ជីវិត និងនយោបាយរបស់លោកលន់ នល់ (តចប់)
ក្រោមរបបសីហនុ ព្រឹត្តិការណ៍ដែលគេដាក់ឈ្មោះថា «រដ្ឋាភិបាលស្រោចស្រង់ជាតិ» នោះបានបើកឱកាសឱ្យមានការប្រឈមមុខដាក់គ្នាយ៉ាងច្រើនរវាងសម្តេចសីហ នុ និងសិរីមតៈ ។ វាហាក់ដូចជាសិរីមតៈ
ក្រោមរបបសីហនុ ព្រឹត្តិការណ៍ដែលគេដាក់ឈ្មោះថា «រដ្ឋាភិបាលស្រោចស្រង់ជាតិ» នោះបានបើកឱកាសឱ្យមានការប្រឈមមុខដាក់គ្នាយ៉ាងច្រើនរវាងសម្តេចសីហ នុ និងសិរីមតៈ ។ វាហាក់ដូចជាសិរីមតៈ បានធ្វើអ្វីៗដោយការព្រមព្រៀងគ្នាជាមួយលន់ ណុន ដែលបានបង្កើនការបង្កហេតុជាច្រើនប្រឆាំងនឹងសម្តេចព្រះប្រមុខរដ្ឋ ។ នៅក្នុងកាសែតរបស់គាត់ លឿង វ៉ែន បានចាប់ផ្តើមសរសេរផ្សាយអត្ថបទរិះគន់របបសម្តេចជាបន្តបន្ទាប់ ។ កាសែត «នគរធំ» ដែលដឹកនាំដោយសុទ្ធ ប៉ូលីន ជាមិត្តភក្តិរបស់វរសេនីយ៍ត្រីលន់ ណុន បានសរសេរអត្ថបទទិតៀនដូចនេះ ។
កាសែតនេះ បានបង្កឱ្យសម្តេចទ្រង់ព្រះពិរោធយ៉ាងខ្លាំង ។ ក្នុងឱកាសសមាជជាតិចុងក្រោយរបស់សង្គមរាស្ត្រនិយម លឿង វ៉ែន ត្រូវបាន «អញ្ជើញ» ឱ្យទៅបកស្រាយបំភ្លឺជាសាធារណៈនៅមុខសម្តេច និងសុំឱ្យគាត់ផ្តល់នូវភស្តុតាង ផ្សេងៗស្តីពីការចោទប្រកាន់របស់ គាត់។ នៅក្រោយពេលសមាជជាតិចប់ គាត់បានត្រូវគេចាប់ខ្លួន និងយកទៅដាក់គុកដោយមិនចាំបាច់គិតគូរច្រើនឡើយ ។
ដំណាលគ្នា នេះ ជាជំនួសការតវ៉ាប្រឆាំងសម្រាប់សេរីភាពសារព័ត៌មាននិងការបង្កហេតុ លន់ ណុន បានឱ្យគេសរសេរចំអកឡកឡាយ និងបិទប័ណ្ណប្រកាសជាច្រើនដែលមានរូបត្លុកតំណាងឱ្យរូបខ្ញុំ (រស់ ចន្ត្រាបុត្រ) និងវ៉ាន់ ឌីកាអុន នៅជុំវិញវាលមេរុ (វាលមេន) ជាកន្លែងសមាជជាតិ និងប្រកាសឱ្យដឹងជាសាធារណៈពីការចេញផ្សាយក្នុងពេល ឆាប់ៗនូវកាសែតប្រចាំថ្ងៃជាភាសាខ្មែរថ្មីមួយទៀតឈ្មោះ «មហាជន» ។
លោក បណ្ឌិតរស់ ចន្ត្រាបុត្រ បរិយាយក្នុងសៀវភៅ «សាធារណរដ្ឋខ្មែរ» របស់លោកថា បរិយាកាសនយោបាយតមកទៀត បានប្រែទៅជាធ្ងន់សម្រាប់បណ្តាមិត្តស្និទ្ធស្នាលរបស់លន់ ណុនទៅវិញ ។ តាមការទាក់ទងជាធម្មតារបស់យើង ហួត ហៀមបានប្រាប់យើងឱ្យដឹងថាវរសេនីយ៍ឯកអ៊ុំ ម៉ាណូរិន និងសូស្តែន ហ្វែរណង់ដេស បានទទួលបទបញ្ជាឱ្យចាប់ខ្លួនបញ្ញវន្ត សាស្ត្រាចារ្យ និងគ្រូបង្រៀន មន្ត្រីរាជការ ស៊ីវិល និងយោធាចំនួន៥០០នាក់ ។ យើងមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ហើយយើងពុំមានមធ្យោបាយដើម្បីបញ្ជាក់ដំណឹងនេះឱ្យដឹងថាខុស ឬត្រូវឡើយ ។ គាត់បានចែកកាំភ្លើងខ្លីឱ្យពួកយើងកាន់ ហើយបង្គាប់ដាច់ខាតឱ្យយើងការពារខ្លួនក្នុងករណីដែលមានការចាប់ចង ។
សហការី ជិតស្និទ្ធនឹងគាត់មួយចំនួនលែងហ៊ានដើរលេងតែពីសតែពាសនៅ ក្រុងភ្នំពេញទៀតហើយ ។ ថោង លឹមហួង ដែលស្វែងរកដោយប៉ូលិសជាតិបានភៀសខ្លួនទៅនៅខាងជើងបឹងប្រយាប ជាបឹងមួយស្ថិតនៅភាគពាយ័ព្យក្រុងភ្នំពេញ ។ ចំណែកលន់ ណុនវិញគាត់បានសុំធ្វើបទបញ្ជាបេសកកម្មមួយដែលគាត់បានចុះហត្ថលេខា ដោយដៃគាត់ផ្ទាល់ ដើម្បីទៅលាក់ខ្លួននៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ ។ ដូច្នេះនៅមិនទាន់មានអ្វីបង្ហាញឱ្យឃើញថា ជីវិតរបស់របបរាជាធិបតេយ្យត្រូវបានវាយតម្លៃនៅឡើយទេ ។
គឺនៅ ថ្ងៃមួយនៃខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៧០ លន់ ណុន បានផ្ញើមកឱ្យយើងនូវលិខិតមួយដែលសរសេរលើកំណាត់ក្រដាសទក់ទីមួយ សន្លឹក ។ នៅលើក្រដាសនោះមានពាក្យ២ម៉ាត់ ដែលគេមើលឃើញច្បាស់ ៖«សាធារណរដ្ឋ ឬរាជាធិបតេយ្យ» ។ យើងត្រូវតែផ្តល់នូវការឆ្លើយតបទៅវិញភ្លាម ។ ពិតហើយចម្លើយរបស់យើងគ្មានអ្វីក្រៅពី «សាធារណរដ្ឋ» ឡើយ ។ ប៉ុន្តែយើងបានត្រូវគេបំភ័ន្ត និងធ្វើឱ្យឆ្ងល់សង្ស័យយ៉ាងខ្លាំង ។ តើលន់ ណុន ត្រូវការអ្វីពិតប្រាកដ0x017d7 គ្មានអ្នកណាម្នាក់ដឹងឡើយ ។
នៅថ្ងៃទី១៦ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ យើងហាក់ដូចជាពិភាល់ថានឹងមានរឿងចម្លែកកើតឡើង។ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីការជជែកពិភាក្សារបស់ពួកអ្នកតំណាងរាស្ត្រ និងការលើកវារៈប្រជុំរបស់ខ្លួន យើងត្រូវសម្រេចចិត្តរបស់យើងក្នុងរឿងនេះ «ថ្ងៃពេញក្បាលទឹក» មិនទាន់មកដល់ទេ ។ លន់ លន់ គ្មានបញ្ចេញអ្វីឱ្យឃើញឡើយ ។ យើងស្ថិតនៅដាច់ដោយឡែកពីគេ និងនៅក្នុងភាពគ្មានដឹងពីអ្វីដែលគេកំពុងគិតក្បត់ផងទេ ។ តាមការពិតអនាគតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា បានប្រព្រឹត្តទៅក្នុងយប់ថ្ងៃទី១៧ មកថ្ងៃទី១៨ មីនា ។
ទាល់តែ ៤ឆ្នាំក្រោយមក ទើបខ្ញុំរកឃើញអាថ៌កំបាំងនៅក្នុងយប់នោះ ។ ដើម្បីសរសេរនិក្ខេបបទរបស់ ខ្ញុំ ៗញុំត្រូវការពិនិត្យមើលជុំវិញព្រឹត្តិការណ៍ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ខ្លះៗឱ្យបានច្បាស់លាស់ ។ នៅឆ្នាំ១៩៧៤ លន់ ណុន បានរស់នៅអស់មួយភាគក្នុងការនិរទេសខ្លួនរបស់គាត់នៅប្រទេសបារាំង ហើយនៅខែមិថុនា ឆ្នាំដដែល ក្នុងឱកាសនៃការដើរកម្សាន្តមួយតែ២នាក់តតួ ក្នុងឧទ្យានប៊ូឡូញ (Boulogne) គាត់បានបង្ហើបប្រាប់ខ្ញុំពីអាថ៌កំបាំងនៃរឿងរ៉ាវដែលបានកើតឡើង ។ ពិតហើយតាមការបកស្រាយរបស់គាត់ នៅយប់ដ៏វែងឆ្ងាយនោះ ។
នៅ ចុងថ្ងៃទី១៧ មីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ប្រហែលពាក់កណ្តាលអធ្រាត្រគេនៅមិនទាន់សម្រេចថា យ៉ាងម៉េចទាំងអស់ ។ លន់ ណុន បានស្នើឱ្យព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈ ប្រកាន់យកការសម្រេចព្រះទ័យផ្តើមធ្វើសកម្មភាពក្នុងការដកហូតមុខ តំណែងពីសម្តេចសីហនុ ។ ប៉ុន្តែព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈ មិនចង់ទទួលខុសត្រូវក្នុងរឿងនេះតែមួយអង្គឯងទេ ។ ព្រះអង្គរង់ចាំឱ្យលោកឧត្តមសេនីយ៍លន់ នល់ ធ្វើមុន ដែលទន្ទឹមនឹងនោះលន់ លន់ ក៏ចង់ឱ្យព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈចូលប្រឡូកមុនដែរ… ។
សៀវភៅ «សាធារណរដ្ឋខ្មែរ» បន្តថា លន់ ណុន បំពេញមុខងារជាភ្នាក់ងារទាក់ទងរវាងមិត្តភក្តិទាំង២រូបនេះ ។ នៅប្រហែលជាម៉ោង៣ភ្លឺ លន់ ណុន បានធ្វើដំណើរទៅគេហដ្ឋានរបស់លន់ លន់ ដោយមានលោកហង្ស ធុនហាក់, ឆន សុខុុម, និងគង់ អ៊ន អមទៅជាមួយផង។ នៅពេលនោះលន់ លន់ កំពុងដេកនៅក្នុងអង្រឹង ។ គ្មានអ្នកណាម្នាក់ហ៊ានដាស់គាត់ឡើយ ។ ពួកគេនៅរង់ចាំរហូតដល់ភ្លឺ ស្រាងៗ ។ ពេលនោះពេលវេលាហាក់ដូចជាធ្ងន់ពាប់ និងវែងអន្លាយដែលប្រហែលជាធ្វើឱ្យពួកគេខកខានក្នុងការសម្រេចចិត្ត នូវ អ្វីៗដែលបានរៀបចំរួចហើយផងក៏មិនដឹង ។ លន់ ណុន បានសម្រេចចិត្តដាស់បងរបស់គាត់ដោយហៅគាត់ថា «លោកបង»។ គាត់បាននិយាយប្រាប់លន់ លន់ ថា៖
«ព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈ បានយល់ព្រមនិងសម្រេចព្រះទ័យទម្លាក់សម្តេចសីហនុពីមុខតំណែង។ ព្រះអង្គរង់ចាំតែការយល់ព្រមពីលោកបងប៉ុណ្ណោះ» ។
នៅពេលនេះលន់ នល់ បានឆ្លើយតបថា៖ «បើមតៈ ព្រមព្រៀងរួចទៅហើយ យើងមានតែសម្រេចធ្វើអីុចឹងទាំងអស់គ្នា !» ។
តាម ការណ៍ពិត ព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈ នៅមិនទាន់ផ្តល់នូវការយល់ព្រមរបស់ព្រះអង្គនៅឡើយទេ ។ ព្រះអង្គនៅញញើតញញើមនិងភ័យខ្លាចជានិច្ច ។ លន់ ណុន ត្រូវតែបន្លំ និងភូតកុហកលន់ នល់ ដើម្បីឱ្យបងរបស់គាត់សម្រេចចិត្ត ។
នៅ ពេលដែលលន់ ណុន និយាយរៀបរាប់រឿងនេះប្រាប់ខ្ញុំ (រស់ ចន្ត្រាបុត្រ) គាត់បានគូសបញ្ជាក់ផងដែរថា ផែនការមួយត្រូវបានរៀបចំ ពេលវេលានៃការធ្វើប្រតិបត្តិការបានចាប់ផ្តើមរួចជាស្រេចទៅហើយ ៗគេពុំអាចថយក្រោយវិញឡើយ ។ ខ្ញុំបានសួរគាត់ថា នៅពេលនោះបើសិនជាលោកឧត្តមសេនីយ៍លន់ នល់ បដិសេធមិនផ្តល់ភ្លើងបៃតងឱ្យលោក តើលោកគិតធ្វើយ៉ាងម៉េចទៅវិញ ។ គាត់បានឆ្លើយតបមកខ្ញុំ ដោយគ្មានភាពមានន័យមិនច្បាស់លាស់ថា គាត់បានគ្រោងទុកជាស្រេចដើម្បីចាប់ខ្លួនគាត់ (លន់ នល់) និងរក្សាគាត់ទុកមួយរយៈ ដោយរង់ចាំឱ្យ «ផែនការត្រូវបានប្រតិបត្តិ» ។
បន្ទាប់ពីទាញយកបានការ សម្រេចចិត្តពីបងរបស់គាត់ហើយ លន់ ណុន បានធ្វើដំណើរទៅកាន់គេហដ្ឋានរបស់សិរីមតៈវិញ ដោយមានទាហានមួយក្រុមអមការពារទៅជាមួយផង ។ ដោយគ្រាន់តែដឹងថារូបលន់ ណុន និងដោយទតឃើញពួកយោធាមកដល់ សិរីមតៈឡើងញ័រចំប្រប់ដោយការភ័យខ្លាច ។ ព្រះអង្គបែកញើសឡើងត្រជាក់ព្រះកាយ ហើយបានយកភួយមួយមកឃ្លុំជិត (រឿងប្លែកដែលគួរឱ្យជក់ចិត្តនេះ គឺត្រូវបានអះអាងបញ្ជាក់ក្រោយមកដោយព្រះអង្គម្ចាស់នរោត្តម ចន្ទរង្សី) ។
ការភាន់ច្រឡំបានកន្លងផុតទៅ ។ លន់ ណុន បានទូលថ្វាយព្រះអង្គថាបងរបស់គាត់បានសម្រេចចិត្តចាត់ការក្នុងរឿ នេះហើយ ។ ម្តងនេះសិរីមតៈលែងចាំឱ្យគេអង្វរទៀតហើយ ៗបានបង្គាប់ឱ្យចាប់ផ្តើមធ្វើប្រតិបត្តិការដូចលន់ លន់ ដែរ ។
ខ្ញុំ បាននិយាយរួចនូវអ្វីដែលបានកើតឡើងនៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ៖ សម័យប្រជុំរបស់សភាទាំង២ដោយបិទទ្វារជិត និងការដកកហូតមុខតំណែងពីសម្តេចនៅម៉ោង១និង៣០នាទី ការមិនដឹងនិងការមិនអើពើរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ការប្រកាសផ្សាយតាមវិទ្យុពីការទម្លាក់សម្តេចនៅម៉ោង៦ល្ងាច និងការគ្មានប្រតិកម្មណាមួយគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ។
នៅពាក់កណ្តាល អធ្រាត្រនៃថ្ងៃទី១៨ មីនា ដដែលនោះ លោកឧត្តមសេនីយ៍លន់ លន់ ជាប្រមុខដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលត្រូវបានប្រកាសបង្កើតរបបសាធារណរដ្ឋនៅ ប្រទេសកម្ពុជា តាមការស្នើរបស់លន់ ណុន (តាមអ្វីដែលលន់ ណុន និយាយប្រាប់ខ្ញុំ ក្នុងឱកាសនៃការសន្ទនារបស់យើងនៅខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៤ នាទីក្រុងប៉ារីស)។ ប៉ុន្តែសិរីមតៈ ដែលត្រូវគេរាយការណ៍ថ្វាយពីរឿងនេះបានប្រឆាំងជំទាស់ និងសុំផ្អាកការប្រកាសមួយបែបនោះទៅថ្ងៃក្រោយវិញ ។
គឺត្រង់់ហ្នឹងហើយដែលការខ្វែងគំនិតគ្នារវាងសិរីមតៈ និងលន់ ណុន បានចាប់ផ្តើមកើតឡើងនោះ ។
នៅ ថ្ងៃទី១៨ មីនា លោកវរសេនីយ៍ឯកសេង ស៊ុនថៃ បានបញ្ជាឱ្យកងទ័ពឆត្រយោងឈប់សំចតមួយរយៈនៅមិនឆ្ងាយពីរដ្ឋសភា ប៉ុន្មាន ។ តែថា២-៣ថ្ងៃក្រោយមក គេបានឃើញគាត់ត្រូវសម្លាប់ រួមជាមួយមិត្តម្នាក់ក្នុងចំណោមមិត្តប្រសើរៗរបស់គាត់ឈ្មោះកាបូ រ៍ (kabaur) ជានិយោជិតធ្វើការនៅក្រុមហ៊ុនសែល (Shell) ក្រុងភ្នំពេញក្នុងផ្ទះមួយនៅម្តុំក្រុងភ្នំពេញ ។ សារព័ត៌មានបានរាយការណ៍ពីរឿងនេះដូចហេតុការណ៍ ផ្សេងៗដែរ ។ តាមការបកស្រាយជាផ្លូវការថា អ្នកទាំងនេះទំនងជាស្រវឹងស្រា ហើយឈ្លោះប្រកែកគ្នាពីរឿងស្រីម្នាក់ បន្ទាប់មកក៏បាញ់សម្លាប់គ្នាទៅវិញទៅមក ប៉ុន្តែដំណឹងដែលនិយាយ តៗគ្នានៅតែលេចឮសុសសាយ ។
គេនិយាយថា គេមិនដែលឃើញគាត់សោះតាំងពីការទៅសាកសួរមួយនៅផ្ទះលោកឧត្តមសេនីយ៍ លន់ នល់ ដែលគាត់បានស្នើសុំជួបលោកឧត្តមសេនីយ៍ជាបន្ទាន់ (តាមដំណឹងដែលនិយាយ តៗគ្នាថា គេធ្លាប់បានឃើញគាត់ជាលើកចុងក្រោយនៅពេលដែលគាត់ធ្វើដំណើរទៅ ផ្ទះលោកឧត្តមសេនីយ៍ ប្រហែលនៅម៉ោង១០និង៣០នាទីព្រឹក ។ គេបានបង្គាប់ដាច់ខាតឱ្យគាត់ឆ្លងកាត់តាមទ្វារធំខាងមុខ គឺពុំមែនទ្វារក្រោយដែលបែរទៅរកផ្ទះវរសេនីយ៍ត្រីលន់ ណុន ដែលគេប្រើធ្វើជាបន្ទាន់រង់ចាំសម្រាប់មេទាហានទាំងអស់ដែលចង់ជួប លោកឧត្តមសេនីយ៍ត្រីឆ្លងកាត់ជាធម្មតាឡើយ) ។ បណ្តាមជ្ឈដ្ឋានយោធា ក៏សង្ស័យពីការបកស្រាយជាផ្លូវការ និងមន្ទិលចំពោះលន់ នល់ ឬលន់ ណុន ថាជាមេគំនិតក្នុងការធ្វើឃាតនេះ ។
សៀវភៅ «សាធារណរដ្ឋខ្មែរ» បន្តថា នៅថ្ងៃទី២៦ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ការរំជើបរំជួលថ្មីដែលមានលក្ខណៈយ៉ាងគំហុកបានរាលដាលនៅក្នុងប្រទេស ជាមួយ «ការងើបបះបោរ» របស់ប្រជាកសិករនៅភាគខាងកើត បន្ទាប់ជាមួយការចូលលុកលុយ និងការសំរុកចូលស្រទប់មិនឈ្នះរបស់កងទ័ពកុំមុយនីស្តវៀតណាម ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី១៩ ខែមីនា ។
នៅថ្ងៃទី២ ខែមេសា ប្រមុខដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចចិត្តផ្តើមយុទ្ធនាការធ្វើសេចក្តី បំភ្លឺ និងធ្វើសកម្មភាពមួួយ ។ គណៈកម្មាធិការជាច្រើនដែលរួមមានសមាសភាពបញ្ញវន្ត និស្សិត សាស្ត្រាចារ្យ និងសមាជិកសភា ត្រូវបានបញ្ជូនទៅកាន់គ្រប់ទិសទីដើម្បីបង្ហាញភស្តុតាងការដកហូត មុខតំណែងសម្តេច និងបរិហារពីអំពើពុករលួយរបស់អ្នកពាក់ព័ន្ធនឹងព្រះអង្គ ។ យុទ្ធនាការនេះបានត្រូវបង្កើត ភ្លាមៗដោយគ្មានព្រាងទុកជាមុន ហើយដោយខ្វះការណែនាំ ខ្វះឯកសារ ហើយដែលអ្នកឃោសនាជឿជាក់ក្នុងខ្លួនឯងខ្លាំងពេក បានធ្វើឱ្យការឃោសនានេះមិនមានអ្នកជឿប៉ុន្មានទេ ។ ប៉ុន្តែពួកគេមិនខ្វះសេចក្តីក្លាហានឡើយ ហើយត្រូវតែជម្នះការព្រួយបារម្ភ និងការតក់ស្លុតរបស់គេ ដ្បិតអីវិទ្យុទាក់ទងសេ.២៥ (វិទ្យុទាក់ទងរបស់យោធា ដែលគេបំពាក់ឱ្យកងឯកភាពនៃកងទ័ពខេមរជាតិ នីមួយៗ) ដែលនៅក្បែរខ្លួនបានផ្សាយឱ្យដឹងគ្មានឈប់ពីការវិនាសទីតាំងទ័ព ជួរមុខជាច្រើន ។
នៅក្នុងចន្លោះពេលនោះ វរសេនីយ៍ត្រីលន់ ណុន បានបង្កើតសេនាធិការពិសេសមួួយដោយស្ថិតនៅក្រោមអំណាចផ្ទាល់របស់ លោកឧត្តមសេនីយ៍លន់ នល់ ។ សេនាធិការនេះគេដាក់ឈ្មោះថា គណៈកម្មាធិការសម្របសម្រួលរបស់ក្រសួងការពារជាតិ ដែលមានអំណាចគ្មានព្រំដែន និងប្រើសិទ្ធិអំណាចស្របជាមួួយរដ្ឋាភិបាល និងអគ្គសេនាធិការនៃកងទ័ពខេមរជាតិ (FANK)។ តាំងពីថ្ងៃដំបូងនៃរបបថ្មី គណៈកម្មាធិការនេះបានតាំងនៅក្នុងអគាររបស់សេនាធិការកងទ័ពអាកាស នៅទល់មុខនឹងសេនាធិការ ស្ថិតនៅតាមបណ្តោយមហាវិថីព្រះនរោត្តម (ដែលតភ្ជាប់ពីភ្នំដូនពេញទៅវិមានឯករាជ្យ) ។ ២-៣ខែក្រោយមក គណៈកម្មាធិការនេះបានរើផ្លាស់ទៅនៅទឹកល្អក់វិញ នៅក្នុងអគារប៊ូលឌិញដ៏ថ្មីសន្លាងមួយ ជាកម្មសិទ្ធិរបស់លោកស្រីប៉ុម មាតារបស់អ្នកម្នាងម៉ូនិក ។ មួយផ្នែកធំនៃបុគ្គលិករបស់សេនាធិការសម្របសម្រួលនេះ គឺមាននាយទាហានជាច្រើននាក់ និងកងរក្សាខេត្តដែលបញ្ចូលមកពីក្រសួងការពារលើផ្ទៃប្រទេស ។
ដោយ បារម្ភពីលទ្ធភាពនៃដំណើរត្រឡប់ទៅរករបបរាជាធិបតេយ្យវិញ និងបំបែកព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈឱ្យនៅដាច់ពីគេលន់ ណុន បានបញ្ជាឱ្យថាច់ ជា (អ្នកមានបរិញ្ញាបត្រអក្សរសាស្ត្រផ្នែកទស្សនៈវិជ្ជា និងជានាយកវិទ្យាល័យភ្នំដូនពេញ អតីតវិទ្យាល័យព្រះសីុសុវត្ថិ។ ត្រូវបានដំឡើងស័ក្តិជាវរសេនីយ៍ត្រីកងទ័ពខេមរជាតិ បន្ទាប់ពីថ្ងៃទី១៨ មីនា ១៩៧០ គាត់បានបង្កើតកងទ័ពថ្មើរជើងមួយកងពលតូច មាសមាសភាពមួយចំនួនធំជាខ្មែរនៅកម្ពុជាក្រោម ជាទឹកដីដែលរូបគាត់ផ្ទាល់មានដើមកំណើតពីទីនោះ ។ ការឈានឡើងរបស់គាត់គ្មានអ្វីទប់បានឡើយ៖ បន្ទាប់ពីបានទទួលឋានន្តរស័ក្តិជាវរសេនីយ៍ទោ គាត់បានក្លាយជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអប់រំជាតិ និងមនុស្សទំនុកកចិត្តរបស់លន់ នល់) រៀបចំបាតុកម្មធំមួយដើម្បីសុំឱ្យលោកឧត្តមសេនីយ៍លន់ លន់ ប្រកាសបង្កើតរបបសាធារណរដ្ឋ ។ ការធ្វើបាតុកម្មនេះដែរគេឱ្យឈ្មោះថា «ដំណើរឆ្ពោះទៅរកភាពស្របគ្នាខាងផ្លូវចិត្តគំនិតបានប្រព្រឹត្តទៅ នៅថ្ងៃទី១១ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧០ នៅក្នុងពហុកីឡដ្ឋានអូឡាំពិកក្រុងភ្នំពេញ ក្នុងបរិយាកាសជាពិធីផ្សារណាត់មួយជាមួយល្បែងកម្សាន្ត ផ្សេងៗ និងទង់ជាតិយ៉ាងច្រើន ។ នៅក្រោយពេលជួបជុំគ្នានេះ លន់ ណុន បានសន្យាយ៉ាងឧឡារិកពីការបង្កើតរបបសាធារណរដ្ឋក្នុងអនាគតមួយ ឆាប់ៗខាងមុខ ។
លោករស់ ចន្ត្រាបុត្រ បរិយាយបន្តក្នុងសៀវភៅ «សាធារណរដ្ឋខ្មែរ»ថា ឈមមុខទល់នឹងលន់ ណុន ក្រុមខាងព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈ នៅតែប្រកាន់ជំហរដើមរបស់ព្រះអង្គដដែល ហើយប្រឹងប្រែងរាំងខ្ទប់ភាពបន្តគ្នានៃសកម្មភាពប្រកាសសាធារណរដ្ឋ នេះជានិច្ច ។ ព្រះអង្គបានដោះសាថា ពេលវេលានៅពុំទាន់មកដល់នៅឡើយទេ ហើយថាប្រការនេះនឹងធ្វើឱ្យខូចខាតដល់រូបភាពនៃរបបថ្មីនៅលើឆាក អន្តរជាតិ និងធ្វើឱ្យចុះខ្សោយដល់ស្ថានភាពរបស់របបនេះនៅក្នុងឱកាសនៃ សម័យប្រជុំនៅអង្គការសហប្រជាជាតិនាពេល ឆាប់ៗខាងមុខតែប៉ុណ្ណោះ ។
ក៏ ប៉ុន្តែ្តបណ្តាយុទ្ធិកជនរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈ មិនសម្តែងឱ្យឃើញសញ្ញានៃការខឹងច្រឡោតណាមួយឡើយ ។ ពួកគេបានចៀសវាងគ្រប់ពាក្យសម្តី ឬកាយវិការទាំងអស់ដែលអាចទាក់ទាញការក្តៅក្រហាយពីបណ្តា មិត្តភក្តិរបស់លន់ ណុន ។ ម្ខាងៗបានរកឃើញការសម្របសម្រួលជាបណ្តោះអាសន្ន ដោយសម្រេចជំនួសការហៅឈ្មោះ «ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា» ដោយការហៅ «រដ្ឋកម្ពុជា»វិញ ។
ប៉ុន្តែវរសេនីយ៍ត្រីលន់ ណុន ពុំបោះបង់រឿងនេះចោលឡើយ ។ ដោយប្រហែលជាដឹងថា ពេលវេលាដើរតួសម្រាប់សិរីមតៈ ដែលកំពុងតាំងអំណាច និងរៀបចំដាក់ «កូនអុក»របស់ព្រះអង្គហើយថាស្ថានភាពរបស់ខ្លួនត្រូវគំរាមកំហែង នោះ គាត់បានសម្រេចចាកចេញពីទីងងឹត ដោយលែងពេញចិត្តនឹងចាំឱ្យគេជំនួសទៀតហើយ ។ លើកនេះគាត់បានចូលប្រឡូកលើឆាននយោបាយដោយចេញមុខតែម្តង ដោយតាំងខ្លួនជាអ្នកមានឋានៈស្មើគ្នា និងជាគូប្រឆាំងដែលមិនទាន់ចេញជាក់ស្តែងនឹងសិរីមតៈ និងក្នុងឋានៈជាអ្នកកាន់ប្រទីបតំណាងពួកអ្នកសាធារណរដ្ឋនិយម ។
នៅ ថ្ងៃទី២៨ ខែសីហា ឆ្នាំ១៩៧០ ប្រហែលម៉ោង៦និង៣០នាទីល្ងាចគាត់បានឱ្យគេកោះហៅបណ្តាសហការីជិត ស្និទ្ធបំផុត (លោកវរសេនីយ៍ត្រីឱប សំណាង និងតាន់ សួ, អនុសេនីយ៍ឯករស់ ចន្ត្រាបុត្រ និងសារ៉ាយ ប៊ុនគី និងទីប្រឹក្សានយោបាយមួង ដាវខាំ (Muong Dao Kham) ឱ្យមកប្រជុំជាប្រញាប់នៅទីស្នាក់ការគណៈកម្មការសម្របសម្រួលរបស់ ក្រសួងការពារជាតិ ។ គាត់បានស្នើឱ្យអ្នកទាំងនេះ «ជួយ» ដោះស្រាយបញ្ហាស្តីពីការប្រកាសបង្កើតរបបសាធារណរដ្ឋដែលរឿងនេះ ក្រុមខាងសិរីមតៈ តែងតែមិនព្រមទទួលជានិច្ច ។
នៅម៉ោង១០យប់ សម័យប្រជុំថ្មីមួយ ដែលមានលក្ខណៈទូលំទូលាយបានប្រមូលផ្តុំមេទ័ព ក្មេងៗយ៉ាងច្រើន រួមទាំងហង្ស ធុនហាក់ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍សហគមន៍ ដែលបម្រើជាអ្នកនាំសម្រុះសម្រួលរវាងក្រុមទាំង២ផង (នៅជំនាន់នោះហង្ស ធុនហាក់ ត្រូវគេស្គាល់ថា ជាតំណាងពួកខ្មែរសេរី ដែលមានសឺង ង៉ុកថាញ់ ជាមេកោយ ពុំមែនពាក់ព័ន្ធក្នុងការប្រកាសបង្កើតរបបសាធារណរដ្ឋទេ ។ គាត់គឺជាអ្នកការពារនិក្ខេបបទ ផ្សេងៗរបស់ពួករាជាធិបតេយ្យនិយម) ។ ដូច្នេះនេះជាសញ្ញាប្រាប់ឱ្យលន់ លន់ និងសិរីមតៈដឹងពីទឹកចិត្តរបស់ពួកយុទ្ធិកជនសាធារណរដ្ឋ ដែលបង្កឱ្យមានការគំរាមកំហែងមួយជាប់ជានិច្ច ហើយដែលមានឥទ្ធិពល ខ្លះៗដែរ ពីព្រោះនៅថ្ងៃទី៥ កញ្ញា ១៩៧០ នៅក្នុងសារមួយផ្សាយតាមវិទ្យុទៅកាន់ប្រជាជាតិ លោកឧត្តមសេនីយ៍លន់ លន់ បានសន្យាជាថ្មីយ៉ាងឱឡារិកស្តីពីការរៀបចំរបបសាធារណរដ្ឋក្នុង រយៈពេល២ខែខាងមុខ ។
ទីបំផុតនៅថ្ងៃទី៩ តុលា ១៩៧០ សាធារណរដ្ឋខ្មែរត្រូវបានប្រកាសឡើង និងប្រារព្ធធ្វើបុណ្យនៅទូទាំងប្រទេស ។ នៅថ្ងៃដដែលរដ្ឋសភា ត្រូវបានចាត់តាំងដោយរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីរៀបចំតាក់តែងគម្រោងរដ្ឋធម្មនុញ្ញមួយដោយប្រគល់ភារកិច្ចទៅឱ្យ អ្នកតំណាងរាស្ត្រអុឹង ម៉ឹង ជាអ្នកចាត់ការនៅថ្ងៃទី១៩ តុុលា ។
លន់ ណុន ឬសិរីមតៈ
សៀវភៅ «សាធារណរដ្ឋខ្មែរ» បន្តថា តាមរយៈសកម្មភាពរបស់គាត់ជាគុណប្រយោជន៍ដល់ការប្រកាសរបបសាធារណរដ្ឋ លោកវរសេនីយ៍ត្រីលន់ ណុន ចាប់ផ្តើមត្រូវគេស្គាល់ និងត្រូវគេកត់់កំណត់ពីបុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់គាត់ក្នុងជីវភាពនយោបាយ នៃប្រទេស។ បន្ទាប់ពីការវាយប្រហារយ៉ាងខ្លាំងទៅលើសិរីមតៈ និងពួករាជានិយមរួចមក គាត់បានលេចឡើង ជា«ជនខ្លាំង» របស់របបនេះ ។
អ្វី ដែលមានពីមុនមកពុំមែនមានន័យពិតប្រាកដថា លន់ ណុន ត្រូវជំរុញដោយឧត្តមគតិសាធារណរដ្ឋនិយមស្អាតបរិសុទ្ធនោះទេ ។ គោលដៅរបស់គាត់គឺអំណាច និងស្នងតំណែងពីបងរបស់គាត់ (ក្នុងឱកាសនៃការសន្ទនារបស់យើងនៅទីក្រុងប៉ារីស លន់ ណុន បាននិយាយប្រាប់ខ្ញុំថា «ដរាបណាបងប្រុសរបស់ខ្ញុំនៅកាន់អំណាច ដរាបនោះខ្ញុំមិនដណ្តើមអំណាចពីគាត់ទេ ដើម្បីចៀសវាងត្រូវចោទប្រកាន់ថែមទៀតនូវអ្វីដែលលគេបានចោទប្រកាន់ រួចមកហើយ) ហើយកាលនោះសិរីមតៈ គឺជាមនុស្សម្នាក់ដែលអាចរាំងផ្លូវរបស់គាត់ ។ បើសិនជាប្រទេសកម្ពុជា ក្លាយទៅជាព្រះរាជាណាចក្រមួយឡើងវិញ នឹងធ្វើឱ្យមហិច្ឆតា ផ្សេងៗរបស់លន់ ណុន ជារាស្ត្រសាមញ្ញរលត់រលាយ ។ ជាមួយ របបសាធារណរដ្ឋមួយ ទស្សសនវិស័យទាំងអស់ច្បាស់ជាត្រូវបើកចំហ ហើយអត្ថប្រយោជន៍ ផ្សេងៗដែលគេប្រាថ្នាអាចក្លាយទៅជាការពិតនៅថ្ងៃណាមួយ ។
ប៉ុន្តែ ទោះជាសាធារណរដ្ឋត្រូវគេប្រកាសឡើងក៏ដោយ ក៏សិរីមតៈនៅតែដដែល ហើយអធិករណ៍រវាងមនុស្សទាំងនោះបានកើនឡើងមួយកម្រិតថែមទៀតនៅពេលដែល លោកឧត្តមសេនីយ៍លន់ នល់ ត្រូវកើតជំងឺស្លាប់មួយចំហៀងខ្លួននៅថ្ងៃទី៨ កុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៧១ ហើយគាត់ត្រូវតែធ្វើដំណើរទៅព្យាបាលនៅទីក្រុងហូណូលូលូ រដ្ឋហាវ៉ៃ ។
ដូច្នេះបញ្ហាស្តីពីការស្នងតំណែងជំនួសលោក ឧត្តមសេនីយ៍បានចោទមានឡើងឆាប់ជាងការគ្រោងទុកជាងមុនទៅទៀត ហើយលន់ ណុន (ដែលក្លាយទៅជាវរសេនីយ៍ឯកបម្រុង ស័ក្តិ៤កន្លះ នៅចុងឆ្នាំ១៩៧០) ត្រូវគេដណ្តើមយកដោយមិនឱ្យដឹងខ្លួនមុន ។ ក្នុងឋានៈជាឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីទី១ សិរីមតៈ មានអំណាចប្រើភាពពេញច្បាប់ និងនិត្យានុកូលភាពរបស់សាធារណរដ្ឋតាមប្រាថ្នា និងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋមន្ត្រីស្តីទី ហើយជាអ្នកទទួលរក្សាទុុកអំណាចទាំងអស់ ដោយមិនចាំបាច់ប្រឹង ។ បើសិនជាលន់ លន់ មិនសះស្បើយឡើងវិញ ហើយត្រូវធ្វើឱ្យអាក់ខានក្នុងការដឹកនាំកិច្ចការរដ្ឋនោះ ភារកិច្ចនេះនឹងធ្លាក់មកលើព្រះអង្គម្ចាស់សិរីមតៈដោយ ស្វ័យប្រវត្តិ ។
ដោយដឹងថារឿងនេះនឹងមានន័យចំពោះអនាគតរបស់ គាត់ និងដោយចង់ដឹងពីគោលបំណងសម្របសម្រួលរបស់ខ្លួន លន់ ណុន បានប្រឹងប្រែងផ្តួចផ្តើមគំនិតជាថ្មី បន្ទាប់ពីមានការរារែកមួយរយៈ ។ នៅយប់ថ្ងៃទី៧ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧១ គាត់បានអញ្ជើញ «មិត្តភក្តិ» របស់គាត់ ព្រះសង្ឃ មន្ត្រីរដ្ឋការស៊ីវិល យោធាយ៉ាងច្រើនមករួមប្រជុំនៅស្នាក់ការគណៈកម្មាធិការសម្របសម្រួល ពិសេស (ជាការហៅគណៈកម្មាធិការសម្របសម្រួលរបស់ក្រសួងការពារជាតិតាមរបៀប ថ្មី) ដើម្បីរៀបចំការពាររបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរប្រឆាំងនឹងការប៉ុនប៉ងស្តារ របបរាជាធិបតេយ្យឡើងវិញដោយរបៀបណា ។
នៅក្នុងឱកាសនោះ គណៈកម្មាធិការមួយបានត្រូវបង្កើតឡើង ។ ជាដំបូងគេចង់ដាក់សម្មតិនាមគណៈកម្មាធិការនេះថា «គណៈកម្មាធិការបដិវត្តន៍» ប៉ុន្តែនៅទីបំផុតគេបានស្រុះស្រួលគ្នាហៅ «គណៈកម្មាធិការសាធារណរដ្ឋ»វិញ៖ គេអាចប្រែក្រឡាស់ទៅរកដាក់ឈ្មោះទីមួយ (គណៈកម្មាធិការបដិវត្តន៍)ក្នុងករណីដែលស្ថានការណ៍បង្ខំឱ្យធ្វើ ។
គណៈកម្មាធិការ សាធារណរដ្ឋ បានរួមប្រជុំគ្នាជារៀងងរាល់ថ្ងៃនៅស្នាក់ការគណៈកម្មាធិការ សម្របសម្រួលពិសេស ។ ប៉ុន្តែចាប់ពីសម័យប្រជុំលើកទី២របស់ខ្លួនចំនួនអ្នកចូលរួម បានថយចុះជាបន្តបន្ទាប់ ។ គេកត់សម្គាល់ជាពិសេសនូវអវត្តមានរបស់រដ្ឋមន្ត្រីអ៊ុំ ស៊ីម (ប្រៃសណីយ៍ទូរគមនាគមន៍) ហង្ស ធុនហាក់ (អភិវឌ្ឍន៍សហគមន៍) ឆន សុខុម(អប់រំជាតិ) និងមនុស្សមួយចំនួនផ្សេងទៀតដូចជាពួកអ្នកទទួលខុសត្រូវខាង កងទ័ពជើងទឹក និងជើងអាកាសជាដើម ។ ផ្ទុយទៅវិញបញ្ញវន្ត ព្រះសង្ឃ និងអតីតខ្មែរសេរីជាច្រើន ពួកនេះសុទ្ធតែជាសហការីរបស់សឺង ង៉ុកថាញ់ បានចូលរួមរាល់សម័យប្រជុំដោយទៀងទាត់ ។
ក្នុងឱកាស សម័យប្រជុំលើកទី២ នៅថ្ងៃទី៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧១ គណៈកម្មាធិការបណ្តោះអាសន្នត្រូវបានជ្រើសតាំងឡើងដោយមានភិក្ខុ ធម្មបាលខៀវ ជុំ (ជាអតីតខ្មែរឥស្សរៈ និងជាសហការីដ៏ជិតស្និទ្ធរបស់សឺង ង៉ុកថាញ់ ) ជាប្រធាន និងវរសេនីយ៍ឯកបម្រុងលន់ ណុន ជាអនុប្រធាន ។
គណៈកម្មាធិការបណ្តោះអាសន្ននេះបានត្រូវចាត់ឱ្យទទួលភារៈ
១-រៀបចំបង្កើតកម្មវិធីនយោបាយមួយ ។
២-កំណត់ពីសកម្មភាពច្បាស់លាស់របស់គណៈកម្មាធិការសាធារណរដ្ឋ ។
៣-រៀបចំគណៈកម្មាធិការកណ្តាលមួយ និងអនុគណៈកម្មាធិការផ្នែកឯកទេស ផ្សេងៗ ។
៤- រៀបចំច្បាប់ និងកិច្ចការរបស់គណៈកម្មាធិការសាធារណរដ្ឋ ។ ក្នុងយប់ថ្ងៃដដែលនោះសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយរបស់គណៈកម្មាធិការ សាធារណរដ្ឋ ត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយឱ្យដឹងជាសាធារណៈ ដែលនិយាយពីមាគ៌៌ា ធំៗនៃកម្មវិធីរបស់ខ្លួននៅពេលខាងមុខ ៖
១-កម្ចាត់សត្រូវឈ្លានពាន និងពួកអ្នកចូលដៃចូលជើង ។
២-លុបបំបាត់អំពើពុករលួយ ភាពអយុត្តិធម៌ និងវិទ្ធង្សនាក្នុងគោលបំណងស្តាររបបប្រជាធិបតេយ្យ ។
៣-បញ្ចប់ភាពអនាធិបតេយ្យ ។
៤-ពង្រឹង និងធ្វើឱ្យសាធារណរដ្ឋខ្មែរកាន់តែល្អប្រសើរ ។
៥- ចាត់ចែងរៀបចំសេដ្ឋកិច្ចជាតិឱ្យមានដំណើរឡើង ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យទាល់តែកម្រិតជីវភាពរបស់ប្រជាជនត្រូវបានកែលម្អ ប្រសើរជាងមុន ។
៦-ចាត់ចែងធ្វើការអប់រំមួយសម្រាប់ប្រជាជន ធ្វើឱ្យទាល់តែពួកគេក្លាយទៅជាកម្លាំងរបស់សាធារណរដ្ឋខ្មែរ ។
៧-ពង្រីកផ្នែកការទូតមួយឱ្យខ្លាំងក្លា (សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះមានតែភាសាខ្មែរមួយមុខគត់)។
គណៈប្រតិភូ មួយដែលមានសមាសភាព៤រូប ភិក្ខុធម្មបាលឱ្យខៀវ ជុំ, ប៊ុន ចន្ទម៉ុល, វរសេនីយ៍ទោថាច់ ជា (អតីតខ្មែរសេរីនិងសហការីសឺង ង៉ុកថាញ់) និងសន ថាត ត្រូវបានប្រគល់អំណាចឱ្យទៅជួបព្រះអង្គម្ចាស់ស៊ីសុវត្ថិ សិរីមតៈ ប្រធានគណៈរដ្ឋមន្ត្រីស្តីទី ព្រមទាំងលោកចេង ហេង ជាប្រមុខរដ្ឋផង ដើម្បីបង្ហាញជូននូវសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដែលទើបនឹងចងក្រងឡើងនេះ ។
ជា ជំនួសការឆ្លើយតប សិរីមតៈបានចារនៅខាងគែមក្រដាសសេចក្តីថ្លែងការណ៍ និងសួរថា សមាសភាពនៃគណៈកម្មាធិការសាធារណរដ្ឋខ្មែរជាអ្វី0x017d7 ហើយគេចាត់ចែងបោះឆ្នោតដោយរបៀបណា ? ម្យ៉ាងទៀតគណៈកម្មាធិការសាធារណរដ្ឋមានតួនាទីអ្វីនៅក្នុងផ្ទៃស្ថាប័ន ទាំងអស់ដែលមានស្រាប់ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន ។
ការតបតទៅវិញ របស់វរសេនីយ៍ឯកបម្រុងលន់ ណុន មិនទម្លាប់ខ្លួនរង់ចាំឡើយ ។ នៅថ្ងៃទី១០ មីនា ឆ្នាំ១៩៧១ នាវេលាម៉ោង១១ព្រឹក គណៈកម្មាធិការសាធារណរដ្ឋបានរួមប្រជុំនៅក្នុងសាលសន្និសីទរបស់ខ្លួន ដោយបានសម្រេចឆ្លើយតបជាឯកច្ឆន្ទដូចមានខ្លឹមសារខាងក្រោម៖
១- គណៈកម្មាធិការសាធារណរដ្ឋ គឺជាអង្គការជាន់ខ្ពស់មួយដែលគ្មានចែងនៅក្នុងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ (ជំនាន់នោះពុំទាន់មានរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីរបស់សាធារណរដ្ឋនៅឡើយទេ ។ ការតាក់តែងច្បាប់នេះកំពុងតែប្រព្រឹត្តទៅ)វានៅ «ក្រៅ» រដ្ឋធម្មនុញ្ញមែន ប៉ុន្តែវាជាគ្រឹះនៃកម្លាំងដែលចាត់ចែងរៀបចំប្រទេសឱ្យមានដំណើរឡើង (កំណត់ហេតុជាភាសាខ្មែររបស់គណៈកម្មាធិការសាធារណរដ្ឋចុះថ្ងៃទី១០ មីនា ១៩៧០ ។ ក៏ប៉ុន្តែមុនពេលដែលចម្លើយនេះត្រូវបញ្ជូនទៅថ្វាយសិរីមតៈ ថាច់ ជា និងប៊ុន ច័ន្ទម៉ុល ដែលទទួលភារៈវាយអង្គុលីលេខនូវសេចក្តីសម្រេចចិត្តរបស់គណៈកម្មាធិការ បានផ្លាស់ពាក្យ «ក្រៅ» ទៅជា «ក្រោម»វិញ ដោយចង់និយាយថា គណៈកម្មាធិការនេះស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋាភិបាល
ចែករំលែកព័តមាននេះ