ថែមទៀត គឺស្ថិរភាព សន្ដិភាព និងការអភិវឌ្ឍ ក្នុងតំបន់ ៕
ដោយឡុង សុគុណ
ចែករំលែកព័តមាននេះ