ការរៀបរាប់ឡើងវិញនៃប្រវត្តិសាស្ត្រថៃដែលមានចេតនាប្រើប្រាស់នូវឃោសនា នយោបាយចាស់ៗនេះក៏បានឆ្លើយតបផងដែរ ទៅតាមចរន្តនៃចំណេះដឹងជ្រៅជ្រះអឺរ៉ុប ។ ជំនួសឱ្យការអះអាងរបស់ការឃោសនា នយោបាយចាស់ដែលបានលើកឡើងពីភាពបរិសុទ្ធដាច់ដោយឡែកនៃជាតិសាសន៍នោះ ក៏មានការលើកឡើងពីជាតិសាសន៍ផ្សេងៗគ្នា រស់នៅដោយសុខដុមរមនា ។ មានការលើកឡើងកាន់តែតិចពីក្រុង Sukhothai និងស្តេច Ramkhamhaeng (ដែលឥឡូវត្រូវបានគេចាត់ទុកថា គួរឱ្យសង្ស័យថា ជារឿងប្រឌិត cf. James R. Chamberlain, ed., 1991, The Ram Khamhaeng Controver-sy, The Siam Society, Bangkok) ។
ជំនួសឱ្យការព្យាយាមបង្ហាញថា ប្រទេសថៃបានកើតឡើងជាអាណាចក្របុរាណដ៏ចំណាស់មួយ ដូចជាប្រទេសកម្ពុជាដែរនោះ សារមន្ទីរ NDMI ចែងថា មិនមានអាណាចក្រអ្វី ឬក៏រដ្ឋាភិបាលដែលជាប្រទេសនោះទេ នៅមុនសម័យទំនើបនេះ ។ ហើយពួកថៃបានគូសផែនទីឡើងវិញ ដោយព្យាយាមបង្ហាញនូវរដ្ឋដែលមានទ្រង់ទ្រាយត្រឹមតែជាក្រុងមួយចំនួន ហើយអះអាងថា ក្រុងទាំងនោះគឺជាសុវណ្ណភូមិ ។ នេះជាមធ្យោបាយមួយក្នុងការបង្កើតឡើងវិញនូវរឿងមិនពិត ដែលមើលទៅដូចជាមិននាំឱ្យមានការប្រឈមមុខដាក់គ្នាទេ ក៏ប៉ុន្តែវានៅតែជាការឃោសនាដើម្បីផលប្រយោជន៍នយោបាយក្នុងការគាំទ្រដល់វិវាទនយោបាយសម័យសង្គ្រាមលោកលើកទី២ ដែលខ្លួនព្យាយាមអះអាងថា ទាំងកម្ពុជា ទាំងឡាវ គឺមិនទាន់បានចាប់កំណើតទេនៅមុនពេលដែលបារាំង «បានលួច» ពីខ្លួន ។
ការឃោសនានយោបាយថ្មីបានលុបចោលនូវទស្សនៈដែលបង្កឱ្យមានការអាក់អន់ចិត្តដែលថា ប្រជាជនថៃដែលជាជាតិសាសន៍ខ្ពង់ខ្ពស់បានធ្វើដំណើរចុះមកខាងត្បូង ហើយបានកាន់កាប់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ។ ប៉ុន្តែទោះជាដូច្នេះក្តី ការឃោសនានោះក៏បានព្យាយាមលាក់កំបាំងនូវពេលវេលាច្បាស់លាស់ ដែលប្រទេសណាមួយធ្វើដំណើរផ្លាស់ទីទៅទីណាមួយ (ឬក៏ប្រទេសណាកាន់កាប់ប្រទេសណា) ។ រឿងរ៉ាវសុវណ្ណភូមិ ដដែលនោះគឺ គ្រាន់តែត្រូវបានយកមកនិយាយប្រាប់ឡើងវិញដោយមិនបានទទួលស្គាល់ថា សង្គ្រាម ភាពជាទាសករ និងសក្តិភូមិនិយមជាផ្នែកយ៉ាងសំខាន់នៃប្រវត្តិសាស្ត្រថៃ ។ ផ្ទុយទៅវិញ អ្នកអានត្រូវបានគេព្យាយាមធ្វើឱ្យយល់ថា ប្រទេសថៃបានកកើតឡើងដោយសារការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម បច្ចេកវិទ្យា និង«ការរស់នៅដោយសុខដុមរមនារវាងជាតិសាសន៍ផ្សេងៗគ្នា» ។ ខ្ញុំនឹងមិនធ្វើការរិះគន់ច្រើនបន្ថែមទៅលើការប្រឌិតប្រវត្តិសាស្ត្រដោយការប្រើប្រាស់សារមន្ទីរនៅក្នុងអត្ថបទនេះទេ ។ ប៉ុន្តែទោះជាដូច្នេះក្តី បញ្ហាសំខាន់គឺនៅត្រង់ថា ៖ បើទោះបីជាក្តីបារម្ភនយោបាយមានការផ្លាស់ប្តូរក៏ដោយ ក៏រឿងប្រឌិតសុវណ្ណភូមិនេះ នាពេលបច្ចុប្បន្នមានភាពសំខាន់លេចធ្លោជាងពេលណាៗទាំងអស់។ រដ្ឋាភិបាលលោកថាក់ស៊ីន បានធ្វើឱ្យពាក្យនេះទទួលនូវសន្ទុះថ្មីមួយ និងភាពលេចខ្ពស់ថ្មី ដោយបានបង្ហាញថា វាជាផ្នែកមួយនៃការឃោសនានយោបាយជំនាន់ថ្មី ។ រាល់អ្នកដំណើរដែលបានមកដល់អាកាសយានដ្ឋានក្រុងបាងកកភ្លាម នឹងបានពើបប្រទះនឹងរឿងប្រឌិតសុវណ្ណភូមិនេះភ្លាម ក៏ប៉ុន្តែប្រហែលជាគេប្រកបមិនត្រូវ ឬបញ្ចេញសំលេងខុសនៅលើសំបុត្រយន្តហោះ ឬនៅតាមសញ្ញាដែលគេបានលាបលើជញ្ជាំងនានា (Suwannaphum? ឬក៏ Suvarnapoomee?)។
ដូចបានរៀបរាប់ខាងលើហើយថា ចាប់តាំងពីអំឡុងឆ្នាំ១៩៣០ដល់ឆ្នាំ១៩៤៧ ការឃោសនានយោបាយបានធ្វើឱ្យមានការបារម្ភផ្សេងៗ បើក្រលេកមើលទៅទិសខាងកើតពីក្រុងបាងកក ។ នៅពេលនោះ វាហាក់ដូចជាអាចទៅរួចក្នុងការពង្រីកដែនដីថៃឆ្ពោះទៅខាងកើត នៅពេលដែលចក្រពត្តិបារាំងបានដួលរលំ ។ ការពិតទៅ ការលេចឡើង និងការដួលរលំយ៉ាងឆាប់រហ័សរបស់ចក្រពត្តិជប៉ុន (នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍) ក៏បានជំរុញដល់ពួកវាតទីនិយមផងដែរ ។
លោកឧត្តមសេនីយ៍ Phibun Songkran ដែលជាមនុស្សតែមួយ ដែលបានពង្រីកអំណាចថៃទៅទឹកដីភូមា ឡាវ និងកម្ពុជា (១៩៤១-១៩៤៦) នៅតែមានឥទ្ធិពលរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៥៨ ។ នៅចុងទសវត្សឆ្នាំ១៩៥០ កងទ័ពបារាំងបានចាកចេញ ហើយកងទ័ពអាេមរិកបានពង្រីកអំណាច ហើយបើតាមការយល់ឃើញរបស់ថៃនោះគឺថា សង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីថៃបានបន្តជាធម្មតា ក្រោមឈ្មោះថា «សង្គ្រាមប្រឆាំងនឹងកុម្មុយនីស្ត» ។
ពីឆ្នាំ១៩៤៩-១៩៦១ អាេមរិកបានគាំទ្រដល់ទ័ពប្រឆាំងកុម្មុយនីស្តរបស់ចិន KMT ដែលរស់នៅប៉ែកខាងជើងប្រទេសថៃ ។ ការឃោសនានយោបាយចាស់អំពីសង្គ្រាមដណ្តើមយកអ្វីមួយដែលគេហៅថា ទឹកដីកំណើតរបស់ថៃ នៅ Yunann (ដូចទ្រង់ដាំរ៉ុង បានស្រមើស្រមៃ) ហាក់ដូចមានប្រយោជន៍ដល់រដ្ឋាភិបាលថៃក្រោយៗមក ដែលបានរៀបចំបង្កើតសង្គ្រាមស្រមើស្រមៃប្រឆាំងនឹងចិនកុម្មុយនីស្ត (ដោយមានការគាំទ្រពីអាេមរិក) ។
នៅឆ្នាំ១៩៥២ អាេមរិកបានចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់ទ្រឹស្តី Domino ដើម្បីជាលេសមួយរបស់ខ្លួនក្នុងការបញ្ជូនទ័ពមកកាន់ក្រុមប្រទេសដែលជាអាណានិគមរបស់បារាំងនៅឥណ្ឌូចិន ក្នុងបំណងប្រឆាំងនឹងឥទ្ធិពលកុម្មុយនីស្តចិននៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣ លោកប្រធានាធិបតីអាេមរិក Nixon បានចុះកតិកាសញ្ញាមួយជាមួយចិនកុម្មុយនីស្ត ដែលរឿងនេះបានធ្វើឱ្យមានផលប៉ះពាល់ជាច្រើនពាសពេញពិភពលោក ប៉ុន្តែ វាក៏បានបញ្ចប់មហិច្ឆតារបស់ថៃក្នុងការដណ្តើមយកតំបន់ Yunnan រហូតមក ។ ពួកថៃបានបាត់បង់ឱកាសដណ្តើមយករដ្ឋ Shan ហើយឥឡូវនេះមហិច្ឆតារបស់ពួកគេឆ្ពោះទៅខាងជើងមិនអាចទៅរួចនោះទេ ។ បន្ទាប់ពីឆ្នាំ១៩៧៣មក ការសុបិនតែមួយគត់របស់ថៃគឺពង្រីកដីនៅទិសខាងកើត ហើយពួកគេមានការពាក់ព័ន្ធកាន់តែខ្លាំងឡើងនៅក្នុងសង្គ្រាមអាេមរិកនៅកម្ពុជា ឡាវ និងវៀតណាម ។ ការវិលទៅវិញទៅមកនៃការឃោសនា និងប្រវត្តិសាស្ត្រក្លែងក្លាយ បានបន្តមានជាច្រើនទសវត្សទាក់ទងនឹងជំលោះប្រដាប់អាវុធនៅព្រំដែនខ្មែរ-ថៃ ។
ការទទួលរងគ្រោះ និងសោកនាដកម្មនៃសង្គ្រាមនេះ មិនមែនជាប្រធានបទនៃអត្ថបទនេះទេ ។ រឿងសាមញ្ញ ដែលខ្ញុំចង់និយាយគឺថា ការឃោសនានយោបាយរបស់ថៃត្រូវបានសរសេរឡើងដើម្បីគាំទ្រគោលដៅនយោបាយជាក់លាក់នៅគ្រប់ជំនាន់ ។ ការត្រលប់មកឡើងវិញពីរឿងប្រឌិត សុវណ្ណភូមិ ត្រូវបានប្រើប្រាស់ដើម្បីជំរុញឱ្យមានការដណ្តើមយកដែនដីបន្ថែមទៀត ដែលហាក់ដូចជាដែនដីទាំងនោះជារបស់ថៃយូរណាស់មកហើយ ។ កងទ័ពថៃបានឈ្លានពានឡាវនៅឆ្នាំ១៩៨៤ហើយបង្កសង្គ្រាមជាមួយឡាវកាន់តែធំឡើងនៅរវាងឆ្នាំ១៩៨៧-១៩៨៨ ។ ពួកថៃបានលើកហេតុផលថា ការដែលខ្លួនធ្វើនេះ គឺក្នុងបំណងវាយឈ្នះឡាវ យកទឹកដីដែលបារាំងបានលួចពី ថៃត្រលប់មកវិញ ។ ខ្ញុំចង់និយាយនៅត្រង់ចំណុចនេះថា ការយល់ឃើញរបស់ទ័ពថៃគឺថា ជំលោះព្រំដែនកម្ពុជា (ឆ្នាំ២០១០) ស្រដៀងគ្នានឹងជំលោះព្រំដែនឡាវ (ឆ្នាំ១៩៨៨) នៅត្រង់ថា ពួកថៃមិនចាត់ទុកខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែន ដែលនៅជុំវិញប្រាសាទតែមួយថា ជាបញ្ហាធំដុំនោះទេ ។ ពួកគេចាត់ទុកថា ព្រំដែនទាំងមូលមិនស្របច្បាប់ ។ ប្រាសាទនោះគឺគ្រាន់តែជាឱកាសមួយដើម្បីដណ្តើមយកព្រំដែននោះតែប៉ុណ្ណោះ ។ សំរាប់អ្នកជាតិនិយមថៃនៅក្នុងផ្នែកយោធា (ឬសំរាប់អ្នកណាម្នាក់ដែលជឿលើការឃោសនានយោបាយ) ខេត្តបាត់ដំបង គឺជា «ទឹកដីដែលបាត់បង់» ដែលថៃត្រូវតែដណ្តើមយកមកវិញ ។ គំនិតដែលថា កម្ពុជាទាំងមូលគួរតែជាខេត្តមួយរបស់ថៃគឺ ក្លាយជារឿងទូទៅ ទៅហើយ ហើយហាក់ដូចជាការជ្រៀតជ្រែកដែលមិនអាចចៀសផុតនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រក្លែងក្លាយសុវណ្ណភូមិនេះឯង ។
តើវាជាការភ្ញាក់ផ្អើលមួយទេថា ទ័ពថៃអះអាងថា ឥណ្ឌូចិននៃអាណានិគមបារាំង គឺជាផ្នែករបស់ថៃកាលពីមុន? ជាទូទៅ ទាំងប្រជាជនខ្មែរ និងថៃជំនាន់បច្ចុប្បន្នបានដឹងរឿងរ៉ាវមួយចំនួនពីដូនតារបស់ពួកគេ ហើយដឹងរឿងរ៉ាវខ្លះពីការមើលទូរទស្សន៍ ។ ផ្នែកខុសៗគ្នានៃរឿងនេះមិនដែលមានភាពស្របគ្នានោះទេ ពោលគឺគេមិនដែលផ្គូផ្គងព័ត៌មានចំរុះនេះនៅក្នុងកាសែតនោះទេ ។
ការយល់ឃើញរបស់កម្ពុជាគឺថា បើទៅទិសខាងជើង និងលិច វាជាក់ស្តែងណាស់ថា ផ្នែកដ៏ធំមួយរបស់ថៃគឺនៅតែជាដើមកំណើតខ្មែរដដែល បើទោះបីជាមានការវាយដណ្តើម និងវាយតប់ប្រឆាំងនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ៣០០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះក៏ដោយ ។ ប្រជាជនកម្ពុជាចាត់ទុកថា សុរិន គឺជាដែនដីពីធម្មជាតិរបស់កម្ពុជា ហើយប្រជាជនថៃគិតថា បាត់ដំបង គឺជាដែនដីពីធម្មជាតិរបស់ថៃ ។ តាមពិតទៅមានប្រជាជនកម្ពុជាជាច្រើន ដែលរស់នៅជំរំជនភៀសខ្លួននៅលើដីថៃ (នៅពេលដែលអាេមរិក អង្គការសហប្រជាជាតិ និងទ័ពថៃបានគាំទ្រដល់ប៉ុល ពត) ។ ជាលទ្ធផលមានចំណងគ្រួសារជាច្រើនទាំងថៃ និងខ្មែរនៅព្រំដែនដែលមានជំលោះ ។ ក្នុងចំណោមកសិករនៅប៉ែកខាងថៃ (ដែលឥឡូវនេះគេហៅថា ឥសាន្តខាងក្រោម (Lower Isan)) ខ្ញុំគិតថា មានការយល់ដឹងផ្នែកវប្បធម៌ខុសពីធម្មតា ដែលនេះប្រហែលជាដោយសារតែបូជនីយដ្ឋានលេចឡើងជាច្រើន បែបវប្បធម៌ខ្មែរដែលធ្លាប់នៅទីនោះ ។
បើយើងងាកត្រលប់មើលប្រវត្តិសាស្ត្រវិញ ការឃោសនានយោបាយ រាលដាលដែលបង្ហាញខុសនោះហាក់ដូចជាមិនមានបុព្វហេតុនាំឱ្យមានសុទិដ្ឋិនិយមអ្វីនោះទេ ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សុទិដ្ឋិនិយមរបស់ខ្ញុំគឺមិនផ្អែកលើការពិតទាំងនេះទេ ប៉ុន្តែវាផ្អែកលើបទពិសោធន៍របស់ខ្ញុំក្នុងការចំណាយពេលដ៏យូរទៅលើព្រំដែននៃគូភាគីទាំងពីរ ដែលមនុស្សជំនាន់បច្ចុប្បន្នត្រូវប្រឈមដោះស្រាយ ។ បើនិយាយឱ្យសាមញ្ញគឺថា ប្រជាជនរស់នៅតំបន់ជនបទឥសាន្ត ឡាវ និងកម្ពុជា មិនចង់ឱ្យមានសង្គ្រាមមួយទៀតនោះទេ ។ បើទោះបីជាស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នអាក្រក់យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏វាប្រសើរជាងអ្វីដែលប្រជាជនធ្លាប់ឆ្លងកាត់ជាង៥០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ។ ពួកគេបានបង្ហាញឱ្យយើងទាំងអស់គ្នាឃើញថា ពួកគេទាំងពីរភាគីអាចដោះស្រាយ និងព្យាយាមយ៉ាងត្រដរនៅក្នុងសោកនាដកម្មដ៏ខ្លាំងក្លាបំផុតនៃប្រវត្តិសាស្ត្រ ។
លោក Eisel Mazard គឺជាអ្នកប្រាជ្ញភាសាបាលី ដែលជាអក្សរសិល្ប៍ និងភាសាដែលមានអាយុកាលចំណាស់ជាងគេនៃព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទ ហើយលោកក៏ជាអ្នកប្រាជ្ញប្រវត្តិសាស្ត្រភាសា និងនយោបាយនៃថេរវាទអាស៊ី ។ ការស្រាវជ្រាវរបស់លោក ទាក់ទងជាសំខាន់លើតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ដែនគោករួមមាន កម្ពុជា ឡាវ Yunnan និងថៃ ។ បច្ចុប្បន្នលោករស់នៅ និងធ្វើការនៅទីក្រុងភ្នំពេញ ។ Website : https://www.pali.pratyeka.org/
អត្ថបទជាភាសាខ្មែរនេះ ត្រូវបានបកប្រែដោយកញ្ញាវង្សសុជាតា និងលោកអ៊ុំ សុធា ដែលមានកញ្ញាកែវ គូនីឡា ជាអ្នកត្រួតពិនិត្យ ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ