ទ្រឹស្តីពុទ្ធសាសនាមិនដែលអប់រំមនុស្សឱ្យធ្វើអាក្រក់ទេ
តាមធម្មតាពុទ្ធឱវាទមិនដែលអប់រំមនុស្សឱ្យប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ ឬអំពើប្រទូស្តរា៉យដល់អ្នកដទៃឱ្យគេក្តៅក្រហាយនោះទេ ។ ទ្រឹស្តីពុទ្ធសាសនាតែង
តាមធម្មតាពុទ្ធឱវាទមិនដែលអប់រំមនុស្សឱ្យប្រព្រឹត្តអំពើអាក្រក់ ឬអំពើប្រទូស្តរា៉យដល់អ្នកដទៃឱ្យគេក្តៅក្រហាយនោះទេ ។ ទ្រឹស្តីពុទ្ធសាសនាតែងប្រដៅមនុស្សមិនឱ្យបៀតបៀនគ្នា មិនឱ្យចាក់ដោតគ្នា មិនឱ្យចងពៀរគ្នា និងចង្អុលបង្ហាញផ្លូវណាដែលជាប្រយោជន៍នាំឱ្យសព្វសត្វបានសុខក្នុងលោកទាំងពីរគឺលោកនេះ និងលោកខាងមុខជានិរន្តរ៍ ។ ខាងក្រោមនេះជាគោលធម៌៤យា៉ងនាំអ្នកប្រតិបត្តិទៅរកសេចក្តីចម្រើន ៖
១-សប្បុរិសូបសំសេវៈ សេពគប់សប្បុរសគឺលោកអ្នកប្រព្រឹត្តល្អដោយកាយ វាចា ចិត្ត
២-សទ្ធម្មស្សវនៈ ស្តាប់ពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់លោកដោយគោរព
៣-យោនិសោមនសិការៈ ត្រិះរិះឱ្យស្គាល់របស់ល្អ ឬអាក្រក់ដោយឧបាយដែលត្រូវ
៤-ធម្មានុធម្មប្បដិបត្តិ ៈ ប្រតិបត្តិធម៌សមគួរដល់ធម៌ដែលបានត្រិះរិះឃើញហើយ ។
មានការបរិយាយថា សប្បុរសក្នុងទីនេះលោកសំដៅយកបុគ្គលអ្នកប្រព្រឹត្តល្អដោយ
កាយ វាចា ចិត្ត ។ ប៉ុន្តែសម្រាប់ក្នុងទីដទៃលោកសំដៅយកបុគ្គលអ្នកមានសន្តានចិត្តស្ងប់រម្ងាប់ក៏មាន និងអ្នកតាំងនៅក្នុងគុណធម៌២ប្រការ គឺកតញ្ញូ និងកតវេទីក៏មាន ។ ទោះជាយា៉ងណាក៏ដោយ បុគ្គលដែលនឹងបាននាមថា សប្បុរសនោះគឺជាមនុស្សល្អ សូម្បីតាមរូបស័ព្ទក៏បានកំណត់យកថាបុរសល្អ ឬមនុស្សល្អ ។ ពាក្យថាល្អនោះ គឺមនុស្សមិនអាក្រក់ ពោលគឺមិនប្រព្រឹត្តសេចក្តីអាក្រក់ សេចក្តីនាំឲ្យវិនាស ជាអ្នកប្រព្រឹត្តល្អគួរជាទីរាប់អាននៃអ្នកផងទាំងពួង បុគ្គលប្រភេទនេះឯងហៅថាសប្បុរស ។ ពាក្យថា «សេពគប់» ក្នុងទីនេះអ្នកសិក្សាគប្បីជ្រាបថា មិនមែនសេពគប់ដោយឋានៈជាមិត្តភក្តិពួកមា៉កនោះទេ លោកសំដៅយកការសេពគប់ ដែលប្រព្រឹត្តទៅដោយឋានៈជាគ្រូអាចារ្យ ដែលគួរគោរពបូជា ។
ពាក្យថា «ស្តាប់ពាក្យប្រដៅរបស់លោកដោយគោរព»នោះគឺតាំងចិត្តស្តាប់ក្នុងខណៈដែលកំពុងស្តាប់មិនបញ្ជូនចិត្តឱ្យរាយមាយទៅក្នុងអារម្មណ៍ផ្សេងៗ ត្រូវតម្រង់ចិត្តឱ្យមានដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់ក្រសែនៃសេចក្តីនោះតែប៉ុណ្ណោះ នេះឯងឈ្មោះថា ស្តាប់ដោយគោរព ។ ពាក្យថា «ត្រិះរិះឱ្យស្គាល់របស់ល្អ ឬអាក្រក់ដោយឧបាយដែលត្រូវ»នោះគឺត្រិះរិះដោយវិចារណញ្ញាណយា៉ងសុខុម ពោលគឺកាលបើបានស្តាប់ពាក្យប្រៀនប្រដៅហើយ គប្បីត្រិះរិះពិចារណាថា គួរប្រតិបត្តិធម៌នោះយា៉ងដូចម្តេចទើបសមគួរដល់ឋានៈរបស់ខ្លួន ?
នៅពេលពិចារណាឃើញហេតុផលច្បាស់ប្រាកដហើយ ត្រូវអនុវត្តជាក់ស្តែងតាមឧបាយនោះពោលគឺ បុគ្គលដែលតែងតែប្រព្រឹត្តអំពេើអបាយគប្បីរៀនលះកម្មចាស់នោះចោល ហើយទាញចិត្តងាកមករកផ្លូវសុចរិតវិញ ។ ចំណែកឯអ្នកដែលធ្លាប់តែធ្វើសេចក្តីល្អស្រាប់ហើយ ត្រូវតាំងចិត្តឲ្យមាំឆ្ពោះទៅផ្លូវត្រូវនោះឲ្យកាន់តែមុតគត់បន្តទៀត ៕
(ឈ្វេងយល់ឱវាទពុទ្ធសាសនាចេញផ្សាយសម្រាប់ថ្ងៃសីល១៥រោច ខែអាសាឍ)
ចែករំលែកព័តមាននេះ