ខេត្តសៀមរាប ៖ នាថ្ងៃទី២២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៧ អ្នកស្រុករស់នៅក្នុងរមណីយដ្ឋានអង្គរ បានរៀបចំពិធីលៀងមេមត់ មរតកជំនឿរបស់អ្នកស្រុកអង្គរ ដែលបង្ហាញពីភាពសប្បាយរីករាយ និងជំនឿលើព្រលឹងដូនតាខ្មែរ។ វាជារឿងកម្រសម្រាប់មនុស្សសម័យថ្មីដែលបានគិតគូរ និងជឿស៊ប់លើជំនឿ មូលហេតុដោយសារតែការអប់រំ និងវិទ្យាសាស្ត្រជឿនលឿនខ្លាំង។ ការមិនស្គាល់ពីតម្លៃ និងមិនយកចិត្តទុកដាក់របស់កូនខ្មែរភាគច្រើន រួមផ្សំនឹងការហូរចូលនៃវប្បធម៌បរទេសផងនោះបានធ្វើឱ្យទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរមួយចំនួន ដែលជាកេរមរតកដូនតាបន្សល់ទុករាប់សតវត្សមកហើយ ត្រូវបាត់បង់ បន្តិចម្តងៗ ។
ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងតំបន់រមណីយដ្ឋានអង្គរ នៅតែខិតខំរក្សា និងគោរពជំនឿជាច្រើនឱ្យនៅរស់រានរហូតដល់សព្វថ្ងៃ ជាក់ស្តែង «ពិធីលៀងមេមត់» ។ ពិធីនេះជាជំនឿមួយក្នុងចំណោមជំនឿជាច្រើន ដែលអ្នកភូមិនគរក្រៅ និងភូមិដទៃទៀត ក្នុងរមណីយដ្ឋានអង្គរតែងតែប្រារព្ធធ្វើមិនដែលអាក់ខាន ឱ្យតែដល់ខែមាឃ ទោះក្នុងថ្ងៃណាក៏បាន ហើយធ្វើពីយប់ដល់ព្រឹក។ ពួកគាត់យល់ថា លៀងមេមត់ជាទំនៀមពីបុរាណ អាចជួយឱ្យជាសះស្បើយពីជំងឺរោគា បណ្តេញខ្មោច ព្រាយ បិសាច ឧបទ្រពចង្រៃចេញពីភូមិស្ថាន និងបួងសួងលួងលោមគ្រូបាចារ្យ អ្នកតាម្ចាស់ទឹក ម្ចាស់ដី ម្ចាស់ព្រៃព្រឹក្សា ទេវតាថែរក្សាភូមិស្រុកឱ្យជួយកូនចៅបានសេចក្តីសុខចម្រើន ។
ពិធីចូលមេមត់ ឬលៀងមេមត់នៅភូមិនគរក្រៅ តែងតែរៀបចំឡើងនៅផ្ទះរបស់គ្រូធំឈ្មោះ«គង់»ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ហើយអ្នកចូលរូបទាំងអស់ត្រូវជួបជុំគ្នានៅទីនេះ ដើម្បីរៀបចំគ្រឿងសក្ការៈរបស់ខ្លួនមុននឹងពិធីចាប់ផ្តើមនៅពេលយប់ ។ គ្រូធំមានតួនាទីមើលការខុសត្រូវអន្ទោងយោងកូនចៅទាំងអស់ ដែលចូលរួម តែកន្លែងខ្លះទៀតគ្មានគ្រូធំទេ មានតែបុគ្គលប៉ុណ្ណោះ ហើយគេលៀងនៅតែផ្ទះអ្នកឈឺ ដើម្បីឱ្យអ្នកឈឺនោះបានជាសះស្បើយ ។ អ្នកចូលរូបក្នុងពិធីមានច្រើននាក់ មានទាំងចាស់ ទាំងក្មេង ស្រីផង ប្រុសផង ។ ក្នុងការរៀបគ្រឿងរណ្តាប់ម្ចាស់រូបត្រូវធ្វើដោយខ្លួនឯង តាមការពេញចិត្តរបស់គ្រូកំណើត ឈ្នួរ និងគ្រូសណ្ឋិតរូបដែលបានប្រាប់ពេលដែលទៅបូលឃើញ ឬកាលចូលរូបលើកមុន ។
គ្រឿងរណ្តាប់ទាំងនោះមាន៖ ស្លាធម៌បញ្ច្រាស និងបណ្តោយ ដែលធ្វើពីដើម និងស្លឹកចេក ជម៤ ជមម្ចាស់រូប និងជមគ្រូកំណើតធ្វើពីផ្លែដូង ដើមខ្លែងគង់ ដើមចាមរី រូបស្វា រូបតាឥសី ។ល។ បាយសីប៉ាកឆាម រួមទាំងសម្លៀកបំពាក់ គ្រឿងអលង្ការ សម្ភារផ្សេងៗទៀត និងគ្រឿងសំណែនផង ។ គ្រឿងរណ្តាប់ទាំងអស់សុទ្ធតែសំខាន់ ចំណែកតន្ត្រីក៏រឹតតែសំខាន់ក្នុងពិធីដែរ ដែលត្រូវរៀបចំឱ្យត្រូវតាមចិត្តគ្រូកំណើត ឬគ្រូសណ្ឋិត មានបទស្តេចយាង សំពៅថយ ប្រផាត បទប្រគំគ្រូ បទប្រជាប្រិយខ្មែរ និងបទសម័យទំនើបជាដើម ។
បើតាមការរៀបរាប់របស់អ្នកស្រុកមួយចំនួនថា ក្នុងការលៀងមេមត់នេះ វត្ថុបីដែលសំខាន់ជាងគេ គឺភ្លេង សម្លៀកបំពាក់ និងជម។ បើភ្លេង សម្លៀកបំពាក់ ជមមិនដូចអ្វីដែលគ្រូចង់បាន គ្រូក៏មិនចូលរូបអ្នកស្នងដែរ ។ គ្រូនឹងធ្វើឱ្យរូបយំសោក ខឹង បោកកម្ទេចជម និងគ្រឿងរណ្តាប់ដទៃទៀតគ្រវាត់ចោល ហើយធ្វើឱ្យម្ចាស់រូបនៅតែឈឺមិនជាស្រឡះពីជំងឺឡើយ ។ ផ្ទុយទៅវិញបើគ្រូពេញចិត្ត គ្រូនឹងលើកថែថើប បាញ់ទឹកអប់ដល់វត្ថុទាំងនោះ យកទៅបង្អួតគ្រូធំសើចសប្បាយរីករាយ ហើយធ្វើឱ្យម្ចាស់រូបជាពីជំងឺសុខកាយសប្បាយចិត្ត ។
ស្ត្រីឈ្មោះគង់ ជាគ្រូធំ មានស្តេចស្វាចូលសណ្ឋិតហៅ«ព្រះរាជគ្រូ»មានធ្នូជាសម្ភារសំណព្វចិត្តមានប្រសាសន៍ថា គាត់មានគ្រូកាន់ជាង៩ឆ្នាំហើយ ។ ដំបូងគាត់មិនជឿលើព្រះអង្គ គ្រូចូលរូបទេ រហូតដល់ពេលគាត់ឈឺត្រដាបត្រដួសស្ទើរស្លាប់ រកពេទ្យបីបួនមើលមិនជាក៏នៅតែមិនជឿ ហើយគេប្រាប់ថាឱ្យកាន់រូប ក៏គាត់មិនខ្វល់ ។ ចុងក្រោយទាំងប្តី ទាំងកូនគាត់ក៏ឈឺទៀត ទើបគាត់សម្រេចចិត្តជឿ ហើយរៀបចំគិតគូរ និងប្រតិបត្តិតាមគ្រូចង់បាន ទើបជារូបជាអង្គដល់សព្វថ្ងៃ ។
ដើមឡើយស្ត្រីឈ្មោះគង់ ក្រណាស់ មានកូនដល់ទៅ៨នាក់ ផ្ទះខ្ទមរខេករខាក មានជំងឺមិនដាច់ តែតាំងពីជឿមក ធ្វើឱ្យជីវិតប្រែប្រួលខ្លាំង ប្តីក៏ឈប់ផឹកស្រា កូនចៅក៏សុខសប្បាយ ទោះមិនមានខ្លាំង តែមានផ្ទះសម្បែងសមរម្យពេញដោយសុភមង្គល ។ គាត់មិនត្រឹមតែអ្នកចូលរូបទេ តែជាគ្រូព្យាបាលជំងឺឈឺក្បាលវិលមុខ និងដោះអំពើយ៉ាងពូកែស័ក្ដិសិទ្ធិទៀតផង មានអ្នកជិតអ្នកឆ្ងាយ ចូលមករកពឹងពាក់មិនដែលដាច់ថ្ងៃ ។ ដូច្នេះហើយឱ្យតែដល់ខែមាឃ គាត់ត្រូវលៀងមេមត់ម្តង ដោយមានកូនចៅមកចូលរួមចាប់ពី២០ទៅ៣០នាក់ជាង ដើម្បីឱ្យរូប ឬគ្រូបានរាំលេងសប្បាយ ។ ក្នុងពេលលៀងមេមត់នេះ ក៏មានអ្នកជំងឺមកមើលច្រើនដែរ ព្រោះជាថ្ងៃដែលគ្រូពូកែខ្លាំង ។ បន្ថែមពីនោះ គាត់ក៏រៀបរាប់ដោយអឹមអៀន និងអស់សំណើចថា ពេលចូលរូបអត់ខ្មាសទេ ឮតែភ្លេងពិណពាទ្យ គឺចង់តែរាំទ្រាំមិនបាន ទាំងតាមធម្មតាគាត់ជាមនុស្សអៀនច្រើន សុភាព មិនចេះរាំរែកសូម្បីបន្តិច ។
ស្ត្រីឈ្មោះគង់ តាំងចិត្តបន្តជំនឿនេះរហូត ព្រោះធ្វើឱ្យក្រុមគ្រួសារ និងស្រុកភូមិមានក្ដីសុខ ។ គាត់មិនជឿទេថា ជំនឿនេះនឹងបាត់បង់ពីទឹកដីអង្គរ ដោយសារមានកូនចៅច្រើនណាស់ចាំគោរពប្រតិបត្តិនិងជឿជាក់ ។ ចំណែកគ្រួសារគាត់ ពេលអត់ពីគាត់ទៅព្រះអង្គដែលកាន់រូបនឹងឱ្យកូនប្រុសពៅគាត់ស្នងបន្ត ព្រោះគេមានគ្រូកាន់តាំងពីកំណើត ហើយបច្ចុប្បន្នកូនប្រុសគាត់ជាអ្នកព្យាបាលជំងឺដ៏ពូកែម្នាក់ដែរ ។
ចំណែកអ្នកស្រីជា អាយុ៤៥ឆ្នាំ អ្នកភូមិនគរក្រៅឱ្យដឹងថា មេមត់ពិតជាមានមែន ចំពោះគាត់ និងអ្នកស្រុកនេះជឿលើមេមត់ណាស់ បើអ្នកមិនជឿ ក៏មិនដែលមានអ្នកណាហ៊ានប្រមាថមើលងាយដែរ តែអាចលេងសើចរាំរែកជាមួយមេមត់បាន ។ គេលៀងមេមត់ដើម្បីឱ្យអ្នកស្នងរូបជាពីជំងឺផង ឱ្យឈ្នួរ និងគ្រូកំណើតបានរាំលេងសប្បាយផង ។
រាល់ឆ្នាំគេតែងលៀងនៅទីនេះឱ្យតែដល់ខែមាឃ ហើយសប្បាយណាស់ អ្នកស្រុកក៏ជុំគ្នា គ្រូកំណើត ឈ្នួរ និងព្រលឹងដូនតាដែលក៏មកជុំគ្នាដែរ ហើយកូនចៅក៏អាចទាក់ទងសួរនាំនឹងព្រលឹងទាំងនោះបាន ។
អ្នកស្រីផាបញ្ជាក់ថា នៅពេលគ្រូចូលរូបតែងដើររកសាច់ញាតិ រកគ្រឿងរណ្តាប់ បើរកមិនឃើញទេ គឺនៅតែដើររក ។ មេមត់ស្រឡាញ់ជម សម្លៀកបំពាក់ និងភ្លេងណាស់ បើចូលបានរាំរែក គឺខ្លួនម្ចាស់នោះនឹងជាសះស្បើយ តែបើមិនចូលទេ ម្ចាស់រូបនោះនឹងនៅតែឈឺដដែល ហើយបើមេមត់ខុសជមវិញ គឺង៉ក់ខ្លាំងណាស់ ជួនកាលយំមួយយប់វាល់ព្រឹកក៏មាន ហើយបោកគ្រឿងរណ្តាប់ចោលអស់ ។ លើសពីនោះទៀត រូបមួយមានគ្រូ៣ទៅ៤នាក់ឯណោះ គ្រូមួយចេញ គ្រូមួយចូល ឯរូបខ្លះទៀត ក៏មិនមានគ្រូចូលដែរ ព្រោះរៀបចំឱ្យគ្រូមិនត្រូវ ។
អ្នកស្រីរ៉ុង រ៉ាត់ អាយុ៣០ឆ្នាំ រស់នៅភូមិនគរក្រៅ សង្កាត់នគរធំ ក្រុងសៀមរាបនិយាយថា គាត់មានគ្រូកំណើតកាន់៣ឆ្នាំហើយៗនេះជាឆ្នាំទី៣ ដែលគាត់មកលៀងមេមត់នឹងគេ ។ មុននឹងគាត់ជឿរឿងនេះ គឺគាត់ឈឺជាខ្លាំងនៅអាយុ២៤ឆ្នាំ ទៅពេទ្យមិនជា ទៅបូលមើលឃើញថាមានគ្រូកំណើតកាន់ ព្រោះគាត់មានសំណុំសង្វារតាំងពីតូច ។ គាត់រៀបចំគ្រឿងរណ្តាប់ដែលគ្រូកំណើតត្រូវការ រួចចូលរូបនឹងគេ ដោយរៀបជមគ្រូកំណើត១ ស្លាធម៌១គូ និងតោក១ ហើយក៏ជារូបជាអង្គទៅ។ ពេលចូលគាត់ដឹងខ្លួនដែរ តែមិនអាចបញ្ជាខ្លួនឯងបាន ហើយហត់ណាស់ ពេលចូលរូបរួចទើបមានកម្លាំងនិងស្រឡះខ្លួន ។
នៅចុងបញ្ចប់នៃពិធីលៀងមេមត់ គ្រូធំរៀបចំពិធីបណ្តេញព្រាយ រើពិតានដើម្បីកុំឱ្យពួកសភាវៈអាក្រក់ចូលមកយាយី ហើយបើតាមការពិនិត្យសកម្មភាពជាក់ស្តែង នៅថ្ងៃចូលមេមត់ ក្រៅពីការជឿជាក់លើជំនឿនេះហើយ ប្រជាជនដែលនៅក្នុងតំបន់នេះមានការអបអរសាទរនឹងជំនឿនេះជាខ្លាំងទាំងចាស់ទាំងក្មេងមកមើលកកកុញ បន្ទរស្រែកហ៊ោតាមភ្លេង និងរាំលេងឌឺដងជាមួយរូបដែលរេរាំតាមចង្វាក់ភ្លេងមិនឈប់។ ការចូលរួម ភាពជឿជាក់ និងការឃើញរឿងហេតុអស្ចារ្យទាំងនេះហើយ ដែលធ្វើឱ្យពួកគាត់យល់ថា វត្ថុស័ក្ដិសិទ្ធិ និងបារមីនៅតែមានជីវិតរស់នៅលើដែនដីអង្គរ មិនសាបសូន្យទៅណា ទើបពេលឈឺជាអ្នកស្រុកអង្គរភាគច្រើនមិនដែលចោលការបន់ស្រន់ លៀងមេមត់ បូលរូប ទោះបីជាពួកគាត់ទៅពេទ្យក៏ដោយ ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ