អ្នកសំដែងធម៌គួរប្រកបដោយឥរិយាបថបែបណា ?
ការសំដែងបកស្រាយវែកញែកបំភ្លឺទៅលើបញ្ហាកម្មណាមួយមានគោលធម៌ជាដើម ឱ្យគេបានយល់ ចូលចិត្ត លោកចាត់ថាជា
ការសំដែងបកស្រាយវែកញែកបំភ្លឺទៅលើបញ្ហាកម្មណាមួយមានគោលធម៌ជាដើម ឱ្យគេបានយល់ ចូលចិត្ត លោកចាត់ថាជាធម្មទាន ដែលជាទានមានផលខ្ពស់ជាងទាននានា ។ ប៉ុន្តែការសំដែងពន្យល់បង្ហាញឱ្យគេកាន់តែជឿជាក់ មិនបែររេនោះ ទាល់តែលោកអ្នកធម្មថិកប្រតិបត្តិតាមគោលសេចក្តី៥ចំណុចដូចតទៅ ៖
១-សំដែងធម៌តាមលំដាប់ មិនច្រូតកាត់ពេកឱ្យខូចសេចក្តី
២-លើកយកហេតុផលមកអាងណែនាំឱ្យអ្នកស្តាប់កាត់តែចូលចិត្ត
៣-តាំងចិត្តមេត្តាប្រាថ្នាឱ្យជាប្រយោជន៍ដល់អ្នកស្តាប់ បានជាវត្តប្រតិបត្តិ
៤-មិនសំដែងធម៌ ព្រោះឃើញលាភអាមិស
៥-មិនសំដែងធម៌លើកខ្លួនឯង ហើយបន្តុះបង្អាប់អ្នកដទៃក្នុងពេលសំដែងនោះ ។
ភិក្ខុជាធម្មកថិកគប្បីតាំងទុកនូវអង្គទាំង៥យ៉ាងនេះក្នុងខ្លួនជានិច្ច ។
ពាក្យថាអង្គនៃធម្មកថិកនោះគឺជាអង្គរបស់លោកអ្នកទេសនាដែលនឹងត្រូវប្រតិបត្តិតាមអង្គ៥យ៉ាងនេះ ។ បើលោកអ្នកទេសអង្គណាមិនប្រតិបត្តិតាម លោកអ្នកទេសអង្គនោះរមែងមិនមានអ្នកណានិយមរាប់អានហើយជ្រះថ្លា និងទៅជាអ្នកទេសដែលរាប់ថាល្អនោះទេ ។
ប្រការទី១ ពាក្យថា«សំដែងធម៌តាមលំដាប់ មិនច្រូតកាត់ពេកឱ្យខូចសេចក្តី» នោះសម្គាល់ថាសំដែងទៅតាមគោលរឿង គោលមាតិកាធម៌ ខ្លឹមសារធម៌…មិនយកការខ្ជិលច្រអូសមកជាទីតាំង ហើយនឹងកាត់ៗច្រូតៗឱ្យខូចសេចក្តី ទាល់តែអ្នកស្តាប់ ស្តាប់មិនបានដឹងគោលរឿងសោះ យល់ខ្លឹមសាររឿងថាយ៉ាងមេ៉ច។ ការសំដែងមិនឱ្យគេយល់ចូលចិត្តបែបនេះទំនងជាបានតែម្តងទេ ថ្ងៃក្រោយគេលែងហៅមកទេសទៀតហើយ ។
២-មួយទៀតសម្គាល់សេចក្តីថា ត្រូវចង្អុលបង្ហាញទាញយកហេតុនិងផលមកអាង ដើម្បីណែនាំឱ្យអ្នកស្តាប់កាន់តែចូលចិត្តយល់ជាក់ច្បាស់ កាត់ក្តីសង្ស័យប្រៀបបានផ្ទាំងក្រណាត់សស្អាត មិនមានគ្រឿងសៅហ្មងមកប្រឡាក់ដាម ។
ប្រការទី៣ សំគាល់សេចក្តីថា ត្រូវតាំងចិត្តមេត្តា គឺប្រាថ្នាប្រយោជន៍ឱ្យអ្នកស្តាប់ចូលចិត្តហើយបានទទួលសេចក្តីដឹងពិតៗ ។ ការស្តាប់បាន ការយល់ច្បាស់ហ្នឹងហើយដែលធ្វើឱ្យអ្នកស្តាប់ជ្រះថ្លាមិនងាករេ ។
ប្រការទី៤សម្គាល់ន័យថា ការសម្តែងធម៌កុំសម្លឹងឃើញតែអាមិស ឬលាភសក្ការៈជាគោលពេក ។ បើយកគំនិតបែបនេះជាត្រីមុខ ការសំដែងធម៌ក៏ភ្លាវទៅតាមហ្នឹងដែរ ។
ប្រការទី៥ សម្គាល់សេចក្តីថា កុំប្រកាន់យកការសំដែងធម៌នោះទៅដៀលត្មះអ្នកដទៃដោយចេតនាដ៏អាក្រក់ លើកខ្លួនឯងហើយបន្តុះបង្អាប់អ្នកដទៃដោយធម្មទេសនា ព្រោះយើងក៏ត្រូវការកិត្តិយស អ្នកដទៃក៏ត្រូវកិត្តិយស គួររក្សាកិត្តិយសទាំងអស់គ្នា ។
ទោះជាយ៉ាងណា នេះគ្រាន់តែជាទ្រឹស្តីដែលបានដកស្រង់ចេញពីគម្ពីរព្រះពុទ្ធសាសនា កោះសន្តិភាពគ្មានបំណងបន្តុះបង្អាប់ ឬធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសធម្មកថិករូបណាឡើយ ៕ (ឈ្វេងយល់ឱវាទព្រះពុទ្ធសាសនាចេញផ្សាយសម្រាប់ថ្ងៃសីល ៨រោច ខែជេស្ឋ ) សូមអនុមោទនា !
ចែករំលែកព័តមាននេះ