ព្រះបាទសម្តេចព្រះស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស បុត្រារបស់សម្តេចស៊ីសុវត្ថិ ជាមួយអ្នកម្នាងវណ្ណកាលព្រះអង្គជាឧបរាជនៅឡើយ គឺជាបុត្រាទី១៤ ប្រសូតនៅថ្ងៃទី២៧ ធ្នូ ឆ្នាំ១៨៧៥ ។ នៅ ឆ្នាំ១៩០៦ ព្រះអង្គបានដង្ហែព្រះបិតា
ព្រះបាទសម្តេចព្រះស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស បុត្រារបស់សម្តេចស៊ីសុវត្ថិ ជាមួយអ្នកម្នាងវណ្ណកាលព្រះអង្គជាឧបរាជនៅឡើយ គឺជាបុត្រាទី១៤ ប្រសូតនៅថ្ងៃទី២៧ ធ្នូ ឆ្នាំ១៨៧៥ ។
នៅ ឆ្នាំ១៩០៦ ព្រះអង្គបានដង្ហែព្រះបិតាជាព្រះមហាក្សត្រព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា តាំងពីឆ្នាំ១៩០៤ទៅធ្វើទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសបារាំង ។ ព្រះអង្គបានសិក្សានៅសាលាអាណានិគម (Ecole Coloniale) ហើយបានប្រឡងជាប់ចូលរៀននៅសាលាកងទ័ពថ្មើរជើងនៅសាំងម៉េចសង់ (Ecole d’Infanterie de Saint- Maixent)។ នៅឆ្នាំ១៩០៨ ព្រះអង្គបានរៀនចប់ ហើយចេញពីសាលានាយទាហាននេះមានឋានន្តរសក្តិជាអនុសេនីយ៍ត្រីទៅធ្វើការនៅបន្ទាត់ទី១២៦ នៅព្រីវឡាគ្ហាយាត (Brive-la-Gailarde)។ ពេលដែលព្រះអង្គផ្លាស់ទៅសៃដានៅអាលស្ហេរី (Saida-Algérie) ព្រះអង្គបានឡើងឋានន្តរសក្តិជាអនុសេនីយ៍ឯក ។
នៅឆ្នាំ១៩០៩ ព្រះបិតាបញ្ជាឱ្យព្រះបាទសម្តេចព្រះស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស យាងមកភ្នំពេញវិញមានតួនាទីជាអង្គរក្សផ្ទាល់ព្រះមហាក្សត្រ ហើយបានឡើងឋានន្តរសក្តិជាមេបញ្ជាការ។ ជាច្រើនឆ្នាំមកព្រះអង្គមានបទពិសោធន៍នឹងកិច្ចការរដ្ឋបាល ទំនាក់ទំនងនឹងរដ្ឋបាលឥណ្ឌូចិន ផ្សេងៗ ។
យោងតាមសៀវភៅ «អក្សរសិល្ប៍ខ្មែរសតវត្សទី២០» ឱ្យដឹងថា បន្ទាប់ពីព្រះបិតាព្រះមហាក្សត្រស៊ីសុវត្ថិ ទ្រង់ចូលទិវង្គតទៅ នៅឆ្នាំ១៩២៧ ព្រះបាទសម្តេចព្រះស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស ឡើងទទួលរាជាភិសេកជាព្រះមហាក្សត្រនៅថ្ងៃទី២៣ កក្កដា ឆ្នាំ១៩២៨ ។ ព្រះអង្គចូលទិវង្គតនៅថ្ងៃទី១៣ មេសា ១៩៤១ ។
ព្រះបាទសម្តេចព្រះស៊ីសុវត្ថ មុនីវង្ស បានទុកស្នាព្រះហស្តអក្សរសិល្ប៍មួយគឺ ៖
ព្រះបាទសម្តេចព្រះស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស (ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជាធិបតីជាម្ចាស់ជីវិតលើត្បូងទ្រង់ព្រះនិពន្ធ) ឯកសហស្រ រាត្រី ឬមួយពាន់មួយយប់ (រឿងអារ័ប) ពាក្យកាព្យ ខ្សែ១ភ្នំពេញ អាលបែពរតែ ១៩៣០, ៣៤ទំព័រ ។
ព្រះបាទសម្តេចព្រះស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស បានរាជនិពន្ធជាកំណាព្យនៅថ្ងៃទី១៦ សីហា គ្រឹស្តសករាជ ១៩៣០ ត្រូវនឹងពុទ្ធសករាជ ២៤៧៣ ដូចមានបញ្ជាក់ក្នុងសេចក្តីប្រារព្ធស្រាប់ ៖
ព្រះមហាក្សត្រមុនីវង្ស បាននិពន្ធកំណាព្យរឿង «មួយពាន់មួយយប់» បន្ទាប់ពីបានទទួលតង្វាយសៀវភៅរឿង «អារ៉ាប់១០០១យប់» ពីអ្នកស្រីការប៉ឺឡែស ដូចមានសេចក្តីបញ្ជាក់ថា ៖ «ឯកសហស្ររាត្រី សេចក្តីមួួយពាន់មួយយប់ជាក់ លើកពាក្យ៍ប្រាម្ពិលផ្តើមវារ នេះជាក់រឿងអារ៉ាប់សព្ទវោហារ ។
ដើមកំណើតរឿង«មួយពាន់មួយយប់»
រឿងមួយពាន់មួយយប់ជាមធ្យោបាយ ឬ ជាទេពកោសល្យរបស់អ្នកនិពន្ធដែលប្រមូលផ្តុំរឿង ប្លែកៗដោយ ឡែកៗ ពីគ្នាផ្សំឡើងឲ្យក្លាយជាសាច់រឿងតែមួយភ្ជាប់ទាក់ទងគ្នាតាមអត្ថរស អត្ថន័យ អត្ថរូប ជាលំដាប់លំដោយ រណ្តំដួងចិត្តអ្នកអាន អ្នកស្តាប់ឲ្យស្ថិត ក្នុងអារម្មណ៍ រំភើប រំជើប រំជួល តាមខ្លឹមសារនៃរឿង ។ ជាអាទិ៍ គឺជារឿងនិទានរបស់ស្តេចឆារីយ៉ា និង នាងសេហេរ៉ាហ្សាដ នាប្រទេសអុីរ៉ាក់សម័យ ដើម ។ កាលនោះមានស្តេចមួយអង្គព្រះនាមឆារីយ៉ា គ្រាំគ្រាផ្លូវចិត្តដោយវិបត្តិគ្រួសារ ។ ព្រះអង្គ បានចិញ្ចឹមព្រះទ័យប្រទូស្តរ៉ាយចំពោះព្រះ អគ្គមហេសីជាទីស្រឡាញ់ ដែលច្រឡំភ័ន្តជា មួយទាសៈជនជាតិស្បែកខ្មៅម្នាក់ ។ រីឯព្រះ អនុជព្រះនាមឆាសេណង់ សោយរាជ្យនៅនគរ ជាប់ព្រំប្រទល់គ្នាក៏មានបញ្ហាដូចព្រះអង្គដែរ។ ការលេចឡើងនូវបាតុភូតដ៏អាម៉ាស់នេះ ស្តេច ឆារីយ៉ា ក៏បណ្តុះគំនិតព្យាបាទចំពោះស្ត្រីភេទ ។ គំនិតអាក្រក់ក៏រីក ធំឡើងៗជារៀងរាល់ថ្ងៃ ហើយធ្វើឲ្យព្រះអង្គយល់ឃើញថា ព្រះអាទិទេព ក៏ប្រហែលមានបញ្ហាដូចព្រះអង្គដែរ ។ ឆារីយ៉ា សម្រេចព្រះទ័យថា លែងទុកចិត្តស្ត្រីទាំងអស់។ ក្នុងនាមជាមនុស្សព្រះអង្គលែងចង់ឃើញមាយាស្ត្រីទៀតហើយ ។
ព្រះអង្គប្តេជ្ញាថា ទ្រង់ ផ្ទំជាមួយស្ត្រីក្រមុំពេញការម្នាក់មួយយប់ ហើយ យកទៅព្យួរកសម្លាប់ នៅព្រលឹមឡើងមុនថ្ងៃរះ។ បទបញ្ជានេះបានប្រព្រឹត្តទៅជាច្រើនឆ្នាំរហូត ដល់ពេលមួយដែលនៅសល់តែកូនក្រមុំរបស់ មន្ត្រីម្នាក់នៃព្រះរាជាណាចក្រ ។ កញ្ញាសេហេរ៉ាហ្សាដជាកូនក្រមុំរបស់មន្ត្រីក្នុងវាំងរបស់ស្តេច ។ នាម៉ឺនរូបនេះមិនចង់ឲ្យកូនស្រីរបស់ខ្លួនស្លាប់ តែ នាងទទូចប្រាប់ឪពុកថា ឲ្យយកនាងទៅថ្វាយ ស្តេចក្នុងគោលបំណងជួយរំដោះមនុស្សស្រី ក្នុង ប្រទេសឲ្យឆ្លងផុតពីបាបកម្មនេះ ។ តែបើផ្ទុយ ទៅវិញនោះ នាងស្លាប់ក៏ស្លាប់ដោយខ្លឹមសារ និងកិត្តិយសថ្លៃថ្នូរដែរ ។ នាងមានគំនិតស្អប់ ព្រះមហេសីដែលក្បត់ចិត្តស្តេច តែព្រះមហេសីសព្វថ្ងៃអស់តម្លៃហើយ ដូចនេះនាងអាចរកច្រក ជួយដល់ស្ត្រីដែលសល់ពីស្លាប់បាន ។
សេហេរ៉ាហ្សាដ បានសិក្សាជ្រៅជ្រះ មាន ចំណេះដឹងច្រើន មិនឆ្មើងឆ្មៃ ព្រមទាំងជាអ្នក និពន្ធផង ។ ពេលនេះនាងប្រើប្រាស់ទេព កោសល្យនិទានរឿងឲ្យបានប្រសើរបំផុត ចំពោះស្តេច។ វិធីសាស្ត្ររបស់នាង គឺការ និទានរឿងថ្វាយស្តេច ដែលចង់ស្តាប់ ចង់ដឹង និងងប់ងល់នឹងសាច់រឿងដែលបាននិទានរួច និងចង់យល់ដឹងបន្តទៀត ពីព្រោះវាពីរោះជាប់ ចិត្តរហូតដល់ថ្ងៃណាមួយដែលស្តេចអាចលើក លែងការសម្លាប់នាងបាន ។ នេះជាផែនការ បណ្តោះអាសន្នរបស់នាង ឯសេចក្តីសង្ឃឹមវា ស្ថិតនៅលើចំណេះដឹង និងសាច់រឿង គួបផ្សំនឹង សិល្បៈនិទានរបស់នាង ។
ទស្សនៈរបស់ស្តេច គឺការចងកំហឹងនឹងស្ត្រី ព្រះអង្គមិនចង់ឲ្យភេទ នេះថ្ពឹនព្រះនេត្រ ព្រះអង្គទៀតទេ ។ នៅក្នុង វាំងពេលរាត្រី ក្រោយពីស្តេចឆារីយ៉ា បាន សប្បាយនឹងតណ្ហារួចហើយ នាងសេហេរ៉ាហ្សាដ លើកសំណូមពរថ្វាយស្តេចថា ឲ្យប្អូនស្រីឌីណា ហ្សាដមកដេកជាមួយនាង ដើម្បីស្តាប់នាង និយាយរឿងឲ្យស្តាប់មុននឹងស្លាប់នាថ្ងៃស្អែក។ ស្តេចយល់ព្រម ។ ក្នុងពេលមាន់រងាវ«កុះ» នាងឌីណាហ្សាដក៏ដាស់បងស្រីឲ្យនិយាយរឿង និងថ្វាយជូនស្តេចឲ្យសព្វព្រះទ័យផង មុននឹង បែកគ្នាជាអវសាន ។
សេហេរ៉ាហ្សាដចាប់ផ្តើម និទានរឿងទីមួយឡើង ហើយលុះត្រាណាថ្ងៃរះនាងក៏ឈប់ ដោយរក្សាទុកនូវអាថ៌កំបាំងបន្ត ដែលធ្វើឲ្យស្តេចចង់ដឹង ចង់ស្តាប់បន្តទៀត ។ ស្តេចឆារីយ៉ា មានព្រះឱង្ការថា «យើងរង់ចាំដល់ថ្ងៃស្អែកនឹងនាំនាងទៅសម្លាប់ចោល ក្រោយពីស្តាប់សាច់រឿងចប់ » ។
ក៏ប៉ុន្តែសាច់រឿងបានផ្សារភ្ជាប់គ្នារដឹក រហូតដល់មួយពាន់ និងមួយយប់ ។ ការនិទានរឿងបានជិតដល់៣ឆ្នាំ ដែល នាងសេហេរ៉ាហ្សាដ អាចឈានទៅកែប្រែផ្លូវ ចិត្តរបស់ស្តេចឆារីយ៉ា បានល្អវិញ ។ ដំណោះ ស្រាយនៃការរំដោះស្ត្រីក្រមុំឲ្យផុតពីរណ្តៅ មរណៈកើតមាននៅយប់ទីមួយពាន់ និងមួយ យប់នៅពេល ដែលខ្សែរឿងបានជុំជាតិ ។ ពេល នោះស្តេចឆារីយ៉ា និងនាងសេហេរ៉ាហ្សាដ ក្លាយ ទៅជាស្វាមី និងភរិយាដ៏ល្អ ក្នុងព្រះរាជាណាចក្រ ព្រមទាំងបានព្រះរាជបុត្រល្អមួយអង្គជា ភស្តុតាងផង ។ ច្បាប់ពិឃាដស្ត្រីក្រមុំក៏រលាយ បាត់ ។
ព្រះអង្គឆារីយ៉ាក៏លែងមានព្រះទ័យ ចង់ ព្យាបាទចំពោះស្ត្រីភេទចាប់ពីពេលនោះមក ៕
ចែករំលែកព័តមាននេះ