ការដែលមានការរាគ គឺរឿងដែលរំខានមួយ ។ ជាពិសេសទារក ទើបនឹងកើតងាយនឹងមានបញ្ហារាគនេះណាស់ ។ សម្រាប់មនុស្សភាគច្រើនដែលមានបញ្ហារាគ គឺច្រើនតែកើតក្នុងរយៈពេលខ្លី ។ ចំណែកអ្នកខ្លះទៀត បាន
ការដែលមានការរាគ គឺរឿងដែលរំខានមួយ ។ ជាពិសេសទារក ទើបនឹងកើតងាយនឹងមានបញ្ហារាគនេះណាស់ ។ សម្រាប់មនុស្សភាគច្រើនដែលមានបញ្ហារាគ គឺច្រើនតែកើតក្នុងរយៈពេលខ្លី ។ ចំណែកអ្នកខ្លះទៀត បានក្លាយទៅជាទម្លាប់ ឬរាគរ៉ាំរ៉ៃ ហើយមិនដឹងពីមូលហេតុរបស់វាទៀតផង ។ ជាមួយគ្នានេះ អ្នកធ្វើដំណើរទេសចរណ៍មួយចំនួនត្រូវតែមានការចៀសវាងឱ្យបាននូវទីកន្លែងដែលអ្នកទៅលេងកម្សាន្ត ដើម្បីកុំឱ្យឆ្លងជំងឺ ជាពិសេសជំងឺរាគចំពោះអ្នកដើរកំសាន្ត ។
ចំពោះនិយមន័យធម្មតាៗជំងឺរាគ គឺជាការជុះមកមានលាមកសុទ្ធតែទឹក ហើយច្រើនដង ។ វាកើតឡើងបានដោយសារការថយចុះនៃការបឺតស្រូបជាតិទឹកនៅក្នុងពោះវៀន ការកើនឡើងនូវការបញ្ចេញជាតិទឹកក្នុងពោះវៀន ឬទាំងពីរ ។ បាក់តេរី ដូចជា E. Coli និង Staphylococcus អាចបង្កឱ្យមានជំងឺរាគបាន ដោយសារវាទៅភ្ញោចឱ្យពោះវៀនបញ្ចេញទឹកកាន់តែច្រើនទៅៗ ដែលចំណុចនេះ ពន្យល់ឱ្យដឹងថា ហេតុអ្វីបានជាអាហារ និងទឹកមានមេរោគ និងបង្កឱ្យមានជំងឺរាគកើតឡើង ជាពិសេសជំងឺរាគចំពោះអ្នកដើរកំសាន្ត ។
មានថ្នាំបន្ទន់លាមកមួយចំនួនក៏ធ្វើឱ្យមានបញ្ហារាគដែរ ។ មូលហេតុដែលចម្បងជាងគេដែលធ្វើឱ្យរាគ គឺជំងឺដែលបង្កឡើងដោយបាក់តេរី វីរ៉ុស និងប៉ារ៉ារាស៊ី តនៅក្នុងពោះវៀនមិនស៊ាំនឹងអាហារ ឬអាឡែរហ្ស៊ី និងជំងឺផ្សេងៗទៀត ដូចជា ចង្កោមរោគ សញ្ញារលាកពោះវៀន ឬជំងឺ Coeliac ។ មនុស្សដែលមានបញ្ហារាគរ៉ាំរ៉ៃយ៉ាងហោចណាស់ ក៏ពីច្រើនសប្តាហ៍ទៅច្រើនខែដែរ ហើយងាយមានបញ្ហាជំងឺផ្លូវកាយដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ និងគួរតែទៅពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យ ។ តាមការពិតរបបអាហារអាចធ្វើឱ្យរាគកាន់តែខ្លាំងថែមទៀត ។
អាហារដែលធ្វើឱ្យរាគអាចបង្កឱ្យមានការរាគរុសបានតាមរយៈយន្តការមិនស៊ាំ នឹងអាហារដ៏ស្មុគស្មាញជាច្រើន ។ អាហារដែលអ្នកបរិភោគអាចនឹងធ្វើឱ្យរាគក្នុងរយៈពេលយូរ ឬរយៈពេលខ្លី ។ ពិតណាស់ការបរិភោគ អាហារដែលត្រឹមត្រូវអ្នកអាចកាត់បន្ថយនូវការរាគ ក៏ដូចជា ធូរស្បើយមកវិញ រហូតដល់មួយភាគបីទៅមួយភាគពីរ ។ ការដែលឱ្យពោះវៀនសំរាក គឺជាប្រការមួយខុស ចំពោះអ្នកជំងឺរាគចំណុចដែលសំខាន់មិនត្រូវបញ្ឈប់ការបរិភោគអាហារនោះទេ ។ សម្រាប់មនុស្សគ្រប់វ័យវាមានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងការបន្តនូវការ ហូបចុកតទៅទៀត ក្នុងពេលដែលអ្នកមានជំងឺរាគ ។ ថ្នាំដែលបានមកពីធម្មជាតិអាចជួយព្យាបាលជំងឺរាគបាន ។ ការពិត គឺអ្នកនឹងមានការធូរស្រាលកាន់តែលឿនពីជំងឺរាគ ប្រសិនបើអ្នកនៅបន្តបរិភោគអាហារបន្ថែមទៀត (ទោះបីជាអ្នកមិនមានអារម្មណ៍ចង់បរិភោគទៀតក៏ដោយ ) ។ នេះជាសម្តីរបស់ William B. Greenough III, M.D., សាស្ត្រាចារ្យវេជ្ជសាស្ត្រនៃសាកលវិទ្យាល័យ Johns Hopkins និងជាប្រធានមូលនិធិសុខភាពកុមារអន្តរជាតិ (International Child Health Foundation) ។
គាត់បានជំរុញថា «មិនត្រូវឈប់បរិភោគអាហារទេ ។ ជាធម្មតាអាហារដែលចូលទៅក្នុងពោះវៀនវានឹងធ្វើឱ្យការរាគមានរយៈពេលខ្លី ដោយសារតែអាហារទាំងនោះ សំបូរទៅដោយជាតិសរសៃច្រើន ដូចជា អង្ក ឬស៊ុប ការ៉ុត បង្អែម ដែលធ្វើអំពីម្សៅមី និងមិនសូវមានស្ករច្រើន» ។ ចូរបរិភោគឱ្យបានច្រើនដង និងយឺតៗ ព្រោះការបរិភោគយ៉ាងតក់ក្រហល់ពេក អាចធ្វើឱ្យក្អួតចង្អោរបាន ។ របបអាហារមួយប្រភេទដែលមានពាក្យកាត់ថា BRAT មានន័យថា Banana (ចេក) Rice (បាយ) stewed Apple (ទឹកផ្លែប៉ម) និង Toast (នំបុ័ងបន្ទះ) គឺត្រូវបានណែនាំជាអាហាររបស់យុវជន ដើម្បីឱ្យមានសុខភាពល្អ នេះជាសម្ដីរបស់ Dr. Greenough ។
គាត់បានណែនាំថា ចូរធ្វើការលើកទឹកចិត្តកូនរបស់អ្នកដែលមានជំងឺរាគឱ្យខំប្រឹងបរិភោគអាហារឱ្យបានច្រើនដង តាមតែគេចង់បានប្រហែលជា៧ដងក្នុងមួយថ្ងៃ ឬរៀងរាល់៣ទៅ៤ម៉ោងម្តង ។ ចូរធ្វើការប្រុងប្រយ័ត្នទៅលើជំងឺរាគលើទារក ។
ចំណុចសំខាន់ ៖ ទារកម្នាក់ដែលមានជំងឺរាគត្រូវតែធ្វើការព្យាបាលឱ្យខុសពីកុមារដែលធំហើយ ឬមនុស្សពេញវ័យរាគ ។ មហន្តរាយនៃជំងឺរាគទៅលើទារក ទើបនឹងកើត គឺជាធំធេងណាស់ ។ ជាធម្មតាវាមិនបង្កជាបញ្ហាអ្វីធ្ងន់ធ្ងរ និងមិនមានផាសុខភាពចំពោះមនុស្សពេញវ័យនោះទេ តែផ្ទុយទៅវិញ បើកើតលើទារកវានឹងធ្វើឱ្យទារកនោះស្លាប់បាន ។ ចំណុចគ្រោះថ្នាក់ភ្លាមៗទៅលើ ទារក គឺការបាត់បង់ជាតិទឹក និងធាតុរ៉ែសំខាន់ៗច្រើនខ្លាំងពេក ហើយនឹងធ្វើឱ្យទារកទៅជាខ្សោះជាទឹក (Dehydration) ។ ដូច្នេះទារកដែលខ្សោះជាតិទឹក គឺមិនសូវមាននៅក្នុងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ ដូចប្រទេសដែលក្រីក្រនោះទេ ។
ចំពោះទារកការខ្សោះជាតិទឹកអាចកើតឡើងភ្លាមៗក្នុងរយៈពេលតែពីរបីម៉ោងប៉ុណ្ណោះ ។ ដូច្នេះជំហានដំបូងក្នុងការព្យាបាល គឺត្រូវបង្គ្រប់ជាតិទឹកដែលបានបាត់បង់មកវិញ ប៉ុន្តែត្រូវតែប្រាប់រឿងនេះទៅគ្រូពេទ្យរបស់អ្នក ។ សម្រាប់ចម្លើយទៅលើការបង្គ្រប់ជាតិទឹកដែលល្អបំផុតសម្រាប់ទារក គឺជាវិទ្យាសាស្ត្រមួយដោយប្រើការព្យាបាលបែប Oral Rehydration Therapy (ORT) ជាមួយនឹងសូលុយស្យុង ដូចជា Dioralyte ដែលអាចរកទិញបាននៅតាមកន្លែងលក់ថ្នាំពេទ្យ ។
រូបមន្តទាំងនេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងការកំណត់ឱ្យបានវិញ នូវសារធាតុចិញ្ចឹម និងជាតិរ៉ែដែលត្រូវការ ដើម្បីធ្វើឱ្យរាងកាយតែតូចនេះ មានសុវត្ថិភាពវិញពីការខ្សោះជាតិទឹក ហើយក៏ជាជំរើសទីមួយរបស់អ្នកឯកទេសក្នុងការព្យាបាលជំងឺរាគរបស់ទារក ។ ករណីជំងឺរាគ និងរបបអាហារដែលពេញនិយម ប្រសិនបើនរណាម្នាក់ឱ្យយោបល់ថា ប្រើសារធាតុរាវសម្រាប់ព្យាបាលជំងឺរាគកូនរបស់អ្នកមានន័យថា គេចង់ឱ្យកូនរបស់អ្នកធ្វើរបបអាហារជាទឹករាវ ។ លោក Paul Lewis, M.D., គ្រូពេទ្យជំងឺកូនក្មេងនៅសាកលវិទ្យាល័យ Washington និយាយថា «មិនមែនឱ្យតែទឹកទាំងអស់សុទ្ធប្រើបានចំពោះកុមារនោះទេ ប៉ុន្តែអាហារដែលជាជាតិទឹក គឺមិនល្អទាំងអស់» ។ លោក Dr. Lewis ទើបតែបានព្យាបាលក្មេងប្រុសអាយុ៥ឆ្នាំម្នាក់ ដែលបានសំរាកក្នុងមន្ទីរពេទ្យ ដោយសារជំងឺរាគក្នុងពេលថ្មីៗនេះ ។ លទ្ធផលនៃការធ្វើតេសឈាមបានបង្ហាញថា ក្មេងនេះគឺមិនមានបានទទួលទាន អាហារអ្វីទាំងស្រុង ។
លោក Dr. Lewis បានប្រាប់ទៅឪពុកម្តាយថា វាជាការយល់ច្រឡំមួយដែលពួកគេគិតថា ការឱ្យកូនរបស់គាត់ដែលមានជំងឺរាគផឹកតែក្រូចឆ្មាជំនួសអាហាររាល់ថ្ងៃ គឺជាទង្វើមួយល្អ ។ លោក Dr. Lewis ព្រមានថា របបអាហារជាទឹក គឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់ ព្រោះវាមិនមានសារធាតុអ្វីដែលមានគុណតម្លៃនោះទេ ប៉ុន្តែវាគ្រាន់តែមានជាតិកាឡូរីក្នុងមួយភាគតូចប៉ុណ្ណោះ ។ ដូច្នេះការដែលធ្វើឱ្យកូនរបស់ពួកគេមិនបានបរិភោគអាហារ ក្នុងពេលនេះអាចនឹងធ្វើឱ្យកូននោះ មិនអាចប្រើប្រាស់សារធាតុចិញ្ចឹមមកប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺរាគបានទេ ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ